Filters
total: 1256
-
Catalog
- Publications 792 available results
- Journals 1 available results
- People 83 available results
- Inventions 1 available results
- Projects 24 available results
- Laboratories 4 available results
- Research Teams 15 available results
- e-Learning Courses 327 available results
- Events 3 available results
- Open Research Data 6 available results
displaying 1000 best results Help
Search results for: MODELOWANIE KONSTYTUTYWNE GRUNTU
-
Stateczność fundamentów bezpośrednich posadowionych na zboczu z gruntu zbrojonego. Część II. Obliczenia analityczne
PublicationMetodyka obliczeń analitycznych nośności i osiadania: założenia wyjściowe dla obu stanów granicznych, parametry gruntu i zbrojenia. Przykłady obliczeń nośności i osiadania dla podłoża niespoistego bez zbrojenia i ze zbrojeniem. Porównanie wyników obliczeń analitycznych i numerycznych z wynikami własnych badań modelowych.
-
Modelowanie ryzyka inwestycyjnego przy użyciu OOBN
PublicationCelem artykułu jest przedstawienie sieci Bayesa zorientowanych obiektowo (ang. Object Oriented Bayesian Networks – OOBN). Umożliwiają one dekompozycję złożonego modelu na pojedyncze obiekty, które reprezentują nie tylko różne grupy zagadnień, ale także pozwalają na modelowanie zależności czasowychmiędzy obiektami.Wykorzystanie obiektowych sieci Bayesa zaprezentowano na przykładzie projektu rewitalizacji. Przedstawiono zarówno wady,...
-
Tiefreichende Bodenstabilisierung. Einsatz im Verkehrswegebau fuer Baugrundverbesserung und Gruendungen
PublicationPrzedstawiono ogólną klasyfikację metod wgłębnego mieszania gruntu na mokro oraz stosowane maszyny i głowice nieszające, uwzględniając systemy jedno i wielożerdziowe. Scharakteryzowano układy kolumn oraz obszary zastosowania tej technologii w inzynierii komunikacyjnej. Podano przykłady zastosowania przy budowie nasypu drogowego oraz posadowieniu podpór wiaduktu na słabym podłożu.
-
Wzmacnianie gruntu in situ metodą wgłębnego mieszania.
PublicationOpisano technologie mieszania wgłębnego na sucho i mokro. Przedstawiono przykłady zastosowania przy budowie dróg w Polsce na słabym podłożu.
-
Dobór wyrobów geosyntetycznych do zbrojenia gruntu
PublicationGrunt zbrojony geosyntetykami: strome skarpy i konstrukcje oporowe, nasypy na słabym podłożu, nasypy na palach z geosyntetycznym zbrojeniem nadpalowym. Geotekstylia i wyroby pokrewne stosowane do wzmacniania budowli ziemnych. Projektowanie zbrojenia geosyntetycznego zgodnie z normą brytyjską BS 8006:2010 i niemieckimi wytycznymi EBGEO 2010.
-
Zastosowanie analizy wstecznej do wyznaczenia parametrów gruntu niespoistego na podstawie wyników badań modelowych
PublicationPrzedstawiono wyniki obliczeń numerycznych, będących symulacjami badań modelowych nośności jednorodnego, niespoistego podłoża gruntowego, ograniczonego warstwą sztywną przeprowadzonych w płaskim stanie odkształcenia ośrodka gruntowego. Opisano zastosowaną w obliczeniach procedurę poszukiwania wartości parametrów wytrzymałościowych gruntu na podstawie analizy krzywej obciążenie-osiadanie, uzyskanej z badań modelowych. W obliczeniach...
-
Modelowanie układów automatyki zabezpieczeniowej w systemach elektroenergetycznych
PublicationW referacie przedstawiono modelowanie automatyki zabezpieczeniowej z wykorzystaniem programu PSLF. Opracowany model podzielony jest na dwie części - model automatyki zabezpieczeniowej, jeden dla całego analizowanego systemu elektroenergetycznego i bazę danych zawierającą lokalizację poszczególnych zabezpieczeń, ich typ oraz nastawy.Referat zawiera wyniki badań działania modelu zabezpieczeń impedancyjnych wykonane na wybranym fragmencie...
-
Modelowanie matematyczne w procesie oczyszczania ścieków metodą osadu czynnego
PublicationModelowanie matematyczne w procesie oczyszczania ścieków metodą osadu czynnego dla możliwości zwiększenia efektywności w branży WOD-KAN
-
Badanie wpływu parametrów gruntu na obciążalność prądową długotrwałą kabli elektroenergetycznych
PublicationJednym z najważniejszych czynników wpływających na obciążalność prądową długotrwałą linii kablowych, poza przekrojem żyły roboczej, są parametry gruntu, w którym kable zostały ułożone. W celu poprawy odprowadzania ciepła z kabli, ziemię rodzimą zastępuje się najczęściej betonitem, czyli mieszaniną piaskowo-cementową, która ma mniejszą rezystywność cieplną w warunkach mniejszej wilgotności masowej od większości gruntów. W niniejszej...
-
Modelowanie procesu regulacji osi toru kolejowego
PublicationNa bezpieczeństwo transportu kolejowego wpływa między innymi bieżący stan infrastruktury oraz jej niezawodność. Ważnym czynnikiem mającym wpływ na bezpieczeństwo jest odpowiednie ustabilizowanie rusztu torowego, przez co minimalizowane jest ryzyko utraty stateczności konstrukcji. Zarówno minimalizacji imperfekcji, jak też zapewnieniu stateczności konstrukcji służy proces regulacji osi toru. W artykule przedstawiono ideę komputerowego...
-
Proceduralne modelowanie stworów w Suboceanic
PublicationSuboceanic to niewielki program wykonywalny zajmujący 50 kilobajtów. Został zaprezentowany na party demoscenowym Assembly 2005 w kategorii intro 64k. Efektem działania programu jest multimedialna animacja, w której zarówno obraz jak i dźwięk generowany jest w czasie rzeczywistym. Ta praca opisuje szczegółowo algorytmy opracowane podczas produkcji tego intra do generowania proceduralnych stworów i roślin. Opisana metoda polega na...
-
Modelowanie maszyn synchronicznych w ujęciu grafów wiązań
PublicationW pracy przedstawiono w sposób jednolity modelowanie maszyn synchronicznych (MS) metodą grafów wiązań (GW) dla potrzeb symulacji szeroko pojętych systemów energetycznych i systemów napędowych, w szczególności systemów o naturze hybrydowej. Omówiono ogólne założenia modelowania MS w oparciu o koncepcję dwóch sprzężeń podstawowych - wzorcowego sprzężenia transformatorowego i wzorcowego sprzężenia elektromechanicznego. Model MS opracowano...
-
Modelowanie maszyn synchronicznych w ujęciu grafów wiązań
PublicationW referacie przedstawiono w sposób jednolity modelowanie maszyn synchronicznych (MS) metodą grafów wiązań (GW) dla potrzeb symulacji szeroko pojętych systemów energetycznych i systemów napędowych, w szczególności systemów o naturze hybrydowej. Omówiono ogólne założenia modelowania MS w oparciu o koncepcję dwóch sprzężeń podstawowych - wzorcowego sprzężenia transformatorowego i wzorcowego sprzężenia elektromechanicznego. Model MS...
-
Modelowanie i symulacja zachowania mięśnia szkieletowego o różnych własnościach dynamicznych.
PublicationPrzedstawiono nieliniowy model zachowania mięśnia szkieletowego, który uwzględnia różnorodne własności dynamiczne poszczególnych odcinków mięśnia. Opisane są zasady obliczania współczynników modelu w przypadku modelu mięśnia wypoczętego i zmęczonego. Zaprezentowane zostały zasymulowane ekscentryczne i koncentryczne skurcze oraz bilanse energetyczne dla poszczególnych zachowań mięśnia.
-
Modelowanie magnetycznego pola rozproszonego z wykorzystaniem MES
PublicationW artykule zaprezentowano zalety oraz możliwości, ale i też ograniczenia jakie posiada MES. Z całą pewnością jest to bardzo użyteczna i obiecująca metoda numeryczna, pozwalająca na modelowanie zjawisk elektromagnetycznych, w szczególności zaś magnetycznego pola rozproszonego. Biorąc pod uwagę szybko postępujący rozwój możliwości obliczeniowych współczesnych komputerów oraz towarzyszący mu rozwój oprogramowania MES można stwierdzić,...
-
Interpretacja wyników badań wyciągania georusztu z gruntu.
PublicationPrzedstawiono procedurę interpretacji wyników badań typu ''pull-out'' umożliwiająca ocenę sprężysto - plastycznej współpracy układu grunt - georuszt, opracowaną w oparciu o własne badania laboratoryjne.
-
Przyczółki mostowe wspomagane konstrukcjami z gruntu zbrojonego
Publication.
-
Równania konstytutywne stali i stopów pracujących w wysokich temperaturach - identyfikacja parametrów i przykłady zastosowań
PublicationW pracy zaprezentowano parktyczne zastosowanie praw konstytutywnych opisujących pełzanie w metalach i ich stopach. Opisano procedurę identyfikacji parametrów przy zastosowaniu metody opartej na algorytmach genetycznych. Przedstawiono wyniki indentyfikacji dla stali austenitycznej 316. Zaprezentowano wyniki obliczeń MES mających na celu wyznaczenie trwałości fragmentu instalacji przemysłowej.
-
Modelowanie światłowodowych sensorów polarymetrycznych za pomocą oprogramowania LabVIEW
PublicationW komunikacie opisano aplikację umożliwiającą modelowanie pracy polarymetrycznych sensorów światłowodowych. Aplikacja ta, napisana w oparciu o platformę LabVIEW, umożliwia wyznaczenie odpowiedzi rzeczywistego sensora polarymetrycznego wykorzystującego monochromatyczne źródło światła. Omówiono problemy występujące w tworzeniu aplikacji do modelowania w graficznym środowisku do tworzenia aplikacji i zaprezentowano wybrane wyniki...
-
Metody wgłębnej mody$ kacji gruntu słabonośnego do posadowienia nowych i zapasowych lotniczych dróg startowych.
PublicationPo analizie oddziaływań statków powietrznych na nawierzchnię lotniska (miejsca postojowe, pasy startowe, drogi startowe) uznano za celowe rozważenie problemu wgłębnego ulepszania lub wzmacniania podłoża gruntowego. Dotyczy to szczególnie gruntu sła- bonośnego. Przedstawiono szybką i skuteczną metodę wzmacniania podłoża gruntowego przeznaczonego do budowy obiektów inżynier- skich wykorzystywanych do wykonywania cywilnych lub wojskowych...
-
Nieliniowe modelowanie odpowiedzi odłącznika wysokiego napięcia SGF 123 podczas trzęsienia ziemi
PublicationSprawność elementów sieci energetycznej, w tym odłączników wysokiego napięcia, jest istotnym elementem zapewnienia bezpieczeństwa na terenie dotkniętym trzęsieniem ziemi. W niniejszym artykule analizie sejsmicznej poddano model odłącznika dwukolumnowego obrotowego SGF 123 produkowany w Polsce. W pierwszym etapie wykonano analizę modalną celem weryfikacji modelu numerycznego. Następnie przeprowadzono szczegółową analizę dynamiczną...
-
Modelowanie przemieszczającej się struny w kontakcie z podukładem o parametrach skupionych
PublicationW artykule przedstawiono metodę modelowania i analizę układu składającego się z przemieszczającej struny w kontakcie z elementami o parametrach skupionych. Równania ruchu rozważanego układu wyprowadzane są metodą hybrydową, która wykorzystuje metodę dekompozycji modalnej oraz elementów skończonych. Zredukowany model modalny zbudowano dla podukładu nie uwzględniającego przyspieszenia Coriolisa i nieproporcjonalnego tłumienia. Zjawiska...
-
Modelowanie falownika napięcia z quasi-rezonansowym obwodem pośredniczącym
PublicationW pracy przedstawiono szerokopasmowe modelowanie falownika napięcia z quasi-rezonansowym obwodem pośredniczącym w środowisku symulatora SABER. Modele łączników energoelektronicznych oraz algorytm sterowania zostały zaimplementowane z wykorzystaniem języka programowania MAST. Dokładność modelu zweryfikowano w oparciu o porównanie charakterystycznych przebiegów symulacyjnych układu z przebiegami eksperymentalnymi oraz analizę porównawczą...
-
Modelowanie indywiduowe
PublicationRozdział omawia skrótowo idee modelowania indywiduowego i stosowanie standardowe metody. W dalszej części przedstawia opracowane środowisko dla modelowania zjawisk, w których współdziałanie wielu prostych jednostek prowadzi do powstawania złozonych struktur.
-
Komputerowe modelowanie.
Publication.
-
Modelowanie i symulacja maszyn elektrycznych metodą grafów wiązań.
PublicationW artykule przedstawiono modelowanie maszyn elektrycznych metodą grafów wiązań dla potrzeb symulacji szeroko pojętych systemów energetycznych, w szczególności systemów o naturze hybrydowej. Opisano zarys podstaw modelowania metodą grafów wiązań. Omówiono ogólne założenia modelowania maszyn elektrycznych w ujęciu grafów wiązań, bazującego na modelach obwodowych wzorcowego sprzężenia transformatorowego i elektromechanicznego. Wykorzystując...
-
Hybrydowa technologia wzmacniania gruntu w renowacji wałów przeciwpowodziowych
PublicationW artykule przedstawiono propozycję kompleksowego podejścia do renowacji wałów przeciwpowodziowych z zastosowaniem tzw. technologii hybrydowych. Autorzy prezentują technologię, opracowaną z udziałem Katedry Geotechniki, Geologii i Budownictwa Morskiego Politechniki Gdańskiej, łączącą znane metody dynamicznego wzmacniania podłoża gruntowego. Technologia, w swej hybrydowej formule, zapewnia odpowiednie wzmocnienie podłoża zalegającego...
-
Modelowanie procesów o różnych skalach czasowych na przykładzie instalacji Clausa do odzysku siarki
PublicationW przemyśle petrochemicznym odzyskiwanie siarki stanowi jeden z ważniejszych procesów towarzyszących kompleksowemu przetwarzaniu ropy naftowej i substancji pochodnych. W artykule przedstawiono matematyczny model instalacji odsiarczania gazów Clausa wraz z układem sterowania. Wnikliwa analiza procesów zachodzących w obiekcie pozwoliła zaproponować metodykę budowy i strukturę modelu adekwatną do potrzeb syntezy układu sterowania....
-
Modelowanie procesów ekonomicznych
e-Learning CoursesModelowanie ekonomiczne z wykorzystaniem klasycznych metod ekonometrycznych oraz teorii gier.
-
Viscoplastic constitutive laws and their implementation it the finite element method
PublicationW pracy przedstawiono zasady formułowania i zastosowania w metodzie elementów skończonych lepkoplastycznych praw konstytutywnych. Podano skrótowo sposób identyfikacji parametrów i omówiono pewne szczególne założenia, które muszą być przyjęte aby można było dane prawo zastosować w obliczeniach numerycznych.
-
Modelowanie zjawisk powodziowych
PublicationMiasta są zwykle wyposażone w systemy odprowadzania wód opadowych i roztopowych, składające się głównie z kanalizacji deszczowej, choć elementami systemu bywają także naturalne cieki, kanały otwarte i zbiorniki retencyjne. Nieustanne zabudowywanie zlewni wód opadowych leżących w miastach powoduje wzrost zagrożenia powodziowego. Stąd pojawia się coraz większe zainteresowanie możliwością symulacji i prognozowania przebiegu i skutków...
-
Modelowanie poszerzeń międzytorzy
PublicationZagadnieniu zwiększenia rozstawu torów równoległych na prostej, nazywanym poszerzeniem międzytorza, poświęcono wiele publikacji. Mimo to w praktyce inżynierskiej oraz w najnowszych podręcznikach akademickich preferowane są rozwiązania uznane za niewłaściwe, powodujące niekorzystne oddziaływania dynamiczne w pudle wagonu. Jako alternatywędla tej tendencji proponuje się unifikację algorytmów obliczających parametry liniowe, kątowe...
-
Modelowanie wrzenia pęcherzykowego.
PublicationMonografia jest poświęcona heterogenicznemu, nasyconemu wrzeniu pęcherzykowemu w dużej objętości. Celem opracowania jest prezentacja zarówno ugruntowanej wiedzy o wrzeniu pęcherzykowym, jak i przegląd najnowszych osiągnięć, idei, modeli matematycznych oraz metod badawczych dotyczących wrzenia w dużej objętości. Szczególny nacisk został położony na problem modelowania przejmowania ciepła oraz pierwszego kryzysu wrzenia.
-
Modelowanie szumów RTS
PublicationPrzytoczono charakterystyczne parametry szumu wybuchowego (Random Telegraph Signal, RTS). Przedstawiono algorytm programowego generatora szumów RTS. Algorytm został wyposażony w możliwość dodawania do wygenerowanych impulsów RTS szumu białego oraz szumu typu 1/f. Przedstawiono przykładowe realizacje wygenerowanych przebiegów.
-
Modelowanie szumów RTS
PublicationPrzytoczono charakterystyczne parametry szumu wybuchowego (Random Telegraph Signal, RTS). Przedstawiono algorytm programowego generatora szumów RTS. Algorytm został wyposażony w możliwość dodawania do wygenerowanych impulsów RTS szumu białego oraz szumu typu 1/f. Przedstawiono przykładowe realizacje wygenerowanych przebiegów.
-
Modelowanie łożysk foliowych
PublicationReferat stanowi wprowadzenie teoretyczne do oceny stanu zmęczenia metodami energetycznymi. Autor stara się wyjaśnić i znaleźć miarodajne cechy stanu zużycia zmęczeniowego z wykorzystaniem termowizji. W artykule zawarto krótki opis celu badań, stanowiska oraz wyników. Zaprezentowano również własne spostrzeżenia i ich odniesienie do występujących w literaturze teorii określania miary zużycia zmęczeniowego. Referat stanowi wprowadzenie...
-
Korelacje parametrów gruntu w badaniach stanu zagęszczenia nasypu kontrolowanego
PublicationPolowe badania porównawcze lekką płytą dynamiczną (LWD), płytą statyczną (VSS) oraz sondą dynamiczną. Wzajemne zależności pomiędzy dynamicznym modułem odkształcenia a pierwotnym i wtórnym modułem odkształcenia, a tak- że między stopniem zagęszczenia oraz modułem dynamicznym odkształcenia.
-
Komputerowe Modelowanie Materiałów
e-Learning CoursesKomputerowe Modelowanie Materiałów - Laboratoria Inżynieria Materiałowa, stopień I ( sem. VI )
-
Geosyntetyki w konstrukcji drogi kolejowej - modelowanie
PublicationGeosyntetyki, tzn. geowłókniny, geotkaniny, geosiatki, geomembrany, geowykładziny itp. są powszechnie stosowane w budownictwie, w tym przy budowie, modernizacji i remontach linii transportowych: przesyłowych (rurociągi), komunikacyjnych (drogi kolejowe, drogi kołowe itp.). Liniowe budowle transportowe mają charakter wielowarstwowy, przez co każda kolejna warstwa posiada inne warunki obciążenia. W wyniku działających na drogę kolejową...
-
Influence of instalation of piles with partial and full displacement of the soil on the subsoil strength
PublicationZjawiska zachodzące w bezpośrednim sąsiedztwie pobocznicy pali przemieszczeniowych mają ważne znaczenie dla ich pracy w podłożu. Zmiany stanu naprężenia pionowego, poziomego, zmiana struktury gruntu, wilgotności i zagęszczenia stwarza nowe warunki oddziaływania w strefie pobocznica - podłoże. Przedstawiono wyniki badań sondą CPT w sąsiedztwie pali CFA dla gruntów uwarstwionych, niespoiste / spoiste. Zwrócono uwagę na dobór parametrów...
-
Modelowanie dynamiki odbieraka prądu pojazdu kolejowego do celów diagnostycznych
PublicationNiewłaściwa współpraca odbieraka prądu i sieci trakcyjnej, w trudnych warunkach lokalnych, może prowadzić do uszkodzenia sieci trakcyjnej i pantografu. W ramach rozwoju metod monitoringu i diagnostyki dla tych podsystemów, tworzone są nowe i dokładniejsze narzędzia symulacyjne, których zakres obejmuje modelowanie zarówno napowietrznej sieci trakcyjnej i pantografu, a także ich dynamicznego oddziaływania. Głównym celem jest dokładniejsza...
-
Modelowanie symulacyjne procesów
e-Learning CoursesWitam na kursie Modelowanie symulacyjne procesów! Mam nadzieję, że wiedza i umiejętności zdobyte podczas zajęć będą przydatne w Państwa życiu zawodowym :) Do zobaczenia wkrótce, Marzena Grzesiak
-
Modelowanie procesu nagrzewania pompy wielotłoczkowej PWK 27 firmy HYDROTOR podczas rozruchu w niskich temperaturach otoczenia
PublicationW artykule przedstawiono modelowanie procesów nagrzewania pompy wielotłoczkowej PWK 27 firmy HYDROTOR podczas rozruchu w niskich temperaturach otoczenia (warunkach szoku termicznego).
-
Oiled soil washing in dynamic conditions by micellar surfactants solutions and obtained effluents treatment
PublicationZbadano możliwość zastosowania micelarnych roztworów biosurfaktantu (JBR 425), surfaktantów syntetycznych (Rokanolu NL5, NL6, NL8) i ich mieszanin (Rokanol NL6 : JBR 425) do wymywania oleju syntetycznego z gruntu w procesie mycia gleby w warunkach dynamicznych. Micelarne roztwory Rokanolu NL6 oraz NL8 wykazały nieznacznie wyższą efektywność wymywania oleju z gruntu w porównaniu z efektywnością usuwania oleju przy pomocy roztworów...
-
Modelowanie fizyczne i numeryczne procesów cieplno-przepływowych w kotle z tangencjalną komorą spalania.
PublicationPraca przedstawia metodologię modernizacji kotła pyłowego z tangencjalną komorą spalania w aspekcie ograniczenia emisji toksycznych składników węgla,siarki i azotu oraz doboru optymalnych parametrów termodynamicznych mieszania i spalania. W tym celu wykorzystano eksperymentalne modelowanie fizyczne kwasowo-zasadowe i uzupełniono je symulacjami numerycznymi z zastosowanie moprogramowania Fluent.
-
Modelowanie systemów samoreprodukujacych się
PublicationAbstrakt opisuje system samoreprodukujący się zrealizowany w środowisku DigiHive. Środowiskiem jest dwuwymiarowa przestrzeń, w której poruszają się, zderzają się i tworzą wiązania stosy sześciokatnych płytek. Na wyższym poziomie organizacji struktura płytek specyfikuje funkcje których realizacja zmienia struktury innych płytek w otoczeniu.
-
Modelowanie, monitorowanie i sterowanie
PublicationArtykuł przedstawia przegląd najnowszych wyników prac prowadzonych w obszarach modelowania, monitorowania i sterowania systemami wodociągowymi i ściekowymi.Ze względu na palące potrzeby kompleksowej ochrony środowiska naturalnego systemy wodociągowe i ściekowe sa przedmiotem intensywnych prac badawczych oraz wdrożeniowych. Spełnienie wysokich wymagań jakości oczyszczanych ścieków oraz wody pitnej, przy jednoczesnej minimalizacji...
-
Modelowanie małej elektowni wiatrowej
PublicationW pracy przedstawiono model elektrowni wiatrowej o mocy 8500W wyposażonej w generator z silnikiem synchronicznym z magnesami trwałymi. W oparciu o analizę dostępnej literatury naukowej, norm technicznych, opracowano model elektrowni wiatrowej, który został zaimplementowany w środowisku Matlab Simulink. Model ten pozwala przeprowadzić analizę elektrowni wiatrowej, w której regulacja wytwarzanej energii odbywa się z wykorzystaniem...
-
Modelowanie bezpieczeństwa ruchu drogowego
PublicationKluczowe w badaniach bezpieczeństwa ruchu drogowego są analizy rozwoju ryzyka, stanowiące merytoryczną podstawę wszelkich, podejmowanych działań prewencyjnych i zaradczych. Mierzenie ich efektywności oraz monitoring procesu wdrażania jest zadaniem wymagającym odpowiedniego warsztatu naukowego uwzględniającego metody oceny, a także badania zmian poziomu bezpieczeństwa w kolejnych latach. Referat przedstawia metodykę działania w...
-
Modelowanie zachowania układu mięśni
PublicationW rozdziale są opisane podejścia do zamodelowania zachowania zespołu mięśni, które są oparte o zasady mechaniki. Zgodnie z tymi zasadami problem zamodelowania zachowania zespołu mięśni należy rozwiązać jako odwrotne lub proste zadanie dynamiki. Odwrotne zadanie dynamiki pozwala na wyznaczenie sił/momentów generowanych przez poszczególne mięśnie na podstawie danych kinematycznych, tzn. trajektorii ruchu oraz jej pochodnych (prędkości...