displaying 1000 best results Help
Search results for: MODELE DYNAMIKI RUROCIĄGÓW,
-
Measurement of noise parameter set in the low frequency range: requirements and instrumentation.
PublicationOpisano dwa podstawowe szumowe modele metrologiczne czwórnika: ze źródłami szumów odniesionymi do wejścia i ze zwarciowymi prądami szumów. Parametry szumowe opisujące modele zawierające korelację pomiędzy prądami i/lub napięciami są mierzone przy zastosowaniu metod bezpośrednich i pośrednich. Przedstawiono kilka technik redukcji szumów własnych systemu pomiarowego. Szerzej zaprezentowano dwukanałowy system do pomiaru szumów z komputerowym...
-
Skłonność do tworzenia pęknięć zimnych złączy ze stali ferrytyczno-austenitycznej typu dupleks 2205 przy spawaniu pod wodą metodą mokrą
PublicationSpawanie pod wodą stali ferrytyczno-austenitycznych typu dupleks budzi coraz szersze zainteresowanie. Wynika to z pilnej potrzeby opracowania spawalniczych technologii naprawczych rurociągów do transportu ropy naftowej eksploatowanych pod wodą. Do badań wykorzystano metodę mokrą przy zastosowaniu spawania elektrodami otulonymi (proces 111). Wykonano technologiczne próby Tekken pod wodą na głębokości 0,5 m oraz na powietrzu. Przeprowadzono...
-
Spawanie podwodne stali dupleks odpornej na korozję
PublicationW artykule przedstawiono wyniki badań spawalności stali dupleks w warunkach podwodnych. Zainteresowanie spawaniem podwodnym tej grupy stali wiąże się z koniecznością opracowania spawalniczych metod naprawczych rurociągów eksploatowanych w przemyśle wydobywczym ropy naftowej. Do badań wykorzystano metodę spawania GMA za pomocą lokalnej komory suchej. Wykonano napoiny pod wodą na głębokości 0,5 m oraz na powietrzu przy zbliżonych...
-
Ocena skuteczności czyszczenia sieci wodociągowej metodą hydropneumatyczną
PublicationPrzedmiotem analizy było dyskusyjne kryterium oceny skuteczności czyszczenia sieci wodociągowej określone przez eksploatatora. Analizę oparto na wynikach badań terenowych po czyszczeniu 9,5 km sieci wodociągowej o średnicy od 80 do 160 mm. Empiryczną podstawę dalszych rozważań stanowił zbiór wartości umownego zastępczego współczynnika chropowatości rurociągów k10. Uzyskane rezultaty wykazały, że lokalne warunki reakizacji pomiarów...
-
Katedra Technologii Zabezpieczeń Przeciwkorozyjnych, działalność technologiczna
PublicationW Katedrze Technologii Zabezpieczeń Przeciwkorozyjnych realizowane są różnorodne prace badawcze i projektowe związane z rozwiązywaniem konkretnych praktycznych problemów korozyjnych. Prace te można podzielić na szereg grup. W katedrze projektuje się i monitoruje instalacje ochrony katodowej. Wykonuje się diagnostykę stanu wykładzin i powłok antykorozyjnych, w szczególności powłok i wykładzin stosowanych do ochrony przed korozją...
-
Problemy współczesnych połączeń rurowych
PublicationW pracy przedstawiono problemy pracy połączeń rurowych charakterystyczne dla współczesnych rozwiązań konstrukcyjnych rurociągów stosowanych w grawitacyjnych sieciach kanalizacyjnych. Omówiono technologie wykonawstwa i materiały stosowane w kraju, charakterystyczne obciążenia złączy i schematy zniszczenia. Przedstawiono analizę wpływu warunków posadowienia rurociągu na trwałość połączeń. Współczesne rozwiążania materiałowe nie zawsze...
-
Prognozowanie rezultatów nadzorowania drgań narzędzie-przedmiot obrabiany podczas frezowania szybkościowego
PublicationIstotnym zjawiskiem dynamicznym podczas frezowania szbkościowego smukłym frezem kulistym są drgania samowzbudne typu chatter. Zastosowanie do nadzorowania drgań sterowania optymalno-liniowego prędkości obrotowej pozwala uzyskać ich redukcję. W pracy dokonano prognozy rezultatów nadzorowania z użyciem dwóch modeli dynamiki skrawania wykorzystywanych podczas symulacji komputerowych sterowania optymalno-liniowego.
-
Przebieg prywatyzacji polskich przedsiębiorstw państwowych w latach 1990 - 2002
PublicationProces przekształceń własnościowych jest w Polsce konsekwentnie realizowany od kilkunastu lat. Celem artykułu było przedstawienie skali i dynamiki prywatyzacji polskich przedsiębiorstw państwowych na przełomie 13 lat, z uwzględnieniem jej podstawowych metod i ze względu ich struktury według EKD, w przekroju terytorialnym, oraz pod wzgledem ich rozmiarów.
-
Modelling of bio-mechanical objects: recent examples
PublicationW opracowaniu przedstawiono dwa wykorzystania modelowania bio-mechanicznego wybranych obiektów: modelowanie zachowania mięśni w układzie ramię-przedramię oraz wstępny projekt protezy dłoni przy użyciu materiałów z pamięcią kształtu. Przedstawiono wyniki badań symulacyjnych oraz opis dynamiki działania układów sterowania dla protezy dłoni oraz dla układu ramię-przedramię.
-
Footbridges, numerical aproach
PublicationW artykule zamieszczono przegląd symulacji numerycznych kładek dla pieszych. Został on podzielony na trzy części(modele MES, obciążenie tłumem, odpowiedź mostu).
-
Span's low damped vibrations and vibration's damping by modal disparity inducted by cable stays temporal addition
PublicationW pracy przedstawiono problem obecności słabo tłumionych drgań przęseł mostów wraz z metodą ich aktywnego tłumienia. Badania przeprowadzono korzystając z analizy numerycznej. Analizowany mechanizm zamodelowano korzystając z metody elementów skończonych. W praco przedstawiono zwarty opis wykorzystanej metody. Następnie, zbudowano dwa alternatywne modele, różniące się liczbą odciągów usztywniających przęsło. Wyznaczono postaci i...
-
Two-dimensional vertical Reynolds-averaged naviers-stokes equations versus one-dimensional Saint-Venant model for rapidly varied open channel water flow modelling
PublicationPrzedstawiono dwa modele przepływu wody ze swobodną powierzchnią -płaski pionowy model Reynoldsa i model de Saint-Venanta.Do rozwiązania równań pierwszego modelu zastosowano schemat SIMPLE oraz wykorzystano metodę cząstek znaczonych MAC do wyznaczania swobodnej powierzchni wody. Równania Saint-Venanta rozwiązano metodą objętości skończonych. Obydwa modele zastosowano do symulacj zjawiska typu katastrofa zapory. Porównano wyniki...
-
Railway noise problems in Poland
PublicationCelem referatu jest przedstawienie zagadnień związanych z hałasem kolejowym. W pierwszej kolejności podano przegląd badań związanych z hałasem kolejowym, które są prowadzone w polskich ośrodkach i instytucjach naukowych. Przytoczono również główne modele hałasu kolejowego zawarte w dyrektywach europejskich (projekty HARMONOISE i IMAGINE). Dodatkowo zaimplementowano wybrane modele hałasu kolejowego dla warunków polskiego taboru...
-
Zapewnienie interoperacyjności usług informacyjnych podstawą rozwoju e-uczelni
PublicationPodano definicję e-uczelni oraz charakterystyczne cechy tego typu uczelni. Określono możliwe modele funkcjonalne wraz z podstawowymi zadaniami wykonywanymi w środowisku uczelnianym. Podkreślono istotną rolę usług informacyjnych zorientowanych na potrzeby uczelni. Dodatkowo zaprezentowano różne metody integracji takich usług oraz ich wykorzystania przy realizacji różnych scenariuszy wykonania zadań uczelnianych. Zaproponowano opis...
-
Ionic liquids: predictions of physicochemical properties with experimental and/or DFT-calculated LFER parameters to understand molecular interactions in solution
PublicationPublikacja zawiera modele pozwalające na przewidywanie współczynnika podziału oktanol-woda (log P), rozpuszczalności w wodzie oraz krytycznego stężenia micelizacji (CMC) cieczy jonowych oraz współczynników aktywności anionowej i hydrofobowości w wodzie i w mieszaninie oktanolu z wodą. Modele oparte są na liniowych zależnościach energii swobodnej (LFER) i wykorzystują parametry zmierzone i/lub wyliczone na podstawie funkcjonalnej...
-
Modelowanie i symulacja maszyn elektrycznych metodą grafów wiązań.
PublicationW artykule przedstawiono modelowanie maszyn elektrycznych metodą grafów wiązań dla potrzeb symulacji szeroko pojętych systemów energetycznych, w szczególności systemów o naturze hybrydowej. Opisano zarys podstaw modelowania metodą grafów wiązań. Omówiono ogólne założenia modelowania maszyn elektrycznych w ujęciu grafów wiązań, bazującego na modelach obwodowych wzorcowego sprzężenia transformatorowego i elektromechanicznego. Wykorzystując...
-
Truss models of RC corbels verified by experimental tests
PublicationW pracy przedstawiono wybrane modele kartownicowe krótkich wsporników żelbetowych oraz obliczone na podstawie tych modeli nośności graniczne wsporników na tle wyników uzyskanych w badaniach eksperymentalnych. Przedstawiono także weryfikację metody ścinania-tarcia wg wytycznych normy amerykańskiej. Dokonano obliczeń częściowych współczynników bezpieczeństwa, uwzględniających niepewność rozważanych modeli. Stwierdzono, ze modele...
-
Prediction of the Results of Chatter Vibration Surveillance by the Spindle Speed Control
PublicationDrgania samowzbudne typu chatter są istotnym zjawiskiem występującym podczas obróbki szybkościowej (HSM) z użyciem smukłych narzędzi. Zastosowanie optymlano-liniowego sterowania prędkością obrotową narzędzia w celu nadzorowania drgań pozwoliło zredukowac te drgania. W artykule przedstawiono sposób predykcji rezultatów nadzorowania z użyciem dwóch różnch modeli dynamiki skrawania zastosowanych w symulacjach komputerowych.
-
Model dynamiczny i sterowanie manipulatora o dwóch ramionach wiotkich
PublicationPrzedstawiono sposób wyprowadzenia równań dynamiki płaskiego manipulatora 2-ramiennego o ramionach wiotkich z zastosowaniem Metody Elementów Skończonych (MES). Zastosowano sterowanie manipulatora z dynamiką odwrotną oraz z regulacją optymalną LQG. Wykonano symulacje zachowania się rozważanych układów i oceniono skuteczność metod sterowania. Uzyskane wyniki porównano z metodami prezentowanymi w literaturze.
-
Nominalny i realny kurs dolara amerykańskiego na rynku polskim w latach 1993-2001
PublicationW części teoretycznej artykułu omówiono pojęcia nominalnego i realnego kursu walut. Na tle tych pojęć przedstawiono teorię parytetu siły nabywczej. W części empirycznej artykułu przedyskutowano zmianę poziomu oraz zmianę dynamiki nominalnego i realnego kursu dolara amerykańskiego w Polsce w okresie od I kwartału 1993 roku do IV kwartału 2001.
-
Podstawy Baz Danych
e-Learning CoursesBazy danych - pojęcia ogólne, modele danych - prosty, hierarchiczny, sieciowy. Relacyjny model danych - podstawy, projektowanie RBD, algebra relacyjna, język SQL. Transakcje, wyzwalacze w RBD. Łączenie się z RBD z poziomu innych języków i aplikacji. Modele obiektowy i obiektowo relacyjny. Bazy danych non-SQL
-
Influence of the counterweight model on optimization of balancing of four-bar mechanism
PublicationPraca opisuje rozważania na temat wyrównoważania płaskiego czworoboku przegubowego. Do wyrównoważenia wykorzystano metodę alokacji przeciwmas. Zadanie to wymagało połączenia procedur analizy dynamiki układów wielomasowych z procedurą optymalizacji. W pracy umieszczono opis metody dynamiki układów wielomasowych. W procesie optymalizacji skorzystano z metody sympleksów. Opisano model analizowanego układu składający się z dwóch sekcji...
-
Nadzór bankowy w gospodarce rynkowej
PublicationW pracy przedstawiono istotę i funkcje nadzoru bankowego. Scharakteryzowano jego modele w ujęciu statycznym i dynamicznym. Podkreślono znaczenie jego funkcjonowania jako instytucji niezależnej.
-
Unsymmetrical movements of a multi-hull vessel treated as a linear object
PublicationW artykule przedstawiona została analiza dynamiki wybranych morskich obiektów pływających reprezentujących wielokadłubowe jednostki pływające. Badany obiekt został przedstawiony jako liniowy układ dynamiczny o sześciu stopniach swobody. Powyższa analiza dotyczy równań różniczkowych opisujących ruchy niesymetryczne statku na fali. Układ stochastycznych równań różniczkowych dla sprzężonych ruchów niesymetrycznych został przedstawiony...
-
A novel method for vibration surveillance during high speed ball end milling of flexible details
PublicationPraca dotyczy nadzorowania drgań podczas obróbki zakrzywionych przedmiotów podatnych frezem kulistym, z uwzględnieniem zgodności parametrów modelu modalnego. Przedstawiono analizę dynamiki niestacjonarnego okładu drgającego, z którego wydzielono podukład modalny, strukturalny i łączący. Zastosowano minimalizację poziomu drgań z dopasowaniem prędkości obrotowej wrzeciona do optymalnego kąta przesunięcia fazowego. Eksperymenty doświadczalne...
-
On hydrodynamic forces acting on the ship in large motions.
PublicationPraca zapoznaje czytelnika ze współczesnym stanem dynamiki statku w nieliniowym ujęciu, ukierunkowanym na unikanie zbyt daleko idących komplikacji w rozwiązaniu. Nieliniowość dotyczy przede wszystkim sił Fronda-Kryłowa oraz sił tłumienia po wejściu pokładu do wody, czy też oporu stępek przechyłowych. Do pozostałych sił towarzyszących i dyfrakcyjnych stosuje się ekstrapolację podejścia liniowego.
-
Molecular modelling of amphotericin B-ergosterol primary complex in water
PublicationBadano właściwości pierwotnego kompleksu amfoterycyny B z ergosterolem przy pomocy symulacji dynamiki molekularnej. Otrzymane w wyniku naszych symulacji rezultaty słabo odpowiadają postulowanym przez innych autorów modelom kompleksu antybiotyk-sterol. Z drugiej strony uzyskane geometrie nie są sprzeczne z wynikami eksperymentów biofizycznych dotyczących powstawania kompleksów w wodzie i w środowisku wodno-alkoholowym.
-
Budowa i kalibracja modeli spękań zmęczeniowych warstw asfaltowych nawierzchni drogowych w mechanistyczno-empirycznej metodzie AASHTO 2004
PublicationW artykule przedstawiono sposób tworzenia modeli spękań zmęczeniowych warstw asfaltowych w nowej amerykańskiej mechanistyczno-empirycznej metodzie projektowania nawierzchni AASHTO 2004. Opisano modele przyjęte do kalibracji, problem różnego zachowania się warstw asfaltowych naprężeniowo i odkształceniowo,przyjęte miary spękań zmęczeniowych. Przedstawiono także kalibrację opartą o badania na odcinkach doświadczalnych LTPP, symulację...
-
The choice of parameters of induction motor model using a genetic algorithm.
PublicationRozważano problem doboru parametrów modeli matematycznych dużych 3 -fazowych silników indukcyjnych. Modele o prawidłowo dobranych parametrach mogą być pomocne podczas procedur projektowych. Podane silniki mogą być używane jako napędy sterów strumieniowych statków. Symulacje w środowisku Matlab, uwzględniają modele statyczne silników. Parametry silników dobierane są za pomocą przybornika Genetic Algorithm Toolbox. Skuteczność metody...
-
Dokumenty Cyfrowe Przyszłosci
PublicationW referacie przedstawiono nowe modele architektur dokumentów elektronicznych, które pozwolą zracjonalizować wewnętrzny obieg informacji w organizacjach opartych na wiedzy i zredukować koszty ich funkcjonowania.
-
Fast multiplexer cad using surrogate models for channel filters synthesis
Publicationartykuł przedstawia metodę szybkiego projektowania multiplekserów mikrofalowych wykorzystującą dokładne modele zastępcze na etapie projektowania kanałów. przedstawiony został przykład trój-kanałowego multipleksera z filtrami dwurodzajowymi.
-
Planowanie obsług profilaktycznych złożonego obiektu technicznego
PublicationZdefiniowano kryterium efektywności eksploatacji złożonego obiektu technicznego, przedstawiono koncepcję prognozowania zasobów godzin pracy w zmieniających się warunkach eksploatacji oraz modele planowania obsług profilaktycznych obiektów.
-
Współczesne projektowanie mostów
PublicationW artykule zaprezentowano historyczne i współczesne aspekty projektowania mostów. Uwagę zwrócono na wirtualne, architektoniczne i funkcjonalne modele, które aktualnie zintegrowane są w środowisku BIM.
-
Ścinanie w ujęciu przepisów europejskich
PublicationW pracy przedstawiono zagadnienia dotyczące ścinania w elementach żelbetowych, modele obliczeniowe, zasady wymiarowania i projektowania wg normy europejskiej EN 1992-1-1-December 2005.
-
Modelling and investigation of vibration surveillance during ball end milling of curved flexible details
PublicationPraca dotyczy nadzorowania drgań podczas frezowania zakrzywionych przedmiotów podatnych smukłym frezem kulistym, z uwzględnieniem zgodności parametrów modelu modalnego. Dokonano analizy dynamiki niestacjonarnego układu drgającego, w którym wyodrębniono podukłady: modalny, strukturalny i łączący. Do minimalizacji poziomu drgań zastosowano dopasowanie prędkości obrotowej wrzeciona do optymalnego kąta przesunięcia fazowego. Zasadność...
-
Brittle fracture of 100-, 110-, 111-oriented Cu crystals: MD vs. TB/MD approach
PublicationPrzeprowadzono wieloskalowe symulacje nanoindentacji miedzi nieskończenie twardym narzędziem, przy zastosowaniu metody dynamiki molekularnej, z siłami liczonymi na bieżąco w formalizmie ciasnego wiązania (TB). Przedstawiono wyniki dla trzech orientacji krystalicznych podłoża. Badano efekt dołączenia obliczeń TB na siłę normalną odczuwaną przez narzędzie i na przemieszczenia atomów podłoża, przez porównywanie z symulacją czystą...
-
Vibration surveilance during milling of flexible details with a use of the optimal control
PublicationPraca dotyczy nadzorowania drgań podczas często obserwowanego w przypadku nowoczesnych procesów obróbkowych frezowania przedmiotów podatnych smukłymi narzędziami. Sformułowano: macierzowe równanie dynamiki, energetyczny wskaźnik jakości i optymalny sygnał sterujący we współrzędnych hybrydowych. Przeprowadzono symulacje komputerowe procesu frezowania dla różnych parametrów modelu obliczeniowego i rożnych ścieżek narzędzia. Zaproponowano...
-
Algorytmy analizy modalnej
PublicationReferat stanowi wprowadzenie teoretyczne do badań analizy modalnej. Przedstawiono wyniki badań analizy modalnej stanowiska do badania małogabarytowych wirników przeprowadzonych w programie Abaqus oraz ich weryfikację za pomocą badań eksperymentalnych. Przedstawiono również program rozwijany w Zakładzie Dynamiki Wirników i Łożysk Ślizgowych - Dynwir-S-70. Jest to program do analizy modalnej wielopodporowych i wielomasowych wirników.
-
Influence of gas turbine controller adjustment on ship propulsion system behaviour in rough sea conditions. Part 2. The simulation investigations.
PublicationPrzedstawiono model dynamiki układu napędowego okrętowego, wykorzystując metodę elementów skończonych. Układ napędowy składa się z dwóch turbin gazowych napędzających poprzez przekładnię mechaniczną zębatą pędnik o nastawnym skoku. W symulacji układu napędowego zadawano wymuszenia wartością zadaną nastaw prędkości na regulatorze oraz wymuszenia od falowania morza w zależności od stanu morza. Przedstawiono wyniki takich symulacji.
-
Zarządzanie jakością własnego życia.
PublicationW opracowaniu zamieszczono wybrane elementy teorii przemian jakościowychprocesów jakości życia. Zaprezentowano modele zarządzania jakością własnego życia osób nie oczytanych i oczytanych w zagadnieniach jakości życia.
-
Infrastruktura klucza publicznego SPKI.
PublicationPrzedstawiono najnowszą koncepcję zarządzania kluczami publicznymi. Zostały także omówione cechy szczególne infrastruktury SPKI/SDSI. Porównano modele systemów PKI i oceniono różne koncepcje zarządzania kluczami publicznymi.
-
Some aspects of physical and numerical modeling of water hammer in pipelines
PublicationCharakterystyki ciśnieniowe otrzymywane w wyniku symulacji numerycznych uderzenia hydraulicznego różnią się zasadniczo od charakterystyk obserwowanych na drodze doświadczalnej. Stosowane zabiegi matematyczne i numeryczne pozwalające na poprawę zgodności między obliczeniami a pomiarami okazują się skuteczne tylko w przypadku prostych rurociągów o stałej średnicy. Dla bardziej skomplikowanych przypadków prawidłowe odwzorowanie zjawiska...
-
Analiza płyt laminowanych z zastosowaniem zastępczych modeli jednowarstwowych
PublicationW pracy przedstawiono analizę porównawczą wybranych modeli obliczeniowych płyt warstwowych, zgodnych z koncepcjš zastępczego modelu jednowarstwowego (Equivalent Single Layer - ESL). Rozważono trzy modele bazujące na teorii ścinania pierwszego rzędu: dwa modele autorskie oraz model paneli laminowanych dostępny w systemie MSC/NASTRAN. Zróżnicowanie modeli wynika z odmiennego podejścia do tzw. korekty ścinania. Przeprowadzono obliczenia...
-
Numerical conditioning of delta-domain Lyapunov and Riccati equations
PublicationW pracy rozważono problem uwarunkowania dyskretno czasowych równań Lapunowa oraz równań Riccatiego - to znaczy problem wrażliwości rozwiązań takich równań na odchyłki ich parametrów od nominalnych wartości. Zdefiniowano odpowiedni "różniczkowy" wskaźnik uwarunkowania oraz podano efektywną metodę szacowania jego wartości. Udowodniono teoretycznie - a także przekonująco zilustrowano na drodze numerycznej - twierdzenie głoszące, iż...
-
Przegląd metod współbieżnej symulacji heterogenicznych systemów wbudowanych.
PublicationW pracy opisano współbieżną symulację sprzętowo-programową heterogenicznych systemów wbudowanych jako metodę weryfikującą spełnienie wyspecyfikowanych założeń. Podkreślono jej znaczenie na każdym etapie projektowania. Przedstawiono zasadę działania symulatorów HDL i symulatorów oprogramowania oraz dokonano charakterystyki środowisk współbieżnej symulacji podkreślając najważniejsze cechy. Szczegółowo opisano modele procesora stosowane...
-
Designing optimal and safe control strategies for time-varying dynamical systems
PublicationPublikacja opisuje metodę projektowania optymalnej trajektorii punktu pracy w czasoprzestrzeni stanów przy wykorzystaniu algorytmów optymalizacji grafowej. Zakłada się deterministyczny charakter zmian dynamiki rozpatrywanego procesu. Przestrzeń robocza, będąca ograniczonym podzbiorem czasoprzestrzeni stanów, jest dzielona na zbiór segmentów, którym przypisywane są wielkości reprezentujące właściwości dynamiki własnej w obrębie...
-
Możliwości i ograniczenia prognozowania stanu technicznego i odnów urządzeń siłowni okrętowych
PublicationOmówiono wybrane problemy prognozowania stanu urządzeń siłowni okrętowych, możliwości i ograniczenia prognozowania oraz modele procesu obsług. Przedstawiono metody prognozowania i wykonywania obsług oraz ocenę ich przydatności.
-
Skręcanie.
PublicationW pracy omówiono wybrane modele teoretyczne i badania eksperymentalne stanowiące naukowy komentarz do zasad wymiarowania konstrukcji żelbetowych na skręcanie wprowadzonych do normy PN-B-03264:2002
-
Skręcanie.
PublicationW pracy omówiono wybarne modele teoretyczne i badania eksperymentalne stanowiące naukowy komentarz do zasad wymiarowania konstrukcji żelbetowych na skręcanie, wprowadzonych do normy PN-B-03264:2002
-
Modelowanie przestrzennych przepływów w reaktorach
PublicationWykazano, że powszechnie stosowane uproszczone modele reaktorów mają zasadniczą wadę - uwzględniają jedynie ich kubaturę. Zaproponowano stosowanie dokładniejszej metody - zewnętrznej krzywej rozkładu czasu przebywania cieczy w reaktorze.