Search
Search results for: PARAMETRYZACJA
-
Parametryzacja głosów śpiewaczych.
PublicationReferat przedstawia podział parametrów głosu śpiewaczego z punktu widzenia metod praktycznego ich wyznaczenia. W oparciu o zaprezentowany model narządu śpiewu omówione są zarówno parametry statyczne jak i dynamiczne ze szczególnym uwzględnieniem metod parametryzacji formantów, tonu krtaniowego i efektu wibrato. W referacie przedstawiono zaimplementowane w środowisku MATLAB narzędzia do analizy śpiewu umożliwiające wyznaczenie jego...
-
REJESTRACJA, PARAMETRYZACJA I KLASYFIKACJA ALOFONÓW Z WYKORZYSTANIEM BIMODALNOŚCI
PublicationPraca dotyczy rejestracji i parametryzacji alofonów w języku angielskim z wykorzystaniem dwóch modalności. W badaniach dokonano rejestracji wypowiedzi w języku angielskim mówców, których znajomość tego języka odpowiada poziomowi rodowitego mówcy. W kolejnym etapie wyodrębnione zostały alofony z nagrań fonicznych i odpowiadające im sygnały wizyjne. W procesie tworzenia wektorów cech wykorzystano odrębne systemy parametryzacji,...
-
Rok do parametryzacji 2017 - ocena działalności publikacyjnej - informacje, wskazówki
PublicationW pracy zaprezentowano wyniki analizy sposobu przyznawania punktów dla oceny dorobku naukowego w tym artykułów naukowych, monografii, materia
-
Garść refleksji o parametryzacji w nauce i szkolnictwie wyższym w Polsce
PublicationW artykule zawarto uwagi o parametryzacji jednostek organizacyjnych uczelni przeprowadzonej w 2013 r., dostrzegając jej zasadność i koncentrując się głównie na słabościach.
-
Precyzyjna lokalizacja i parametryzacja wad korozyjnych ścianek rurociągów stalowych przy wykorzystaniu tłoków inteligentnych
PublicationW artykule przedstawiono sposoby pozyskiwania danych o stanie technicznym dalekosiężnych rurociągów stalowych, w szczególności ropy surowej i paliw ropopochodnych. Scharakteryzowano kilka technik diagnostyki rur przy pomocy autonomicznych urządzeń pomiarowych typu ''tłok inteligentny'', z podziałem na typy wykrywanych obiektów: deformacja średnicy wewnętrznej, korozja i wady materiałowe, zmiany w trajektorii rurociągu. Przedstawiono...
-
System rozpoznawania dźwięków instrumentów muzycznych.
PublicationNiniejszy referat przedstawia działanie systemu automatycznego rozpoznawania pojedynczych dźwięków instrumentów muzycznych. System składa się z trzech bloków: detekcja częstotliwości podstawowej, parametryzacja dźwięków i klasyfikacja. W algorytmie detekcji wykorzystano zmodyfikowany algorytm Schroedera. Parametryzację przeprowadzono głównie w oparciu o parametry zdefiniowane w standardzie MPEG-7. Na potrzeby systemu zaimplementowano...
-
Wiktor Sieklicki dr inż.
PeopleMechanical Engineer degree in Automatics and Robotics achieved in 2006 from Mechanical Faculty of Gdansk University of Technology, Mechanics and Strength of the Materials Department (thesis topic: "Micro electro-mechanical devices for laparoscopy"). Thesis written during the exchange program with Genova University, Italy. PhD in Mechatronics finished in 2010 from Mechanical Faculty of Gdansk University of Technology, Mechanics...
-
ANALIZA PARAMETRÓW SYGNAŁU MOWY W KONTEKŚCIE ICH PRZYDATNOŚCI W AUTOMATYCZNEJ OCENIE JAKOŚCI EKSPRESJI ŚPIEWU
PublicationPraca dotyczy podejścia do parametryzacji w przypadku klasyfikacji emocji w śpiewie oraz porównania z klasyfikacją emocji w mowie. Do tego celu wykorzystano bazę mowy i śpiewu nacechowanego emocjonalnie RAVDESS (Ryerson Audio-Visual Database of Emotional Speech and Song), zawierającą nagrania profesjonalnych aktorów prezentujących sześć różnych emocji. Następnie obliczono współczynniki mel-cepstralne (MFCC) oraz wybrane deskryptory...
-
Badanie wektora parametrów do automatycznego rozpoznawania stylów muzycznych.
PublicationW referacie przedstawiono badania nad doborem parametrów w wektorze cech, służącego do automatycznego rozpoznawania stylu utworów muzycznych. W celu przeprowadzenia eksperymentów zbudowano bazę danych muzycznych zawierającą fragmenty utworów z kilkuset płyt kompaktowych. Zgromadzone utwory przydzielono do odpowiednich stylów muzycznych, wykorzystując w tym celu format danych zawarty na płytach kompaktowych, służący do opisu płyt...
-
Music information analysis and retrieval - a review
PublicationW referacie przedstawiono wybrane zagadnienia związane z analizą i wyszukiwaniem informacji muzycznej. Przegląd ten został oparty na literaturze związanej z dziedziną informatyki muzycznej i koncentruje się wokół problemu parametryzacji dźwięków muzycznych i sygnałów fonicznych oraz analizie przydatności wybranych metod tzw. sztucznej inteligencji (ang. computational intelligence) do akwizycji i rozpoznawania obiektów muzycznych...
-
Analysis of mixing rules for the Stillinger-Weber potential: a case study of Ge-Si interactions in the liquid phase
PublicationCiekły stop Ge_{0.25}Si_{0.75} symulowano metodą dynamiki molekularnej, przy użyciu potencjału Stillingera-Webera. Badano wpływ parametryzacji członu potencjału odpowiedzialnego za oddziaływania trójciałowe w trójkach nieidentycznych atomów na strukturę symulowanego stopu. Wpływ ten okazał się być znaczący.Zmiany w parametrach rzędu kilku procent skutkowały istotnymi różnicami w parowych funkcjach rozkładu, kątowych funkcjach rozkładu...
-
Approximate models and parameter analysis of the flow process in transmission pipelines
Publicationthe paper deals with the problem of early leak detection in transmission pipelines. First we present the derivation of state-space equations of the flow process in the pipelines. This description is then aggregated in order to obtain a principal model. Next, the problem of process model parameterization is addressed, taking into account the maximization of a model stability margin. The location of the maximum is determined using...
-
Niezależny pomiar sygnałów sprzężeń zwrotnych dla oceny dokładności ruchu.
PublicationArtykuł dotyczy zagadnień parametryzacji napędów oraz sposobów doświadczalnej weryfikacji przebiegu ruchu. Przedstawiono koncepcję wykorzystania cyfrowego pomiaru sygnałów sprzężeń zwrotnych podczas doświadczalnej parametryzacji. Zawarto także opis zasady działania urządzeń do cyfrowego pomiaru położenia i prędkości a również koncepcję takich urządzeń budowanych z wykorzystaniem standardowych kart pomiarowych.
-
Paweł Śliwiński dr hab. inż.
PeopleDiplomas and academic degrees. Training 2017: degree of habilitated doctor;2006: PhD in Technical Sciences. PhD thesis defended with distinction. Gdansk University of Technology, Faculty of Mechanical Engineering.2000: Master of Science. Graduated from the university with distinction. Gdansk University of Technology, Faculty of Mechanical Engineering.1995: Mechanical technician. Graduated from a Technical Secondary School...
-
Jacek Chróścielewski prof. dr hab. inż.
People -
Newralgiczne odwołania
PublicationW artykule podniesiono problem znaczenia odwołań w parametryzacji jednostek naukowych, sugerując, aby nie traktować go zbyt biurokratycznie
-
Anna Lisowska-Oleksiak prof. dr hab.
PeopleAnna Lisowska-Oleksiak, born in 1952, has been working at GUT since 1977. Currently is employed at the Faculty of Chemistry as a full professor. She was employed as a research assistant at the University of St Andrews in the group of C. A. Vincent and P.G. Bruce (1991-1994). She completed a two-month research internship in CEA Grenoble (2011). Anna Lisowska-Oleksiak obtained her MSc in chemistry at Nicolaus Copernicus University...
-
Dobór wzmocnień całkującego obserwatora strumieni magnetycznych silnika indukcyjnego metodą zmiany bazy
PublicationW artykule opisano zastosowanie zmodyfikowanego obserwatora całkującego do odtwarzania strumieni magnetycznych silnika indukcyjnego. Wzmocnienia obserwatora dobrano metodą zmiany bazy, rozszerzoną o transformację diadyczną i parametryzację. Przedstawiono również wyniki badań laboratoryjnych obserwatora pracującego w multiskalarnym układzie sterowania.
-
Dobór wzmocnień całkującego obserwatora strumieni magnetycznych silnika indukcyjnego metodą zmiany bazy
PublicationW artykule opisano zastosowanie zmodyfikowanego obserwatora całkującego do odtwarzania strumieni magnetycznych silnika indukcyjnego. Wzmocnienia obserwatora dobrano metodą zmiany bazy, rozszerzoną o transformację diadyczną i parametryzację. Przedstawiono również wyniki badań laboratoryjnych obserwatora pracującego w multiskalarnym układzie sterowania.
-
Role of various parametres in automatic classification of musical instrument sound.
PublicationArtkuł dotyczy problemu automatycznej klasyfikacji dźwięków instrumentów muzycznych, w tym głównie wpływu indywidualnych parametrów na proces automatycznego rozpoznawania instrumentów. Parametryzacja wykorzystuje wdirmo Fourierowskie i analizę czasową dźwięków do formowania 14 i 62-parametrowych wektorów cech dystynktywnych. Autorzy porównują jakość rozpoznawania i rozróźnialność instrumentów. Przy ocenach tego typu stosowano drzewa...
-
Metody sztucznej inteligencji - 2023
e-Learning CoursesWprowadzenie do metod stosowanych w uczeniu maszynowym i sztucznej inteligencji. Sposoby parametryzacji danych, budowania modelu, podejmowania decyzji. Specjalność: uczenie maszynowe.
-
Metody sztucznej inteligencji
e-Learning CoursesWprowadzenie do metod stosowanych w uczeniu maszynowym i sztucznej inteligencji. Sposoby parametryzacji danych, budowania modelu, podejmowania decyzji. Specjalność: uczenie maszynowe.
-
Etyka w uczeniu maszynowym - 2024
e-Learning CoursesWprowadzenie do metod stosowanych w uczeniu maszynowym i sztucznej inteligencji. Sposoby parametryzacji danych, budowania modelu, podejmowania decyzji. Specjalność: uczenie maszynowe.
-
Metody sztucznej inteligencji - 2024
e-Learning CoursesWprowadzenie do metod stosowanych w uczeniu maszynowym i sztucznej inteligencji. Sposoby parametryzacji danych, budowania modelu, podejmowania decyzji. Specjalność: uczenie maszynowe.
-
Krzysztof Jan Kaliński prof. dr hab. inż.
PeopleKrzysztof J. Kaliński completed his MSc study at Gdańsk University of Technology (GUT) Faculty of Production Engineering (1980, result – get a first). He obtained PhD at GUT Faculty of Machine Building (1988, result – get a first), DSc at GUT Faculty of Mechanical Engineering (ME) (2002, result – get a first), and professor’s title – w 2013 r. In 2015 r. he became full professor.His research area includes: theoretical and applied...
-
Modele rurociągowych procesów przepływowych
PublicationW rozdziale analizowane jest zagadnienie modelowania oraz parametryzacji procesu przepływu w rurociągach przemysłowych. W pierwszej kolejności przedstawia się bazowy model dyskretny, do którego odnoszone są pozostałe syntezowane rozwiązania. Następnie proponuje się metodę aproksymacji diagonalnej (AMDA), w której stosuje się przybliżenia trójdiagonalnych podmacierzy macierzy rekombinacji za pomocą ich diagonalnych odpowiedników...
-
Struktura dyskretnych algorytmów optymalnych ze względu na normę H_infty
PublicationW referacie omówiono strukturalne własności algorytmów sterowania w czasie dyskretnym optymalnych ze względu na normę H_infty. Pokazano, że podejście do projektowania dyskretnych układów sterowania optymalnych ze względu na tę normę, w którym stosuje się J-bezstratne faktoryzacje odpowiednich łańcuchowych macierzy rozproszenia sterowanych obiektów, pozwala na ujawnienie istotnych strukturalnych cech uzyskiwanych rozwiązań, a także...
-
BUDOWA I OPROGRAMOWANIE PRZENOŚNEGO SPEKTROMETRU RAMANA
PublicationW pracy przedstawiono budowę oraz zasadę działania przenośnego spektrometru Ramana, przygotowywanego w Katedrze Optoelektroniki i Systemów Elektronicznych Politechniki Gdańskiej. Opisano format plików *.SPC, który jest wykorzystywany przez oprogramowanie sterujące budowanym spektrometrem oraz stosowany przez większość komercyjnych aplikacji przeznaczonych do analizy widm Ramana. Przedstawiono podstawowe metody parametryzacji rejestrowanych...
-
Budowa i oprogramowanie przenośnego spektrometru ramana
PublicationW pracy przedstawiono budowę oraz zasadę działania przenośnego spektrometru Ramana, przygotowywanego w Katedrze Optoelektroniki i Systemów Elektronicznych Politechniki Gdańskiej. Opisano format plików *.SPC, który jest wykorzystywany przez oprogramowanie sterujące budowanym spektrometrem oraz stosowany przez większość komercyjnych aplikacji przeznaczonych do analizy widm Ramana. Przedstawiono podstawowe metody parametryzacji rejestrowanych...
-
Revsable framework for telecontrol protocols. W: Springer Homepage [online] Proceedings. Second International ESPRIT ARES Workshop on Development and Evolution of Software Architectures for Product Families. Las Palmas de Gran Canaria, Spain, February 26-27, 1998. [Dostęp: 20 grudnia**2002]. Ed. F. van der Linden. Dostępny w World Wide Web: http://link.springer.de/link/ /service/series/0558/tocs/t1429.htm [s. 6-13, 5 rys. bibliogr. 6 poz.] Wzorce wielokrotnego wykorzystania oprogramowania protokołów telesterowa- nia.
PublicationZaprezentowano wzorzec COMSOFT wielokrotnego wykorzystania oprogramowania o-pracowany dla protokołów telesterowania. Jego podstawy tworzą: metodologiaobiektowa i wzorce wielokrotnego użycia. Zastosowanie wzorców wspomagają:biblioteka komponentów, wykorzystywanych we wszystkich fazach konstrukcji o-programowania oraz procedury użytkowania i parametryzacji. Opracowane wzorcezostały praktycznie zastosowane do konstrukcji oprogramowania...
-
Violetta Konopińska-Zmysłowska dr hab. inż.
People -
Analiza stanu nawierzchni i klas pojazdów na podstawie parametrów ekstrahowanych z sygnału fonicznego
PublicationCelem badań jest poszukiwanie parametrów wektora cech ekstrahowanego z sygnału fonicznego w kontekście automatycznego rozpoznawania stanu nawierzchni jezdni oraz typu pojazdów. W pierwszej kolejności przedstawiono wpływ warunków pogodowych na charakterystykę widmową sygnału fonicznego rejestrowanego przy przejeżdżających pojazdach. Następnie, dokonano parametryzacji sygnału fonicznego oraz przeprowadzano analizę korelacyjną w celu...
-
Arkadiusz Lewicki dr hab. inż.
People -
Badanie rozkładów parametrów sygnału mowy w zastosowaniach do prognozowania prawdopodobieństwa popełnienia błędów w systemach identyfikacji mówców = Examining distribution of speech signal parameters for the prognosis of error probability in speaker verification systems
PublicationPrzedmiotem pracy jest system identyfikacji mówców w sposób zależny od tekstu ("text dependent''). Dokonano analizy wielu różnych wypowiedzi kilkudziesięciu mówców. Zastosowana metoda parametryzacji to metoda oparta na wynikach analizy cepstralnej sygnału mowy. Zdefiniowane zostały nowe parametry skojarzone z elementarnymi zdarzeniami w procesie weryfikacji mówców. Na tej podstawie dokonano estymacji funkcji gęstości prawdopodobieństwa...
-
Automatic singing voice recognition employing neural networks and rough sets
PublicationCelem prac opisanych w referacie jest automatyczne rozpoznawanie głosów śpiewaczych. Do tego celu utworzona została baza nagrań próbek śpiewu profesjonalnego i amatorskiego. Próbki poddane zostały parametryzacji parametrami zaproponowanymi przez autorów ściśle do tego celu. Sposób wyznaczenia parametrów i ich interpretacja fizyczna przedstawione są w referacie. Parametry wprowadzane są do systemów decyzyjnych, klasyfikatorów opartych...
-
Automatic classification of singing voice quality
PublicationW artykule przedstawiono zagadnienia związane z automatyczną klasyfikacją jakości i rodzajów głosów śpiewaczych. Na potrzebę takiej klasyfikacji stworzono bazę głosów śpiewaczych, w której dokonano parametryzacji nagrań samogłosech śpiewanych przez różnych wokalistów (zarówno profesjonalistów jak i amatorów) na różnych wysokościach i z różną głośnością. W celu ograniczenia wymiaru wektora opisu zastosowano statystykę Behrensa Fishera...
-
Analiza sygnałów fonicznych w nagraniach pojazdów w zmiennych warunkach pogodowych
PublicationAkustyczna detekcja pojazdów jest najmniej inwazyjnym sposobem kontroli natężenia ruchu pojazdów w miastach. Charakteryzuje się ona również większą odpornością na warunki oświetleniowe i pogodowe. W niniejszym referacie przedstawiono wyniki parametryzacji sygnałów fonicznych dla sygnałów przejeżdżających pojazdów w kontekście zmian warunków atmosferycznych. W ramach badań przeprowadzono rejestrację wideofoniczną pojazdów w dwóch...
-
Modelowanie zarządzania przedsięwzięciem informatycznym oparte na zbiorach rozmytych.
PublicationPracy opisuje się koncepcję systemu podejmowania decyzji zarządczych opartą na dynamicznym i rozmytym modelu zarządzania przedsięwzięciami informatycznymi, dostosowanego w swojej specyfice do wspomagania procesów wytwarzania systemów komputerowych opartych na wiedzy. Proponowany model służy w szczególności do zarządzania zmianami finansowania i czasu realizacji projektów informatycznych. Struktura tego modelu opiera się również...
-
Algorytmy przetwarzania widm Ramana podczas detekcji substancji chemicznych
PublicationW pracy zostaną przedstawione algorytmy wstępnego przetwarzania widm mające na celu usunięcie lub zmniejszenie intensywności zakłóceń obecnych w rejestrowanych widmach Ramana, ze szczególnym uwzględnieniem automatyzacji tego procesu (bez konieczności wyboru parametrów przetwarzania przez obsługę urządzenia). Kolejną prezentowaną grupę algorytmów stanowią procedury parametryzacji widm, które opisują widma w postaci zbioru kilku...
-
Porównanie wyników klasyfikacji gatunków muzycznych uzyskanych za pomocą testów subiektywnych i algorytmów uczących się
PublicationCelem pracy jest przeprowadzenie testów subiektywnych rozróżniania gatunku muzycznego przez słuchaczy oraz dokonanie automatycznej klasyfikacji gatunków muzycznych przy pomocy wybranych algorytmów uczących się. W pierwszej kolejności przywołano genezę podziału na gatunki muzyczne. W ramach pracy zrealizowana została ankieta internetowa w celu umożliwienia odsłuchu i przypisania próbek dźwiękowych do wybranych gatunków muzycznych...
-
Paremetrization of sounds for recognizing hazarodus events
PublicationNowoczesne systemy monitoringu działają na zasadzie automatycznego wykrywania niebezpiecznych zdarzeń na podstawie analizy obrazu z kamer i dźwięku z mikrofonów. W niniejszej publikacji skupiono się na pierwszym etapie rozpoznawania zdarzeń dźwiękowych, jakim jest parametryzacja dźwięku. Podstawą do skutecznego działania systemu jest znalezienie parametrów, których zmienność najlepiej odzwierciedla cechy charakterystyczne dźwięku...
-
Design of knowledge-based systems in environmental engineering.
PublicationW pracy omawia się konstrukcję iteracyjnie dostrajającego się modelu rozmytego zarządzania przedsięwzięciami informatycznymi, stosowanego do wspomagania wytwarzania systemów opartych na wiedzy. Proponowany model służy w szczególności do zarządzania zmianami finansowania i czasu realizacji projektów dotyczących m.in. systemów wykorzystywanych w (inżynierii) ochronie środowiska. Struktura tego modelu zasadza się na teorii systemów...
-
Investigations of speech signal parameters with regard to articulation influences
PublicationW pracy zostało podjęte zagadnienie parametryzacji sygnału mowy w kontekście ekstrakcji cech biometrycznych. Analizowane parametry to parametry cepstralne (cepstrum liniowe i mel-cepstrum, czyli MFCC), parametry liniowej predykcji (LPC) oraz momenty widmowe i parametr F0. Zastosowano analize w krótkich stałych segmentach sygnału z zastosowaniem dużego zakładkowania, tzw. ''implicite segmentation''. Umożliwiło to zaobserwowanie...
-
Robust design in delta domain for SISO plants: PI and PID controllers
PublicationW pracy przedstawiono zunifikowaną metodę numerycznie odpornej syntezy sterowników (regulatorów) działających w dyskretnym czasie w układach sterowania skalarnymi obiektami czasu ciągłego. Wykorzystano dyskretnoczasowe modele takich obiektów, oparte na tak zwanym operatorze delta, charakteryzującym się korzystnymi odpornościowymi cechami w przypadku stosowania dostatecznie małych wartości okresu próbkowania przetwarzanych sygnałów....
-
Filtracja perceptualna sygnału fonicznego z zastosowaniem inteligentnychalgorytmów decyzyjnych.**2003, 160 s. 82 rys. 4 tab. bibliogr. 209 poz. ma- szyn. Rozprawa doktorska /29.04.2003./ Wydz. ETI Promotor: prof. dr hab. inż. A. Czyżewski.
PublicationCelem prac badawczych było opracowanie i przebadanie nowatorskiej metody re-dukcji szumu akustycznego, również i szumu niestacjonarnego, w nagraniachdźwiękowych. W tym celu opracowano metodę przetwarzania sygnału fonicznego woparciu o modelowanie matematyczne systemu słuchowego człowieka, tzw. fil-trację perceptualną, a także - metodę estymacji szumu niestacjonarnego w o-parciu o parametryzację i kwantyzację zakłócenia oraz...
-
Testing motional accuracy of a manufacturing machine - a task imposed on modern maintenance
PublicationArtykuł dotyczy zagadnień utrzymania ruchu maszyn w powiązaniu z problemami parametryzacji zautomatyzowanych napędów. Przedstawiono krótki przegląd i kierunki rozwoju wspomagania komputerowego w ramach zakładowych systemów utrzymania ruchu. Zwrócono uwagę na pomijanie w popularnie publikowanych graficznych modelach systemów informatycznych CIM, ich podsystemów dedykowanych dla wspomagania utrzymania ruchu maszyn, podczas gdy takie...
-
Konferencja PACTT i PSC w Gdańsku
EventsTrzydniowy cykl konferencji poświęconych zagadnieniom transferu technologii w Polsce, zorganizowany przez CTWiT PG wraz z MNiSW oraz z projektem Multidyscyplinarny Otwarty System Transferu Wiedzy - MOST Wiedzy.
-
Określenie parametrów modelowania geometrii krzyżownic rozjazdów zwyczajnych dla potrzeb budowy i utrzymania linii kolejowych
PublicationZdecydowana większość rozjazdów występująca na liniach kolejowych w Polsce to rozjazdy zwyczajne o typowym zestawie parametrów. Z tego powodu analiza przypadków nietypowych (takich jak rozjazdy o zmiennej krzywiźnie toru zwrotnego) może być utrudniona. Wirtualny model geometryczno-konstrukcyjny rozjazdu, generowany w oparciu o metody analityczne, stanowić może narzędzie użyteczne w sferze projektowania, konstrukcji oraz diagnostyki...
-
Akustyka Mowy - 2022
e-Learning CoursesCelem przedmiotu jest zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami z zakresu wytwarzania, analizy i parametryzacji sygnału mowy, W ramach przedmiotu prezentowane są również zagadnienia z zakresu syntezy mowy oraz rozpoznawania mowy. W niniejszym kursie będą również zamieszczane materiały przydatne do realizacji ćwiczeń laboratoryjnych.
-
Akustyka Mowy - 2023
e-Learning CoursesCelem przedmiotu jest zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami z zakresu wytwarzania, analizy i parametryzacji sygnału mowy, W ramach przedmiotu prezentowane są również zagadnienia z zakresu syntezy mowy oraz rozpoznawania mowy. W niniejszym kursie będą również zamieszczane materiały przydatne do realizacji ćwiczeń laboratoryjnych.