Wyniki wyszukiwania dla: ELEKTROLIT
-
Elektrolity stosowane w kondensatorach elektrochemicznych
PublikacjaPrzedstawiono trzy główne grupy elektrolitów ciekłych stosowanych w kondensatorach elektrochemicznych: elektrolity wodne, organiczne oraz ciecze jonowe. Przedstawiono ich właściwości, skład, problemy związane z użytkowaniem, a także najnowsze osiągnięcia w rozwoju poszczególnych grup elektrolitów ciekłych. Omówiono także dodatki do elektrolitów, ich rodzaje oraz wpływ na właściwości elektrolitu i pracę urządzenia.
-
Przegląd czujników gazów ze stałym elektrolitem.
PublikacjaW pracy przedstawiono przegląd konstrukcji elektrochemicznych czujników gazów.
-
Elektrolity stosowane w tlenkowych ogniwach paliwowych
PublikacjaTlenkowe ogniwa paliwowe są jednym z obiecujących kandydatów na nowe źródło energii przyszłości. Dzięki wysokiej wydajności układów kogeneracji energii elektrycznej i cieplnej sięgającej 85% mają potencjał aby dużo efektywniej wykorzystywać paliwo obecnie stosowane w energetyce. Jednakże aby aplikacja na szerszą skalę była możliwa konieczne jest zoptymalizowanie parametrów pracy tych ogniw. Jednym z głównych elementów ogniwa SOFC...
-
Elektrohimičeskoe osaždenie nikelâ iz elektrolitov, soderžaŝyh małonovuû kisłotu.
PublikacjaBadano proces wydzielania niklu z roztworów tradycyjnie używanych do niklowania, w których zastąpiono kwas borowy kwasem malonowym. Stwierdzono, że proces odznacza się wysoką wydajnością prądową, zaś otrzymane powłoki niklu cechuje podwyższona twardość i odporność korozyjna. Ponadto poszerzył się użyteczny przedział gęstości prądowych osadzania powłok. Typowe związki blaskotwórcze (sacharyna, butendiol) zachowują swoją skuteczność....
-
Synteza, budowa oraz właściwości stałych elektrolitów poliuretanowych
Publikacja -
Czujniki gazów toksycznych na bazie elektrolitów stałych
PublikacjaW pracy przedstawiono wyniki badań eksperymentalnych nad czujnikami wykorzystującymi technikę woltamperometrii cyklicznej zbudowanymi na bazie elektrolitów stałych. Czujniki te, ze względu na mechanizm pracy, nazywane są czujnikami elektrokatalitycznymi lub czujnikami wykorzystującymi kinetykę reakcji chemicznej.
-
Mechanizm procesów ładowania/wyładowania na granicy faz elektroda/elektrolit w superkondensatorach
ProjektyProjekt realizowany w Katedra Metrologii i Optoelektroniki zgodnie z porozumieniem UMO-2014/15/B/ST4/04957 z dnia 2015-09-30
-
Wytwarzanie cienkich warstw elektrolitu w tlenkowych ogniwach paliwowych za pomocą metod napylania
Publikacja -
Czujniki gazów toksycznych na bazie elektrolitów stałych modelowanie i optymalizacja konstrukcji
PublikacjaW pracy przedstawiono wyniki badań mających na celu opracowanie i przebadanie nowych elektrokatalitycznych czujników gazów, czujników na bazie elektrolitów stałych wykorzystujących kinetykę reakcji chemicznej. Czujniki te pobudzane są okresowym sygnałem trójkątnym przy jednoczesnym pomiarze odpowiedzi prądowej czujnika (woltamperometria cykliczna). Odpowiedź czujników elektrokatalitycznych niesie znacznie więcej informacji niż...
-
Wykorzystanie metody elementów skończonych do symulacji czujników elektrochemicznych na bazie elektrolitów stałych
PublikacjaW pracy przedstawiono budowę i działanie oprogramowania wykorzystu-jącego metodę elementów skończonych przeznaczonego do symulacji czujników elektrochemicznych na bazie elektrolitów stałych. Program pozwala na graficzne konstruowanie siatki, określanie warunków brzego-wych oraz analizę uzyskiwanych wyników symulacji. Program został wykorzystany do określenia rozkładu potencjału zespolonego w spolary-zowanej strukturze czujnika...
-
Badania stabilności chemicznej kompozytowego elektrolitu 3-YSZ-Al2O3 w stosunku do materiałów elektrodowych do zastosowania w średniotemperaturowych ogniwach paliwowych
PublikacjaJednym z podstawowych wymogów stawianych mate- riałom na elektrolity do średniotemperaturowych ogniw paliwowych IT-SOFC (ang. intermediate-temperature solid oxide fuel cells) jest ich kompatybilność chemiczna z elektrodami w temperaturach zarówno eksploatacji, jak i wytwarzania ogniw. W celu sprawdzenia, czy badany w pracy kompozytowy elektrolit o osnowie z częściowo stabilizowanego ditlenku cyrkonu i z wtrąceniami tlenku glinu...
-
Solid-state electrochemical gas sensors
PublikacjaW pracy przedstawiono budowę i zasadę działania wybranych typów elektrochemicznych czujników gazów zbudowanych na bazie elektrolitów stałych.
-
Właściwości mechaniczne oraz przewodnictwo stałych elektrolitów poliuretanowych w zależności od metody ich otrzymywania i zawartości LiClO4 jako domieszki
PublikacjaElastomery poliuretanowe, stanowiące polimerowa matrycę badanych układówsyntetyzowano w dwu różnych wariantach z wykorzystaniem jako surowców 4,4'-diizocyjanianu difenylenometanu (MDI), oligo(oksytetrametyleno)diolu (PTMG) i 1,4-butanodiolu(BDO). Otrzymane stałe elektrolity poliuretanowe scharakteryzowano metodą spektroskopiiFTIR-ATR oraz zbadano ich stayczne i dynamiczne właściwości mechaniczne i gęstość. Przewodnictwo jonowe...
-
Properties of a lithium solid electrolyte gas sensor based on reaction kinetics
PublikacjaW artykule przedstawiono zasadę działania, budowę i właściwości czujnika gazu na bazie elektrolitu stałego z mobilnymi jonami litu. Czujnik został przygotowany w technologii grubowarstwowej. Przedstawiono wyniki badań czujnika w mieszaninach gazów toksycznych.
-
Corrosion behaviour of Cr coatings deposited from Cr(III) formate - urea electrolytes
PublikacjaPowłoki chromowe były otrzymane z elektrolitów Cr(III) zawierających odpowiednie ligandy, zapewniające ich dobry wygląd. Zbadano wpływ hydrazyny oraz hydrohylo aminofosfatu na właściwości korozyjne Cr otrzymanego z kąpieli mocznikowo-formaldehydowych Cr(III). Właściwości warstw testowano przy pomocy metody EIS rejestrując widma impedancyjne dla próbek o różnych czasach ekspozycji w zakwaszonym roztworze siarczanowym ( pH 2,6) stosując...
-
Molar volumes and heat capacities of electrolytes and iIons in N,N-dimethylformamide
PublikacjaZmierzono gęstości i molowe pojemności elektrolitów typu 1:1 oraz o soli o wyższych liczbach ładunkowych jonów w roztworach w N,N-dimetyloformamidzie w temperaturze 25 stopni Celsjusza. W oparciu o te pomiary wyznaczono standardowe objętości molowe oraz standardowe wartości izobarycznych ciepeł molowych. Uzyskane wartości podzielono na udziały jonowe wykorzystując tetrafenyloboran tetrafenylofosfoniowy (TPTB) jako elektrolit odniesienia....
-
Chapter 34. Influence of salt on micellisation of 1-decyl-3-methyl imidazolium chloride in aqueous solution
PublikacjaZbadano wpływ prostych elektrolitów na micelizację chlorku 1-decylo-3-metyloimidazoliowego w środowisku wodnym. Zaobserwowano, że dodatek soli powoduje obniżanie krytycznego stężenia micelizacji (CMC) badanego związku z siłą zgodną z trendem opisanym szeregiem Hofmeistera. Przedstawiono również zależność między stężeniem dodanej soli a CMC.
-
Apparent molar compressibilities and volumes of some 1,1-electrolytes in N,N-dimethylacetamide and N,N-dimethylformamide
PublikacjaZmierzono gęstości roztworów tetrafenyloboranu sodu, bromku tetrafenylofosfoniowego, bromku sodu i nadchloranu sodu w N, N-dimetyloacetamidzie i N,N-dimetyloformamidzie w zakresie stężeń (0.015 to 0.40) mol·kg-1 w zakresie temperatur od 283.15 K do 333.15 K. Z uzyskanych danych obliczono pozorne i cząstkowe objętości molowe jak również rozszerzalności temperaturowe. Dodatkowo, wartości prędkości rozchodzenia się dźwięku...
-
Sposób pomiaru koncentracji jonów w roztworze elektrolitów
Wynalazki -
COALA Algorytm sterowania i sterownik do podnoszenia sprawności hybrydowych systemów zasilania opartych na ogniwach paliwowych z elektrolitem polimerowym w różnych zastosowaniach
ProjektyProjekt realizowany w Katedra Korozji i Elektrochemii zgodnie z porozumieniem STAIR/6/2016
-
Katedra Chemii i Technologii Materiałów Funkcjonalnych
Zespoły Badawcze* Zespół Chemicznych Źródeł Prądu Zainteresowania badawcze zespołu koncentrują się głównie na zjawiskach na granicy faz pomiędzy elektrodą a elektrolitem oraz zjawiskach fazowych dotyczących transportu i przeniesienia ładunku. Zrozumienie tych przemian fizykochemicznych ma umożliwić wybór/zaprojektowanie odpowiednich materiałów - przewodników prądu, skutecznych w urządzeniach do magazynowaniu i konwersji energii elektrycznej (UMKE)....
-
Metrological parameters of sulphur dioxide amperometric sensor containing addition of aprotic solvents
PublikacjaW publikacji zaprezentowano wyniki badań nad dodatku rozpuszczalnika aprotycznego do roztworu elektrolitu wewnętrznego czujnika na parametry metrologiczne prototypowego czujnika ditlenku siarki z membraną nafionową. Porównywano właściwości pięciu czujników różniących się składem elektrolitu. W każdym przypadku elektroda pracująca wykonana była ze złota, próżniowo napylonego na powierzchnię membrany. Roztwory elektrolitów zawierały...
-
Urządzenia elektrochemiczne wykorzystujące wysokotemperaturowe przewodniki protonowe
PublikacjaW artykule omówiono możliwe zastosowania wysokotemperaturowych przewodników protonowych. Omówiono zasadę działania różnych urządzeń elektrochemicznych opartych o elektrolit przewodzący protony.
-
Łukasz Marcinkowski dr inż.
OsobyUrodził się 27 sierpnia 1986r. w Działdowie. W 2005 roku ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Marii Dąbrowskiej w Żurominie. W tym samym roku rozpoczął studia na kierunku Technologia Chemiczna prowadzonym na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej. W 2010 roku ukończył pierwszy stopień studiów uzyskując tytuł inżyniera, specjalność technologia organiczna, za pracę zatytułowaną „Weryfikacja empiryczna nowej metody wytwarzania...
-
Performance of a Porous Electrolyte in Single-Chamber SOFCs
PublikacjaW pracy przedstawiono wyniki badań ogniwa paliwowego SOFC zbudowanego na bazie domieszkowanego tlenku cyrkonu, cermetu niklowego oraz perovskitu. Elektrolit został przygotowany jako warstwa porowata o grubości 18um. Ogniwo było badane w konfiguracji jednokomorowej.
-
Influence of Analyte Flow Rate on Signal and Response Time of the Amperometric Gas Sensor with Nafion Membrane
PublikacjaW publikacji przedstawiono rezultaty badań nad wpływem zmian objętościowego natężenia przepływu gazu na sygnał i czas odpowiedzi prototypowego czujnika ditlenku siarki z membraną nafionową. Porównywano właściwości czujników różniących się materiałem elektrody pracującej oraz składem roztworu elektrolitu wewnętrznego. Zastosowano elektrody pracujące wykonane z napylonych próżniowo na powierzchnię membrany nafionowej złota i platyny....
-
Fabrication of solid oxide fuel cell supported on speciallyperformed ferrite-based perovskite cathode
PublikacjaW pracy przedstawiono warunki technologiczne niezbedne do wytworzenia tlenkowego ogniwa paliwowego na elencie nośnym z materiału perowskitowego LSF. Jako elektrolit stosowana była ceramika z tlenku ceru. Między innymi badany były właściwości elektryczne zarówno materiału katodowego jak i ogniwa.
-
On electrochemical noise analysis for monitoring of uniform corrosion rate
PublikacjaSzybkość korozji jest określona przez rezystancję polaryzacyjną warstwy metal-elektrolit. Jej wartość może być wyznaczona za pomocą pomiarów szumów elektrochemicznych. Przedstawiono szczegółowo algorytm wyznaczania wartości rezystancji polaryzacyjnej na podstawie rejestrowanych sygnałów losowych dla przykładowych wyników badań eksperymentalnych. Oszacowano dokładność wyznaczanej wartości.
-
On stability of iodine doped TiO2 electrodes in pH varied aqueous electrolytes
PublikacjaW pracy przedstaiono charakterystykę elektrochemiczną warstwy domieszkowanego jodem TiO2 na podłożu platynowym. Wyniki badań prowadzone w elektrolitach o różnym pH pozowoliły na określenie właściwości na granicy faz elektroda - elektrolit. Wyznaczono zależność potencjału pasma płaskiego od pH elektrolitu, a charakter otrzymanej funkcji potwirdził stabilność proszku I-TiO2 w kontakcie s roztworem.
-
Właściwości elektrochemicznego czujnika NO2 wykorzystującego kinetykę reakcji na bazie Lisiconu.
PublikacjaW pracy przedstawiono badania elektrochemiznego czujnika gazów wykorzystującego kinetykę reakcji chemicznej. Czujnik wykonany został w technologii grubowarstwowej. Warstwę czynną stanowił elektrolit na bazie Lisiconu. Pomiary prowadzone były w mieszaninach syntetycznego powietrza i dwutlenku azotu o kontrolowanym składzie. Odpowiedź prądowo-napięciowa czujnika zależy od koncentracji NO2. Pokazano wpływ temperatury na właściwości...
-
Comparison of anode and electrolyte support configuration of single- chamber SOFC.
PublikacjaW pracy przedstawiono wyniki badań jednokomorowych ogniw paliwowych SOFC, wytworzonych na podłożu z anody i elektrolitu. Użyto typowych materiałów wykorzystywanych do budowy dwukomorowych ogniw paliwowych SOFC: elektrolit - domieszkowany tlenek cyrkonu, anoda - cermet niklowo cyrkonowy, katoda - lantanian strontowo manganowy. Ogniwa były przygotowane w technologii odlewania ceramicznego i sitodruku. Parametry syntezy katody były...
-
Single chamber solid oxide fuel cell - investigation of cathodes
PublikacjaSporo uwagi w ostatnim okresie przykuwają jednokomorowe ogniwa w związku z potencjalnym uroszczeniem konstrukcji w porównaniu z konwencjonalnymi ogniwami. W pracy zbadano wpływ warunków syntezy różnych materiałów katodowych na wydajność ogniw. Ogniwa zbudowane zostały z typowych materiałow stosowanych na ogniwa: stabilizowanego tleneku cyrkonu jako elektrolit, cermetu niklowego jako anody oraz samaru kobaltanu domieszkowanego strontem,...
-
Electrocatalytic sensor based on Nasicon with auxiliary layer = Czujnik elektrokataliczny na bazie Nasiconu z warstwą dodatkową
PublikacjaW pracy zostały przedstawione wyniki pomiarów czujnika na bazie Nasiconu pracującego w trybie elektrokatalitycznym. Czujniki takie pobudzane są zmieniającym się napięciem przy jednoczesnym pomiarze odpowiedzi prądowej. Przygotowano czujniki ceramiczne o dwóch różnych typów. Pierwszy z nich to czujnik posiadający dwie identyczne elektrody złote, pomiędzy którymi znajduje się elektrolit stały. Drugi czujnik posiada złote elektrody...
-
Reactivity of five- and six-coordinated solvates. A complex formation and crystallographic study of the nickel(II) bromide and iodide systems in di-methyl sulfoxide and N,N`-dimethylpropyleneurea
PublikacjaZbadano kalorymetrycznie i spektrofotometrycznie równowagi kompleksów koordynacyjnych jonu niklu(II) z jonami jodkowymi oraz z jonami bromkowymi w DMPU i w DMSO. Stwierdzono, że w dimetylopropylo-moczniku powstają dwa trwałe mono- i dibromkowe kompleksy niklu(II), zaś w dimetylosulfotlenku jonyniklu(II) istnieją w postaci kompleksu solwatacyjnego. W wyniku badań krystolograficznych stwierdzono, że stały NiBr2 istnieje w DMSO jako...
-
Aplication of impedance imaging to evaluation of organic coating degradation at a local scale
PublikacjaZaproponowano nowe podejście do oceny lokalnych właściwości elektrycznych powłok organicznych. Wykorzystuje ono mikroskop sił atomowych pracujący w trybie kontaktowym. Pomiędzy igłę mikroskopu i podłoże metalowe pokryte powłoką przykładany jest sinusoidalny napięciowy sygnał pobudzenia o zadanej częstotliwości i mierzony jest prądowy sygnał odpowiedzi. Zalety tego podejścia zostały zaprezentowane na przykładzie powłoki akrylowej...
-
Metody elektrochemiczne w zastosowaniach biomedycznych 2022/2023
Kursy OnlinePRZEDMIOT OBEJMUJE: WYKŁAD, LABORATORIUM, PROJEKT Treści wykładu Podstawy elektrochemii, elektryczna warstwa podwójna metal /elektrolit, półprzewodnik elektrolit. Kinetykaprocesów elektrodowych. Elektrokataliza. Podstawy metod pomiarowych: woltamperometria,chronoamperometria, elektrochemiczna spektroskopia impedancyjna. Wykorzystanie metodelektrochemicznych w projektowaniu sensorów w zastosowaniach biomedycznych. Biokompatybilnośćmateriałów...
-
Elektrochemiczny czujnik na bazie cieczy jonowej do oznaczania par benzaldehydu
PublikacjaW pracy przedstawiono prototypowy, laboratoryjny, elektrochemiczny czujnik do oznaczania par benzaldehydu w argonie. Cieczą jonową testowaną jako elektrolit i środowisko reakcji redox była: bis(trifluorometylosulfonylo)imidek 1-butylo,3-metyloimidazolinowy ([BMIM][Tf2N]). W pomiarach użyto komercyjnych elektrod firm: DropSens Co. i BVT Technologies. Walidacji poddano dwa parametry metrologiczne czujnika: granicę wykrywalności i...
-
Przewodzące materialy ograniczne 2022/2023
Kursy OnlineTresci wykladu: Wprowadzenie do elektrochemii ciała stałego. Elektrolity (E) stałe, Właściwości elektryczne jonowych przewodników prądu. Polimerowe elektrolity stałe. Elektrolity żelowe, hydrożele i elektrolity żelowe z rozpuszczalnikami aprotycznymi. Polielektrolity, jonomery, membrany jonoselektywne (nafion inne) Granica faz elektroda(przewodnik I rodzaju)-elektrolit, granica faz polprzewodnik/ elektrolit. Materiały elektrodowe...
-
The interference between electrode and poly(ethylene oxide) electrolytes
PublikacjaSpektroskopia impedancyjna zastosowana została do scharakteryzowania granicy faz elektroda-elektrolit poli(oksyetylenowy) zawierający sole litu. Udział rozpuszczalnika w pojemności wewnętrznej warstwy, Cs(σ), dla CH3(OCH2CH2 )nOCH3 DLA N=4,8,10 oraz dla PMEO [(CH2CH2O)mCH2O]m m=5-10 został wyznaczony z wartości pojemności warstwy sztywnej pomniejszonej o udział metalu CM. Wyznaczono wartość pojemności dipolowej Ci(dip) dla PEO...
-
Prototypowy czujnik do oznaczania lotnych związków opganicznych w powietrzu
PublikacjaW pracy zaprezentowano prototypowy elektrochemiczny czujnik zbudowany na bazie cieczy jonowej do oznaczania związków z grupy lotnych związków organicznych (LZO). W czujniku zostały użyte komercyjne elektrody firmy DropSens. w postaci pasków z nadrukowanymi elektrodami na ceramicznym podłożu. Jako elektrolit i środowisko reakcji redox wykorzystano następujące ciecze jonowe: dicyjanoamid 1-butylo-3-metyloimidazoliowy ([BMIM][N(CN2)]),...
-
Effect of SiC on the corrosion behaviour of chromium coatings
PublikacjaWarstwy kompozytowe Cr-SiC osadzono z kąpieli zawierającej Cr(VI) oraz zielony proszek SiC. Zawartość SiC w warstwie chromowej wynosiła od 0,1-0,9% wag. Badania XPS wykazały iż SiC pokrywała warstwa SiO2, która powstała w wyniku utleniania SiC za pomocą Cr(VI). Przeprowadzono badania potencjodynamiczne i badania za pomocą spektroskopii impedancyjnej w celu określenia właściwości korozyjnych warstw Cr-SiC w środowisku kwaśnym....
-
Chemiczne Źródła Prądu
Kursy OnlinePrzedmiot przeznaczony dla Studentów I stopnia FTiMS kierunek KE, Obejmuje wykład 15 h - obecność wskazana Laboratoria 15 h - obecność obowiązkowa Treści przedmiotu I. Podstawy elektrochemiiJonika- Transport ładunku w elektrolitach: elektrolity wodne,elektrolity aprotyczne, elektrolity polimerowe,elektrolity żelowe, elektrolity stałe.Elektrodyka - Granica faz metal /elektrolit, półprzewodnik /elektrolit, membrane elektrolit....
-
Chemiczne Źródła Prądu
Kursy OnlinePrzedmiot przeznaczony dla Studentów I stopnia FTiMS kierunek KE, Obejmuje wykład 15 h - obecność wskazana Laboratoria 15 h - obecność obowiązkowa Treści przedmiotu I. Podstawy elektrochemiiJonika- Transport ładunku w elektrolitach: elektrolity wodne,elektrolity aprotyczne, elektrolity polimerowe,elektrolity żelowe, elektrolity stałe.Elektrodyka - Granica faz metal /elektrolit, półprzewodnik /elektrolit, membrane elektrolit....
-
Nanokrystaliczne warstwy ceramiczne otrzymywane metodą pirolizy aerozolowej w tlenkowych ogniwach paliwowych
PublikacjaNiniejsza rozprawa doktorska dotyczy badań materiałów wytwarzanych w postaci cienkich, nanokrystalicznych warstw ceramicznych metodą pirolizy aerozolowej dla zastosowań w tlenkowych ogniwach paliwowych (SOFC). Badane są trzy możliwe obszary zastosowań wytwarzanych warstw tj. osadzanie powłok ochronnych na stalowych interkonektorach dostarczających gazy do elektrody tlenowej, wytwarzanie bariery ochronnej zapobiegającej dyfuzji...
-
Termodynamika oddziaływań substancji tetrafenylowych z wodą w świetle teorii funkcjonału gęstości
PublikacjaW termodynamice roztworów elektrolitów istotne jest zagadnienie podziału eksperymentalnie wyznaczanych wielkości termodynamicznych na udziały jonowe. Z uwagi na niemożność niezależnego wyznaczenia jonowych wielkości cząstkowych, podział wielkości charakteryzujących elektrolit musi być z konieczności dokonany w oparciu o założenie pozatermodynamiczne. Obecnie przyjmuje się, że najbardziej uzasadnionym teoretycznie i eksperymentalnie...
-
The influence of preparing conditions on the properties of SrTi0.98Nb0.02O3-YSZ composite
PublikacjaZbadano wpływ warunków przygotowania na właściwości kompozytów SrTi0.98Nb0.02O3-YSZ jako potencjalnych warstw przejściowych między anodą a elektrolitem w tlenkowych ogniwach paliwowych SOFC. Udowodniono, że proces wstępnej obróbki temperaturowej substratów oraz sposób ich mielenia znacznie wpływa na przewodnictwo elektryczne badanych materiałów.
-
Densimetric and ultrasonic characterization of pentaerythritol in water and in aqueous NaCl and MgCl2 solutions at different temperatures
PublikacjaZmierzono gęstości dla serii roztworów pentaerytritolu w czystej w wodzie jak i w wodnych roztworach NaCl i MgCl2 zawierających stałą ilość soli. Pomiary wykonano dla trzech różnych zawartości NaCl i MgCl2 w sześciu rożnych temperaturch w przedziale od 20oC do 40oC. Ponadto wyznaczono szybkości rozchodzenia się dźwięku w przygotowanych roztworach dla dwóch temperatur (25 i 37oC). W oparciu o uzyskane wielkości obliczono pozorne...