Filters
total: 5594
filtered: 3724
-
Catalog
- Publications 3724 available results
- Journals 5 available results
- People 250 available results
- Inventions 36 available results
- Projects 21 available results
- Laboratories 5 available results
- Research Teams 13 available results
- Research Equipment 5 available results
- e-Learning Courses 350 available results
- Events 26 available results
- Open Research Data 1159 available results
Chosen catalog filters
displaying 1000 best results Help
Search results for: WIBROAKUSTYKA, SYGNAŁY DRGANIOWE, WADY SZYN
-
Charakterystyka wad w szynach kolejowych wykrytych na linii kolejowej nr 131 Chorzów Batory - Tczew ze szczególnym uwzględnieniem wad 227 squat
PublicationDiagnostyka szyn kolejowych ma istotne znaczenie przy ocenie stanu technicznego nawierzchni kolejowej. Rosnąca liczba wykrywanych wad kontaktowo-zmęczeniowych stawia przed diagnostami nowe wyzwania. W artykule scharakteryzowano wady 227 squat obserwowane na odcinku doświadczalnym zlokalizowanym na linii kolejowej nr 131 Chorzów Batory - Tczew. Wskazano czynniki wpływające na ich powstawanie i rozwój. Porównano wyniki prowadzonych...
-
Analiza stanu nawierzchni i klas pojazdów na podstawie parametrów ekstrahowanych z sygnału fonicznego
PublicationCelem badań jest poszukiwanie parametrów wektora cech ekstrahowanego z sygnału fonicznego w kontekście automatycznego rozpoznawania stanu nawierzchni jezdni oraz typu pojazdów. W pierwszej kolejności przedstawiono wpływ warunków pogodowych na charakterystykę widmową sygnału fonicznego rejestrowanego przy przejeżdżających pojazdach. Następnie, dokonano parametryzacji sygnału fonicznego oraz przeprowadzano analizę korelacyjną w celu...
-
The complete stereochemistry of the antibiotic candicidin A3 (syn. ascosin A3, levorin A3)
PublicationHerein, the stereostructure of the aromatic heptaene macrolide (AHM) antifungal antibiotic candicidin A3 (syn. ascosin A3, levorin A3) has been established upon the 2D NMR studies, consisting of DQF-COSY, TOCSY, ROESY, HSQC and HMBC experiments, as well as upon extensive molecular dynamics simulations. The geometry of the heptaenic chromophore was defined as: (22E, 24E, 26Z, 28Z, 30E, 32E, 34E). The previously unreported absolute...
-
Ocena PPP jako formy współpracy sektora publicznego i prywatnego- zalety, wady i bariery rozwoju
Publication -
Analiza i badania systemu antyspoofingowego GPS
PublicationArtykuł poświęcono problemowi spoofingu w systemie GPS, polegającego na niepowołanej transmisji sygnałów imitujących sygnały odbierane z satelitów GPS. Takie działanie prowadzi do wyznaczenia przez odbiornik nawigacyjny nieprawidłowego poło- żenia, prędkości i czasu. Wykrywanie tego typu działań i przeciwdziałanie im wymaga implementacji dodatkowych algorytmów po stronie odbiornika. W artykule szczególną uwagę poświęcono metodom...
-
A hybrid speech codec employing parametric and perceptual coding techniques
PublicationW referacie przedstawiono hybrydowy kodek mowy dla zastosowan w komunikacji VoIP wykorzystujący kodowanie parametryczne i percetualne. Sygnał mowy jest dzielony na składowe dźwięczne, które podlegają kodowania perceptualnemu, składowe bezdźwięczne, które kodowane są metodą parametryczną oraz transjenty, które nie są kodowane żadną stratną metodą. Dodatkowo przedstawiono architekturę kodeka, w której perceptualnie kodowana i przesyłana...
-
Fizykochemiczne podstawy uzdatniania wody w basenach kąpielowych
PublicationŹródłem zanieczyszczenia wody w basenie kąpielowym oprócz zanieczyszczeń wprowadzanych przez kapiących się przez wydzielania głównie potu i moczu, są również wniesione pozostałości kosmetyków, jak również niepuprane lu źle wypłukane stroje kapielowe lub zabudzone klapki kapielowe. Innym zagrożeniem jest nieprawidłowe czyszczenie i dezynfekcja otoczenia niecki basenu. Na basenach starego typu mozna spotkać plażen iecki bez zlokalizowanych...
-
Wody opadowe - aspekty prawne, ekonomiczne i techniczne
PublicationProblemy zagospodarowania wód opadowych. Zagadnienia formalne i techniczne, trudności, poszukiwanie dróg rozwiązania. Konflikty. Rezultaty branżowego spotkania włocławskiego.
-
Charakterystyka otoczki solwatacyjnej białka przeciwdziałającego zamarzaniu wody
PublicationWiele organizmów rozwinęło oryginalne sposoby na radzenie sobie z niebezpieczeństwami związanymi z narażaniem na niskie temperatury. Istnieje np. szczególna grupa białek powstrzymujących wzrost zarodków krystalizacji wody. W budowie analizowanego tu białka wskazać można trzy powierzchnie: jedną wiążącą się do lodu oraz dwie pozostające w kontakcie z wodą w stanie ciekłym. Przedmiotem tej pracy było opisanie struktury wody sąsiadującej...
-
Identyfikacja stałej reprezentującej bezwładność masy przepływającej wody
PublicationW artykule przedstawiono sposób identyfikacji wartości parametru reprezentującego bezwładność masy przepływającej wody dla hydrozespołów pracujących przy dużym spadzie i długich rurociągach. Opisany sposób identyfikacji wykorzystywany jest w adaptacyjnej metodzie synchronizacji. Do identyfikacji wykorzystuje się uproszczony model matematyczny układu regulacji prędkości kątowej oraz początkową fazę odpowiedzi synchronizowanego obiektu.
-
Kalibracja profili poborów wody w węzłach SW
PublicationZnajomość profili poborów wody w węzłach systemu wodociągowego (SW) ma zasadnicze znaczenie dla dopuszczalności wyznaczanego w oparciu o model SW sterowania. Powszechnie stosowane jest traktowanie poborów wody jako zakłóceń stanowiących jedną z kategorii wielkości wejściowych SW i jego modelu. Jakość prognoz poborów wody oparta o dane historyczne uzależniona jest od ilości i jakości dostępnych danych. Istotne znaczenie przy wyznaczaniu...
-
Wody opadowe. Aspekty prawne, ekonomiczne i techniczne
PublicationZagadnienia finansowo-organizacyjne zagospodarowania wód opadowych. Sfery konfliktów. Problemy prawne. Efekty dyskusji. Stanowisko Związku Miast Polskich. Postulaty w sprawie zmian zasad uregulowań prawnych.
-
Pomiary głębokości szybkozmiennego, płaskiego, poziomego przepływu wody
PublicationW artykule przedstawiono przebieg laboratoryjnych pomiarów głębokości szybkozmiennego, płaskiego przepływu wody, zachodzącego w trakcie propagacji fal wezbraniowych po przerwaniu wału przeciwpowodziowego. Opisano szczegółowo stanowisko i przyrządy pomiarowe, technikę prowadzenia pomiarów oraz przedstawiono wybrane wyniki. Uzyskane wyniki pomiarów głębokości zestawiono z rezultatami otrzymanymi w wyniku modelowania matematycznego....
-
Powiatowe rady rynku pracy — podmiot lokalnego współrządzenia?
Publication -
Praktyczne obliczenia w instalacjach słonecznego ogrzewania wody
PublicationNajbardziej efektywne pod względem technicznym i ekonomicznym jest słoneczne ogrzewanie wody użytkowej, do którego można już znaleźć obszary ekonomicznej opłacalności. W artykule skoncentrowano się na obliczeniach rocznego bilansu ciepła w instalacji słonecznego ogrzewania wody użytkowej. Do obliczeń wykorzystano charakterystyki sprawnościowe rzeczywiście istniejących kolektorów słonecznych. W opracowaniu opisano metodę postępowania...
-
Nieliniowy dynamiczny model instalacji katalitycznego odtleniania wody
PublicationInstalacja katalitycznego odtleniania wody służy do redukcji stężenia tlenu rozpuszczonego w wodzie zasilającej obieg ciepłowniczy. W artykule opisano przykładową instalację tego rodzaju. Analiza procesów w niej zachodzących pozwoliła zaproponować metodykę budowy i strukturę modelu. Ze względu na różne skale czasowe dynamiki procesów zachodzących w instalacji i jej poszczególnych elementach, zaproponowano model w części statyczny,...
-
Problemy z deszczem. Wody opadowe – ustalenia ilościowe
PublicationProblemy określenia wskaźników ilościowych przy zagospodarowaniu wód opadowych w Polsce. Wymagania formalne, problematyczność ustaleń ilościowych wg wzorów empirycznych. Tworzenie atlasu elektronicznego. Problem zdarzeń niemieszczących się typowych schematach. Zmiany wprowadzane nową ustawą prawo wodne.
-
Wody opadowe : aspekty prawne, ekonomiczne i techniczne
PublicationProblemy zagospodarowania wód opadowych. Niejednoznaczność ocen ilościowych i jakościowych. Konflikt czynnika ekonomicznego, technologicznego, ekologicznego w warunkach braku uregulowania stosunków prawnych. Konieczność zrozumienia problemu na poziomie gminy. Wspólne działania w ramach programu Gdańska i Sopotu: retencja, podczyszczenie i ochrona plaż.
-
Wody opadowe, aspekty prawne, ekonomiczne i techniczne
PublicationW oparciu o ustalenia specjalistycznej konferencji przedstawiono podstawowe problemy związane z rozsądnym zagospodarowaniem wód opadowych. Braki jednoznacznych regulacji prawnych w tym określenia odpowiedzialności, niemożlliwość dostataecznie wiarygodnej oceny ilościowej oraz szczególna złożoność ssytemów narzucają konieczność poszukiwanie akceptowalnych rozwiązań. Problem dynamiczności rozwoju zjawisk meteorologicznych, szczególna...
-
Vartist´ solniacnogo nagrivanija wody dla pobytovych potrieb
PublicationPrzedstawiono wyniki studium parametrycznego efektywności ekonomicznej instalacji słonecznej do ogrzewania wody użytkowej w Polsce w aktualnych warunkach gospodarczych. W rachunku ekonomicznym wykorzystano zmodyfikowaną metodę kosztów rocznych-koherentną z metodą ''Zaktualizowanej Wartości Netto''-NPVW studium rozważono wpływ temperatury wody uzupełniającej oraz wielkość zużycia wody na jednostkowe średnie dyskontowe koszty...
-
Technologia uzdatniania wody jako współczesna dyscyplina nauki.
PublicationW pracy przedstawiono genezę, istotę dyscypliny i transformacji rozwojoweTechnologii Uzdatniania Wody.
-
Ustreki tarasu z utrudnionym odprowadzeniem wody opadowej
PublicationArtkuł przedstawia opis usterek tarasu nad podzielną hala garażową, spowodowanych błędami projektowymi , wykonawczymi jak równięż niewłaściwą eksploatacją. Przedstawiono również spływ kształtu dachu na utrudnienia w odprowadzeniu wód opadowych.
-
Wody opadowe i co dalej? Projekt standaryzowany.
PublicationZagadnienia projektowania systemów zagospodarowania wód opadowych. Problem ograniczonej znajomości zjawisk i poziomu ryzyka - ostatecznie zawsze mieścimy się w kategorii wyboru mniejszego zła. Definiowanie wąskich gardeł systemów. Zróżnicowane traktowanie w fazie projektowania. Sprawność odbioru spływu, braki standardów w przedmiotowym zakresie. Omówienie próby Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie w tym zakresie.
-
Czysta woda. Ochrona pośrednia ujęcia wody podziemnej
PublicationProblemy ochrony sanitarnej podziemnych ujęć wody. Nieżyciowe przepisy. Zagrożenia. Propozycja zmian, szczególnie istotne w mniejszych obiektach
-
Techniczna strona ustalania opłaty za wody opadowe
PublicationOmówiono zasady stosowania opłat za wody opadowe. Uwzględniono zagadnienia kontrowersyjne oraz praktyczne możliwości rozwiązania problemu.
-
Tools for signal analysis of gas sensors
PublicationStatystyki drugiego rzedu oraz jklasyczna analiza widmowa są zwykle stosowane do badania sygnałów losowych o rozkładzie gaussowskim. Są one jednak często nieodpowiednie w przypadku analizy niestacjonarnych sygnałów niegaussowskich. Pewne narzędzia do analizy takich sygnałów sa dostępne w bibliotekach środowiska MATLAB. Zostały one wykorzystane do do analizy fluktuacji sygnałów czujników gazów. W artykule przedstawiono system do...
-
Wykorzystanie składowych ortogonalnych w wirtualnych cyfrowych przetwornikach mocy.
PublicationW referacie omówiony jest cyfrowy przetwornik mocy, który został zrealizowany jako przyrząd wirtualny w środowisku LabVIEW. W przetworniku tym mnożone sygnały cyfrowe są przedstawione w postaci składowych ortogonalnych prądu i napięcia. Składowe ortogonalne tworzą dwa sygnały o jednakowej amplitudzie i częstotliwości, przesunięte względem siebie o kąt pi/2. Przesunięcie to uzyskuje się na kilka sposobów, np. przez opóźnienie dostępnego...
-
Projektowanie niskonapięciowych filtrów analogowych CMOS z kompresją przetwarzanych sygnałów
Publication -
Wykrywanie sygnałów o mocach mniejszych niż czułość zestawu odbiorczego
PublicationW referacie przedstawiono metody przetwarzania/rejestracji sygnałów o mocach nieprzekraczających czułości zestawu odbiorczego zastosowanego dla potrzeb wykrywania takich sygnałów. Opisano stanowisko badawcze oraz założenia przyjęte do badań. Przedstawiono wyniki badań.
-
ZASTOSOWANIE SPLOTU DO PRZETWARZANIA SYGNAŁÓW W WYKRYWANIU OBIEKTÓW PODWODNYCH
PublicationJedną z metod wykrywania obiektów podwodnych o właściwościach ferromagnetycznych jest metoda magnetometryczna. Obiekt ferromagnetyczny zaburza w swoim otoczeniu pole magnetyczne Ziemi. Zaburzenie to można zmierzyć stosując precyzyjne magnetometry. Najczęściej stosowane są magnetometry skalarne mierzące moduł indukcji magnetycznej. Czułość współczesnych magnetometrów skalarnych wynosi kilka pT/Hz0,5. Naturalne szybkie zmiany pola...
-
Analizowanie transmisji DS CDMA : badania w środowisku sygnałów rzeczywistych
PublicationW referacie opisano metodę wykrywania sygnałów DS CDMA z modulacją BPSK poprzez badanie widma gęstości mocy (WGM) spotęgowanego sygnału. Na przykładzie eksperymentów przeprowadzonych z użyciem rzeczywistych sygnałów radiokomunikacyjnych pokazano wpływ emisji wąskopasmowych występujących w analizowanym paśmie częstotliwości na efektywność procesu wykrywania. Zaprezentowano wyniki eksperymentu, którego celem było wykrycie sygnałów...
-
Odbiór sygnałów z modulacją OQPSK zarejestrowanych w szerokim paśmie
PublicationW niniejszym artykule przedstawiono sposób odbioru sygnału wąskopasmowego zarejestrowanego w szerokim paśmie. Zaprezentowano schemat blokowy stanowiska do szerokopasmowego rejestrowania sygnałów oraz schemat funkcjonalny przetwarzania sygnałów, prowadzący do ich demodulacji.
-
Wpływ tłumienia sygnałów GPS na dokładność wyznaczania współrzędnych pozycji
PublicationW artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących wpływu tłumienia sygnałów GPS na dokładność wyznaczeń współrzędnych pozycji. Opisano stanowisko badań, przyjęte założenia oraz dokonano analizy uzyskanych rezultatów.
-
ANALIZA EFEKTYWNOŚCI METOD GŁĘBOKIEGO UCZENIA W ODBIORZE SYGNAŁÓW GMSK
PublicationSztuczna inteligencja odnajduje coraz szersze zastosowanie we współczesnej radiokomunikacji, choć głównie w ujęciu badawczym. Niniejszy artykuł przedstawia przegląd i ewaluację metod z obszaru głębokiego uczenia umożliwiających detekcję sygnałów z modulacją GMSK (ang. Gaussian Minimum Shift Keying) w kanale AWGN. Badane modele porównane zostały z optymalnym detektorem pracującym zgodnie z regułą największej wiarygodności MLSE (ang....
-
Metody symulacji przetwornika z impulsowym sygnałem wyjściowym modulowanym częstotliwościowo
PublicationW artykule przedstawiono porównanie zaproponowanych przez autorów metod symulacji wyjściowego sygnału impulsowego przetwornika napięcie-częstotliwość U/F. Pierwsza z analizowanych metod oparta jest na modelu fizycznym przetwornika, druga na jego równaniu matematycznym. Mimo odmiennego podejścia otrzymano zbliżone wyniki. W pierwszej metodzie uzyskano wyniki obarczone błędami kwantowania o rozkładzie jak w rzeczywistym układzie...
-
Modelowanie transmisji sygnałów cyfrowych w szerokopasmowej optycznej sieci dostępowej.
PublicationW referacie przedstawiono typowe rozwiązania szerokopasmowych optycznych sieci dostępowych (FTTH/O) i czynniki wpływające na ich parametry transmisyjne. Opisano model symulacyjny, zastosowany do określenia oddziaływania wybranych parametrów sieci i jej elementów składowych na jakość transmisji,zasięg i ograniczenia przepływności dla różnych wariantów realizacji sieci.
-
Niezależny pomiar sygnałów sprzężeń zwrotnych dla oceny dokładności ruchu.
PublicationArtykuł dotyczy zagadnień parametryzacji napędów oraz sposobów doświadczalnej weryfikacji przebiegu ruchu. Przedstawiono koncepcję wykorzystania cyfrowego pomiaru sygnałów sprzężeń zwrotnych podczas doświadczalnej parametryzacji. Zawarto także opis zasady działania urządzeń do cyfrowego pomiaru położenia i prędkości a również koncepcję takich urządzeń budowanych z wykorzystaniem standardowych kart pomiarowych.
-
Pomiar i obróbka sygnałów emisji akustycznej w diagnostyce obiektów.
PublicationPraca zawiera skrótowy przegląd metod diagnostycznego badania obiektów, ukierunkowany na zastosowanie analizy emisji akustycznej (AE) i elektromagnetycznej (EME) z uwypukleniem korzyści aplikacyjnych tych metod. Opisano eksperyment wskazujący na korelację między sygnałami AE i EME, co stwarza możliwośc lokalizacji źródła sygnału emisji akustycznej w miejscu wystąpienia defektu. Rekonstrukcja zniekształconych i zaszumionych obrazów...
-
Cichy sonar - stan aktualny i perspektywy
PublicationW zastosowaniach militarnych często istnieje potrzeba prowadzenia obserwacji w sposób skryty za pomocą urządzeń emitujących sygnały trudne do przechwycenia przez przeciwnika. Rozwiązania stosowane w cichych radarach stanowiły punkt wyjścia do opracowania cichego sonaru. Prace nad projektem rozpoczęto na Politechnice Gdańskiej w roku 2010 w ramach Grantu NCBiR i są one dalej kontynuowane. W celu zachowania w cichym sonarze warunków...
-
Efektywne kształtowanie widma radiowego sygnału impulsowego (IR UWB) dla potrzeb wymagań międzysystemowej kompatybilności elektromagnetycznej
PublicationW części wstępnej zawarto opis uwarunkowań prawnych i normalizacyjnych dotyczących transmisji ultraszerokopasmowych, opisana jest także ultraszerokopasmowa technika radia impulsowego. Następnie przedstawiono znane w literaturze sposoby wpływania na kształt widma transmisji impulsowych, zarówno przez dobór nadawanych impulsów jak i zmiany w strukturze czasowej nadawanej sekwencji. Główną część pracy stanowi opis proponowanych nowych...
-
ANALIZA PARAMETRÓW SYGNAŁU MOWY W KONTEKŚCIE ICH PRZYDATNOŚCI W AUTOMATYCZNEJ OCENIE JAKOŚCI EKSPRESJI ŚPIEWU
PublicationPraca dotyczy podejścia do parametryzacji w przypadku klasyfikacji emocji w śpiewie oraz porównania z klasyfikacją emocji w mowie. Do tego celu wykorzystano bazę mowy i śpiewu nacechowanego emocjonalnie RAVDESS (Ryerson Audio-Visual Database of Emotional Speech and Song), zawierającą nagrania profesjonalnych aktorów prezentujących sześć różnych emocji. Następnie obliczono współczynniki mel-cepstralne (MFCC) oraz wybrane deskryptory...
-
Weryfikacja systemu dopasowania protez słuchu w oparciu o badanie percepcji sygnału mowy w szumie
PublicationWiększość systemów dopasowania protez słuchu koncentruje się na poprawie zrozumiałości mowy. Problem dopasowania protez słuchu może w uproszczeniu być przedstawiony jako problem dopasowania szerokiej dynamiki sygnału mowy do zawężonej dynamiki uszkodzonego słuchu. Głównym celem badań było przetestowanie opracowanego systemu oraz sprawdzenie w jakim stopniu zaimplementowany moduł wirtualnej protezy słuchu może poprawić zrozumiałość...
-
Charakterystyka pęknięć w szynach typu head check
PublicationZmęczenie kontaktowe powierzchni tocznej szyny (RCF) jest jedną z waznych przyczyn jej uszkodzenia i ma obecnie duże znaczenie w utrzymaniu nawierzchni kolejowej w odpowiednim stanie niezawodności oraz wpływa na trwałość szyn. W wyniku dużych oddziaływań dynamicznych na powierzchni szyny powstają poziome małe pęknięcia, które w dalszej fazie rozwoju przechodzą pionowo przez krawędź główki szyny powodując powstawanie mikroszczelin....
-
Happiness Maximization Is a WEIRD Way of Living
Publication -
Unified and flexible way to the organizations resources
PublicationZaprezentowano porównanie różnych zasobów organizacji. zasoby podzielono na cztery grupy: informacyjne, finansowe, techniczne i ludzkie, dla których przedstawiono cechy wspólne i różnice. na podstawie tego zestawienia zaproponowano taką organizację danych, aby różne zasoby opisać w jednolity sposób. dzieki takiej organizacji danych mozliwe jest stworzenie konfigurowalnych, elastycznych komponentów, które umożliwią obsługę dowolnych...
-
Fashion communication research: A way ahead
Publication -
Korzyści i wady outsourcingu jako elastycznej metody zatrudnienia wpływającej na restrukturyzację przedsiębiorstwa - teoria i praktyka
PublicationW artykule przeanalizowano główne przesłanki pojawienia się outsourcingu jako nowej metody zatrudnienia. Przeanalizowano jej wady i zalety oraz dokonano analizy jej wpływu na ewentualną restrukturyzację przedsiębiorstwa. W związku z przeprowadzonymi badaniami przeanalizowano również praktyczne aspekty wykorzystania tej metody zatrudnienia - jej mocne i słabe strony.
-
Koncepcja cyfrowego przetwornika napięcie-częstotliwość
PublicationDokonano przeglądu przetworników analogowych wielkości fizycznych na sygnał impulsowy modulowany częstotliwościowo. Przedstawiono propozycję cyfrowego przetwornika napięcie-częstotliwość. Opisano algorytm działania przetwornika, w którym odstęp między impulsami sygnału częstotliwościowego wyznaczany jest z ekstrapolacji z dwóch próbek napięcia z przetwornika analogowo-cyfrowego. Podano zalety i wady takiego rozwiązania.
-
Evolutionary sets of cooperating ship trajectories: open waters and restricted waters = Ewolucyjne zbiory współpracujących trajektorii statków: wody otwarte i wody ograniczone
PublicationW artykule przedstawiono nową metodę rozwiązywania sytuacji spotkań wielu statków na wodach otwartych i wodach ograniczonych. Metoda łączy niektóre z elementów podejścia opartego na teorii gier z programowaniem ewolucyjnym i szuka optymalnego zbioru bezpiecznych trajektorii wszystkich statków zaangażowanych w potencjalną sytuację kolizyjną. Pozwala ona nawigatorowi przewidzieć najbardziej prawdopodobne zachowanie statków obcych...
-
Role of various parametres in automatic classification of musical instrument sound.
PublicationArtkuł dotyczy problemu automatycznej klasyfikacji dźwięków instrumentów muzycznych, w tym głównie wpływu indywidualnych parametrów na proces automatycznego rozpoznawania instrumentów. Parametryzacja wykorzystuje wdirmo Fourierowskie i analizę czasową dźwięków do formowania 14 i 62-parametrowych wektorów cech dystynktywnych. Autorzy porównują jakość rozpoznawania i rozróźnialność instrumentów. Przy ocenach tego typu stosowano drzewa...