Search results for: AZOT OGÓŁEM
-
Mobile monitoring system for control of atmospheric air quality
PublicationW pracy przedstawiono ruchomy system monitoringu powietrza, który zapewnia możliwość ciągłego pomiaru stężenia takich zanieczyszczeń powietrza jak benzen, tlenek i ditlenek azotu oraz tlenek i ditlenek węgla. Opracowany zestaw pomiarowy może być zainstalowany na rożnych pojazdach (samochód, autobus, ciężarówka).System zbudowany jest z zestawu małych przenośnych jednostek pomiarowych (elektroniczne urządzenia pomiarowe, rejestrator...
-
Products of Photo- and Thermochemical Rearrangement of 19-Membered di-tert-Butyl-Azoxybenzocrown
PublicationThe preparation and characterization of products of the photochemical and thermochemical rearrangements of 19-membered azoxybenzocrowns with two, bulky, tert-butyl substituents in benzene rings in the para positions to oligooxyethylene fragments (meta positions to azoxy group, i.e., t-Bu-19-Azo-O have been presented. In photochemical rearrangement, two colored typical products were expected, i.e., 19-membered o-hydroxy-m,m′-di-tert-butyl-azobenzocrown...
-
Direct measurement of nonlinear properties of bipartite quantum states
PublicationNieliniowe własności stanów kwantowych, takie jak entropia, splątania, określają ilość ważnych fizycznych źródeł i są często używane w informatyce kwantowej. Na ogół są one obliczane z pełnego opisu stanu kwantowego, pomimo tego, że zależą od niewielkiej ilości parametrów opisujących dany stan. Wyciągamy nielokalną i nieliniową wielkość, mianowicie entropię Renyi, z lokalnych pomiarów dwóch par fotonów splątanych polaryzacyjnie.
-
Alcohol dehydrogenase and its simple inorganic models
PublicationW pierwszej części pracy przeglądowej przedstawiono aktualny stan wiedzy nt mechanizmu działania zależnej od cynku dehydrogenazy alkoholowej. Następnie omówiono dane strukturalne i spektroskopowe uzyskane przy pomocy prostych związków modelowych - na ogół tiolanów cynku i niektórych innych metali przejściowych. Opisano również próby zastosowania prostych kompleksów nieorganicznych naśladujących budowę miejsca aktywnego dehydrogenazy...
-
Zastosowanie metod spektroskopowych do charakterystyki nanokompozytów Ag-TiO2
PublicationNanocząstki Ag-TiO2 zawierające od 1,5 do 8% mol. srebra otrzymano poprzez hydrolizę tetraizopropylo tytanianu w mikroemulsji woda-AOT-cykloheksan, zawierającej w fazie wewnętrznej prekursor cząstek srebra i następnie redukcję jonów srebra. Charakterystyka otrzymanych fotokatalizatorów Ag-TiO2 obejmowała, wyznaczenie właściwości absorpcyjnych, energii pasma wzbronionego (Eg), powierzchni właściwej BET, badanie aktywności fotokatalitycznej...
-
Wpływ technologii oczyszczania ściekóe na fazowe rozmieszczenie metali ciężkich.
PublicationCelem pracy było określenie wpływu procesów oczyszczania ścieków i przeróbki osadów w obiektach pracujących w układzie mechaniczno-chemicznym i stosujących wysoko efektywną technologię biologiczną MUCT na występowanie metali ciężkich. Określono również stopień zagrożenia środowiska wynikający z występowania metali ciężkich w powstających osadach.Obiekt badań stanowiła gdańska oczyszczalnia ścieków pracująca w latach 1996-98 w układzie...
-
Dynamic simulation as a tool for evaluation of the nitrogen removal capabilities at the "Gdańsk-Wschód" WWTP
PublicationCelem badań było przedstawienie możliwości zastosowania złożonego modelu biokinetycznych ASM2d do symulacji procesu usuwania azotu w oczyszczalni ścieków ''Wschód'' w Gdańsku. Szybkość procesów nitryfikacji i denitryfikacji została wyznaczona w warunkach laboratoryjnych za pomocą tzw. testów zlewkowych. Wyniki tych badań zostały wykorzystane do kalibracji modelu, w trakcie której zmieniano wartości tylko 5 parametrów kinetycznych....
-
N,N' -Bis(2-pirydyl)benzene-1,2-diamine.
PublicationN,N' -Bis(2-pirydylo)benzeno-1,2-diamina na skutek zahamowania swobodnej rotacji wokół częściowo podwójnego wiązania C-N pomiędzy resztami aminową oraz pirydynową może przyjąć dwie konformacje. Konformacja E jest stabilizowana przez cykliczne wiązanie wodorowe pomiędzy protonem grupy aminowej i atomem azotu pirydyny (N-H...N); tworzy się centrosymetryczny motyw typu pierścienia ośmioczłonowego. Druga konformacja Z charakteryzuje...
-
Zmiany składu chemicznego wód podziemnych na obszarach sandrowych na przykładzie rejonu Borów Tucholskich
PublicationW artykule przedstawiono wyniki badań, których celem jest analiza zmienności składu chemicznego wód podziemnych poziomu sandrowego na tle naturalnego tła hydrogeochemicznego. Badaniami objęto obszar sandru Brdy i sandru Wdy, które znajdują się w granicach mezoregionu Borów Tucholskich. Porównano wyznaczone wcześniej naturalne tło hydrogeochemiczne do aktualnego składu chemicznego wód podziemnych poziomu sandrowego. Stwierdzono...
-
Earthquake-induced pounding between equal height buildings with substantially different dynamic properties
PublicationZderzenia pomiędzy konstrukcjami budowlanymi podczas trzęsień ziemi mogą prowadzić do znacznych uszkodzeń czy nawet całkowitego zniszczenia. Celem niniejszego artykuły jest analiza zderzeń pomiędzy budynkami o jednakowej wysokości i różnych parametrach dynamicznych. W artykule przedstawiono wyniki badań numerycznych przeprowadzonych na nieliniowych modelach dyskretnych o skupionych masach z wykorzystaniem nieliniowego modelu lepkosprężystego...
-
Czułość wyłączników różnicowoprądowych o wyzwalaniu typu AC i A przy znamionowej i podwyższonej częstotliwości prądu różnicowego.
PublicationArtykuł przedstawia analizę działania powszechnie stosowanych wyłączników różnicowoprądowych o wyzwalaniu niezależnym od napięcia sieci przy znamionowej i podwyższonej częstotliwości prądu różnicowego. Zaprezentowano konstrukcje obecnie stosowanych wyłączników i charakterystyki ich działania w warunkach określonych przez odpowiednie normy przedmiotowe oraz w warunkach odbiegających od znormalizowanych, a które mogą pojawić się...
-
A literature review on computational models for laminated composite and sandwich panels
PublicationW artykule przedstawiono przegląd modeli obliczeniowych stosowanych w analizie laminowanych powłok kompozytowych i sandwiczowych. W przeglądzie uwzględniono ponad 200 pozycji literatury traktujących o modelach teoretycznych dla płyt i powłok wielo-warstowych oraz/lub o implementacjach numerycznych różnych modeli obliczeniowych. Jako podstawową konkluzję z dokonanego przeglądu, należy uznać, że nie istnieje jeden uniwersalny model...
-
Poszukiwanie piękna w architekturze ponowoczesnej w twórczości SANAA
PublicationJesteśmy świadkami i jednocześnie uczestnikami przemian cywilizacyjno-kulturowych, jakie dokonują się we współczesnym świecie. Również estetyka jest dyscypliną w fazie poszukiwań, która próbuje na nowo odnaleźć swoją formułę.W centrum współczesnej estetyki znajdują się sztuki przestrzeni, wśród których prym wiedzie architektura uwikłana w odwieczną aporię piękna i użyteczności . Ważne i istotne wydaje się pytanie czym jest piękno...
-
Porównanie efektów nauczania przed i w czasie nauki zdalnej spowodowanej pandemią SARS-CoV-2 na przykładzie przedmiotu Metrologia
PublicationPrzedmiot Metrologia jest wykładany na semestrze drugim na trzech kierunkach na Wydziale Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej. W ramach wykładu studenci poznają problematykę dokonywania pomiarów. W kolejnym semestrze, przekładają zdobytą teoretycznie wiedzę na praktykę, wykonując pomiary w laboratorium. Z uwagi na wybuch pandemii SARS-CoV-2 w 2020 roku oraz...
-
Wpływ namagnesowania obiektu ferromagnetycznego na rozkład pola magnetycznego.
PublicationObiekt ferromagnetyczny znajdujący się w ziemskim polu magnetycznym zaburza w swoim otoczeniu równomierność tego pola. W dalszym ciągu, zaburzenie to nazywane jako "anomalia". Anomalia związana jest z namagnesowaniem stałym i indukowanym obiektu ferromagnetycznego.W pracy przedstawiono wyniki badań symulacyjnych dotyczące anomalii magnetycznej od namagnesowanego obiektu ferromagnetycznego. Namagnesowany obiekt znajduje się w ziemskim...
-
Synthesis and properties of azobenzocrown ethers with pi-electron donor, or pi-electron donor and pi-electron acceptor group(s) on benzene rings
PublicationZsyntezowano nowe etery azobenzokoronowe o różnej wielkości makropierścienia i z różnymi podstawnikami w resztach benzenowych. Korony te posiadają w pierścieniach benzenowych, w pozycji para do grupy azo grupy funkcyjne o charakterze π-elektronodonorowym lub π-elektronoakceptorowym. Zbadano zdolność kompleksowania jonów metali przez te korony, w roztworze, metodą spektrofotometrii UV-vis. Ustalono strukturę 19-członowego eteru...
-
Functionalized azobenzocrown ethers as sensor materials—The synthesis and ion binding properties
PublicationNew 13- and 16-membered azobenzocrown ethers with aromatic amino, amide, ether–ester or ether–amide residue in para position to an azo moiety were obtained. Acid–base properties and ion binding ability of the colored compounds were studied by spectroscopic methods: UV–vis, fluorimetry and 1H NMR spectroscopy. Selected azobenzocrowns were tested as ionophores in ion-selective membrane electrodes (ISEs) – classic and miniature all...
-
Bovine Serum Albumin – Hydroxyapatite Nanoflowers as Potential Local Drug Delivery System of Ciprofloxacin
PublicationIntroduction: Hybrid nanoflowers are structures consisting of organic (enzymes, proteins, nucleic acids) and inorganic components (mostly metal phosphates) with a flower-like hierarchical structure. Novel hybrid nanoflowers based on bovine serum albumin (BSA) and hydroxyapatite (HA) were obtained and characterized. Study on BSA-HA nanoflowers as potential drug delivery system is reported for the first time. Methods: Embedding ciprofloxacin...
-
Experiences with computer simulation at two large wastewater treatment plants in northern Poland
PublicationPrzedstawiono wyniki symulacji pracy wielofazowych komór osadu czynnego w stanie ustalonym, uzyskanych za pomocą programu GPS-X. Jako dane wejściowe wykorzystano wyniki oznaczeń konwencjonalnych parametrów wykonywanych w trakcie eksploatacji oczyszczalni ścieków "Dębogórze" w Gdyni i "Wschód" w Gdańsku. Jako parametry kontrolne, służące do porównania wyników pomiarów i obliczeń, wykorzystano stężenie ChZT, azotu amonowego, azotanów...
-
Model-based optimization of the operational conditions for mitigation of nitrous oxide (N2O) emissions from an aerobic granular sludge reactor performing integrated nitrogen and phosphorus removal
ProjectsProject realized in Faculty of Civil and Environmental Engineering
-
Budownictwo Ogólne Projekt, sem 5, NS, 2023/2024
e-Learning CoursesKurs tylko dla projektowania z Budownictwa Ogólnego (wykład osobno)
-
Separation of fatty acids, their methyl esters and triacylglycerols by non-aqueous electrochromatography and HPLC.
PublicationElektrochromatografię kapilarną (CEC) oraz HPLC w odwróconym układzie faz zastosowano do rozdzielenia wolnych kwasów tłuszczowych, ich estrów metylowych oraz triacylogliceroli TAG. Zaproponowano własną konstrukcję zestawu laboratoryjnego do CEC oraz sposób preparowania mikrokolumn o średnicy 100 mm i długości złoża (Hypersil ODS 3 mm) 200 mm. Z porównania względnych czasów retencji TAG rozdzielanych technikami CEC i HPLC przy użyciu...
-
Koszty administracyjne w szpitalu
PublicationNa całym świecie obserwuje się wzrost kosztów opieki zdrowotnej. Rosną zarówno koszty świadczeń zdrowotnych, jak i koszty obsługi świadczeń zdrowotnych, czyli koszty administracyjne. Można zauważyć również wzrost obciążeń administracyjnych po stronie personelu medycznego oraz niemedycznego podmiotów leczniczych. Zdecydowanie większa ilość informacji przekazywana jest także płatnikowi. Działania te przyczyniają się do wzrostu kosztów...
-
Architektura na terenach byłych nazistowskich obozów koncentracyjnych. Funkcjonalna zmienność upamiętniania
PublicationMonografia poświęcona jest procesowi kreowania struktur architektonicznych powstających na terenach po dawnych obozach koncentracyjnych utworzonych przez Główny Urząd Gospodarki i Administracji SS. Przeprowadzone prace badawcze są kontynuacją badań naukowych podjętych w latach 2006-2010, których podsumowaniem stała się monografia "Polskie założenia pomnikowe. Rola architektury w tworzeniu miejsc pamięci od połowy XX wieku" Architektura...
-
Gdańsk 2020
PublicationNa wystawie Gdańsk 2020 prezentujemy prace, które były odpowiedzią na sytuację, w jakiej znaleźli się artyści w obliczu zamrożenia działań kulturalnych, które są oddaniem emocji pierwszych tygodni izolacji. To komentarz do konkretnego czasu, ale też do sytuacji artystów i kryzysu, który przed nami, a także do sytuacji twórców w Polsce w ogóle – mówi Aleksandra Szymańska, dyrektorka Instytutu Kultury Miejskiej. Otwarcie wystawy...
-
Preparation of colloidal silver in W/O microemulsion
PublicationStabilne koloidy srebra otrzymano poprzez redukcję azotanu srebra w mikroemulsji dodekan-woda-AOT. Otrzymane zawiesiny nanocząstek srebra w dodekanie wykazywały stabilność w czasie, tj. nie zmieniały właściwości przez kilka miesięcy. Stwierdzono, że stabilność otrzymanych roztworów koloidalnych nie zależy od stężenia srebra w zakresie od 60 do 1000 mg/dm3, natomiast silnie zależy od stężenia surfaktanta. Niska toksyczność dodekanu,...
-
Studies on 16-membered azothia-and azoxythiacrown ethers as ion carriers in ion selective membranes.
Publication16-członowe azo iazoksy korony zawierające w makropierścieniu atomy siarki były badane jako nośniki jonów w jonoselektywnych elektrodach membranowych. Związki te badane były pod kątem kompleksowania metali I i II grupy układu okresowego oraz metali ciężkich i przejściowych. Wyznaczone zostały stałe trwałości kompleksów azokoron z wybranymi kationami za pomocą metody sandwiczowej. W wyniku badań potwierdzono tworzenie się silnych...
-
Electrochemical degradation of textile dyes in a flow reactor: effect of operating conditions and dyes chemical structure
PublicationIn this study, electrochemical oxidation of five azo dyestuffs (Yellow D-5GN, Red D-B8, Ruby F-2B, Blue D-5RN, Black DN), that are widely used in the textile industry, was investigated in a flow reactor. BDD electrode with a high boron doping level (C/B = 10 000) was prepared and used. Two configurations of reactor were considered, i.e., one with the undivided cell, and the other with the cell divided by anodic and cathodic compartments....
-
Wojciech Szot
People -
Simultaneous optical and electrochemical label-free biosensing with ITO-coated lossy-mode resonance sensor
PublicationIn this work we discuss a new label-free biosensing device based on indium tin oxide (ITO) overlaid section of a multimode optical fiber fused silica core. The sensor has been used to optical measurements also simultaneously interrogated electrochemically (EC). Due to optimized thickness and optical properties of ITO film, a lossy-mode resonance (LMR) could be observed in the optical domain, where electrical properties of the film...
-
Determinanty kreowania wartości marki poprzez media społecznościowe w gospodarce sieciowej
PublicationGłównym problemem badawczym podejmowanym w pracy, jest określenie struktury czynników determinujących kreowanie wartości marki w mediach społecznościowych. Dla rozwiązania tego problemu wykonano dwa badania. Pierwsze z nich dotyczyło określenia relacji pomiędzy wartością marki a jej pozycją w sieciach społecznościowych (model BV). Badanie to zrealizowano w oparciu o metody ilościowe: analizę statystyczną danych wtórnych i danych...
-
The Polish perspective on adopting EU standards nitrogen removal at large WWTPs - case studies
PublicationW związku z przyjęciem nowych regulacji prawnych w zakresie usuwania azotu w dużych oczyszczalniach ścieków (>100 000 RM), potrzebne są wiarygodne i dokładne informacje na temat wymiarowania stref anoksycznych w komorach osadu czynnego. Badania zostały przeprowadzone w oczyszczalniach Gdańsk-Wschód oraz Gdynia-Dębogórze. Ich celem było porównanie szybkości denitryfikacji określonej w warunkach laboratoryjnych oraz obliczonej na...
-
A structural study of the hydrated and the dimethylsulfoxide, N, N´-dimet-hylpropyleneurea, acetonitryle, pyridine and N,N-dimethylthioformamide solvated nickel(II) ion in solution and solid state.
PublicationOznaczono strukturę w stanie stałym i ciekłym solwatowanego jonu niklu(II) w rozpuszczalnikach o różnych właściwościach donorowych: w wodzie, dimetylo-sulfotlenku, N,N`-dimetylopropylomoczniku, acetonitrylu, pirydynie i N,N-di-metylotioformamidzie. Stwierdzono, że nikiel(II) tworzy przede wszystkim sześciokoordynacyjne solwaty (woda, acetonitryl, DMTF). Jako solwat pięciokoordynacyjny istnieje tylko w dimetylopropylomoczniku....
-
Oxidative Stress as a Possible Target in the Treatment of Toxoplasmosis: Perspectives and Ambiguities
Publication -
Persistence of bacteriophage T4 in a starved Escherichia coli culture: evidence for the presence of phage subpopulations
Publication -
A role for accessory genes rI.-1 and rI.1 in the regulation of lysis inhibition by bacteriophage T4
Publication -
Desmuramylopeptydy - struktura i aktywność biologiczna = Desmuramylpeptide - structure and biological activity
PublicationWśród fragmentów bakteryjnych ścian komórkowych, ktore wzbudzają duże zainteresowanie, są tak zwane desmuramylopeptydy. Są to cząsteczki nie zawierające reszty kwasu muraminowego. W niniejszym artykule opisano desmuramylopeptydy, które z uwagi na swoje właściwości farmakologiczne, takie jak stymulowanie niespecyficznej odporności przeciwbakteryjnej, aktywność przeciwwirusową i przeciwnowotworową oraz synergistyczne oddziaływanie...
-
Kultura polityczna diaspory polskiej. W: Przemiany cywilizacyjne i kulturo-we. Kwestie etniczne i polonijne. Prace dedykowane prof. Andrzejowi Chodup- skiemu w pięćdziesięciolecie urodzin. Red. A. Żukowski. Olsztyn: Univ. Warm-Mazur.**2002 s. 123-132
PublicationDiaspora polska stanowi jedną z najliczniejszych grup narodowościowych roz-proszonych na świecie. Istotnym wyróżnikiem Polonii jest jej kultura polity-czna, czyli ogół postaw, wartości i wzorów zachowań określających relacjępomiędzy władzą i obywatelem. Cechą kultury politycznej diaspory polskiejjest niezwykłe jej zróżnicowanie. Zauważa się w niej elementy kultury kon-serwatywno-liberalnej, liberalno-demokratycznej, jak...
-
Częstość i konsekwencje wypadnięcia pojazdu z drogi na przykładzie województwa pomorskiego
PublicationWypadnięcie pojazdu z drogi jest nadal jednym z nierozwiązanych problemów bezpieczeństwa ruchu drogowego, gdyż skutkiem tego zdarzenia są wtórne wypadki kończące się: wywróceniem pojazdu lub uderzeniem pojazdu w obiekt znajdujący się w pobliżu drogi. Tego rodzaju zdarzenia wciąż stanowią ponad jedną czwartą cześć wypadków na drogach zamiejskich, a ich skutki są tragiczne, gdyż liczba ofiar śmiertelnych przekracza trzecią część...
-
Małe i średnie przedsiębiorstwa na rynkach międzynarodowych
PublicationCelem ksiązki jest omówienie zasad funkcjonowania MSP na rynkach międzynarodowych. Książka składa się z 7 rozdziałów ułożonych zgodnie z ligiką od ogółu do szczegółu.Rozdział 1 przybliża rolę, jaką MSP odgrywają w gospodarce, rozdział 2 poświęcono powodom zaangażowania MSP w działania międzynarodowe, rozdział 3 prezentuje najważniejsze modele internacjonalizacji MSP, rozdział 4 omawia szkołę przedsiębiorczości międzynarodowej,...
-
Stimulated by cyclodextrins high yield synthesis of azocrown analogues comprising pyrrole or imidazole residues
PublicationThe influence of cyclodextrins (CDs) on the formation of azocrown ethers comprising pyrrole, imidazole and substituted imidazole has been studied. Pyrrole, imidazole, 2-methyl-, 4-methyl- and 4-phenylimidazole were coupled with bisdiazonium salts derived from bis-1,5-(2-aminophenoxy)-3-oxapentane or bis-1,8-(2-aminophenoxy)-3,6-dioxaoctane to form macrocyclic compounds with two azo units. The syntheses were performed under standard...
-
Offsetting, relations, and blending with perturbation functions
Publication -
Budownictwo Ogólne z Fizyką Budowli 1 NS 2022/23
e-Learning Courses -
Mechanika Ogólna, WC, TiL, sem. 2, letni, 2023/24
e-Learning Courses -
Mechanika Ogólna, WCL, OiKM, sem. 2, letni, 2023/24
e-Learning Courses -
Mechanika Ogólna, WCL, PiBJ, sem. 2, letni, 2023/24
e-Learning Courses -
Zmiany jakości osadów ściekowych podczas długookresowego unieszkodliwiania w basenach trzcinowych
PublicationOsady ściekowe pobierano z czterech pomiarowych basenów trzcinowych zlokalizowanych na terenie oczyszczalni ścieków w: Rudkobing, Naskov, Vallo oraz Helsinge k. Kopenhagi. We wszystkich oczyszczalniach stosowano wysokoefektywne metody biologicznego usuwania zanieczyszczeń.Osady ściekowe zostały pobrane wzdłuż profilu pionowego, który podzielono na jednakowe 10 cm warstwy. Zebrane w punktach poboru warstwy osadów ściekowych poddawano...
-
Ionic chromatographic studies on intercorrelation between cooccuring ions in precipitation waters in the area of Tricity (Poland).
PublicationObszar Trójmiasta jest terenem bardzo zurbanizowanym. Duża koncentracja przemysłu na małej powierzchni stanowi poważne zagrożenie dla powietrza atmosferycznego. Analiza emisji zanieczyszczeń wskazuje na zróżnicowanie ich źródeł. Najważniejsze są substancje które tworzą się podczas energetycznego spalania paliw. 80% emisji ditlenku siarki, ditlenku azotu, pyłu, tlenku węgla i sadzy węglowej pochodzi z Gdańska i Gdyni, głównych centrów...
-
Wpływ konfiguracji i zasilania obiektów hydrofitowych na efektywność usuwania zanieczyszczeń
PublicationAnalizie poddano trzy hybrydowe obiekty hydrofitowe zlokalizowane w Wiklinie, Sarbsku i Wieszynie w rejonie Słupska. Obiekty różniły się konfiguracją złóż HF-CW i VF-CW oraz sposobem zasilania ściekami złóż VF-CW. Wykazano, że zdolność obiektów do usuwania substancji organicznej zmieniała się w kolejności dla ChZTCr: Wieszyno>Sarbsk>Wiklino - 8,0 >7,6 > 3,8 g/m2d podczas gdy zdolność do usuwania Nog : Wiklino > Sarbsk > Wieszyno...
-
Estimation of wastewater treatment plant state for model predictive control of N-P remowal at medium time scale.
PublicationPrzy ograniczonych możliwościach pomiarowych estymaty stanu są potrzebne w sterowaniu optymalizującym, opartym na sterowaniu predykcyjnym, sterującym usuwaniem azotu i fosforu, w biologicznej oczyszczalni ścieków. Optymalizator MPC do implementacji sprzężenia zwrotnego z obiektu potrzebuje tych estymat. Dodatkowo aktualizowane muszą być parametry modelu Gray-Box wykorzystywanego w module MPC. Wtedy estymaty stanu są używane przez...