Filters
total: 595
filtered: 441
-
Catalog
- Publications 441 available results
- Journals 1 available results
- People 24 available results
- Inventions 1 available results
- Projects 6 available results
- Laboratories 4 available results
- Research Teams 7 available results
- e-Learning Courses 104 available results
- Events 2 available results
- Offers 1 available results
- Open Research Data 4 available results
Chosen catalog filters
Search results for: symulacja komputerowa mes
-
Comparision of two numerical methods for buried steel culverts made of corrugated shell sheets.
PublicationW pracy omawia się dwie metody analizy statycznej obudowy tuneli i przepustów dużej średnicy. Pierwsza z nich, metoda sprężyn polega na modelowaniu ośrodka gruntowego radialnymi sprężynami reprezentującymi odkształcalność gruntu. Drugie podejście oparte jest na zastosowaniu metody elementów skończonych i programu SOFISTIC. W układzie obudowa - grunt obudowę modeluje się zwykłymi ramowymi elementami sprężystymi a otaczający...
-
Wybrane zagadnienia obliczeniowe w procesie projektowania kolejowego mostu łukowego z wieszakami w układzie siatkowym
PublicationArtykuł omawia proces projektowania mostu łukowego nad rzeką Dunajec w ramach modernizacji linii kolejowej nr 104 Chabówka – Nowy Sącz. Autorzy przedstawiają szczegółowe analizy koncepcyjne i statyczno-wytrzymałościowe, które doprowadziły do wyboru konstrukcji łukowej z siatkowym układem wieszaków (network arch) zamiast kratownicy. Decyzja ta umożliwiła optymalizację zużycia materiałów oraz zwiększenie walorów estetycznych mostu....
-
NON-LINE ANALYSIS OF STIFFNESS IN COMPRESSION CONDITIONS
PublicationThe analyzes were aimed at demonstrating the influence of parameters describing the deformation of the structure on the uncertainty of critical force, and the impact of technological imperfections on stress uncertainty in compression conditions. In a linear buckling analysis, the problem is considered only for the initial, permanent state of the stiffness matrix. In the case of demonstrating the influence of initial deformations...
-
Ocena przyczyn uszkodzeń i awarii konstrukcji kompozytowych zbiorników osadników wtórnych oczyszczalni ścieków w Iłży podczas rozruchu technologicznego
PublicationPrzedmiotem niniejszej opinii jest ocena przyczyn uszkodzeń i awarii konstrukcji kompozytowych zbiorników osadników wtórnych oczyszczalni ścieków w miejscowości Iłża obejmująca rozwiązania projektowe, wykonawcze i rozruch technologiczny. Opinia ma na celu określenie przyczyn awarii zbiorników kompozytowych uwzględniając założenia i rozwiązania projektowe oraz proces ich obciążenia przy rozruchu technologicznym. Zakres opinii odnosi...
-
Wzmocnienie uszkodzonej belki typu T w przęśle wiaduktu drogowego
PublicationW artykule opisano metodę wzmocnienia belki prefabrykowanej typu T dźwigara wiaduktu drogowego uszkodzonej przez pojazd „wozidło”. Beton belki uległ zarysowaniom w wielu miejscach. Wystąpiły też ubytki otuliny strun sprężających. Zaproponowano naprawę i wzmocnienie przez dobetonowanie dodatkowej belki. Podczas naprawy zastosowano balastowanie przęsła w celu wciągnięcia nowego dźwigara do współpracy od ciężaru własnego i sprężenia....
-
Stateczność i niezawodność pełnomorskich platform wiertniczych
PublicationW pracy przedstawiono wieloletnie doświadczenia Autora w zakresie wybranych aspektów numerycznej analizy pełnomorskich platform wiertniczych, w szczególności stacjonarnych platform stalowych poddanych działaniu fal wiatrowych i wiatru. W opisie zachowania się platform uwzględniono współoddziaływanie trzech ośrodków: materiału konstrukcji, morskich fal wiatrowych i podłoża gruntowego. Przyjęcie do opisu stochastycznych właściwości...
-
USZKODZONA BELKA TYPU T WIADUKTU DROGOWEGO. OCENA USZKODZEŃ I NAPRAWA
PublicationW rozdziale opisano metodę wzmocnienia uszkodzonej belki prefabrykowanej typu T. Dźwigar wiaduktu drogowego został uderzony przez wozidło, co spowodowało jego zarysowanie i ubytki. Zaproponowano naprawę poprzez dobetonowanie dodatkowej belki. W procesie budowy belki zastosowano balastowanie płytami betonowymi w celu wciągnięcia nowego dźwigara do przenoszenia obciążeń od ciężaru własnego obiektu. Przewidziano połączenie starego...
-
Dome over the Gdynia seaport building
PublicationThe paper presents the description of structure and the selected problems of the technical condition, as well as the strength analysis of the thin-walled reinforced concrete shell which has been making a covering of the main hall of the Gdynia Seaport Building through the last 80 years. The rectangle projection of four single curvature shells of the dome was shaped out of mutual perpendicular intersection of two cylindrical shells. The...
-
Modelling and static analysis of thin-walled structures, problems and applications
PublicationW pracy przedstawiono pewne problemy związane z modelowaniem i analizą statyczną konstrukcji cienkościennych: belek, ram i rusztów zbudowanych z elementów o bisymetrycznym przekroju poprzecznym. Zachowanie elementów opisano za pomocą klasycznej teorii prętów cienkościennych o przekroju nieodkształcalnym. Uwzględniono tym samym efekty bimomentowe od skręcania belek. Niestyty brakuje koniecznych do przeprowadzenia analizy styacznej...
-
Soil improvement by short stone columns.
PublicationW artykule przedstawiono sposób dogęszczania podłoża gruntowego wykorzystywany do renowacji istniejących nawierzchni placów składowych i dróg. Proponowany sposób polega na formowaniu w gruncie kolumny o niewielkiej średnicy. Kolumnę tą formuje się poprzez wbijanie w rozluźnione podłoże trzpienia stalowego, z jednoczesnym dosypywaniem gruntu.Sposób ten stosuje się przede wszystkim jako metodę wzmocnienia podłoża pod nawierzchniami...
-
Drgania mechaniczne. Rozwiązywanie zagadnień z MATHCAD-em. Red. E. Kiliś.
PublicationAutor niniejszej książki proponuje inny, nowoczesny sposób studiowania drgań mechanicznych, który charakteryzuje się poznawaniem teorii wraz z jednoczesnym wdrażaniem jej do analizy własności dynamicznych układów mechanicznych. Stosuje do tego celu wspomaganie komputerowe za pomocą bardzo rozpowszechnionego i łatwego w użyciu programu MATHCAD. Wyjaśnia naturę zjawiska drgań mechanicznych i jego znaczenie w technice oraz wpływ na...
-
Nieliniowa analiza stanów przedawaryjnych konstrukcji prętowo – cięgnowych w ujęciu metody elementów skończonych
PublicationDysertacja zawiera kilka zróżnicowanych, lecz wzajemnie z siebie wynikających, wątków. Można wyróżnić dwie podstawowe części: teoretyczno – numeryczną oraz aplikacyjną. Część pierwsza ujmuje sformułowanie podstaw nieliniowej teorii prętów, algorytmy nume-ryczne oraz stworzenie kodu autorskiego programu komputerowego (MES) wraz z jego testami. W części tej podano prawa mechaniki zakrzywionych przestrzennie prętów, zapisano ich dynamikę...
-
Wiadukty łukowe Gdańska - analizy i badania
PublicationNowe powstałe obiekty mostowe muszą spełniać nie tylko wymagania konstrukcyjne, ale również harmonijnie wpisywać się w krajobraz urbanistyczny miasta. Nowe inwestycje, zrealizowane i realizowane w ostatnich latach na terenie miasta Gdańska przyczyniły się do powstania wielu nowych, spektakularnych obiektów inżynierskich tak jak most extradosed przez Martwą Wisłę, czy tunel pod Martwą Wisłą. Pośród nich nie mniej reprezentacyjną...
-
Statyka i dynamika powłok wielopłatowych. Nieliniowa teoria i metoda elementów skończonych.
PublicationW części teoretycznej monografii sformułowano ścisłe 2D powierzchniowe zasady dynamiki powłok jako wynik całkowania po grubości odpowiednich 3D zasad dynamiki ośrodka ciągłego. Odpowiadająca im 2D kinematyka powłoki jest konstruowana również ściśle na poziomie dwuwymiarowym. Przybliżenia są wprowadzane jedynie do równań konstytutywnych, które są z definicji zależnościami przybliżonymi, opartymi o badania eksperymentalne. Konsekwencją...
-
Kontrola parametrów obwodu wymuszającego w quasi-statycznych magnetycznych badaniach nieniszczących stali, cz. I: Model analityczny i 2D
PublicationW artykule zaprezentowane zostało dwuwymiarowe modelowanie Metodą Elementów Skończonych (MES) układu do badań nieniszczących (ang. non-destructive testing, w skrócie NDT), składającego się z elektromagnesu jarzmowego i płyty ferromagnetycznej magnesowanej w sposób quasi-statyczny. Wykazane zostały ograniczenia stosowalności opartych na równaniach Maxwella obliczeń analitycznych 1D, które przynoszą zadowalające wyniki jedynie w...
-
Badania eksperymentalne i numeryczne zachowania się zbiorników stalowych poddanych wstrząsom górniczym i sejsmicznym
PublicationW niniejszej dysertacji opisano wyniki kompleksowych badań zachowania się zbiorników stalowych poddanych wstrząsom górniczym i umiarkowanym trzęsieniom ziemi. Badania prowadzono dla dwóch zbiorników rzeczywistych zlokalizowanych na terenie Polski. W pierwszym etapie badań przeprowadzono badania eksperymentalne na specjalnym stanowisku laboratoryjnym dla modeli doświadczalnych zbiorników. Badania prowadzono dla różnego poziomu wypełnienia...
-
Analiza przyczepności prętów żebrowanych w betonie metodą pull-out na próbkach centrycznych i mimośrodowych
PublicationArtykuł dotyczy analizy przyczepności żebrowanego stalowego pręta zbrojeniowego w betonie. Celem pracy była ocena wpływu położenia pręta w betonowym bloku na lokalną zależność naprężenie przyczepności-poślizg. Podjęto także próbę numerycznej symulacji przeprowadzonych eksperymentów w programie ABAQUS. Analizę doświadczalną przeprowadzono za pomocą testu pull-out na dwóch rodzajach próbek – centrycznych i mimośrodowych w dwóch wariantach,...
-
Biowaste chicken eggshell powder as a potential cure modifier for epoxy/anhydride systems: competitiveness with terpolymer-modified calcium carbonate at low loading levels
PublicationBiowaste chicken eggshell (ES) powder was applied as a potential cure modifier in epoxy/anhydride systems. Cure behaviour and kinetics of composites filled with very low content (0.1 wt% based on epoxy resin) of ES, calcium carbonate (CaCO3), and terpolymer-modified fillers, mES and mCaCO3, were discussed comparatively. Surface analysis was performed by X-ray photoelectron spectroscopy. Cure kinetics was investigated by differential...
-
Modelling of size effects in concrete using elasto-plascity with non-local softening
PublicationArtykuł przedstawia numeryczne symulacje MES efektów skali w materiałach kruchych takich jak beton , wykonane w warunkach płaskiego stanu odkształceń. Materiał był modelowany w ramach sprężysto-plastyczności z izotropowym wzmocnieniem i osłabieniem. W obszarze ściskania przyjęto liniowe kryterium Druckera-Pragera z niestowarzyszonym prawem płynięcia a w obszarze rozciągania liniowe kryterium Rankina ze stowarzyszonym prawem płynięcia....
-
Dystorsyjna postać niestateczności osiowo ściskanych kształtowników giętych z usztywnionymi stopkami
PublicationW powyższym artykule przedstawiono przegląd form utraty stateczności kształtowników zimnogiętych o przekroju otwartym z zagięciami. Szczególną uwagę poświęcono dystorsyjnej postaci wyboczeniowej. Za pomocą krzywej wyboczeniowej zobrazowano, w jakim przedziale półfal wyboczeniowych występuje ta postać. Zwrócono uwagę na możliwość wystąpienia niekorzystnego zjawiska, w którym naprężenia krytyczne dla niestateczności dystorsyjnej...
-
Analiza zachowania się słupa budynku stalowego poddanego uderzeniu wózka widłowego
PublicationProblem zderzeń jest bardzo istotnym czynnikiem w kontekście stateczności oraz bezpieczeństwa konstrukcji budowlanych. Wiele elementów konstrukcji stalowych jest narażonych na tego typu obciążenia. Słupy budynków, które są usytuowane blisko drogi, wewnętrzne słupy w magazynach oraz innych pomieszczeniach przemysłowych, słupy na podziemnych parkingach mogą być narażone na uderzenia poruszających się pojazdów. Celem niniejszej pracy...
-
MODEL HYBRYDOWEGO ENERGOELEKTRONICZNEGO UKŁADU ZASILANIA WIELOSYSTEMOWYCH ZESPOŁÓW TRAKCYJNYCH (EZT)
PublicationW artykule przedstawiono model układu hybrydowego energoelektronicznego układu zasilania wielosystemowych zespołów trakcyjnych - EZT. Istota proponowanego rozwiązania zawiera się w zastosowaniu do obniżenia napięcia sieci trakcyjnej, zamiast tradycyjnego ciężkiego transformatora trakcyjnego (chłodzonego olejem) - suchego autotransformatora pracującego z częstotliwością sieci kolejowej oraz izolacji galwanicznej od sieci trakcyjnej....
-
Diagnostyka zbiorników stalowych
PublicationRozprawa doktorska dotyczy zagadnienia związanego z wieloletnim okresem eksploatacji stalowych zbiorników o osi głównej pionowej służących do magazynowania lub komponowania produktów naftowych. Scharakteryzowano typy zbiorników i zagadnienia z nimi związane w o parciu o dostępną literaturę, normy przepisy i rozporządzenia dotyczące tego tematu. Dokonano analizy przyczyn obniżających dalszą przydatność zbiorników do eksploatacji,...
-
Przęsło łukowe kolejowego obiektu mostowego. Wpływ schematu statycznego i rozwiązań konstrukcyjnych na właściwości dynamiczne
PublicationW pracy przedstawiono kompleksową analizę optymalizacyjną kolejowego wiaduktu łukowego. Szczególną uwagę zwrócono na zachowanie dynamiczne konstrukcji. Odpowiedź dynamiczna przęsła pod obciążeniem taboru Kolei Dużych Prędkości (KDP) jest jednym z kluczowych elementów podlegających ocenie przy projektowaniu obiektów wzdłuż KDP. Drgania przęsła ograniczane są ze względu na trwałość i bezpieczeństwo konstrukcji oraz komfort pasażerów....
-
Wykonanie ekspertyzy technicznej Stadionu Miejskiego w Białymstoku. Część II. Analiza konstrukcji żelbetowej płyty jezdnej estakady na poziomie „+1”
PublicationPrzedmiotem opracowania jest konstrukcja żelbetowej płyty jezdnej estakady przyległej do krótszego boku korpusu Stadionu Piłkarskiego w Białymstoku, wykonanego w ramach inwestycji realizowanej przez OHL: ,,Budowa Stadionu Piłkarskiego w regionie północno – wschodniej Polski wraz z zapleczem treningowym”. Celem opracowania jest analiza przyczyn występowania wad i uszkodzeń estakady, w szczególności spękania masy wypełniającej szczeliny...
-
Drgania tarcz łożyskowych silników asynchronicznych wymuszane siłami elektromagnetycznymi
PublicationW silnikach dużej mocy przyczyny drgań i hałasu tarcz łożyskowych pochodzą głównie od pracy łożysk. W widmach drgań tarcz silników asynchronicznych małej mocy występują dominanty o częstotliwościach niezwiązanych w żaden sposób z pracą łożysk tocznych. Celem niniejszej rozprawy jest określenie mechanizmów wiążących drgania tarcz łożyskowych z wymuszeniami elektromagnetycznymi stojana. Przyjętymi metodami realizacji celu rozprawy...
-
Biomechaniczne modele układu mięśniowo-szkieletowego człowieka
PublicationNiniejsza monografia jest poświęcona problemom modelowania zachowania układu mięśniowo-szkieletowego człowieka. Publikacja zawiera opis badań rozwijanych w zakresie: biomechaniki mięśni, biomechaniki zespołów mięśniowych, biomechaniki układu szkieletowego, biomechaniki narządu ruchu, a także zastosowania sygnałów fizjologicznych (elektromiograficznych) oraz projektowania urządzeń do rehabilitacji na podstawie zasad sterowania...
-
Experimental and numerical investigations on RC beams with stirrups scaled along height or length.
PublicationBelki żelbetowe (RC) ze zbrojeniem poprzecznym (strzemiona) poddane czteropunktowemu zginaniu zostały zbadane eksperymentalnie i numerycznie. Belki były skalowane wzdłuż wysokości lub długości. Były przezbrojone, aby uniknąć płynięcia zbrojenia podłużnego. W pierwszej kolejności przeprowadzono badania laboratoryjne na belkach żelbetowych ze strzemionami. Ze względu na brak podobieństwa geometrycznego zaobserwowano dwa odrębne tryby...
-
Destruction of shell structures under the dynamic load on the human skull trauma basis
PublicationThe main aim of this work is to investigate patterns of potential orbital bone fractures due to mechanical injuries. The solution of the main problem is followed by analysis of several testing examples having straight correlation with civil engineering structures, in which materials of wide range of stiffness are applied. To solve the main problem, the three-dimensional finite element method (FEM) model of the orbital region has...
-
Interakcja momentu zginającego i siły osiowej w analizie nośności wybranych, cienkościennych przekrojów
PublicationObecnie w budownictwie coraz częściej wykorzystuje się lekkie konstrukcje stalowe, które posiadają korzystny stosunek ceny do nośności. Elementy takie uzyskuje się poprzez gięcie na zimno stosunkowo cienkich arkuszy blach i formowanie przekrojów w taki sposób, aby uzyskać oczekiwane wartości nośności. Za pomocą giętarki rolkowej bądź krawędziowej profiluje się ostateczny kształt przekroju, który dzięki dodatkowym usztywnieniom...
-
Hybrydowe modele i metody modelowania układów mechanicznych
PublicationW monografii przedstawiono metody modelowania układów mechanicznych umożliwiające uzyskanie odpowiednio dokładnych modeli niskiego rzędu. Jedną z nich jest dyskretno-ciągła metoda pryzm (DCMP). Łączy ona zalety metod modelowania układów ciągłych o parametrach rozłożonych i dyskretyzowanych przestrzennie o parametrach skupionych. Jej opis matematyczny wyprowadzono posługując się metodami sztywnych elementów skończonych i transmitancji...
-
Diagnostyka i wyjaśnienie aktualnego stanu 40-letniego wiaduktu kolejowego
PublicationPraca zawiera krótką ocenę stanu technicznego, opis przeprowadzonych badań nieniszczących in-situ oraz wykonanych modeli MES, służących do przeprowadzenia analiz na poziomie globalnym jak i lokalnym. Przedstawiono i omówiono wyniki analiz numerycznych, wykorzystanych do oceny stanu konstrukcji i mających na celu rozwiązanie sformułowanych problemów badawczych. Wykonane obliczenia na poziomie globalnym z uszczegółowieniem w obrębie...
-
Rozprawa doktorska: Nośność stalowych słupów złożonych z kształtowników giętych na zimno o przekroju poprzecznym otwartym z dodatkowymi gałęziami przylgowymi
PublicationW niniejszej pracy opisano zagadnienie wzajemnej współpracy gałęzi przylgowo złożonego słupa wykonanego z kształtowników wykonanych w technologii gięcia na zimno. Przedstawiono proces przygotowania eksperymentu laboratoryjnego wykonanego w skali naturalnej, przebieg badań oraz sposób wykonania modelu numerycznego w programie Abaqus. Wyniki analizy numerycznej porównano z wynikami eksperymentu. Na tej podstawie dokonano walidacji...
-
Analiza wybranej technologii budowy szkieletowych domów drewnianych odpornych na oddziaływania sejsmiczne
PublicationW niniejszej dysertacji opisano wyniki kompleksowych badań dotyczących wybranej technologii budowy szkieletowych domów drewnianych odpornych na oddziaływania sejsmiczne, w której zastosowano piankę poliuretanową jako wypełnienie międzyszkieletowe. Badania objęły testy eksperymentalne oraz dokładne analizy numeryczne z uwzględnieniem nieliniowości materiałowej. W części pierwszej pracy przybliżono zagadnienie technologii budowy...
-
Zastosowanie naprężeń lokalnych do oceny trwałości zmęczeniowej spoin laserowych w złączu teowym paneli stalowych typu sandwich
PublicationRozwój technologiczny umożliwił wytwarzanie nowych, innowacyjnych cienkościennych konstrukcji wielowarstwowych – stalowych paneli typu sandwich. Jednym z najważniejszych czynników z punktu widzenia bezpieczeństwa tego typu konstrukcji jest wiarygodna ocena trwałości zmęczeniowej spoin laserowych łączących poszycia i usztywnienia paneli. Spoiny te prezentują znacząco odmienne własności wytrzymałościowe, a w tym trwałość zmęczeniową,...
-
Komputerowo wspomagana analiza elastycznych siłowników elektrostatycznych dla potrzeb implementacji w systemach mechatroniki
PublicationPrzeprowadzone badania naukowe rozpoczęto od szczegółowej analizy układu mechatronicznego dłoni robotycznych, powstałych na przestrzeni ostatnich 40 lat, w celu dokładnego rozpoznania ich głównych wymogów konstrukcyjnych i ograniczeń systemowych. Z uwagi na brak dostępnych narzędzi do symulacji omawianych siłowników, w rozprawie opracowano uniwersalne narzędzie – program do analizy numerycznej. U jego podstawy założono wykorzystanie...
-
Założenia systemu i wstępne wyniki z monitoringu podczas montaż pierwszego przęsła mostu łukowego przez rzekę Wisłę w Toruniu
PublicationW pracy zaprezentowano założenia systemu monitoringu łukowego mostu głównego przez rzekę Wisłę w Toruniu w trakcie jego wznoszenia. Dzięki jego zamontowaniu możliwa jest bieżąca kontrola poprawności pracy konstrukcji. Budowany most drogowy w Toruniu jest dwuprzęsłową konstrukcją łukową o rekordowej w skali kraju rozpiętości przęseł 2x270 m. Dźwigary główne stanowią dwa nachylone do siebie stalowe łuki o zamkniętym przekroju skrzynkowym...
-
Geosyntetyki w konstrukcji drogi kolejowej - modelowanie
PublicationGeosyntetyki, tzn. geowłókniny, geotkaniny, geosiatki, geomembrany, geowykładziny itp. są powszechnie stosowane w budownictwie, w tym przy budowie, modernizacji i remontach linii transportowych: przesyłowych (rurociągi), komunikacyjnych (drogi kolejowe, drogi kołowe itp.). Liniowe budowle transportowe mają charakter wielowarstwowy, przez co każda kolejna warstwa posiada inne warunki obciążenia. W wyniku działających na drogę kolejową...
-
Wpływ geometrii, właściwości magnetycznych oraz sposobu magnesowania próbki na rozkład przestrzenny magnetycznego pola rozproszonego
PublicationPraca dotyczy problematyki wpływu wybranych czynników na rozkład przestrzenny magnetycznego pola rozproszonego (MPR). Na podstawie wyników badań uzyskanych dla próbek charakteryzujących się przewężeniem i lokalnym spadkiem przenikalności magnetycznej (spowodowanym deformacją plastyczną) stwierdzono, iż oba czynniki wywierają podobny wpływ na rozkład przestrzenny MPR. Na bazie analizy wyników pomiarów MPR oraz symulacji wykonanych...
-
Zasilanie ruchomych odbiorników energii elektrycznej za pośrednictwem cewek powietrznych sprzężonych magnetycznie.
PublicationDla odbiorcy energii najpowszechniej akceptowaną jej formą jest energia elektryczna. Jej przetwarzanie na inne formy odbywa się we współczesnych urządzeniach odbiorczych najczęściej z bardzo dużą sprawnością. Potocznie rozumie się, że dla jej przesyłu konieczne są tory prądowe wykonane z materiałów charakteryzujących się, w normalnych warunkach, dużą przewodnością elektryczną, czyli na drodze bezpośrednich połączeń galwanicznych...
-
Ocena nośności betonowych dźwigarów wzmocnionych płaskownikiem stalowym na podstawie badań modelowych i numerycznych
PublicationKoniec wieku XIX oraz początek XX wieku były okresem, który w budownictwie przyniósł postęp metod obliczeń oraz zaowocował szeregiem nowatorskich rozwiązań konstrukcyjnych. Szczególny wkład w tych dziedzinach wnieśli inżynierowie zajmujący się budową mostów. Pozostawili szereg nowatorskich rozwiązań technicznych i technologicznych. Jednym z nich są ustroje systemu Möllera.Na ziemiach polskich znajduje się jeszcze kilka obiektów...