Filters
total: 3370
filtered: 1685
-
Catalog
- Publications 1685 available results
- People 106 available results
- Inventions 5 available results
- Projects 27 available results
- Laboratories 4 available results
- Research Teams 7 available results
- Research Equipment 3 available results
- e-Learning Courses 518 available results
- Events 36 available results
- Open Research Data 979 available results
Chosen catalog filters
displaying 1000 best results Help
Search results for: TRÓJWYMIAROWA WIZUALIZACJA DANYCH
-
Wizualizacja trójwymiarowa
PublicationReferat stanowi przegląd aktualnie stosowanych technik uzyskania wrażenia trójwymiarowości. Przedstawia wpierw podstawy stereopsji, czyli widzenia przestrzennego. Następnie omawia kolejne metody wizualizacji 3D: stereoskopię (dość szczegółowo), holografię i obrazowanie wolumetryczne.
-
Dynamiczna wizualizacja trójwymiarowa środowiska miejskiego w symulacji pojazdów szynowych
PublicationArtykuł opisuje koncepcje użycia dynamicznej wizualizacji trójwymiarowej w symulatorze miejskich pojazdów szynowych. Zaproponowano atrybuty obiektywizujące ocenę wizualizacji. Opisano przetestowane prototypy symulatorów: model kabiny 1:1 oraz stanowisko wirtualnej rzeczywistości.
-
Trójwymiarowa wizualizacja obiektów na dznie morskim z zastosowaniem technik wirtualnej rzeczywistości.
PublicationArtykuł przedstawia sposób wykorzystania języka opisu wirtualnej rzeczywistości do trójwymiarowej wizualizacji objektów znajdujących się na dnie morskim. W szczególności zaprezentowano technikę rekonstrukcji obrazu trójwymiarowego z danych pochodzących z sonaru wielowiązkowego.
-
3D visualisation and monitoring of marine pollutant aggregations in Web-based GIS
PublicationPrzedstawiony internetowy GIS służy do integracji, przetwarzania i wizualizacji pochodzących z wielu źródeł danych o różnych komponentach środowiska morskiego, w tym o zanieczyszczeniach. Jako przykład przedstawiono wyniki trójwymiarowego modelowania rozprzestrzeniania się wylewu olejowego w morzu.
-
Wizualizacja 3D w standardzie OPENGL obiektu architektonicznego na podstawie danych fotogrametrycznych.
PublicationArtukył obejmuje założenia technologiczne oraz rozwiązania praktyczne dla tworzenia aplikacji w OpenGL dla rekonstrukcji i wizalizacji fotogrametrycznej obiektów architektonicznych.
-
Sterowanie kamerami i wizualizacja danych radarowych w rozproszonym systemie dyspozytorskim STRADAR dla straży granicznej
PublicationSTRADAR to rozproszony system danych multimedialnych, przeznaczony do monitorowania granic morskich kraju, co jest ważnym zadaniem Morskiego Oddziału Straży Granicznej. System umożliwia przechowywanie, wyszukiwanie i wyświetlanie danych dotyczących zdarzenia będącego obiektem zainteresowania dla Straży Granicznej. Przedstawiono kolejny etap rozwoju projektu STRADAR (Strumieniowa transmisja danych czasu rzeczywistego w rozproszonych...
-
Wizualizacja obrazu stereowizyjnego w systemie VISROBOT
PublicationArtykuł opisuje nowe podejście do robotycznego systemu wizyjnego, którego zadaniem jest wizualizacja obrazu stereo dla operatora robota. Pomysł ten zasadza się na inteligentnym wykorzystaniu zmiennej bazy stereo, która pozwala na zwiększenie zakresu rozdzielczości głębi obrazu dla odległych obiektów. W systemie takim na podstawie obrazu stereo, przy różnych bazach, wyznaczana jest mapa dysparycji. Odpowiednia wizualizacja (zakresu)...
-
Wizualizacja obrazu stereowizyjnego w systemie VisRobot
PublicationW pracy omawia się nowe podejście do robotycznego systemu wizyjnego, którego zadaniem jest wizualizacja obrazu stereo dla operatora robota. Pomysł ten polega na inteligentnym wykorzystaniu zmiennej bazy stereo, co pozwala na zwiększenie zakresu rozdzielczości głębi obrazu dla odległych obiektów. W systemie VisRobot na podstawie obrazu stereo, przy różnych bazach, wyznaczana jest mapa dysparycji. Odpowiednia wizualizacja (zakresu)...
-
Wielowymiarowa wizualizacja informacji.
PublicationMetody wizualizacji komputerowej stanowią obecnie podstawowe narzędzie przekazywania człowiekowi informacji, wypełniającej często obszerne zbiory danych, a będącej wynikiem obserwacji, eksperymentów czy też symulacji numerycznych. Zwykle w przypadku danych wielowymiarowych dopiero obejrzenie ich przedstawienia graficznego daje możliwość wyobrażenia sobie jakościowego charakteru zjawiska i uprawnia do stawiania hipotez jego dotyczących....
-
Przegląd technologii baz danych - architektura systemu baz danych
PublicationRozdział jest zwięzłym przeglądem rozwoju architektury systemów z bazą danych. Opisano w nim relacyjne, obiektowe i obiektowo-relacyjne bazy danych. Ponadto przedstawiono zarys architektury dwu i trojwarstwowej. Wybór architektury systemu bazy danych i architektury współpracujących z nią aplikacji niejednokrotnie jest wypadkową możliwości realizacyjnych i zasobów (personel, oprogramowanie narzędziowe, sprzęt) jakie ma do dyspozycji...
-
Interakcyjna wizualizacja terenu rzeczywistego wykorzystująca klaster obliczeniowy
PublicationPrzedstawiono wynik jednego z zadań projektu celowego Clusterix w postaci Systemu wizualizacji trójwymiarowej terenu z punktu widzenia dynamicznego obserwatora. Opisano podstawową archtekturę systemu oraz dokonano oceny jej wydajności na przykładzie konkretnych danych satelitarnych z programu SRTM dla rejonu Gdańska.
-
Wizualizacja opływu kształtu geometrycznego
PublicationZaprezentowane wyniki badań numerycznych środowisku ANSYS Fluent oraz wyniki badań eksperymentalnych pozwalają jednoznacznie stwierdzić, że przedstawione stanowisko laboratoryjne umożliwia obserwację dużego obszaru kanału wizualizacyjnego oraz charakter przepływu strumienia cieczy opływającego, którego rodzaju przeszkody.
-
Wizualizacja w systemach sterowania
PublicationPodano przegląd stosowanych w systemach automatyki typów interfejsów HMI. Przedstawiono także technologię wykorzystywaną do produkcji ekranów dotykowych. Omówiono ponadto rolę systemów HMI w procesie sterowania a przydatność tego rodzaju systemów przedstawiono na przykładzie interfejsu zaprojektowanego dla stacji uzdatniania wody.
-
Wizualizacja struktury Wikipedii do wspomagania wyszukiwania informacji
PublicationGraficzna prezentacja jest efektywnym sposobem poprawiania interakcji użytkownika z repozytorium wiedzy. Pozwala ona na przejrzyste przedstawienie złożonych struktur i uchwycenie zależności, które nie są widoczne bezpośrednio. Zastosowanie takiego podejścia w wyszukiwaniu informacji pozwala na prezentację danych na wysokim poziomie abstrakcji przy jednoczesnym określeniu ich kontekstu, co ma bezpośrednie przełożenie na jakość dostępu...
-
Struktury danych.
PublicationPraca stanowi podręcznik dla studentów pierwszych lat informatyki. Prezentuje ona podstawowe struktury danych stosowane w programach komputerowych wraz z algorytmami, ukierunkowanymi na przechowywanie informacji oraz operowanie informacją przy użyciu tych struktur. W podręczniku omówiono m.in. następujące zagadnienia: tablice uporządkowane, tablice rozproszone, sortowanie tablic, listy, drzewa binarne, drzewa wyszukiwawcze,...
-
Wizualizacja i analiza wyników pomiarów sekcji kadłuba statku.
PublicationPrzedstawiono zastosowania biblioteki OpenGL do wizualizacji wyników pomiarów sekcji i bloków kadłuba statku na etapie ich prefabrykacji. Omówiono najważniejsze aktualnie stosowane narzędzia i metody pomiarowe. Zaprezentowano również przykład użycia programu do wizualizacji wyników pomiarów wykonanych w Stoczni Gdynia S.A. i pokazano możliwości przenoszenia danych, zarówno pomiarowych jak i pochodzących z innych programów CAD.
-
Integrated multiscale 3d imaging geographic information system using acoustic data
PublicationW artykule zaprezentowano prototyp zintegrowanego systemu informacji geograficznej do trójwymiarowej wizualizacji danych uzyskanych metodami akustycznymi. System wykorzystuje dane pochodzące z systemów wielowiązkowych, sonarów bocznych oraz echosond jednowiązkowych. Otrzymane wyniki zostały zaprezentowane w postaci trójwymiarowych interaktywnych scen obszaru Zatoki Gdańskiej.
-
Wizualizacja partytur w środowisku internetu
PublicationW pracy przedstawiono problematykę wizualizacji notacji muzycznej w środowisku internetowym. Omówione zostały najważniejsze metody publikacji partytur w postaci obrazów rastrowych i wektorowych. Przedstawiono znacznikowy format opisu notacji muzycznej - MusicXML oraz format prezentacji grafiki wektorowej - SVG. Wskazano również potrzebę stworzenia i przedstawiono koncepcję oraz pierwsze testy biblioteki służącej wizualizacji partytur...
-
Wizualizacja pracy regulatora współczynnika mocy
PublicationW artykule zaprezentowano program do wizualizacji pracy regulatora współczynnika mocy, który umożliwia zapoznanie się z problematyką kompensacji mocy biernej, zasadą działania regulatora współczynnika mocy oraz ze zjawiskami zachodzącymi w regulatorze przy prawidłowo i nieprawidłowo dokonanych nastawach.
-
Komputerowa wizualizacja procesu synchronizacji prądnic.
PublicationPrzedstawiono proces synchronizacji w systemie elektro-energetycznym oraz wskazano na potrzebę stosowania komputerowej wizualizacji tego procesu. Opisano urządzenia i układy służace do wizualizacji procesu synchronizacji, a zwłaszcza komputerowy system diagnostyczny AMARYLIS oraz komputerowy symulator procesu synchronizacji prądnic.
-
Modelowanie, sterowanie i wizualizacja quadrocoptera
PublicationArtykuł przedstawia podejście do budowy modelu matematycznego quadrocoptera. Głównym celem budowy modelu było zaprojektowanie odpowiedniego sterowania obiektu oraz analiza jego zachowania się w różnych sytuacjach. Jako założenie przyjęto budowę modelu, systemu sterowania oraz wszelkich towarzyszących algorytmów w otwartym środowisku programistycznym, co pozwoli na późniejszą ich implementację w rzeczywistym obiekcie, bez konieczności...
-
Szybka transmisja danych
PublicationPrzedstawiono architekturę podsystemu szybkiej transmisji danych GPRS w systemie GSM. Omówiono warstwową strukturę protokolarną w podsystemie GPRS. Na zakończenie przedstawiono koncepcję systemu radiokomunikacyjnego trzeciej generacji z uwzględnieniem podsystemu GPRS.
-
Zastosowanie relacyjnych baz danych i logiki opisowej w systemach integracji danych.
PublicationArtykuł przedstawia najbardziej popularne rozwiązania problemu integracji danych: podejście standardowe, podejście rozszerzone o wiedzę dziedzinową oraz podejście hybrydowe. Opisane zostały wady i zalety poszczególnych rozwiązań oraz istniejące na rynku systemy integracji danych, wraz z analizą ich użyteczności w rzeczywistych warunkach biznesowych. Celem artykułu jest analiza tych rozwiązań pod kątem ich wykorzystania do zapisu...
-
Hurtownie danych - modele, techniki, zastosowania
PublicationW artykule przedstawiono podstawowe koncepcje dotyczące nowoczesnych hurtowni danych. Zaprezentowano wielowymiarowy model danych (model logiczny) i model fizyczny hurtowni, a także wybrane problemy implementacyjne i projektowe. Skupiono się na aspektach praktycznych stosowania hurtowni danych w przedsiębiorstwach i organizacjach.
-
Rozproszone przechowywanie zapasowych kopii danych
PublicationPokazano metodę wykorzystania systemu przetwarzania rozproszonego do zabezpieczenia instytucji przed skutkami ataku hakerskiego połączonego ze zniszczeniem bazy danych tej instytucji. Metoda ta polega na wplataniu pakietów danych do materiałów audio-video ściąganych przez internautów korzystających z serwisów filmowych Video-on-Demand i przechowywaniu danych w rozproszeniu na setki lub nawet tysiące komputerów.
-
Wizualizacja parametrów pracy urządzenia do mikrotunelowania
PublicationPrzedstawiono system pomiarowy kontrolujący pracę urządzenia do bezwykopowego wykonywania rurociągów podziemnych. Opisano sposób przedstawienia mierzonych wielkości na panelu operatora.
-
Protokoły zarządzające w rozproszonych bazach danych
PublicationPrzedstawiono wybrane problemy zarządzania w rozproszonych bazach danych, a szczególnie związane z optymalizacją zapytań w rozpro-szonych bazach danych. Podano klasyfkację rozproszonych baz danych oraz skrótowy opis protokołów: dwufazowego zatwierdzania transakcji, współpracującego zatrzymania transakcji oraz omówiono metody replikacji danych.
-
Wizualizacja w języku VRML przemieszczania się ryb pelagicznych w wiązce echosondy.
PublicationPrzedstawiono koncepcję tworzenia wirtualnego echogramu z danych pomiarowych pochodzących z przeszukiwań akustycznych. Wykorzystując wbudowane mechanizmy języka VRML zobrazowano proces przemieszczania się ryb wraz z jednoczesną analizą echa.
-
Koncepcja bazy danych fotogrametrycznych bliskiego zasięgu
PublicationPublikacja opisuje bazę danych przechowującą i udostępniającą w środowisku internetowym zasób cyfrowych danych fotogrametrycznych i termowizyjnych oraz numerycznych danych pomiarowych, które mogą być pozyskane z n-wymiarowych opracowań bliskiego zasięgu, realizowanych w i-epokach. W projekcie autorzy określili uprawnienia użytkowników oraz zaproponowali strukturę bazy danych - model pojęciowy i funkcjonalny. Rozwiązanie informatyczne...
-
Współczesne problemy w centrach danych
PublicationWywiad z Arturem Opalińskim, koordynatorem zespołu badawczego realizującego projekt „Opracowanie aktywnego systemu zarządzania przepływem ciepła w centrach danych”
-
Implementacja widoków danych na bazę wiedzy
PublicationNiniejszy artykuł opisuje koncepcję i implementacjęwidoków danych na bazę wiedzy. Widoki danych przesłaniają interfejsbazy wiedzy, w zamian udostępniając interfejs pozwalający na zadawaniezapytań do bazy wiedzy w języku SQL. Głównym przeznaczeniemtakich widoków jest ułatwienie integracji komponentów opartych nawiedzy z komponentami opartymi na danych, co może uprościć budowęsystemów korzystających z bazy wiedzy. W artykule zaprezentowanajest...
-
Analiza i wizualizacja aktywności osób na podstawie pomiarów z wykorzystaniem czujnika ruchu
PublicationW artykule przedstawiono propozycję budowy i analizy map aktywności na podstawie danych pomiarowych z czujników ruchu oraz z innych mierników mediów. Utworzono oprogramowanie w PHP, które automatycznie analizuje dane w bazie danych i dynamicznie (dla przekazanych parametrów) tworzy mapę aktywności. W celach testowych wykonano prosty system złożony z platformy Raspberry PI, urządzeń wejściowych oraz dołączanych czujników (np. detektor...
-
Kryptografia kwaternionowa dla zabezpieczania danych multimedialnych
PublicationW rozdziale przedstawiona została możliwość zastosowania kwaternionów dla kryptograficznego zabezpieczenia danych multimedialnych. Kwaternionowa metoda szyfrowania wykorzystuje kwaternionową rotację przestrzenną wektora danych względem kwaternionu-klucza i może zostać zrealizowana na dwa sposoby. Pierwszy sposób polega na obliczeniu macierzy rotacji i przeprowadzeniu szyfrowania jako mnożenia macierzowego, drugi natomiast realizuje...
-
Pomiar i wizualizacja położenia śródręcza i palców
PublicationOpisano system pomiarowy, który umożliwia wyznaczenie położenia śródręcza dłoni i niezależnie każdego z pięciu palców. Wyniki pomiarów przedstawiane są w postaci animacji na ekranie komputera. Omówiono poszczególne elementy części sprzętowej systemu: czujniki, przetwornik A/C i kontroler systemu. Opisano również oprogramowanie, w którym zastosowano sposób przetwarzania wyników zapobiegający błędnym pomiarom. W zakończeniu wskazano...
-
Wizualizacja i czasochłonność montażu przekładni docierarki jednotarczowej
PublicationScharakteryzowano kolejność montażu przekładni docierarki jednotarczowej do płaszczyzn. Analizowano czas montażu przekładni ślimakowej w wersji prototypowej. Przedstawiono wizualizację graficzną poszczególnych etapów montażu przekładni.
-
Wizualizacja i czasochłonność montażu przekładni docierarki jednotarczowej
PublicationScharakteryzowano kolejność montażu przekładni docierarki jednotarczowej do płaszczyzn. Analizowano czas montażu przekładni ślimakowej w wersji prototypowej. Przedstawiono wizualizację graficzną poszczególnych etapów montażu przekładni.
-
Efektywna dystrybucja danych z natychmiastowym powiadamianiem
PublicationW artykule przedstawiono system efektywnego przesyłania danych z natychmiastowym powiadamianiem o ich dostępnoci. Rozwišzanie jest całkowicie programowe, wykorzystujšce ogólnie znane protokoły i jest proponowane jako rozwišzanie problemów, które mogš dotknšć dystrybutorów danych już w niedalekiej przyszłosci.
-
Komputerowy system do rejestrowania danych obrazowych
PublicationNiniejsza praca zawiera opis komputerowego systemu do rejestrowania danych obrazowych. Przedstawione w niej są podstawowe założenia, jakie należy przyjąć, a także problemy, które należy rozwiązać w procesie projektowania systemu takiego typu. Większość uwagi poświęcono technologiom umożliwiającym wykorzystanie bezprzewodowej transmisji danych. Na przykładzie komputerowego modelu systemu do rejestrowania danych obrazowych opisano...
-
Zrównoważona karta wyników dla hurtowni danych.
PublicationArtykuł przedstawia koncepcję Zrównoważonej karty wyników, dostosowanej do potrzeb badania efektywności technologii informatycznych (IT) w firmie oraz jej szczególny przypadek zaprojektowany dla hurtowni danych. Hurtownie danych są systemami informatycznymi, których zadaniem jest gromadzenie i dostarczanie informacji wspomagającej zarządzanie. Dlatego zaproponowane perspektywy uwzględniają rolę informacji w organizacji.
-
Real terrain visualisation with a distributed PC-cluster
PublicationJednym z zadań aplikacyjnych ogólnopolskiego projektu CLUSTERIX było opracowanie i wdrożenie metody interaktywnej wizualizacji terenu rzeczywistego z danych przestrzennych systemów GIS. Przedstawione wyniki osiągnięte w tym zadaniu wskazują na duży potencjał wykorzystania opracowanego modelu wizualizacji 3D dla potrzeb systemów zarządzania kryzysowego.
-
Przegląd technologii baz danych - stan obecny
PublicationW rozdziale przedstawiono sposoby klasyfikowania baz danych. Ponadto przeprowadzono ogólny przegląd dostępnych obecnie na rynku rozwiązań, z uwzględnieniem podziału na zastosowania małe i duże oraz na bazy komercyjne i bezpłatne. Powyższy przegląd pokazuje, że technologia baz danych stale się rozwija i próbuje dostosować do zmieniających się oczekiwań potencjalnych użytkowników. Kierunki rozwoju to coraz częstsze próby wykorzystania...
-
Bezpieczeństwo poufności i integralności danych w Radiowym Systemie Monitorowania i Akwizycji Danych z Urządzeń Fotoradarowych (RSMAD)
PublicationW referacie przedstawiono koncepcję rozwiązań bezpieczeństwa kryptograficznego w Radiowym Systemie Monitorowania i Akwizycji Danych z Urządzeń Fotoradarowych (RSMAD). Opisano budowę wykorzystanego algorytmu kryptograficznego AES oraz trybu CBC, w jakim ma pracować ten algorytm w systemie RSMAD. Zaprezentowano również zastosowaną metodę uwierzytelnienia i kontroli integralności przesyłanych w systemie danych wykorzystującą funkcje...
-
Wyszukiwanie obrazów w multimedialnych bazach danych.
PublicationW pracy przedstawiono problem wyszukiwania obrazów w multimedialnych bazach danych. Wskazano na istniejące w tej dziedzinie problemy oraz metody ich rozwiązywania. Przedstawiono wybrane algorytmy wyszukiwania obrazów, zaprezentowano prototypowy system wyszukiwania oraz wstępne wyniki badań.
-
Wizualizacja pomiarów z mobilnego systemu monitoringu zanieczyszczeń powietrza
PublicationArtykuł stanowi omówienie różnych możliwych podejść do wizualizacji pomiarów wykonywanych przez urządzenie zainstalowane na poruszającym się po mieście pojeździe. Jest on podsumowaniem nadzorowanych przez autora studenckich prac projektowych, których celem było rozpoznanie możliwości wizualizacyjnych współczesnych technologii dla potrzeb grantu badawczego pt. Mobilny system ekspertowy do badania i analizy zanieczyszczeń powietrza...
-
Wizualizacja przebiegu trasy kolejowej na podstawie pomiarów satelitarnych
PublicationW pracy przedstawiono podstawowe założenia opracowywanego w Politechnice Gdańskiej programu komputerowego SATTRACK do wizualizacji, oceny i projektowania trasy kolejowej, dostosowanego do techniki ciągłych pomiarów satelitarnych. Na program składają się cztery, w znacznym stopniu niezależne, moduły. W sposób szczegółowy przedstawiono ukończony już moduł TRACK_VIS, służący do wizualizacji przebiegu trasy kolejowej. Pokazano opis...
-
Zobaczyć – rozpoznać – zrozumieć Wizualizacja jako metoda upowszechniania wiedzy
PublicationOpracowanie jest efektem zetknięcia dwóch perspektyw badawczych: nauk przyrodniczych (np. mikrobiologia, biotechnologia, inżynieria środowiska i zasobów naturalnych, oceanologia) z naukami humanistyczno-społecznymi (studia wizualne, geografia kulturowa, studia miejskie). Konieczność takiego zestawienia naukowych punktów widzenia i języków stanowi konsekwencję odmiennych doświadczeń zdobytych przez autorki podczas prowadzenia badań...
-
Wybrane metody ochrony danych w systemie RSMAD
PublicationW artykule omówiono wybrane metody kryptograficznej ochrony danych zastosowane w Radiowym Systemu Monitorowania i Akwizycji Danych z Urządzeń Fotoradarowych, głównie na poziomie warstw: sieciowej, transportowej, sesji oraz aplikacyjnej tego systemu. Dokonano ponadto identyfikacji potencjalnych zagrożeń oraz przedstawiono wybrane sposoby ochrony przed nimi, jakie zostały zastosowane w tym systemie.
-
Transmisja danych w kanałach rozmównych systemów komórkowych.
PublicationW niniejszym referacie opisano budowę i dzialanie modemu, przeznaczonego do transmisji danych w kanałach rozmównych systemów komórkowych. Wykonano testy funkcjonalne poprawności działania zbudowanego modemu w kanale rozmównym TCH/FS systemu GSM. Przedstawiono również zastosowane protokoły komunikacyjne wymiany informacji pomiędzy modem a komputerem oraz podczas transmisji danych poprzez łącze radiokomunikacyjne.
-
Metoda wyboru informacji z dedykowanych zbiorów danych
PublicationPoszukiwanie skutecznych metod wyboru informacji wynika z obserwowanego obecnie nadmiaru danych. W artykule opisana jest metoda GQM wykorzystywana w informatyce między innymi do budowy wielowymiarowej funkcji jakości oprogramowania. W artykule wykazano, że metoda ta może być również wykorzystana do poszukiwania i wyboru danych z dedykowanych zbiorów informacji dziedzinowych.
-
Bezpieczeństwo transmisji danych w systemie KNX
PublicationW artykule przedstawiono wymagania dotyczące bezpieczeństwa transmisji danych w rozproszonych systemach automatyki budynków oraz wskazano potrzebę wprowadzenia mechanizmów ochrony informacji w protokole komunikacyjnym standardu KNX. Zaprezentowano trzy różne metody ochrony informacji opracowane dla systemu KNX: EIBsec, KNX Data Security oraz metodę autorską. Porównano ich właściwości oraz przedstawiono potencjalne obszary zastosowań.