Filters
total: 3479
-
Catalog
- Publications 3007 available results
- Journals 16 available results
- Publishing Houses 1 available results
- People 151 available results
- Inventions 9 available results
- Projects 15 available results
- Laboratories 3 available results
- Research Teams 1 available results
- Research Equipment 8 available results
- e-Learning Courses 193 available results
- Events 57 available results
- Open Research Data 18 available results
displaying 1000 best results Help
Search results for: FUNKCJE WŁASNE
-
Obserwator prędkości kątowej wirnika maszyny indukcyjnej klatkowej oparty na metodzie backstepping ze ślizgowymi funkcjami przełączającymi
PublicationW artykule przedstawiono strukturę obserwatora prędkości kątowej wirnika, która jest oparta na rozszerzonym modelu matematycznym maszyny indukcyjnej klatkowej. Funkcje stabilizujące obserwator uzyskano na podstawie metody backstepping. Ponadto zastosowano ślizgowe funkcje przełączające. Przedstawiono badania eksperymentalne.
-
CELowa Architketura sem.6-2023
e-Learning CoursesCELowa ARCHITEKTURA, czyli zorientowana na cele zrównoważonego rozwoju, to wyzwanie współczesnej architektury, to misja społeczna i odpowiedzialność środowiskowa wobec zmian klimatycznych oraz kryzysu energetycznego. Zadaniem projektowym będzie pawilon realizujący konkretny cel z 17 celów wskazanych w agendzie 2030. Pawilon poprzez intrygującą formę oraz funkcję, dedykowaną celowi ma uświadamiać istotne kwestie środowiskowe, społeczne...
-
Badanie i analiza właściwości szerokopasmowej sieci dostępowej ACCESS 300 firmy Ericsson
PublicationZaprezentowano sieć dostępową w systemie ACCESS 300. Przedstawiono: elementy systemu, typowe zastosowania, funkcje użytkowe i eksploatacyjno-utrzymaniowe, funkcje pomiarowe oraz system zarządzania. Omówiono opracowaną metodologię badań i uzyskane wyniki. Przedstawiono wnioski szczegółowe i wniosek końcowy
-
Wizyjny sposób określania jakości geometrycznej ostrzy narzędzi
PublicationW pracy przedstawiono możliwości i efekty określania jakości geometrycznej ostrzy narzędzi skrawających z wykorzystaniem metod wizyjnych.Zaprezentowano własne wozwiązanie układu do wizyjnej kontroli ostrzy pił tarczowych.
-
Hierarchia czynników wpływu w diagnostyce komponentów stalowych metodą statycznego pola rozproszonego
PublicationWśród technik badań nieniszczących obiektów stalowych (NDT) szczególną rolę pełnią techniki elektromagnetyczne, jako relatywnie tanie, czyste, szybkie i adaptowalne. Mają one jednak istotne ograniczenia, o których wydają się zapominać praktycy promujący tzw. metodę magnetycznej pamięci metali (ang. magnetic metal memory, MMM). Szczególnie dyskusyjna jest postulowana przez nich możliwość ilościowej korelacji charakterystyk pola...
-
Application of headspace-solid phase microextraction followed by gas chromatography-mass spectrometry to determine short-chain monocarboxylic acids in cattle farm wastewater and waste landfill leachates
PublicationZaproponowano metodykę oznaczania krótkołańcuchowych kwasów monokarboksylowych w ściekach z hodowli bydła i odciekach ze składowisk zawierających organiczne odpady, oparta na technice mikroekstrakcji do fazy stacjonarnej z fazy nadpowierzchniowej próbek ciekłych, w połączeniu ze sprzężonym układem GC-MS.
-
Facile synthesis of accordion-like porous carbon from waste PET bottles-based MIL-53(Al) and its application for high-performance Zn-ion capacitor
Publication -
One More Step Towards a Circular Economy for Thermal Insulation Materials—Development of Composites Highly Filled with Waste Polyurethane (PU) Foam for Potential Use in the Building Industry
PublicationThe rapid development of the building sector has created increased demand for novel materials and technologies, while on the other hand resulting in the generation of a severe amount of waste materials. Among these are polyurethane (PU) foams, which are commonly applied as thermal insulation materials. Their management is a serious industrial problem, due to, for example, their complex chemical composition. Although some chemical...
-
Macro-nutrients recovery from liquid waste as a sustainable resource for production of recovered mineral fertilizer: Uncovering alternative options to sustain global food security cost-effectively
PublicationGlobal food security, which has emerged as one of the sustainability challenges, impacts every country. As food cannot be generated without involving nutrients, research has intensified recently to recover unused nutrients from waste streams. As a finite resource, phosphorus (P) is largely wasted. This work critically reviews the technical applicability of various water technologies to recover macro-nutrients such as P, N, and...
-
Search for the fundamental solution to the vector acoustic wave equations
PublicationCzasowo-przestrzenna funkcja Greena pola swobodnego jest dobrze znanym rozwiązaniem podsta-wowym skalarnego niejednorodnego równania falowego. Wyraża ona odpowiedź ośrodka płynnego na punktowe zaburzenie o symetrii sferycznej. Odpowiedź ośrodka na zaburzenie wektorowe nie jest tak oczywista. Artykuł przedstawia oryginalne podejście do problemu, polegające na systematycznej, szcze-gółowej weryfikacji hipotetycznych rozwiązań skalarnych...
-
Broker pasma jako element dynamicznego sterowania siecią DiffServ
PublicationZasadniczym celem niniejszej pracy jest ustalenie kryteriów oraz porównania proponowanych w literaturze koncepcji BB. Opisana została funkcja BB w domenie oraz omówiona współpraca z brokerami sąsiednich domen DS. Przedstawiona została ogólna architektura funkcjonalna BB przeznaczona do realizacji funkcji sterujących domeną. Następnie zaprezentowane zostały modele centralnego oraz hierarchicznie rozproszonego brokera pasma. Dokonano...
-
A new OSS design based on parameter sensitivity tochanges in measurements
PublicationW wyniku istniejących silnych ograniczeń praktycznych i etycznych nałożonych na eksperymenty medyczne, procedura estymacji parametrów w diagnozie i terapii jest często zagadnieniem skomplikowanym. Jeśli dane pomiarowe pobierane są w postaci próbek krwi, liczba tych próbek, a także czas obserwacji powinny być zminimalizowane. Optymalizacja eksperymentu polega na optymalizacji odpowiedniego sformułowanego kryterium będącego funkcją...
-
River valley in planning documents. The case of towns in the northern part of Gdansk agglomeration
PublicationW strukturach zurbanizowanych doliny rzek pełnią funkcję korytarzy ekologicznych - jako element systemu ekologicznego zapewniają połączenie z obszarami zasilającymi. Niektóre z nich mają znaczenie ponadlokalne. Jednocześnie doliny rzek mogą być użytkowane jako przestrzeń integracji i rekreacji lokalnej społeczności. Strategie ochrony i kształtowania powyższych funkcji są ustalane w dokumentach planistycznych różnych szczebli....
-
Małe miasta w Polsce Północnej - typy i uwarunkowania rozwoju
PublicationCelem badań było rozpoznanie zróżnicowanych sytuacji małych miast w Polsce północnej. W niedalekiej przeszłości wspólne dla znacznej części tego obszaru problemy wsi popegeerow-skiej odcisnęły się i na rozwoju szeregu miast. Wspólną cechą niektórych miast jest specyfika nadmorskiego położenia: rybołówstwo z jego problemami ekonomicznymi i funkcja tury-styczna. Elementem analiz jest typologia małych miast Polski północnej. Przy...
-
Nieliniowy model matematyczny transformatora trójfazowego = Non-linear mathematical model of a three-phase transformer
PublicationPrzedstawiono model transformatora trójfazowego o rdzeniu trójkolumnowym, który zawiera układ rów-nań opisujących obwód magnetyczny oraz oddzielnie układ równań obwodu elektrycznego. Wydzielenie re-luktancji elementów rdzenia umożliwia uwzględnienie zmian względnej przenikalności magnetycznej w funkcji bieżącej wartości strumienia w rdzeniu. Re-luktancje odpowiadające strumieniom rozproszenia obliczono wg zasad klasycznych. Funkcję...
-
Broker pasma jako elemnt dynamicznego sterowania siecią DiffServ
PublicationZasadniczym celem niniejszej pracy jest ustalenie kryteriów oraz porównania proponowanych w literaturze koncepcji BB. Opisana została funkcja BB w domenie oraz omówiona współpraca z brokerami sąsiednich domen DS. Przedstawiona została ogólna architektura funkcjonalna BB przeznaczona do realizacji funkcji sterujących domeną. Następnie zaprezentowane zostały modele centralnego oraz hierarchicznie rozproszonego brokera pasma. Dokonano...
-
Ernst Cassirer, Logika nauk o kulturze
PublicationKsiążka stawia przed sobą cele systematyczno-genetyczne, próbując określić filozoficzne źródła możliwości najważniejszych problemów myśli – w tym wypadku genezy i możliwości legitymizacji innego typu refleksji niż matematyczno-przyrodnicza. Składa się z pięciu rozpraw, których głównym zadaniem jest odsłonięcie historycznych oraz teoretycznych źródeł możliwości nauk o kulturze i ukazanie naczelnej funkcji poznawczej („źródłowej...
-
In vivo degradation of short-term implants
PublicationStan powierzchni wywiera istotny wpływ na właściwości użytkowe implantu. Stawiane wymagania, zależą od funkcji jakie ma spełniać wszczep oraz rodzaju implantowanego materiału. W przypadku implantów krótkotrwałych wymagana jest przede wszystkim odpowiednia odporność korozyjna, nie powinno tworzyć się trwałe połączenie pomiędzy wszczepem a tkanką kostną.Wszystkie biomateriały ulegają degradacji. Ważne jest to, aby produkty tej degradacji...
-
Dependence of bimolecular recombination rate constant on different experimental parameters
PublicationZ otrzymanych wzorów analitycznych oraz przeprowadzonych obliczeń numerycznych wynika, że dla wysokich natężeń pola elektrycznego stała szybkości rekombinacji bimolekularnej jest funkcją zewnętrznego pola elektrycznego oraz koncentracji nośników ładunku. Szczególnie interesujący jest wynik dotyczący obniżania się stałej szybkości rekombinacji wraz ze wzrostem natężenia pola elektrycznego, który różni się zupełnie od przewidywań...
-
Realizacja warstwy serwerów sterowania połączeniami dla ASON/GMPLS
PublicationW materiale przedstawiono wyniki prac badawczych wykonanych w ramach projektu PBZ w podprojekcie Architektury i protokoły sieciowe. Obejmują krótką charakterystykę wytworzonych modeli analitycznych i symulacyjnych przeznaczonych do badania sieci pakietowych z gwarancją jakości klas usług dla technologii IP QoS, MPLS, OBS oraz uzyskane wyniki. Jednakże główny punkt ciężkości został położony na sieci z architekturą ASON/GMPLS dla...
-
Wpływ nawierzchni jezdni na opór toczenia opon samochodowych
PublicationPraca stanowi wprowadzenie do problematyki wpływu tekstury nawierzchni na opór toczenia opon samochodowych. Przedstawiono krótki opis celu pracy, pomiarów oraz wyników. Zaprezentowane własne spostrzeżenia i wnioski.
-
Sieci, przyłącza i instalacje wod. - kan. - określenie granic
PublicationProblemy określania granic sieci, przyłączy oraz instalacji. Autor w oparciu o własne doświadczenia zawodowe proponuje rozwiązania pozwalające unikać problemów wynikających z braków w polskim systemie prawnym.
-
Informatyka, P1b,TiL, sem.01,zimowy 22/23
e-Learning CoursesZakres tematyczny prowadzonych zajęć obejmuje podstawy informatyki i nauki o programowaniu, rozwiązywania zadań i tworzenia algorytmów, budowy schematów blokowych i posługiwania się pseudo kodem oraz językiem skryptowym w środowisku Matlab. Pisanie programów, tworzenie fukcji oraz procedur. Uzywanie tablic i zmienych różnego typu. Używanie funkcji pozwalającyhc na wizualizację wyników badań.
-
Informatyka, P5b,TiL, sem.01,zimowy 22/23
e-Learning CoursesZakres tematyczny prowadzonych zajęć obejmuje podstawy informatyki i nauki o programowaniu, rozwiązywania zadań i tworzenia algorytmów, budowy schematów blokowych i posługiwania się pseudo kodem oraz językiem skryptowym w środowisku Matlab. Pisanie programów, tworzenie fukcji oraz procedur. Uzywanie tablic i zmienych różnego typu. Używanie funkcji pozwalającyhc na wizualizację wyników badań.
-
Właściwości otoczki hydratacyjnej wokół różnych konformacji poliseryny - analiza wyników dynamiki molekularnej
PublicationRozpuszczalnik w istotny sposób wpływa na preferencje peptydu do przyjmowania określonej struktury drugorzędowej. Przykładem tego może być fakt, iż w przypadku polialaniny stabilność konformacji helikalnej w wodzie jest niższa aniżeli w próżni, podczas gdy w przypadku poliseryny mamy do czynienia ze zjawiskiem odwrotnym. W celu lepszego zrozumienia tego zjawiska badano właściwości otoczek hydratacyjnych dookoła czterech konformacji...
-
Bartosz Dawidowicz dr inż.
PeopleHe graduated from the Faculty of Mechanical Engineering at Gdańsk University of Technology MSc Eng. - Faculty of Mechanical Engineering, Gdansk University of Technology: specialization: Machines and Equipment of Food Industry (2000)PhD - Faculty of Mechanical Engineering, Gdansk University of Technology, discipline: construction and operation of machines, specialization: heat transfer (2008) Main areas of scientific activity related...
-
Covariant forms of lax one-field operators: from abelian to noncommutative
PublicationBadamy kowariancje w odniesieniu do transformacji Darboux wielomianowych operatorów różniczkowych o współczynnikach określonych przez funkcje jednego bazowego pola. W przypadku komutatywnym rozważana para Laxa równań typu Boussinesqa. Wprowadza się pewne zbudowane niezmiennicze formy i nie-abeliowe funkcje specjalne.
-
Multimodal coupling matrix for an array of rectangular slots on conducting cylinder
PublicationArtykuł prezentuje metodę wyznaczania sprzężeń wzajemnych pomiędzy aperturami promieniującymi położonymi na przewodzącym cylindrze. Pokazano sposób wyznaczania wielorodzajowej macierzy rozproszenia reprezentującej sprzężenia własne i wzajemne w badanej strukturze.
-
#CiekawiNauki – SUSZA! Jak szanować wodę? [online]
EventsO szanowaniu wody w dobie suszy opowiedzą goście 9. spotkania z cyklu #CiekawiNauki – dr inż. arch. krajobrazu Joanna Rayss (Gdańskie Wody) oraz dr inż. Wojciech Szpakowski (Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska PG).
-
Interferencja szerokopasmowa w wieloźródłowych systemach akustycznych
PublicationW akustycznych systemach wieloźródłowych pobudzanych wspólnym szerokopasmowym sygnałem dźwiękowym występuje zjawisko interferencji powodujące znaczne zniekształcenia liniowe. W artykule do badania tego zjawiska zastosowano metodę odpowiedzi impulsowych, traktując system wieloźródłowy, jako wielokanałowy liniowy system komunikacyjny. Przestudiowano mechanizm formowania się pola akustycznego dla szczególnego przypadku liniowego szyku...
-
Technika Cyfrowa wykład - 2023/2024
e-Learning CoursesWykład z przedmiotu Technika Cyfrowa 1. Pojęcia podstawowe, układy kombinacyjne, układy sekwencyjne 2. Aparat matematyczny stosowany do opisu układów kombinacyjnych i sekwencyjnych – tablice funkcji, funkcje logiczne, automaty, graf tablice przejść/wyjść – przykłady 3. Wprowadzenie do systemu binarnego, arytmetyka binarna 4. Kody przedstawiania liczb BIN, HEX, BCD, U1, U2, liczby zmienno pozycyjne, arytmetyka na liczbach ze...
-
Technika Cyfrowa wykład - Nowy - Nowy
e-Learning CoursesWykład z przedmiotu Technika Cyfrowa 1. Pojęcia podstawowe, układy kombinacyjne, układy sekwencyjne 2. Aparat matematyczny stosowany do opisu układów kombinacyjnych i sekwencyjnych – tablice funkcji, funkcje logiczne, automaty, graf tablice przejść/wyjść – przykłady 3. Wprowadzenie do systemu binarnego, arytmetyka binarna 4. Kody przedstawiania liczb BIN, HEX, BCD, U1, U2, liczby zmienno pozycyjne, arytmetyka na liczbach ze...
-
Ryszard Zajczyk prof. dr hab. inż.
People -
Postrzeganie odporności w kontekście zarządzania projektami
PublicationW opracowaniu zaprezentowano pojęcie odporności w odniesieniu do specyfiki zarządzania projektami. Autora przeprowadziła badania własne percepcji pojęcia odporności oraz jej składowych w odniesieniu do wybranych obszarów zarządzania projektami.
-
Other heart disorders in diseases classified elsewhere - Male, 4 - Tissue image [12030630017632161]
Open Research DataThis is the histopathological image of HEART, MEDIASTINUM, AND PLEURA tissue sample obtained in Medical University Gdańsk and deposited in ZMDL-GUMED. The sample image was taken using: Pannoramic 250 3DHistech slide scanner (20x magnification) and saved to DICOM format.
-
Miejsce wartości kulturowych w zarządzaniu organizacją.
PublicationW pierwszej części pracy autor poszukuje genezy systemu wartości, analizując funkcje układu nerwowego w zarządzaniu organizmem: od utrzymywania homeostazy, poprzez kierowanie zachowaniem organizmu jako całości, do procesu myślenia. W drugiej autor próbuje określić funkcje systemu wartości w świecie organizacji, w świecie kultury.
-
Profesor Stanisław Trzetrzewiński pionierem metrologii na Politechnice Gdańskiej. - [przedruk nr rek: 128900]
PublicationW artykule przedstawiono życiorys i dorobek organizatora Katedry Miernictwa Elektrycznego Politechniki Gdańskiej - profesora Stanisława Trzetrzewińskiego. Stanisław Trzetrzewiński urodził się w 1901 r. w Kijowie. Ukończył Wydział Elektryczny Politechniki Warszawskiej w 1928 roku, w latach 1925-1934 pracował na tej uczelni jako asystent, następnie przeniósł się do Państwowych Zakładów Tele- i Radiotechnicznych w Warszawie. Równocześnie...
-
Profesor Stanisław Trzetrzewiński pionierem metrologii na Politechnice Gdańskiej
PublicationW artykule przedstawiono życiorys i dorobek organizatora Katedry Miernictwa Elektrycznego Politechniki Gdańskiej - profesora Stanisława Trzetrzewińskiego. Stanisław Trzetrzewiński urodził się w 1901 r. w Kijowie. Ukończył Wydział Elektryczny Politechniki Warszawskiej w 1928 roku, w latach 1925-1934 pracował na tej uczelni jako asystent, następnie przeniósł się do Państwowych Zakładów Tele- i Radiotechnicznych w Warszawie. Równocześnie...
-
Znajomość własnego ciśnienia tętniczego i rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego w populacji wiejskiej - Program Kiełpino = The cognizance of patient's own blood pressure values and the hypertension prevalence among rural population - Kiełpino program
PublicationNadciśnienie tętnicze jest jedną z najczęstszych chorób przewlekłych występujących w Polsce. Nieleczone nadciśnienie tętnicze prowadzi do licznych powikłań, jest przyczyna przedwczesnej umieralności, wpływa na pogorszenie komfortu życia pacjenta i zwiększa koszty leczenia. Ocena znajomości własnego ciśnienia tętniczego krwi oraz rozpowszechnienia nadciśnienia tętniczego u pacjentów w wiejskiej praktyce lekarza rodzinnego - jest...
-
Effects of Post-Harvest Elicitor Treatments with Ultrasound, UV- and Photosynthetic Active Radiation on Polyphenols, Glucosinolates and Antioxidant Activity in a Waste Fraction of White Cabbage (Brassica oleracea var. capitata)
PublicationBiosynthesis of phytochemicals in leaves of Brassica can be initiated by abiotic factors. The aim of the study was to investigate elicitor treatments to add value to waste of cabbage. A leaf waste fraction from industrial trimming of head cabbage was exposed to UV radiation (250–400 nm, 59 and 99 kJ m-2, respectively), photosynthetic active radiation (PAR, 400–700 nm, 497 kJ m-2), and ultrasound in water bath (35 kHz, at 15, 30...
-
Effects of liquid phase modification on the values of surface tension of trickling liquid
Open Research DataDataset presents the values of surface tension of trickling liquid sampled from three running biotrickling filters.
-
Matematyczne modele konstrukcji inżynierskich w diagnostyce.
PublicationW pracy przedstawiono procedurę aproksymacji wykorzystującą funkcje spline.
-
Wpływ przepisów budowlanych w zakresie oświetlenia na kształtowanie formy architektonicznej budynku
PublicationGłównym celem artykułu było zbadanie wpływu norm budowlanych na projekt formy architektonicznej w kontekście światła dziennego i elektrycznego. Aby osiągnąć ten cel, w okresie kwiecień-czerwiec 2020 r. w ramach działań w międzynarodowym programie Solar heating and Cooling prowadzonym przez International Energy Agency (IEA) – Task 61: Integrated Solutions for Daylight and Electric Lighing; Subtask A: User perspective and requirements...
-
O możliwościach kształtowania właściwości dynamicznych konstrukcji kładek dla pieszych
PublicationW artykule przedstawiono doświadczenia własne autora związane ze „strojeniem” dynamicznym konstrukcji kładek dla pieszych. W celu potwierdzenia poprawności założeń przeprowadzono szereg złożonych analiz dynamicznych wykorzystujących nieliniowe procedury i modele. Opisano zrealizowane przykłady.
-
Dariusz Mikielewicz prof. dr hab. inż.
PeopleProfessor Dariusz Mikielewicz – born on February 6, 1967. in Gdansk. Here in 1974 he enrolled first to the Elementary School No. 17, and then in the Grammar School No. 5, named after Stefan Żeromski in Gdansk-Oliwa. After graduating from the Secondary School, with honors, in 1985 he successfully passed the entrance exams to the Faculty of Mechanical Engineering of Technical University of Gdansk, where he graduated with a very good...
-
Passive Variable Fractional Delay Filter Design using Distributed Maximal Flatness Method
PublicationW pracy przedstawiono nową metodę projektowania pasywnych filtrów ułakowoopóźniających opartą na metodzie rozproszonej maksymalnej płaskości. W zaproponowane podejście jest uogólnieniem najbardziej popularnej metody projektowania filtrów maksymalnie płaskich - metody projektowania filtrów maksymalnie płaskich. Filtr maksymalnie płaski cechuje bardzo dobra jakość jedynie w wąskim paśmie wokół częstotliwości zerowej, ale jego istotną...
-
Wymiana ciepła podczas wrzenia w przepływie przy zastosowaniu wkładek blokujących
PublicationW pracy przedstawiono wyniki badań eksperymentalnych wrzenia w przepływie w minikanałach. Jako czynnik roboczy zastosowano Freon R123. Przebadano pojedyncze, pionowe rurki srebrne o długości 380 mm i szerokości 2.3 mm przy zastosowaniu dwóch wariantów wkładek turbulizujących przepływ. Przeanalizowano wpływ strumienia masy i gęstości strumienia ciepła na współczynnik przejmowania ciepła. Wyniki porównane zostały z popularnymi korelacjami...
-
Multihomed Wireless Terminals: MAC Configuration and Network Selection Games
PublicationW artykule rozpatruje się rozdział pasma pomiędzy zbiór racjonalnych terminali bezprzewodowych dołączonych do wielu sieci lokalnych. Przy pomocy narzędzi analitycznych teorii gier pokazuje się, w jaki sposób można zniechęcać terminale do agresywnej konfiguracji protokołu MAC. Analizowana jest ilościowo rola prędkości generacji informacji zwrotnej z sieci w stosunku do częstości generacji żądań dostępu terminala do sieci. Wykazano,...
-
Minimal number of periodic points for smooth self-maps of two-holed 3-dimensional closed ball
PublicationDla ciągłego odwzorowania f przestrzeni określonej w tytule w siebie, które posiada rzeczywiste wartości własne na drugiej grupie homologii, wyznaczona została minimalna liczba punktów r-periodycznych w klasie wszystkich gładkich odwzorowań homotopijnych z f.
-
Currents and photocurrents in organic materials determined by the interface phenomena
PublicationW pracy analizowany jest wpływ złącza materiał-elektroda na prądy i fotoprądy. W szczególności dyskutowane są mechanizmy iniekcji, fotogeneracji oraz transportu nośników ładunku. Rozważania teoretyczne uzupełniają wyniki badań doświadczalnych zarówno własne jak i literaturowe.