Filtry
wszystkich: 138
Wyniki wyszukiwania dla: samochod
-
Pomiary oporu toczenia opon samochodowych w warunkach drogowych
PublikacjaW pracy wymieniono kierunki działań zmierzające do zmniejszenia zużycia paliwa przez pojazdy samochodowe. Jednym z nich jest zmniejszenie oporu toczenia samochdu. Katedra Pojazdów i Maszyn Roboczych PG od 1984 roku prowadzi prace związane ze zmnieszeniem oporu toczenia opon samochodowych. Opisano sposób definiowania oraz parametry wpłływające na opór toczenia koła ogumionego. Podano wyniki badań drogowych oporu toczenia zestawu...
-
Zastosowanie sztucznej inteligencji do identyfikacji groźnych wypadków samochodowych
PublikacjaOgromna liczba ofiar wypadków drogowych i ofiar śmiertelnych z tym związanych jest powodem priorytetowego podejścia organizacji światowych do problemu bezpieczeństwa pojazdów samochodowych. Pomimo dużych nakładów finansowych nadal nie powstał system globalnego zarządzania wypadkami. Celem tej pracy jest inteligentny system pokładowy, który na podstawie sygnałów pomiarowych będzie wnioskować o występujących zagrożeniach. W dalszej...
-
Koncepcja stanowiska do badań układów chłodzenia silników samochodowych.
PublikacjaPrzedastawiono proponowane rozwiązania konstrukcyjne stanowisk hamowni silnikowych do badań układów chłodzenia nowej generacji. Zaprezentowano wykonane w Katedrze Silników Spalinowych i Sprężarek stanowisko badawcze. Opisano wyniki pierwszych prób pracy stanowiska.
-
Modelowanie nowej generacji układów chłodzenia do silników samochodowych
PublikacjaW artykule przedstawiono wybrany sposób modelowania układów chłodzenia o różnej konstrukcji Szczególną uwagę poświęcono układowi z elektronicznym sterowaniem wydajnością pompy chłodzącej. Obecnie takie układy przeszły już badania prototypów i są wprowadzane do silników samochodowych.
-
Dezodoryzacja ciekłych produktów, pochodzących z pirolizy opon samochodowych
PublikacjaPrzeprowadzono badania nad pozbawieniem zapachu oleju, pochodzącego z pirolizy opon samochodowych. Sprawdzono, czy efektywność dezodoryzacji nie wpływa na obniżenie wartość ciepła spalania badanego oleju
-
Wpływ nawierzchni jezdni na opór toczenia opon samochodowych
PublikacjaPraca stanowi wprowadzenie do problematyki wpływu tekstury nawierzchni na opór toczenia opon samochodowych. Przedstawiono krótki opis celu pracy, pomiarów oraz wyników. Zaprezentowane własne spostrzeżenia i wnioski.
-
Przegląd aktów normatywnych dotyczących zagospodarowania zużytych opon samochodowych
Publikacja -
Technologia ciągłego i bezodpadowego recyklingu całych opon samochodowych
Publikacja -
Ekonometryczna analiza popytu na samochody osobowe w Polsce w latach 1993-2003
PublikacjaArtykuł został poświęcony jednemu z najciekawszych zjawisk gospodarczych w ramach wydatków konsumpcyjnych, a mianowicie popytowi na samochody osobowe. Artykuł składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwszy z nich stanowi ekonometryczną analizę popytu na samochody osobowe w funkcji przeciętnych dochodów polskich konsumentów. W ramach tej analizy rozpatrzono wielkości popytu na wybrane marki samochodów. W drugiej części przeprowadzono...
-
Nowe możliwości zbudowania hydrostatycznej automatycznej przekładni głównego napędu samochodu
PublikacjaArtykuł przedstawia analizę możliwości zastosowania przekładni hydrostatycznej zbudowanej z jednostek typu PWK w mechanizmie napędu jazdy samochodu, oraz jej porównanie ze znanymi typami przekładni stosowanymi w tym mechanizmie.
-
Uniwersalny model symulacyjny układu napędowego prototypu samochodu elektrycznego 'ELV001'
PublikacjaW artykule zaprezentowano uniwersalny model symulacyjny układu napędowego prototypu samochodu elektrycznego "ELV001". Opracowany model implementowano do programu Synopsys/Saber. Przedstawiono wybrane wyniki symulacji zużycia energii elektrycznej przez samochód "ELV001" dla przykładowego przejazdu w ruchu miejskim.
-
Identyfikacja rzeczywistych warunków eksploatacji samochodu z użyciem energochłonności jednostkowej
PublikacjaW pracy przedstawiono autorską metodę określania warunków pracy pojazdu za pomocą parametru zwanego energochłonnością jednostkową (dla fazy napędowej), który uwzględnia ilość energii wydatkowanej do napędu pojazdu, jego masę oraz przejechany dystans w fazie napędowej. Przyjęto, że energia wydatkowana na napęd pojazdu wynika zarówno z warunków drogowych jak również temperamentu kierowcy i czynniki te są traktowane jako równoważne....
-
The trends in modern car wash
PublikacjaPrzedstawiono przegląd różnych technik mycia samochodów ze szczególnym uwzględnieniem zużycia wody. Podano także nowoczesne wykorzystanie odwróconej osmozy z polimerowymi membranami do oczyszczania wody w zamkniętym obiegu myjni samochodowych.
-
Wpływ kąta pochylenia koła na opór toczenia opon samochodowych
PublikacjaW pracy przedstawiono wpływ kąta pochylenia koła na opór toczenia opon do samochodów osobowych. Pomiary oporu toczenia kół toczących się z kątem pochylenia od -6º do +3º wykonano na bębnowej maszynie bieżnej metodą momentową. Wyniki pomiarów przedstawiono w formie zależności współczynnika oporu toczenia oraz przyrostu współczynnika oporu toczenia w funkcji kąta pochylenia badanego koła.
-
Analiza symulacyjna zmodyfikowanego modelu układu napędowego samochodu z silnikiem spalinowym
PublikacjaModelowanie pojazdów samochodowych jest istotne w działalności koncernów samochodowych, ponieważ pozwala na szybkie projektowanie, testowanie i wdrażanie nowych modeli pojazdów na bardzo konkurencyjnym rynku motoryzacyjnym. W artykule przedstawiono budowę układu napędowego samochodu osobowego marki Golf III. Następnie dokonano modyfikacji modelu matematycznego na podstawie fizyki poruszania się pojazdu, zaimplementowano go w środowisku...
-
Koncepcja, modelowanie i symulacja układu napędowego prototypu samochodu elektrycznego "ELV001"
PublikacjaAbstract: In this paper a conception, modelling and simulation tool for drive system of the prototype electric vehicle ''ELV001'' have been presented. The design and building of this vehicle have been carried out in frame of the project: ''Building a market of electric vehicle and charging infrastructure - fundamentals of energy safety''. The simulation tools are of great assistance to engineers and researchers to reduce product-development...
-
Prace badawczo-rozwojowe nad poprawą parametrów konstrukcyjnych fotelika samochodowego wpływających na bezpieczeństwo dziecka
PublikacjaW pracy przedstawiono przebieg i wyniki prac badawczo-rozwojowych nad fotelikiem samochodowym do przewozu dziecka. Pokazano wpływ wybranych parametrów konstrukcyjnych na bezpieczeństwo transportu. Omówiono kryteria oceny bezpieczeństwa według obowiązujących przepisów. Przedstawiono także prototypy fotelików wykorzystanych w badaniach oraz zaprezentowano wybrane wyniki symulacji MES.
-
Projekt mechanizmu różnicowego do pojazdu samochodowego z zachowaniem wymogów jakościowych ISO/TS 16949
PublikacjaW artykule przedstawiono proces projektowania mechanizmu różnicowego. Dokonano wyboru koncepcji z pośród istniejących rozwiązań stosowanych obecnie w pojazdach samochodowych. Skupiono się przede wszystkim na przebiegu procesu wykonania prototypu z zachowaniem wymogów i standardów ISO/TS 16949 dla produktu i projektu.
-
Modele popytu na samochody osobowe na rynku pierwotnym w Polsce przy oddziaływaniu rynku wtórnego
PublikacjaW artykule przedstawiono zmiany w wielkości oraz strukturze popytu na samochody osobowe w Polsce w latach 1999-2005, wskazano przyczyny wywołujące zmiany zainteresowania klientów nowymi pojazdami oraz zaproponowano konstrukcję modelu opisującego wpływ tych czynników na popyt na samochody na rynku pierwotnym.
-
Modele popytu na samochody osobowe na rynku pierwotnym w Polsce w latach 2004-2009
PublikacjaW artykule przedstawiono zmiany w wielkości oraz strukturze popytu na samochody osobowe w Polsce w latach 2004-2009 i dokonano analizy potencjalnych przyczyn wywołujących zmiany zainteresowania klientów nowymi pojazdami na polskim rynku. Największy nacisk położono na efekt współwystępowania rynków pierwotnego i wtórnego sprzedaży samochodów osobowych oraz znaczenie poziomu dochodów ludności w gospodarce. Celem artykułu była propozycja...
-
Porównanie algorytmów sterowania silnikiem IPMSM przy ograniczonym napięciu zasilania pod kątem zastosowania w samochodach elektrycznych
PublikacjaW referacie porównano trzy algorytmy sterowania momentem silnika IPMSM (ang. Interior Permanent Magnet Synchronous Motor) dostosowane do pracy w strefie ograniczonego napięcia wyjściowego falownika, w tym algorytm zaproponowany przez autorów. Rozważane algorytmy zamodelowano w programie Simulink i wyznaczono dla nich wybrane parametry statyczne i dynamiczne napędu. Kryteria porównawcze wybrano mając na uwadze zastosowanie algorytmów...
-
Przydatność homologacyjnych testów jezdnych samochodów do badań układów chłodzenia ich silników spalinowych.
PublikacjaPrzedstawiono obecne sposoby badań samochodów pod względem sprawności emisyjnej. Opisano kryteria służące projektowaniu układów silnika, w tym układu chłodzenia. Zaprezętowano wyniki pomiarów procesu rozgrzewania silnika w warunkach laboratoryjnych i w wybranych warunkach rzeczywistej jazdy miejskiej.
-
Analiza wpływu wybranych czynników konstrukcyjnych na opór toczenia opon samochodowych.
PublikacjaOmówiono wpływ wybranych czynników konstrukcyjnych ogumienia i obręczy kół na opór toczenia opon samochodowych. Rozpatrzono zależność wartości współczynnika oporu toczenia opony od jej wymiarów, ilości warstw kordu pod bieżnikiem, własności mieszanki gumowej bieżnika, klasy prędkości oraz bieżnikowania. Wykorzystano teorię przyczepności Kummera Meyera do wyjaśnienia zasad doboru mieszanki gumowej bieżnika opony o noskim oporze...
-
Ocena efektywności energetycznej pojazdów samochodowych z silnikami spalinowymi. - J. Kropiwnicki.
PublikacjaW pracy podjęto problem dostosowania procedur pomiarowych do rzeczywistych warunków pracy układów napędowych pojazdów w aglomeracji miejskiej. Przedstawiono nową metodę identyfikacji rzeczywistych warunków eksploatacji pojazdów, która obejmuje zarówno wpływ warunków ruchu strumienia pojazdów, jak również styl jazdy kierowcy (czynnik nie uwzględniany dotychczas w testach). Zaprezentowano również nową metodę wyznaczania prognozowanego...
-
Opracowanie deskryptora nawierzchni drogowej do oceny oporu toczenia opon samochodowych
PublikacjaNa początku niniejszej pracy pt. „Opracowanie deskryptora nawierzchni drogowej do oceny oporu toczenia opon samochodowych” przedstawiono zagadnienia dotyczące oporów ruchu pojazdu. Omówiono metody zarówno drogowe, jak i laboratoryjne badań oporu toczenia opon samochodowych. Zaprezentowano przykładowe wartości współczynników oporu toczenia opon na różnych rodzajach nawierzchni. Kolejno omówiono metody pomiaru tekstury nawierzchni....
-
Przepisy dotyczące dopuszczalnych wymiarów ciężarów samochodów ciężarowych w Unii Europejskiej i w Polsce.
PublikacjaArtykuł przedstawia unormowania prawne obowiązujące w Unii Europejskiej oraz w Polsce. Porównano zarówno wymiary pojazdów, dopuszczalne obciążenie jak i naciski wywierane przez poszczególne pojazdy. Przedstawiono różnice w legislacji pomiędzy Unią Europejską a Polską i konsekwencje z tego wynikające. Z przedstawionego porównania wynika, że w Polsce dopuszczalne obciążenie na oś jest mniejsze niż w Unii Europejskiej. Będzie to...
-
Badanie zależności pomiędzy deformacją powypadkową a prędkością kolizyjną samochodów osobowych w chwili początkowej zderzenia
PublikacjaW artykule przedstawiono omówienie możliwości wykorzystania zmierzonego profilu odkształcenia samochodu powypadkowego przy użyciu specjalnie do tego celu zaprojektowanego i wykonanego przyrządu pomiarowego. Przyrząd ten zastosowany w metodzie graficznej wyznaczania wartości pracy deformacji, powoduje zwiększenie wykorzystania metod energetycznych jako niezwykle istotnych w praktyce opiniowania szczególnie trudnych i złożonych zdarzeń...
-
Wpływ wartości ciśnienia w oponach drogowo-terenowych na opóźnienie hamowania samochodu terenowego
PublikacjaW artykule przedstawiono wyniki badań obniżenia i podwyższenia ciśnienia opon terenowych typu AT(All Terrain) na opóźnienie hamowania samochodu terenowego Land Rover Discovery i bez układu ABS. Pomiary opóźnienia hamowania przeprowadzono na suchej nawierzchni asfaltowej. Przedstawiono wykresy, jak wpływa obniżenie i podwyższenie ciśnienia w ogumieniu kół przedniej i tylnej osi na opóźnienie hamowania uwzględniając siłę nacisku...
-
Projektowanie pojazdów samochodowych W, MiBM, MwBMiP, sem. 02, zimowy, 22/23, II stopnia, niestacjonarne
Kursy OnlineProjektowanie pojazdów samochodowych Kierunek: Mechanika i budowa maszyn Specjalność: Modelowanie w budowie maszyn i pojazdów, II stopnia, niestacjonarne, 2022/2023 - zimowy (obecnie sem. 2) Wykład: dr hab. inż. Stanisław Taryma prowadzący staryma@pg.edu.pl Ćwiczenia: dr inż. Wojciech Owczarzak prowadzący wojciech.owczarzak@pg.edu.pl Projekt: dr inż. Wojciech Owczarzak prowadzący wojciech.owczarzak@pg.edu.pl
-
Projektowanie pojazdów samochodowych W, MiBM, MwBMiP, sem. 02, zimowy, 22/23, II stopnia, stacjonarne
Kursy OnlineProjektowanie pojazdów samochodowych Kierunek: Mechanika i budowa maszyn Specjalność: Modelowanie w budowie maszyn i pojazdów, II stopnia, niestacjonarne, 2022/2023 - zimowy (obecnie sem. 2) Wykład: dr inż. Ryszard Woźniak prowadzący rwozniak@pg.edu.pl Ćwiczenia: dr inż. Wojciech Owczarzak prowadzący wojciech.owczarzak@pg.edu.pl Projekt: dr inż. Wojciech Owczarzak prowadzący wojciech.owczarzak@pg.edu.pl
-
Projektowanie pojazdów samochodowych W, MiBM, MwBMiP, sem. 02, zimowy, 23/24, II stopnia, stacjonarne
Kursy OnlineProjektowanie pojazdów samochodowych Kierunek: Mechanika i budowa maszyn Specjalność: Modelowanie w budowie maszyn i pojazdów, II stopnia, niestacjonarne, 2022/2023 - zimowy (obecnie sem. 2) Wykład: dr inż. Ryszard Woźniak prowadzący rwozniak@pg.edu.pl Ćwiczenia: dr inż. Wojciech Owczarzak prowadzący wojciech.owczarzak@pg.edu.pl Projekt: dr inż. Wojciech Owczarzak prowadzący wojciech.owczarzak@pg.edu.pl
-
Budowa pojazdów samochodowych / Wykłady / MiBM / sem. V / I st. / sem. zimowy 2023/2024 (PG_00055498)
Kursy OnlineWYKŁADY Ogólna budowa samochodu. Charakterystyka silnika a niezbędne mechanizmy napędowe. Układy mechanizmów napędowych. Sprzęgła - stosowane rodzaje. Budowa działanie i obliczanie sprzęgieł ciernych. Elementy sprzęgieł ciernych. Mechanizmy włączania. Układy automatycznego sterowania.Sprzęgła hydrokinetyczne. Stopniowe skrzynki biegów. Synchronizatory i mechanizmy zmiany biegów. Przekładnie planetarne. Automatyzacja zmiany przełożeń....
-
Zastosowanie silnika elektrycznego do napędu pompy cieczy chłodzącej w silnikach samochodowych.
PublikacjaW artykule opisano układy chłodzenia nowej generacji z elektronicznym sterowaniem do silnika samochodowego. Porónano pracę konwencjonalnego układu chłodzenia z pompą napędzaną mechanicznie i pompą napądzaną silnikiem elektrycznym. Przeprowadzono symulacyję procesu rozgrzewania silnika. Zaproponowano konstrukcję pompy z napędem elektrycznym.
-
Wstęp do optymalizacji konstrukcji fotelika samochodowego do przewozu dzieci z wykorzystaniem oprogramowania CAD i MES
PublikacjaW artykule opisano najważniejsze funkcje fotelika. Omówiono przebieg prac projektowych fotelik samochodowego do przewozu dziecka w samochodzie na podstawie wdrożonego do produkcji projektu. Przedstawiono konstrukcje zbudowanych prototypów oraz wybrane wyniki optymalizacji MES.
-
Wieloobszarowy układ regulacji PI do sterowania prędkością obrotową samochodu z silnikiem spalinowym
PublikacjaSterowanie pojazdami stanowi istotny obszar działalności koncernów samochodowych. W pracy przedstawiono nieliniowy model matematyczny układu napędowego samochodu osobowego z silnikiem spalinowym. Następnie zaproponowano strukturę systemu sterowania i zaprojektowano nieliniowy wieloobszarowy układ regulacji PI. Przeprowadzono testy symulacyjne zaproponowanego rozwiązania i dokonano krytycznej analizy uzyskanych wyników.
-
Wpływ załączonych dodatkowych odbiorników mocy na testowe wyniki analizy spalin samochodu osobowego.
PublikacjaW artykule przedstawiono opracowane wyniki testów spalin przy załączonych w czasie testu dodatkowych odbiornikach energii. Badania przeprowadzono w wytwórni samochodów osobowych. Przebadano jeden samochód, po przebiegu 30 tys. km specjalnie opracowanym testem, powtarzanym pięciokrotnie dla każdego załączonego odbiornika. Wykazano wyraźny związek dodatkowej mocy pobieranej z wału silnika ze zwiększeniem ilości składników toksycznych...
-
Model matematyczny układu napędowego samochodu z silnikiem spalinowym i jego badania symulacyjne
PublikacjaUkład napędowy samochodu z silnikiem spalinowym jest złożonym obiektem fizycznym. W artykule zbudowano jego model matematyczny w oparciu o fizykę poruszania się pojazdu. Następnie dokonano identyfikacji parametrów modelu, opracowano model symulacyjny i przeprowadzono jego weryfikację z wykorzystaniem danych rzeczywistych. Przeanalizowano uzyskane wyniki.
-
Analiza oporu toczenia kół jezdnych samochodu podczas jazdy po różnych nawierzchniach drogowych
PublikacjaW pracy została podjęta problematyka zmiany oporu toczenia kół jezdnych samochodu w zależności od typu nawierzchni drogowej. Przeprowadzono badania eksperymentalne samochodu ciężarowego podczas jazdy po różnych nawierzchniach drogowych. Podczas badań wyznaczono charakterystyki wybiegu pojazdu. Na podstawie utworzonych charakterystyk wybiegu wyznaczono długości drogi wybiegu oraz uśrednione wartości współczynnika oporu toczenia...
-
Transport Samochodowy
Czasopisma -
Rzeczoznawca Samochodowy
Czasopisma -
Tire/road noise - generation, measurement, and abatement
PublikacjaPodano określenia i definicje dotyczące hałasu opon samochodowych. Omówiono mechanizmy generowania tego hałasu oraz zasady modelowania. Przedstawiono metody pomiaru hałasu opon oraz stosowane systemy pomiarowe. Podano normy dotyczące hałasu opon. Omówiono wpływ opony i nawierzchni na hałas generowany przez toczące się koło ogumione. Zaprezentowano koła kompozytowe oraz opony z bieżnikiem poroelastycznym generujące niski poziom...
-
New generation cooling systems for car engines
PublikacjaNormy czystości spalin silników samochodowych wymusiły rozwój elektronicznego sterowania pracą silników samochodowych. Do niedawna układy chłodzenia były bardzo tradycyjnymi - niesterowanymi programowo. W artykule przedstawiono możliwości wprowadzenia zaawansowanego sterowania mikroprocesorowego do układów chłodzenia silników spalinowych. Rozważania zilustrowano badaniami z literatury i własnymi pomiarami autora.
-
Próba wykorzystania oleju pochodzącego z pirolizy opon samochodowych do produkcji pianek poliuretanowych
PublikacjaPrzedstawiona została próba wykorzystania oleju pochodzącego z pirolizy opon samochodowych jako dodatku do pianek poliuretanowych.
-
Wstęp do analizy odkształceń fotelika samochodowego do przewozu dziecka w trakcie kolizji na podstawie wykonanych symulacji
PublikacjaW artykule przedstawiono wyniki symulacji statycznej i dynamicznej fotelika samochodowego do przewozu dziecka.
-
Ograniczenie przyspieszeń działających na dziecko w trakcie zderzenia poprzez udoskonalenie konstrukcji fotelika samochodu
PublikacjaPrzedstawiono przegląd dostępnych na naszym rynku fotelików do przewozu dziecka w samochodzie. Zaprezentowano fotelik zaprojektowany przez autora i wdrożony do produkcji. Podano plan opracowania konstrukcyjnego fotelika z samonośną kołyską z innowacyjnym mocowaniem systemem. Przedstawiono stan zaawansowania pracy tej pracy.
-
Regulacje prawne odnoszące się do testowania samochodów autonomicznych na drogach publicznych w Polsce i Kalifornii
Publikacja -
Projektowanie pojazdów samochodowych - wybrane zagadnienia W, MiBM, MKiEwBM, sem. 01, letni, 21/22, II stopnia, niestacjonarne
Kursy OnlineProjektowanie pojazdów samochodowych - wybrane zagadnienia Kierunek: Mechanika i budowa maszyn Specjalność: Metody komputerowe i eksperymentalne w budowie maszyn, II stopnia, niestacjonarne, 2020/2021 - letni (obecnie sem. 1) Wykład: dr hab. inż. Stanisław Taryma prowadzący staryma@pg.edu.pl Laboratorium: mgr inż. Sławomir Sommer prowadzący slasomme@pg.edu.pl Laboratorium: dr inż. Wojciech Owczarzak prowadzący wojciech.owczarzak@pg.edu.pl
-
Koncepcja i modelowanie wysokoobrotowego napędu elektrycznego turbosprężarki. Zastosowanie w ogniwach paliwowych pojazdów samochodowych
PublikacjaAbstract: Electrical vehicles powered by hydrogen fuel cells become a potential alternative to conventional vehicles. The polymer electrolyte membrane (PEM) are typical fuel cells used in fuel cell vehicle (FCV). The global efficiency of a PEM fuel cell stack is greatly impacted by the use of a motorized compressor for the air supply system. The motor-compressor set-up may consume up to 19 % of the energy supplied by the PEM fuel...
-
Chapter 8 : Possibilities of operating fuel consumption estimation of vehicles
PublikacjaPrzedstawiona w pracy metoda umożliwia ocenę eksploatacyjnego zużycia paliwa pojazdu samochodowego dzięki porównaniu zarejestrowanego zużycia paliwa z referencyjnym dla tych samych warunków eksploatacji. Warunki te mogą wynikać zarówno z lokalnej specyfiki ruchu pojazdów jak również ze sposobu prowadzenia auta przez kierowcę. Zgodnie z przyjętą metodą warunki te mogą zostać w bardzo prosty sposób zarejestrowane w czasie codziennej...
-
Analiza porównawcza zmierzonych wartości opóźnienia hamowania samochodu osobowego ze sprawnym i uszkodzonym układem hamulcowym
PublikacjaPrzeprowadzono szereg prób ekstremalnego hamowania samochodu osobowego ze sprawnym i uszkodzonym układem hamulcowym oraz z działającym i niedziałającym układem ABS. Próby przeprowadzono przy prostoliniowym torze jazdy na płycie poślizgowej Autodromu Pomorze. W artykule przedstawiono wyniki osiągniętych wartości średniego, pełnego opóźnienia hamowania.