Filters
total: 3107
-
Catalog
- Publications 2051 available results
- Journals 20 available results
- Publishing Houses 3 available results
- People 239 available results
- Inventions 38 available results
- Projects 27 available results
- Laboratories 5 available results
- Research Teams 16 available results
- Research Equipment 11 available results
- e-Learning Courses 652 available results
- Events 13 available results
- Open Research Data 32 available results
displaying 1000 best results Help
Search results for: maszyna komutatorowa pradu przemmiennego
-
Calculation of self and mutual inductances of the switched reluctance machine mathematical model.
PublicationA mathematical model of the switched reluctance machine (SRM) in a drive system obtained using Lagrange's energy method and a method of calculation of self and mutual inductances of the SRM are presented in the paper. The self and mutual inductances are elements of Lagrange's function in generalised coordinates and have been calculated using the finite element method (FEM). Selected calculation results for the particular machine...
-
Wizyjny system pomiaru wybranych parametrów odbieraków prądu
PublicationOdbierak prądu jest elementem pojazdu trakcyjnego służącym do stykowego połączenia obwodu głównego pojazdu z siecią trakcyjną. Diagnostyka techniczna odbieraków i okresowe przeglądy ich stanu gwarantują prawidłową współpracę tego elementu z siecią trakcyjną. Prawidłowa współpraca gwarantuje niezawodne działanie pojazdu trakcyjnego. W artykule przedstawiono metodę bezkontaktowego pomiaru wybranych parametrów technicznych odbieraków...
-
Diagnostyka techniczna zawieszenia ślizgacza trakcyjnego odbieraka prądu
PublicationZawieszenie ślizgacza odbieraka prądu decyduje o jego poprawnej współpracy dynamicznej z siecią - uszkodzenie prowadzi do zaburzeń w ruchu pojazdów. Zaproponowano metodę oceny stanu zawieszenia przez analizę jego wymuszonych drgań, wywołanych zewnętrznym impulsem siły. Analizowano przebiegi przyspieszenia i prędkości drgającego - wraz ze ślizgaczem badanego odbieraka - przewodu jezdnego, pochodzące z czujnika akcelerometrycznego...
-
Przetworniki pomiarowe prądu w urządzeniach zabezpieczeń nadprądowych
PublicationPrzeprowadzono analizę charakterystyk kilku typów przetworników pomiarowych prądu stosowanych w technice zabezpieczeń prądowych. Wykazano, że rozrzut charakterystyk dynamicznych ''klasycznych'' przetworników opartych na detekcji cieplnych skutków prądu jest bardzo duży. Również boczniki rezystancyjne i przekładniki prądowe indukcyjne w warunkach szybkich zmian prądu wnoszą wielki błąd pomiarowy, osiągający nawet kilkadziesiąt procent....
-
Sterowanie silnikiem indukcyjnym za pomocą falownika prądu.
PublicationCelem niniejszego artykułu jest przedstawienie wyników badań symulacyjnych układu napędowego z silnikiem indukcyjnym i falownikiem prądu, w którym zastosowano dwie metody sterowania w zamkniętej pętli sprzężenia prędkościowego tj., sterowanie z orientacją względem wektora pola (FOC) oraz sterowanie oparte na modelu multiskalarnym (MMB).
-
Analiza prądu relaksacji izotermicznej w polietylenie kablowym.
PublicationPraca zawiera wyniki badań wpływu procesu starzenia się izolacji polietylenowej kabla na parametry prądu relaksacji izotermicznej. Zauważono, że w miarę postępującej degradacji izolacji wzrastają składowe prądu związane z dłuższymi czasami uwalniania się nośników ładunku. Stwierdzono możliwość znaczącego wzrostu prądu relaksacji wskutek powstawania drzewek elektrycznych w polietylenie kablowym.
-
Diagnostyka techniczna węzła zawieszenia ślizgacza odbieraka prądu.
PublicationDiagnostyka techniczna sieci trakcyjnej jest realizowana od wielu lat. Jednak diagnostyka odbieraków prądu jest w fazie rozwoju np. badanie ich charakterystyk statycznych. W artykule zaprezentowano nową metodę badania węzła zawieszenia ślizgacza odbieraka prądu. Zaprezentowano teoretyczne rozważania dotyczące omawianego problemu. Zaproponowano metodę badań diagnostycznych, opartą na obserwacji charakteru drgań sieci pobudzanej...
-
Komutacja prądu w gałęziach wybranych wyłączników hybrydowych.
PublicationW wyłącznikach hybrydowych funkcje przewodzenia prądu w stanach ustalonych i przejściowych łączeniowych przejmują kolejne gałęzie w biegunie łącznika. Opisano warunki komutacji prądu między gałęziami łącznika hybrydowego z przyrządem półprzewodnikowym (GTO i IGBT) z zestykiem z elektrodynamicznym napędem styku ruchomego i z beznapędowym łącznikiem topikowym. Czas komutacji prądu między gałęziami w obu typach łączników do chwili...
-
Wizyjny system pomiaru wybranych parametrów odbieraków prądu
PublicationOdbierak prądu jest elementem pojazdu trakcyjnego, służącym do ruchomego, stykowego połączenia obwodu głównego tego pojazdu z przewodem sieci trakcyjnej. Niewłaściwy stan techniczny tych ważnych elementów toru głównego pojazdu skutkuje ich nieprawidłową współpracą z siecią jezdną. Diagnostyka techniczna lokomotyw obejmuje swym zakresem m.in. badanie napędu powietrznego pantografów. W dokumentach normatywnych, określających wymagania...
-
Diagnostyka sieci trakcyjnej i monitoring odbieraków prądu
PublicationNiewłaściwa współpraca odbieraka prądu i sieci trakcyjnej, w trudnych warunkach lokalnych, może prowadzić do usterek a nawet uszkodzenia sieci jezdnej i pantografu. Sporadycznie występujące awarie oprócz kosztów wprowadzają znaczące opóźnienia w ruchu pociągów. Wskazano na potrzebę rozwoju metod monitoringu i diagnostyki dla tego systemu odbioru prądu. Przedstawiono wybrane aspekty diagnostyki górnej sieci trakcyjnej oraz metodę...
-
Lekcja z e-doświadczeniem :Obwody prądu stałego
Publicationartykuł ma na celi pokazanie i zachęcenie do głębszego zapoznania się z e-doświadczeniami dot. obwodów prądu stałego
-
Wybrane aspekty modelowania matematycznego kolejowego odbieraka prądu
PublicationNieprawidłowa współpraca odbieraka z siecią jezdną, w niekorzystnych warunkach lokalnych, prowadzi do uszkodzeń sieci lub odbieraka. Może być to spowodowane niewłaściwym wykonaniem lub utrzymaniem tych istotnych elementów układu zasilania. Tego typu sytuacje awaryjne powodują duże opóźnienia w ruchu pociągów i generują olbrzymie koszty. Wskazuje to na duże znaczenie odpowiednich rozwiązań konstrukcyjnych sieci i odbieraków oraz...
-
Modelowanie współpracy odbieraka prądu z siecią trakcyjną
PublicationW artykule przedstawiono aspekty oceny współpracy odbieraka prądu z górną siecią trakcyjną na podstawie porównania modeli matematycznych. Zaprezentowano modele odbieraków prądu i sieci jezdnej wskazując na ich użyteczność do oceny siły stykowej i uniesienia przewodów jezdnych. Wykonano szereg symulacji stanów dynamicznych interakcji górnej sieci trakcyjnej i odbieraka prądu dla różnych parametrów. W szczególności zwrócono uwagę...
-
Monitoring i diagnostyka odbieraków prądu pojazdów kolejowych
PublicationJednym z ważnych czynników niezawodnego funkcjonowania zelektryfikowanego transportu szynowego jest utrzymanie w dobrym stanie technicznym odbieraków prądu pojazdów. Uszkodzenie lub niepoprawna regulacja odbieraka pogarsza warunki odbioru prądu, a nawet może doprowadzić do poważnej awarii trakcyjnej sieci jezdnej. Rozwój techniki oraz rosnąca świadomość techniczna skłaniają do opracowywania nowych metod diagnostycznych, zwiększających...
-
Diagnostyka sieci trakcyjnej i monitoring odbieraków prądu
PublicationW systemie kolejowej trakcji elektrycznej zasadnicze znaczenie ma układ odbioru prądu z sieci jezdnej przez poruszające się pojazdy, co prowadzi do rozwoju systemów diagnostyki sieci trakcyjnej i odbieraków prądu. Przedstawiono eksploatowane i rozwojowe urządzenia do diagnostyki i monitoringu kolejowej sieci jezdnej i odbieraków.
-
Stanowisko monitoringu odbieraków prądu w warunkach ruchowych
PublicationKonserwacja i regulacja odbieraków prądu odbywa się podczas okresowych przeglądów technicznych lokomotyw i zespołów trakcyjnych. Stany rozregulowania lub nawet uszkodzenia odbieraków prądu, zagrażające ich poprawnej współpracy z siecią jezdną, mogą wystąpić pomiędzy przeglądami. Wskazane jest zatem częstsze kontrolowanie stanu technicznego odbieraków. Powyższy cel można osiągnąć bez zmniejszania dostępności pojazdów, poprzez kontrolę...
-
Stanowisko monitoringu odbieraków prądu w warunkach ruchowych
PublicationW referacie przedstawiono strukturę i zasadę działania opracowanego i wdrożonego na linii kolejowej PKP stanowiska monitoringu stanu technicznego odbieraków prądu w warunkach ruchowych. Funkcjonowanie systemu nie stwarza ograniczeń prędkości pociągów ani natężenia ruchu. Działanie systemu opiera się na kontroli dynamicznego oddziaływania ślizgacza na sieć trakcyjną, w celu wykrycia odbieraków o niewłaściwej sile nacisku. Omówiono...
-
Przekształtniki tranzystorowe działające w trybie prądu trójkątnego
PublicationPrzekształtniki oparte na węgliku krzemu mogą być analizowane jako źródła napięcia lub prądu niezależnie od topologii przy odpowiednich parametrach filtru wyjściowego. Szczególnie interesujące są falowniki napięcia działające w trybie prądu trójkątnego. W referacie przedstawiono sterowanie trójfazowym falownikiem napięcia posiadającym właściwości źródła prądu. Pokazano, jak dobrać parametry filtru wyjściowego falownika. Oceniono...
-
Wielowęzłowe, wysokonapięciowe sieci prądu stałego MT-HVDC
PublicationNiniejsza rozprawa doktorska podejmuje temat wielowęzłowych wysokonapięciowych sieci prądu stałego MT-HVDC. Zagadnienie to zyskuje na istotności z uwagi na fakt wciąż wzrastającej liczby pracujących układów prądu stałego, co stwarza możliwości wykonywania dodatkowych połączeń pomiędzy nimi od strony napięcia stałego. Rozwiązanie to jest obecnie wykorzystywane na przykład w celu integracji morskich farm wiatrowych z systemami kontynentalnymi.
-
Modelowanie i symulacja maszyn elektrycznych metodą grafów wiązań.
PublicationW artykule przedstawiono modelowanie maszyn elektrycznych metodą grafów wiązań dla potrzeb symulacji szeroko pojętych systemów energetycznych, w szczególności systemów o naturze hybrydowej. Opisano zarys podstaw modelowania metodą grafów wiązań. Omówiono ogólne założenia modelowania maszyn elektrycznych w ujęciu grafów wiązań, bazującego na modelach obwodowych wzorcowego sprzężenia transformatorowego i elektromechanicznego. Wykorzystując...
-
Usługi obce w utrzymaniu maszyn i urządzeń technicznych.
PublicationW artykule opisano problematykę związaną z powierzaniem utrzymania środków trwałych - maszyn i urządzeń technicznych w obce ręce. Przybliżono metodę mogącą skutecznie wspomagać decyzje menedżerów związane z utrzymaniem maszyn i urzadzeń technicznych.
-
Możliwości wykorzystania maszyn pomiarowych CNC elastycznych systemach produkcyjnych.
PublicationW pracy przedstawiono zastosowanie współrzędnościowej maszyny pomiarowej typu VISTA produkcji Carl Zeiss wraz z oprogramowaniem CALYPSO w elastycznym systemie produkcji (ESP) istniejącym w Politechnice Gdańskiej. Opisano sposób współpracy robota przemysłowego IRp-6 z maszyną pomiarową oraz budowę podsystemu kontrolno-pomiarowego współdziałającego z systemem nadrzędnym CIM.
-
Z historii Katedry Technologii Maszyn i Automatyzacji Produkcji
PublicationW pracy przedstawiono rozwój badań naukowych w katedrze Technologii Maszyn i Automatyzacji Produkcji z zakresu technologii maszyn obróbki skrawaniem i obrabiarek. Zamieszczono wyniki badań procesów obróbki wykańczjącej, nagniatania, docierania, obróbki drewna w tym procesów precyzyjnego cięcia.
-
METODA OCENY DZIAŁANIA MASZYN Z ZASTOSOWANIEM DIAGNOSTYKI TECHNICZNEJ
PublicationW rozdziale przedstawiono zagadnienie dotyczące analizy i oceny działania maszyn rozumianego w sensie opisowym jako takie przekształcanie w nich energii, które umożliwia uzyskanie energii użytecznej niezbędnej odbiornikowi tej energii do wykonania zadania w wymaganym czasie t. Działanie maszyn w sensie wartościującym zdefiniowano podobnie jak w fizyce, jako wielkość fizyczną wyrażoną iloczynem energii i czasu, którego wartość można...
-
Wysokociśnieniowe uszczelnienia ruchu obrotowego wału hydraulicznych maszyn wyporowych
PublicationW artykule przedstawiono wyniki badań mające na celu wytypowanie węzła uszczelniającego wał silnika hydraulicznego zapewniającego najwyższą trwałość przy smarowaniu wodą. Parametry pracy: ciśnienie 2 MPa i minimalna prędkość poślizgu uszczelek 2 m/s. Opisano również nowatorski przyrząd, na którym przeprowadzono pomiary wszystkich parametrów węzła uszczelniającego.
-
Shaping the SPL Spectra of the Acoustic Noise Emitted by Inverter-Fed Indu- ction Motors
PublicationW artykule przedstawiono nowe podejście do zmniejszania wpływu właściwości mechanicznych maszyny na emitowany przez nią hałas akustyczny. Dokonano identyfikacji mechanicznych rezonansów maszyny wykorzystując modulację RPWM z losowym wyborem częstotliwości nośnej oraz modulację sigma delta, dla której otrzymano relatywnie płaskie widmo prądu. Skonstruowano na tej podstawie funkcję gęstości prawdopodobieństwa wyboru częstotliwości...
-
Reakcja maszyny dwustronnie zasilanej sterowanej nieliniowo na symetryczny zapad napięcia sieci
PublicationMaszyna dwustronnie zasilana ma szerokie zastosowanie w układach generatorowych elektrowni wiatrowych. Pomimo licznych zalet tych układów, rozwiązania generatorowe tego typu mają zasadniczą wadę, dużą czułość na zakłócenia napięcia po stronie sieci elektroenergetycznej. W artykule zaprezentowano i porównano wyniki badań reakcji maszyny dwustronnie zasilanej na zapad napięcia sieci. Do sterowania mocą maszyn wykorzystano metodę...
-
Kontrolowane wywrócenie żurawia jako sposób jego złomowania. IV Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Napędy Maszyn Transportowych - 2002 ''Bezpieczeństwo w eksploatacji maszyn''.
PublicationW następstwie katastrofy suwnicy bramowej Q=3x300t uszkodzony został żuraw czteroczłonowy. przedstawiono sposób złomowania żurawia.
-
Identyfikacja parametrów maszyny synchronicznej z magnesami trwałymi metodą częstotliwościową
Publication -
Kompensacja drgań momentu w układzie napędowym z maszyną asynchroniczną
PublicationW artykule zaprezentowano metodę detekcji i kompensacji drgań momentu w układzie napędowym z maszyną asynchroniczną. Redukcję oscylacji momentu na wale maszyny obciążającej napęd uzyskano na drodze generowania odpowiednich składowych momentu elektromagnetycznego w silniku klatkowym, pracującym w bezczujnikowym układzie sterowania.
-
Identyfikacja parametrów maszyny synchronicznej z magnesami trwałymi metodą częstotliwościową
Publication -
Sterowanie mocą bierną maszyny dwustronnie zasilanej w elektrowni wiatrowej
PublicationWartość mocy biernej produkowanej/pobieranej przez park wiatrowy jest wielkością podlegającą sterowaniu a na jej wartość wpływ ma wiele czynników: warunki wiatrowe, struktura parku, długość linii kablowych, rodzaj elektrowni a także algorytm sterowania. Są dwie metody sterowania mocą bierną farmy wiatrowej: pasywna (przez kondensatory i dławiki) i aktywna (przez generator i/lub filtr aktywny). W artykule przedstawiono problemy...
-
Satelitowe maszyny wyporowe. Podstawy projektowania i analiza strat energetycznych
PublicationMonografia poświęcona jest najnowszym konstrukcjom pomp i silników hydraulicznych satelitowych, nad którymi prace projektowe, badawcze i rozwojowe są prowadzone w laboratorium Hydrauliki i Pneumatyki Politechniki Gdańskiej od 2007 roku. W monografii wykazano, że jest możliwe zbudowanie maszyn satelitowych dla dwóch przypadków pracy satelitowego mechanizmu roboczego. Pierwszy przypadek dotyczy mechanizmu z obracającą się planetą,...
-
DYNAMICZNA APLIKACJA INTERNETOWA SYMULACJI OBWODOWEJ MASZYNY INDUKCYJNEJ. UJĘCIE OBIEKTOWE
PublicationArtykuł dotyczy zastosowania dynamicznej aplikacji internetowa do symulacji obwodowej silnika indukcyjnego trójfazowego, wykorzystującej interfejs przeglądarki WWW. Model obwodowy silnika sformułowano w układzie osiach naturalnych i ujęciu metody energetycznej Lagrange’a. Implementację modelu maszyny w aplikacji internetowej wykonano w projekcie typu Web Forms, który jest elementem środowiska Microsoft Visual Studio. Kod programu...
-
Model dwuwirnikowej maszyny indukcyjnej w aspekcie elektromagnetycznego mechanizmu różnicowego
PublicationW referacie przedstawiono obwodowy model maszyny indukcyjnej z dwoma wirnikami, który proponowany jest w koncepcji elektromagnetycznego mechanizmu różnicowego. Koncepcja ta przewiduje zastosowanie dwuwirnikowej maszyny elektrycznej spełniającej jednocześnie funkcje mechanizmu różnicowego oraz napędu pojazdu samochodowego. W realizacji tej koncepcji niezbędna jest także przekładnia mechaniczna sprzężona z jednym z wałów silnika....
-
Mechanizmy ochrony integralności plików na poziomie monitora maszyny wirtualnej
PublicationMechanizmy ochrony integralności plików umożliwiają wykrywanie nieautoryzowanych zamian w kluczowych do działania systemu operacyjnego plików. Dotychczas rozwiązania tego typu działały jako aplikacje systemowe lub były integrowane z jądrem systemu operacyjnego. Wraz ze zwiększeniem dostępności technik wirtualizacji pojawiła się możliwość przeniesienia systemu ochrony na poziom monitora maszyny wirtualnej, co zapewnia izolację mechanizmu...
-
ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU MASZYN PRZEPŁYWOWYCH PAN
Journals -
PRACE NAUKOWO-BADAWCZE INSTYTUTU MASZYN MATEMATYCZNYCH
Journals -
Waldemar Karaszewski dr hab. inż.
People -
Terenowe stanowisko pomiarowe do diagnostyki technicznej odbieraków prądu
PublicationDiagnostyka techniczna jest dynamicznie rozwijającą się dziedziną, której wykorzystanie w systemach transportowych prowadzi do zmniejszenia kosztów, podniesienia niezawodności i bezpieczeństwa eksploatacji. W trakcji elektrycznej zasadnicze znaczenie - z punktu widzenia niezawodności eksploatacyjnej - ma układ odbioru prądu z sieci jezdnej przez poruszające się pojazdy. Świadomość tego faktu doprowadziła do opracowania i wdrożenia...
-
Działanie wyłączników różnicowoprądowych przy podwyższonej częstotliwości prądu różnicowego
PublicationW artykule przedstawiono charakterystyki działania wybranych wyłączników różnicowoprądowych przy podwyższonej częstotliwości prądu różnicowego i ich wpływ na skuteczność ochrony przeciwporażeniowej. Z charakterystyk tych wynika, że wraz ze zwiększającą się częstotliwością prądu różnicowego w różnym stopniu pogarsza się czułość wyłączników różnicowoprądowych. Zwrócono także uwagę, że przy podwyższonej częstotliwości próg fibrylacji...
-
Sterowanie mocą bierną w falowniku prądu sterowanym napięciowo
PublicationW artykule zaproponowano metodę sterowania mocą bierną falownika prądu ze sterowaniem napięciowym, w którym ograniczona jest wartość prądu dławika obwodu pośredniczącego oraz narzucona wartość napięcia zasilającego obwód pośredniczący. Rozważania teoretyczne zweryfikowano za pomocą badań symulacyjnych.
-
Sterowanie mocą bierną w falowniku prądu sterowanym napięciowo
PublicationW artykule zaproponowano metodę sterowania mocą bierną falownika prądu ze sterowaniem multiskalarnym. Zmiennymi wyjściowymi układu multiskalanego sterowania silnikiem są składowe składowe wektora prądu stojana oraz napięcie zasilające obwód pośredniczący falownika. W artykule zaproponowano metodę sterowania mocą przekształtnika sieciowego,w którym wartość prądu obwodu pośredniczącego oraz napięcie zasilające obwód pośredniczący...
-
Wpływ odkształcenia prądu różnicowego na czułość zabezpieczeń różnicowoprądowych
PublicationReferat przedstawia problematykę działania zabezpieczeń różnicowoprądowych w obwodach niskiego napięcia, w których prądy różnicowe mogą mieć przebieg odkształcony. Tak bywa w obwodach z przemiennikami częstotliwości bądź innymi odbiorami nieliniowymi, a nawet w obwodach sąsiadujących z nimi, jeśli w wyniku odkształconych spadków napięcia, napięcie zasilające je również jest odkształcone. Problem prawidłowego działania zabezpieczeń...
-
Wpływ odkształcenia prądu różnicowego na czułość zabezpieczeń różnicowoprądowych
PublicationArtykuł przedstawia problematykę działania zabezpieczeń różnicowoprądowych w obwodach niskiego napięcia, w których prądy różnicowe mogą mieć przebieg odkształcony. Tak bywa w obwodach z przemiennikami częstotliwości bądź innymi odbiorami nieliniowymi, a nawet w obwodach sąsiadujących z nimi, jeśli w wyniku odkształconych spadków napięcia, napięcie zasilające je również jest odkształcone. Problem prawidłowego działania zabezpieczeń...
-
Analiza komputerowa sygnałów w diagnostyce trakcyjnych odbieraków prądu
PublicationStan zawieszenia ślizgacza trakcyjnego odbieraka prądu ma wpływ na bezpieczeństwo ruchu pojazdu. Diagnostykę można przeprowadzić w oparciu o analizę wymuszonych drgań ślizgacza i sieci. W artykule przedstawiono przyjętą metodę i opracowane algorytmy analizy sygnałów pomiarowych, eliminujące wpływ innych czynników zewnętrznych na ocenę stanu odbieraka. Przedstawiono wyniki badań i zaproponowano jednoznaczne kryteria oceny stanu...
-
Zmodyfikowane sterowanie silnikiem indukcyjnym zasilanym z falownika prądu
Publication.
-
Nieliniowe sterowanie silnikiem indukcyjnym zasilanym z falownika prądu
Publication.
-
Diagnostyka i monitoring odbioru prądu z sieci trakcyjnej
PublicationPrzedstawiono metody diagnostyki i monitoringu trakcyjnych odbieraków prądu oraz sieci trakcyjnej. Sieć trakcyjna jest obecnie diagnozowana w kraju przy użyciu zintegrowanego systemu DST, składającego się z wagonów pomiarowych i lokalnych stanowisk do przetwarzania danych. Do badania charakterystyki statycznej pantografu wdrożono stanowisko terenowe ze specjalnym profilowaniem sieci, automatycznie mierzące siłę nacisku podczas...
-
Eliminacja wyższych harmonicznych prądu za pomocą filtrów poprzecznych
PublicationW artykule przedstawiono sposób i skutecznośc eliminacji wyższych harmonicznych prądu w sieci elektroenergetycznej za pomoca filtrów poprzecznych LC. Zaprezentowano wyniki symulacji komputerowych wpływu prostownika 6-pulsowego w stanie pracy normalnej na jakosć energii elektrycznej w elektroenergetycznej sieci zasilającej.Przedstawiono przykładowe przebiegi napięć i prądów oraz analizę zawartości wyższych harmonicznych w sieci...