Filters
total: 911
filtered: 705
-
Catalog
- Publications 705 available results
- Journals 6 available results
- People 39 available results
- Inventions 2 available results
- Projects 9 available results
- Laboratories 3 available results
- Research Teams 1 available results
- e-Learning Courses 121 available results
- Events 7 available results
- Open Research Data 18 available results
Chosen catalog filters
Search results for: BOJA ENERGETYCZNA
-
Energy losses in the hydraulic rotational motor - definitions and relations for evaluation of the efficiency of motor and hydrostatic drive
PublicationStosowane dotychczas w badaniach naukowych i w praktyce przemysłowej metody oceny strat i sprawności energetycznej obrotowych silników hydraulicznych stosowanych w napędach hydrostatycznych dają błędne rezultaty, ponieważ obarczone są wpływem samych strat na parametry, w funkcji których straty i sprawności są oceniane.Celem pracy było zdefiniowanie w silniku parametrów pracy, rozwijanych mocy, występujących strat i sprawności energetycznej...
-
Do inspekcji linii wysokiego napięcia - bezzałogowe pojazdy latające
PublicationPraca przedstawia możliwości zastosowania bezzałogowych pojazdów latających w przemyśle energetycznym. Opisano możliwości i rodzaje bezzałogowych pojazdów latających. Skupiono się na zastosowaniu tych pojazdów w różnych obszarach obsługi linii wysokiego napięcia. Następnie prezentuje się model latającego mini-robota, który zbudowany jest na bazie modelu śmigłowca SST Eagle 2GS firmy Hirobo uzupełnionego odpowiednio w celu umożliwienia...
-
Modelowanie układów napędowych pojazdów z silnikami spalinowymi
PublicationW analizie struktur układów napędowych pojazdów wykorzystano metodę Grafów Wiązań, która daje możliwość modelowania elementów o różnej naturze fizycznej. Jest to bardzo istotne przy analizie energetycznej systemów o złożonej i zróżnicowanej strukturze energetycznej, np. w przypadku pojazdów samochodowych z klasycznym lub hybrydowym układem napędowym. W pracy przedstawiono również przykłady popularnych programów komputerowych do...
-
Biomasa w opinii Polskiej Akademii Nauk
PublicationOmawia się stan polskiej wsi oraz perspektywy agroenergetyki. Rozwój agroenergetyki wymaga wielofunkcyjnego modelu rolnictwa, nastawionego na bezpieczeństwo żywnosciowe, bezpieczeństwo energetyczne i bezpieczeństwo ekologiczne, łącznie z zachowaniem bioróżnorodności. Najpilniejsze to tworzenie rozwiązań i obiektów demonstracyjnych o wysokim potencjale replikacyjnym.
-
Low-energy electron-hexafluoropropene (C3F6) scattering
PublicationZmierzono przekrój czynny na rozproszenie elektronów na drobinie C3F6 a zakresie energii 0.5 - 30 eV. Zaobserwowano dwa maksima o charakterze rezonansowym dla energii 3.2 eV oraz 9.5 eV. Wykazano wyraźny wpływ fluoryzacji na otrzymywane zależności energetyczne przekroju czynnego.
-
Metoda identyfikacji stanu technicznego urządzeń na podstawie oceny ich działania
PublicationPrzedstawiono propozycję ilościowej interpretacji działania dowolnego urządzenia, w którym zachodzą oddziaływania energetyczne w określonym czasie. Według tej interpretacji, działanie urządzeń zostało przyrównane do pojęcia wielkości fizycznej, z jednostką miary [dżulxsekunda], którą można przedstawić zależnością podobną do tych, jakie są używane w fizyce, a ściślej w mechanice klasycznej i mechanice kwantowej. Uzasadniono, że...
-
Albuminy 2S - roślinne białka zapasowe o właściwościach alergennych
PublicationRoślinne albuminy 2S są znane jako białka zapasowe obecne w nasionach niektórych roślin jadalnych, takich jak: soja, słonecznik, gorczyca i orzech brazylijski. Białka te posiadają niezwykłą strukturę drugorzędową, będącą wynikiem obecności bogatych w cysteinę motywów C-Xn-CXn-CC-Xn-CXC-Xn-C-Xn-C oraz czterech wiązań disiarczkowych. Dzięki tej strukturze, albuminy 2S są odporne na obróbkę termiczną i proteolizę. Niektóre z tych...
-
Hydroliza materiału lignocelulozowego w warunkach podwyższonego ciśnienia i temperatury połączona z gwałtownym rozprężaniem wody
PublicationWykorzystanie biomasy na cele energetyczne jako alternatywy dla paliw kopalnych jest atrakcyjne zarówno z powodów ekonomicznych jak i ekologicznych. Jedną z metod umożliwiających przygotowanie materiału lignocelulozowego do produkcji paliw takich jak etanol bądź metan, w procesie fermentacji, jest hydroliza.
-
Problem of optimal load distribution between generators minimizing risk of enegretic ship system overload.
PublicationOmówiono system rozdziału mocy czynnych pomiędzy generatorami w systemie energetycznym statku. Minimalizuje się ryzyko przeciążeń systemu przy jednoczesnej minimalizacji kosztów wytwarzania energii w systemie.
-
Alternative sources of energy from agricultural biomass - an European perspective
PublicationNośniki energii pochodzące z rolnictwa dzielą się na nośniki pierwotne oraz nośniki wtórne. Nośniki pierwotne to drewno, słoma oraz osady ściekowe (analogiczne do torfu niskiego). Nośniki wtórne to biogaz, bioetanol, biodiesel, biowodór oraz gaz pirolityczny. Omawia się zasoby energetyczne biomasy w Unii Europejskiej.
-
Wpływ modelu przepływu powietrza w budynku na dokładność prognozowania zapotrzebowania budynku na ciepło: Modelowanie
PublicationW artykule poddano analizie dwie odmienne metody służące do symulacji zużycia energii do ogrzewania i wentylacji w budynku. W tej części artykułu porównuje się pod względem matematycznym, dwa modele energetyczne budynku, wykorzystujące odmienne podejścia do modelowania przepływu powietrza w pomieszczeniach. .
-
Modelowanie i symulacja zachowania mięśnia szkieletowego o różnych własnościach dynamicznych.
PublicationPrzedstawiono nieliniowy model zachowania mięśnia szkieletowego, który uwzględnia różnorodne własności dynamiczne poszczególnych odcinków mięśnia. Opisane są zasady obliczania współczynników modelu w przypadku modelu mięśnia wypoczętego i zmęczonego. Zaprezentowane zostały zasymulowane ekscentryczne i koncentryczne skurcze oraz bilanse energetyczne dla poszczególnych zachowań mięśnia.
-
ENERGIA ODNAWIALNA W PRZEPISACH UNII EUROPEJSKIEJ
PublicationW artykule przedstawiono głowne instytucje Unii Europejskiej (UE) i podstawowe akty prawne. Omówiono politykę energetyczną Unii Europejskiej na podstawie dokumentów Rady UE i Komisji Europejskiej. Przedstawiono ważniejsze tezy zawarte w Białej i Zielonej Księdze oraz omówiono dyrektywy UE dotyczące energetyki.
-
Modelowanie dróg w interakcyjnym systemie wizualizacji terenu rzeczywistego
PublicationArtykuł zawiera dyskusję różnych metod opisu dróg i obiektów o podobnej strukturze (tory kolejowe, linie energetyczne, rzeki, itp.) w interakcyjnych systemach wizualizacji terenu rzeczywistego. Przedstawiono ponadto dwie możliwości integracji dróg z terenem w takich systemach. Wskazano wady i zalety poszczególnych rozwiązań.
-
Numerical simulation of energy buoy motion in wave
PublicationW pracy przedstawiono opis numerycznej metody modelowania ruchu boi energetycznej na fali. Wyniki obliczeń porównano z wynikami otrzymanymi z badań modelowych przeprowadzonych w basenie hydromechanicznym.
-
Ogniwa paliwowe jako stacjonarne źródła mocy w gospodarstwach domowych i budynkach użyteczności publicznej
PublicationPrzedmiotem niniejszego opracowania są tlenkowe ogniwa paliwowe, które mogą znaleźć powszechne zastosowanie w krajowym sektorze energetycznym jako ciche, wydajne i przyjazne środowisku urządzenia do konwersji energii.
-
Dlaczego istnieje w Polsce konieczność budowy elektrowni jądrowych?
PublicationZaprezentowano i uzasadniono korzysci, które wynikają z wdrożenia w Polsce wytwarzania energii elektrycznej w elektrowniach jądrowych. Rozwój energetyki jadrowej przedstawiono w aspektach ekonomicznym, energetycznym i ekologicznym.
-
Dlaczego istnieje w Polsce konieczność budowy elektrowni jądrowych?
PublicationZaprezentowano i uzasadniono korzysci, które wynikają z wdrożenia w Polsce wytwarzania energii elektrycznej w elektrowniach jądrowych. Rozwój energetyki jadrowej przedstawiono w aspektach ekonomicznym, energetycznym i ekologicznym.
-
Audyt i monitorowanie energii. - Tł. z Plant Engineering. - Tyt. oryg.: Energy audits, monitoring drive data toward a solution / David Bovankovich.
PublicationW arytukule przedstawiono możliwości wykorzystania nowoczesnych rejestratorów jakości energii elektrycznej w poprawie efektywności energetycznej zakładów przemysłowych. W komentarzu podano możliwości techniczne przyrządów dostępnych na polskim rynku.
-
Generator synchroniczny jako regulowane źródło napięcia i mocy biernej
PublicationW referacie przedstawiono problemy sterowania i regulacji generatora synchronicznego jako podstawowego elementu hierarchicznej wielopoziomowej struktury regulacji napięć i rozpływu mocy biernej w krajowym systemie elektro-energetycznym.
-
Podstawowe pojęcia w termodynamice technicznej: energia, praca i ciepło
PublicationPrzypomniano podstawowe pojęcia z zakresu termodynasmiki technicznej. Zwrócono szczególną uwagę, że praca i ciepło są sposobem przekazywania energii. Omówiono również pojęcie energii wewnętrznej oraz entalpii. Zwrócono uwagę, że praca i ciepło różnią się przydatnością energetyczną, którą określamy przy pomocy przypomnianego pojęcia egzergii.
-
Analysis of the interfacial energy of GaAs-Si hetrostructures
PublicationPrzeprowadzono obliczenia numeryczne energii powierzchni heterogranicy GaAs-Si z zastosowaniem półempirycznego modelu czteroparametrycznego Acklanda. Pokazano zależność energii heterogranicy od orientacji podłoża Si. Minima energetyczne otrzymano dla orientacji Si równych (011), (133), (112) i (113) co wskazuje ich zastosowanie do epitaksjalnego wzrostu warstw GaAs.
-
Isomer effects on the total cross section for electron scattering from C4F6molecules.
PublicationZmierzono całkowity przekrój czynny (TCS) na rozpraszanie elektronów na drobinach 1,3-C4F6. Pomiary przeprowadzono w zakresie energii elektronu od 0,6do 370 eV. Wyniki porównano z TCS otrzymanym poprzednio dla 2-C4F6. Stwierdzono wpływ różnic strukturalnych na otrzymane energetyczne zależności TCS (tzw. efekt izomeryczny).
-
Cutting forces related to the direction of primary motion during machining on frame sawing machines.
PublicationW pracy przedstawiono efekty energetyczne przecinania drewna na pilarce ramowej za pomocą cienkich pił. Podano podstawy teoretyczne oraz wyniki badań doświadczalnych sił skrawania działających na kierunku ruchu głównego ( siły skrawania określano podczas podawania przecinanego materiału oraz w czasie gdy prędkość posuwu wynosiła 0).
-
Zastosowanie turbiny odzyskowej w stacji redukcyjno-pomiarowej gazu ziemnego.
PublicationPrzedstawiono koncepcję wprowadzenia turbiny odzyskowej do stacji redukcyjno-pomiarowej gazu ziemnego. Zastąpienie dławienia w zaworze praca turbiny umożliwia wykorzystanie energii zawartej w strumieniu przepływajacego gazu o wysokim ciśnieniu. Koncepcja ta wymaga odpowiedniego podgrzewania gazu. Oszacowano możliwe do uzyskania efekty energetyczne i niezbędne nakłady.
-
Hydraylic turbine development vor lov-output power plants.
PublicationPraca zawiera wyniki badań nowego układu przepływowego turbiny wodnej, na tle krytyki stosowanych powszechnie technologii w hydroenergetyce. Pokazano efekty energetyczne pracy turbiny i kształt kinematyki przepływu w jej kanałach hydraulicznych. Pokazano również skutki stosowania metody optymalizacyjnej dla osiągania wyższych sprawności pracy wirnika turbiny.
-
Evaluation of the fast impedance spectroscopy method in the laboratory measurement system
PublicationIn this paper the method for fast impedancespectroscopy of technical objects with very high impedance(|Zx| ≥ 1 GΩ) is evaluated by means of simulation and practicalexperiment. The method is based on excitation of an object, witha square pulse and measurements of voltage and currentresponses with DAQ card. The object impedance spectrum isobtained with use of continuous Fourier transform. Someimprovements of the method concerned...
-
Rozproszony system spektroskopii impedancyjnej
PublicationW artykule przedstawiono rozproszony system pomiarowy spektroskopii impedancyjnej przeznaczony do badania i monitorowania obiektów technicznych bezpośrednio w terenie. Omówiono architekturę systemu, skupiając się na doborze i organizacji części komunikacyjnej na bazie bezprzewodowego standardu ZigBee. Przedstawiono wyniki testów części komunikacyjnej systemu, w szczególności badanie zasięgu w typowych warunkach eksploatacji.
-
On the use of bilinear transformation for parameter identification of anticorrosion coatings
PublicationW artykule przedstawiono metodę identyfikacji parametrów powłok antykorozyjnych modelowanych wieloelementowymi układami zastępczymi. Metoda wykorzystuje właściwości przekształcenia biliniowego, które umożliwia przedstawienie funkcji układowej wieloparametrowego modelu jako funkcji każdego indywidualnego parametru. Odwrotne przekształcenie biliniowe pozwala na wyznaczenie wartości każdego z parametrów modelu z osobna na podstawie...
-
Measurement microsystem for high impedance spectroscopy of anticorrosion coatings
PublicationW artykule przedstawiono mikrosystem do pomiarów bardzo dużych impedancji ukierunkowany na identyfikację parametrów powłok antykorozyjnych metodą spektroskopii impedancyjnej. Do wyznaczania składowych ortogonalnych sygnałów pomiarowych zastosowano w nim technikę cyfrowego przetwarzania sygnałów. Pozwoliła ona na uzyskanie szerokiego zakresu częstotliwości pomiarowych, zwłaszcza bardzo niskich, od ćHz, przy zachowaniu prostej konstrukcji...
-
Analiza możliwości modernizacji układów istniejących elektrociepłowni przy wykorzystaniu bloku gazowo-parowego
PublicationPrzedstawiono analizę energetyczną czterech wariantów modernizacyjno-rozwojowych istniejącej dużej elektrociepłowni zawodowej, przewidujących wprowadzenie do układu tej elektrociepłowni bloku gazowo-parowego. Zwrócono uwagę na ograniczenia w realizacji przedsięwzięć modernizacyjnych w takich warunkach. Analiza ma stanowić podstawę do dokonania wyboru najkorzystniejszego wariantu rozwojowego z ekonomicznego punktu widzenia.
-
Wykorzystanie biomasy jako surowca energetycznego
PublicationZasoby biomasy w Polsce ocenia się na 15-20 milionów ton równoważnika węglowego. W Polsce produkuje się kotły do spalania słomy, drewna i osadów ściekowych. Powstają agrociepłownie, agroelektrownie i agrorafinerie. Energetyczne wykorzystanie biomasy okazuje się na ogól opłacalne, ekonomiczne i bezpieczne pod względem ekologicznym.
-
Zastosowanie metody elementów skończonych w procesie topnienia medium
PublicationW artykule przedstawiono wyniki analizy numerycznej procesu topnienia materiału w dwóch modelach cieplnych. Założono, że w rozpatrywanych układach transport ciepła zachodzi wyłącznie mechanizmem przewodzenia. Obliczenia zrealizowano z wykorzystaniem metody entalpowej za pomocą programu ANSYS Fluent. Sprawdzono bilans energetyczny rozwiązania i wykazano prawność otrzymanych wyników.
-
Zastosowanie turbiny odzyskowej w stacji redukcyjno - pomiarowej gazu ziemnego
PublicationPrzedstawiono koncepcję wprowadzenia turbiny odzyskowej do stacji redukcyjno - pomiarowej gazu ziemnego. Zastąpienie dławiena gazu w zaworze przez pracę turbiny prowadzi do wykorzystania energii przepływającego gazu o wysokim ciśnieniu. Koncepcja wymaga zastosowania odpowiedniego podgrzewania gazu. Oszacowano możliwe do uzyskania efekty energetyczne oraz oszacowano niezbędne nakłady.
-
Degradacja i Recykling Poliuretanów
PublicationW pracy przedstawiono zagadnienia związane z degradacją i recyklingiem poliuretanów, m.in. recyklingiem materiałowym, recyklingiem chemicznym, odzyskiem energetycznym, biodegradacją i recyklingiem organicznym. Przedstawiono również aktualne trendy w zagospodarowaniu odpadów poliuretanowych.
-
Dylematy rozwoju elektroenergetyki w Polsce - podsektor wytwarzania
PublicationPrzedstawiono uwarunkowania rozwoju elektroenergetyki w Polsce. Określono priorytety polityki energetycznej a w szczególności zagadnienia rozwoju podsektora wytwarzania. Przedstawiono ogólną ocenę i perspektywy rozwoju krajowej elektroenergetyki w okresie do 2030 r.
-
Predicaments for the growth of the production subsector of the electric energy industry in Poland
PublicationPrzedstawiono uwarunkowania rozwoju elektroenergetyki w Polsce. Określono priorytety polityki energetycznej a w szczególności zagadnienia rozwoju podsektora wytwarzania. Przedstawiono ogólną ocenę i perspektywy rozwoju krajowej elektroenergetyki w okresie do 2030 r.
-
Zarządzanie użytkowaniem energii poprzez kontrolę wskaźników energetycznych
PublicationKontrola wskaźników energetycznych jest jedną z podstawowych technik oceniania poprawności prowadzonej gospodarki energetycznej przy wdrażaniu procedur zarządzania energią. Przedstawiono podstawowe rodzaje wskaźników energetycznych, sposoby ich wyznaczania i procedury bieżącej analizy.
-
Electron scattering by trimethylene oxide, c-(CH2)3O, molecules
PublicationZmierzono całkowity przekrój czynny na rozproszenie elektronów na drobinach c-(CH2)3O w zakresie energii 1 - 400 eV. Wyniki porównano z elastycznymi i jonizacyjnymi przekrojami czynnymi obliczonymi dla tej drobiny. Przedyskutowano energetyczną zależność całkowitego przekroju czynnego na rozproszenie dla rodziny eterów cyklicznych (CH2)nO, n=2-4.
-
Skojarzone wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej z uwzględnieniem aspektów bezpieczeństwa energetycznego
PublicationOmówiono strukturę wytwarzania energii elektrycznej w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem kogeneracji, scharakteryzowano strukturę źródeł wytwórczych oraz przewidywane zmiany tej struktury w wieloletnim horyzoncie czasowym, zwrócono uwagę na wpływ unijnych oraz krajowych uwarunkowań prawnych na zakres rozwoju układów skojarzonych, położono nacisk na ochronę środowiska oraz bezpieczeństwo energetyczne kraju
-
Uwarunkowania prawne energetyki odnawialnej
PublicationPrzedstawiono klasyfikację zasobów energii, dzieląc je na konwencjonalne i niekonwencjonalne, zaś w kolei w niekonwencjonalnych wydzielono zasoby odnawialne i nieodnawialne. Omówiono różnicę między źródłami energii, a jej zasobami. Wskazano na ustawowe zapisy o energii odnawialnej, zwracając uwagę, że z ustawy Prawo energetyczne znikło pojęcie źródła energii niekonwencjonalnej.
-
Biomasa podstawowym źródłem energii odnawialnej w Szwecji. Cz. 1
PublicationPrzedstawiono stopień wykorzystania biomasy do celów energetycznych w Szwecji Pokazano najważniejsze czynniki, które wpłynęły na zwiększenie zużycia biomasy i odegrały znaczącą rolę we wzroście udziału tego paliwa w szwedzkim systemie energetycznym.
-
Analiza wpływu parametrów budynku i źródeł ciepła na zapotrzebowanie na energię pierwotną budynku mieszkalnego wielorodzinnego
PublicationW publikacji przedstawiono analizę parametrów, które mogą wpływać na charakterystykę energetyczną budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Analizą objęto stopień ochrony cieplnej budynku, rodzaj źródła ciepła oraz wyposażenie lokali mieszkalnych określające wymagane strumienie powietrza wentylacyjnego. Wskazane zostały uwarunkowania uzyskania wartości wskaźnika EP budynku poniżej wartości granicznych, określonych w przepisach techniczno-budowlanych.
-
Modulated photocurrents in amorphuous solids uner varius experimwntal conditions
PublicationPodobno przybliżone wzory opisujące modulowane fotoprądy mierzone w słaboprzewodzących próbkach o kanapkowym układzie elektrod. Pokazano wpływ zapełnienia pułapek, głębokości absorpcji światła i dyfuzji w próbce na teoretyczne przebiegi fotoprądów. Zamieszczono przykładowe krzywe fotoprądów, zmierzone w poli(N-winylokarbazolu) i otrzymane na ich podstawie energetyczne rozkłady gęstości pułapek dla dziur.
-
The effect of new non-cross resistant antitumor agents on the energy state of human erythrocytes
PublicationPrzebadano pochodne benzoperimidynowe i antrapirydonowe odnośnie ich wpływu na stan energetyczny ludzkich erytrocytów. Stwierdzono, że poziom nukleotydów jak i wartość AEC erytrocytów nie zmienił się w ciągu 24 h inkubacji z powyższymi związkami. Jest to wynik obiecujący w odniesieniu do ich zastosowania jako związków aktywnych w pokonywaniu oporności wielolekowej.
-
Electron scattering from hexafluoroacetone molecules: cross section measurements and calculations
PublicationZmierzono absolutne całkowite przekroje czynne na zderzenie elektronów z drobinami hexafluoroacetonu (HFA). Pomiary przeprowadzono dla energii zderzenia od 1 do 400 eV. Zależność energetyczna przekroju czynnego wykazała obecność struktur związanych z procesami o charakterze rezonansowym. Wykonano obliczenia sprężystego i jonizacyjnego przekroju czynnego dla drobin HFA i acetonu. Suma obliczonych przekrojów wykazuje dużą zgodność...
-
Combining tight-binding and molecular dynamics methods to model the behaviour of metals in the plastic regime
PublicationOpisujemy zastosowanie metody dwuskalowej (kwantowo-klasycznej) w zastosowaniu do metali. Region energetycznie najważniejszy jest traktowany kwantowo, podczas gdy reszta układu jest traktowana klasycznie. Wprowadzamy własną implementację metody oraz przedstawiamy uzyskane wyniki dla metali.
-
Comparison of energy efficiency of vehicles powered by different fuels
PublicationNajpopularniejsza metoda oceny efektywności energetycznej pojazdów samochodowych polega na porównywaniu przebiegowego zużycia paliwa osiągniętego w warunkach wybranego testu homologacyjnego. Warunki eksploatacji, zdefiniowane za pomocą przebiegów prędkości w czasie, dotyczą najczęściej tylko dwóch kategorii: jazdy miejskiej i pozamiejskiej. Problemy wynikające z takiego sposobu postępowania zostały omówione na przykładzie analizy...
-
Vikoristanne energi pidzemnih vod u teplotehnici [cz.2]
PublicationPrzedstawiono wybrane przykłady zagospodarowania wód podziemnych, charakteryzując zastosowany układ technologiczny źródła ciepła. Cechą wspólną przedstawianych rozwiązań jest poziom temperatury wody wymuszający zastosowanie pomp grzejnych w celu wykorzystania jej energii. Ponadto wybrane przykłady charakteryzują się różnymi wartościami temperatury zagospodarowywanych energetycznie wód, jak i dysponowaną mocą grzejną źródła...
-
Vikoristanne energi pidzemnih vod u teplotehnici [cz.1]
PublicationPrzedstawiono wybrane przykłady zagospodarowania wód podziemnych, charakteryzując zastosowany układ technologiczny źródła ciepła. Cechą wspólną przedstawianych rozwiązań jest poziom temperatury wody wymuszający zastosowanie pomp grzejnych w celu wykorzystania jej energii. Ponadto wybrane przykłady charakteryzują się różnymi wartościami temperatury zagospodarowywanych energetycznie wód, jak i dysponowaną mocą grzejną źródła...