Search
Filters
total: 2300
filtered: 1559
-
Catalog
- Publications 1559 available results
- Journals 9 available results
- Publishing Houses 1 available results
- People 195 available results
- Inventions 1 available results
- Projects 30 available results
- Laboratories 7 available results
- Research Teams 16 available results
- Research Equipment 2 available results
- e-Learning Courses 451 available results
- Events 29 available results
Chosen catalog filters
displaying 1000 best results Help
Search results for: ANALITYKA PROCESOWA
-
Kompetencje analityka biznesowego
PublicationPublikacja zawiera slajdy do prezentacji stanu wiedzy dotyczącej kompetencji analityków biznesowych dla menedżerów oraz analityków z przemysłu. Prezentacja porusza następujące tematy: rodzaje kompetencji analityka i rola kompetencji behawioralnych; przegląd kompetencji analityków według IBM RUP, IIBA BABOK oraz badań ankietowych polskich analityków; wybrane wyniki z zakresu psychologii w inżynierii oprogramowania oraz wynikające...
-
Analityka specjacyjna związków metaloorganicznych
PublicationOmówiono ogólne założenia i problemy chemicznej analityki specjacyjnej zwią-zków metaloorganicznych. Przedstawiono zagadnienia związane z definicją celuanalizy, pobieraniem, konserwacją, przechowywaniem, przygotowaniem próbek,rozdzielaniem analitów oraz ich końcowym oznaczeniem. Opisano najczęściejwykorzystywane procedury analityki specjacyjnej i rodzaje stosowanych detek-torów.
-
Analityka chemiczna - problemy i wyzwania.
PublicationW artykule przedstawiono podstawowe informacje dotyczące: klasyfikacji metod analitycznych, jednostek używanych w zakresie analityki śladów, źródeł błędów, sposobu eliminacji niekorzystnych czynników mogących mieć wpływ na wynik końcowy analizy.
-
Cyjanki - właściwości, toksyczność i analityka
PublicationMonitorowanie poziomu jonów cyjankowych jest ważnym krokiem w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracy i życia człowieka. Konieczne jest prowadzenie badań mających na celu kontrolowanie poziomu związków zawierających grupy cyjankowe w poszczególnych obszarach środowiska i życia człowieka.
-
Analityka chemiczna w oczyszczalni ścieków
PublicationAnalityka chemiczna może być zarówno narzędziem pomocniczym na etapie projektowania linii technologicznej, jak i jest niezbędnym elementem na kolejnych etapach kontroli i monitoringu poszczególnych składników środowiska, zwłaszcza że na chwilę obecną całkowite uniknięcie składowania zagospodarowywanych osadów jest niemożliwe
-
Analityka surfaktantów w próbkach środowiskowych
PublicationSurfaktanty stanowią grupę związków charakteryzujących się specyficznymi właściwościami fizykochemicznymi (m.in. amfifilowa budowa, zdolność rozpuszczania się w cieczach o różnej polarności, zdolność do tworzenia micelli) i z tego względu są one wykorzystywane w wielu sferach działalności człowieka. Związki powierzchniowo-czynne ulegają różnorodnym przemianom fizykochemicznym, co umożliwia ich migrację między różnymi elementami...
-
Podejście procesowe do zarządzania jakością. Część II - opis, nadzorowanie i doskonalenie procesów
PublicationPrzedstawiono kolejne 3 etapy tworzące metodykę wdrażania podejścia procesowego do zarządzania jakością - opis przebiegu, bieżące nadzorowanie oraz doskonalenie procesów w firmie.
-
Jakość powietrza wewnętrznego analityka i monitoring
PublicationJakość powietrza wewnętrznego jest istotnym parametrem wpływającym na dobresamopoczucie i zdrowie człowieka. Kluczowego charakteru nabiera jego nieus-tanna kontrola i oznaczanie zawartości zanieczyszczeń, występującym w nim naróżnych poziomach stężeń. Do oceny jakości powietrza wewnętrznego wykorzys-tywana jest technika dozymetrii pasywnej. Przedstawiono podsumowanie donie-sień literaturowych na temat dozymetrów pasywnych stosowanych...
-
Analityka hormonów płciowych - problemy i wyzwania
PublicationW pracy przedstawiono informacje o przebiegu poszczególnych etapów procedur analitycznych oznaczania związków endokrynnych z grupy hormonów płciowych w próbkach środowiskowych wraz z opisem trudności, które mogą się pojawić przy optymalizacji warunków oznaczania.
-
Wysokosprawna chromatografia cieczowa w oznaczaniu składu grupowego oraz analityce technicznej i procesowej produktów naftowych.
Publication -
Techniki chromatografii cieczowej, stosowane w analityce technicznej procesów hydrolizy biomasy ligno-celulozowej - BMLC. Przegląd
PublicationObróbka wstępna biomasy ligno-celulozowej (BMLC) realizowana z zastosowaniem kwasów, zasad oraz enzymów jest ważnym etapem przetwarzania surowca przed procesem fermentacji. Podczas hydrolizy złożone struktury biopolimerów: celulozy, hemicelulozy i ligniny rozpadają się do związków o małej masie cząsteczkowej (cukry, oligosacharydy, związki fenolowe). Jednak nie jest to proces łatwy i wymaga doboru odpowiednich warunków procesu,...
-
Analityka i monitoring zanieczyszczeń środowiska. Tendencje rozwojowe.
PublicationW artykule przedstawiono informacje o najwazniejszych kierunkach rozwojowych w zakresie analityki i monitoringu środowiskowego. Coraz więcej uwagi poświęca się spełnieniu zasad zielonej chemii analitycznej. Dlatego też wzrasta znaczenie; -zielonych technik analitycznych, - bezpośrednich technik pomiaru szerokiego spektrum ksenobiotyków w poszczegolnych elementach środowiska
-
Metamfetamina : analityk w dochodzeniach kryminalistycznych
PublicationW ostatnich czasach jednym z najczęściej nadużywanych narkotyków jest metamfetamina. Jest ona stymulantem ośrodkowego układu nerwowego, opartym na szkielecie β-fenyloetyloaminy, który wpływa na mechanizmy neurochemiczne odpowiedzialne za, np. regulację akcji serca, temperatury ciała i ciśnienia krwi czy emocjonalne reakcje związane z czujnością. Metamfetamina poprawia nastrój, powoduje euforię, zwiększa czujność, zmniejszenia...
-
Analityka próbek wód spływnych z terenu portów lotniczych
PublicationPomimo wielu pozytywnych aspektów płynących z intensywnego rozwoju sektoru transportu lotniczego trzeba zdać sobie sprawę z faktu, że wszystkie przejawy aktywności związane z eksploatacją portów lotniczych prowadzą do zanieczyszczenia środowiska. Szczególnie ważnym aspektem związanym z eksploatacją portów lotniczych jest problem zanieczyszczenia powstających wód spływnych. Wody spływne z terenu lotnisk mogą zawierać wysokie poziomy...
-
Zarządzanie procesowe
PublicationW niniejszym rozdziale dokonano przeglądu podstawowych problemów związanych z zarządzaniem procesowym w jednostkach gospodarczych. Przedstawiono genezę, podstawowe definicje i pojęcia związane z zarządzaniem procesowym oraz założenia metodyczne transformacji organizacji zarządzanych na postawie specjalizacji funkcjonalnej w organizacje zarządzane procesowo. Ponadto sformułowano założenia zarządzania w procesowo zorganizownym przedsiebiorstwie.
-
Some advances in environmental analytics and monitoring
PublicationW pracy przedstawiono wkład Katedry Chemii Analitycznej w rozwój analityki środowiskowej i monitoringu, ze szczególnym uwzględnieniem analityki pozostałości leków w próbkach wodnych ( w układzie on-line i off-line), badań nad identyfikacją produktów degradacji organicznych zanieczyszczeń, analizy toksyn w wodach za pomocą techniki HPLC-DAD-MS, wykorzystania dozymetrii pasywnej do izolacji analitów z wody oraz jednoczesnego oznaczania...
-
Platinum group elements: a challenge for environmental analytics
PublicationW pracy opisano problemy związane z analityką platynowców (Platinum Group Elements - PGE) w próbkach środowiskowych (kurz uliczny, materia zawieszona, gleba i osady denne, wody, ścieki, próbki biologiczne). Scharakteryzowano poszczególne etapy procedury analitycznej mogące być źródłem błędów oraz powodować szereg trudności. Opisano sposoby pobierania, przechowywania i utrwalania próbek przeznaczonych do badań. Przedstawiono również...
-
Analityka śladów - wyzwania i problemy. Trace analysis- challenges and problems
PublicationPrzedstawiono główne źródła błędów w analityce składników śladowych i ultraśladowych obecnych w próbkach o złożonym składzie matrycy. Szczególną uwagę zwrócono na: klasyfikację metod i technik ze względu na stężenie analitu w próbce; jednostki służące do wyrażania stężeń w zakresie śladów i ultraśladów; etapy przygotowania próbek do oznaczeń końcowych; sposoby eliminacji lub zmniejszenia intensywności wpływu różnych czynników na...
-
Terminologia - pięta achillesowa analityków
PublicationW artykule podjęto tematykę związaną z brakiem poprawaności językowej, w szczególności w pracach naukowych różnego typu, jak również w materiałach reklamowych etc. Publikacja zachęca do stosowania polskiego nazewnictwa i unikania, w miarę możliwości, zawodowego żargonu lub wtrącania makaronizmów.
-
Analytics of dew and fog samples - problems and challenges
PublicationBadania analityczne próbek mgły i rosy mogą dostarczyć wielu interesujących informacji o stanie powietrza atmosferycznego i procesów, które w nim zachodzą. Badania takie stanowią jednak poważne wyzwanie analityczne m.in. ze względu na: konieczność dysponowania odpowiednimi urządzeniami do pobierania próbek, małe objętości próbek jakie udaje się zebrać w określonym czasie, co w istotnym stopniu determinuje wybór techniki ich przygotowania...
-
Antybiotyki aminoglikozydowe - problemy i wyzwania współczesnej analityki
PublicationZwiększające się zużycie produktów farmaceutycznych i ich przedostawanie się do środowiska naturalnego, jest jednym z istotnych problemów współczesnego świata. Legislacja dotycząca zawartości antybiotyków w środowisku naturalnym, żywności pochodzenia zwierzęcego, jak również w przypadku kontroli składu produktów farmaceutycznych ulega ciągłym zaostrzeniom. Stawia to przed analitykami coraz to nowe wyzwania polegające na opracowaniu...
-
Analityka hormonów steroidowych w próbkach materiałów biologicznych pobranych od człowieka
PublicationPróbki materiału biologicznego pobranego od człowieka (krew, mocz, ślina, łożysko, płyn owodniowy) mogą być źródłem cennych informacji o stanie zdrowia pacjenta. Wyniki zawartości hormonów steroidowych mogą być wykorzystane do diagnostyki hormonalnej lub w kontroli dopingu u sportowców. W pracy omówiono informacje literaturowe o dwóch podejściach w zakresie analityki hormonów steroidowych: - wykorzystanie bezpośrednich...
-
Preparatywna i procesowa chromatografia cieczowa.
PublicationOpisano znaczenie stosowania wysokosprawnej chromatografii cieczowej (P-HPLC) do rozdzielania i otrzymywania substancji. Podano rodzaje problemów rozdzielczych których rozwiązaniem jest odpowiednia kolumnowa chromatografia cieczowa. Przedstawiono zasady postępowania, zapewniające maksymalizację efektywności otrzymywania substancji z zastosowaniem P-HPLC. Opisano wymagania wobec kolumny chromatograficznej a szczególnie profilu przepływu...
-
Preparatywna i procesowa chromatografia cieczowa
PublicationNiniejszy artykuł został pomyślany jako swego rodzaju przewodnik optymalnego stosowania elucyjnej chromatografii cieczowej w skali preparatywnej lub procesowej do rozdzielania mieszanin substancji lub grup substancji. Może być tez pomocny w pracach nad optymalizacją warunków preparatywnego stosowania kolumnowej elucyjnej chromatografii gazowej oraz z eluentem w stanie nadkrytycznym, ponieważ wiele ogólnych reguł jest wspólnych...
-
Miód pszczeli, obiekt zainteresowania analityków
PublicationW pracy przedstawiona została charakterystyka organoleptyczna miodów odmianowych i ich działanie wspomagające w leczeniu różnych schorzeń, omówione zostały skład chemiczny miodu i rodzaje przeprowadzanych analiz oraz podano główne źródła zanieczyszczenia miodu.
-
Informacje analityczne w analityce specjacyjnej
PublicationW rozdziale przedstawiono :-podstawowe informacje o wyzwaniach zwiazanych z prtocesem uzyskiwania wiarygodnych informacji o różnych formach fizycznych i postaciach chemicznych poszczególnych pierwiastków, które moga występować w próbkach badanych obiektów materialnych-klasyfikację typów analityki specjacyjnej-główne obszary nauki i techniki , w których informacje o specjacji mają szczególne znaczenie.
-
Zielone rozpuszczalniki w analityce chemicznej
PublicationW kontekście zielonej chemii analitycznej najczęściej omawianymi obszarami analityki są etapy rozdzielania analitów i przygotowywania próbek do analizy, gdzie zużywa się największe ilości rozpuszczalników i odczynników. Priorytetem jest zmniejszenie ich ilości oraz wprowadzanie alternatywnych, bardziej bezpiecznych dla zdrowia ludzi i środowiska rozpuszczalników, tzw. zielonych rozpuszczalników (m.in. ciecze jonowe, płyny w stanie...
-
Centrum Doskonałości w zakresie Monitoringu i Analityki Środowiskowej
PublicationW artykule omówiono: cele i zadania Centrum Doskonałości Monitoringu i Analityki Środowiska (CEEAM); organizację pracy; pakiety robocze; podstawowe formy działalności edukacyjnej i naukowo-badawczej.
-
Artysta i analityk. Big data w przestrzeni kultury
PublicationTekst rozważa rolę Big Data - ogromnych zbiorów danych - w badaniu kultury oraz w jej tworzeniu. Przedmiotem analiz jest również wpływ tej technologii na twórczość artystyczną, w tym na współczesną architekturę i urbanistykę. Przedstawione zostały scenariusze potencjalnej przyszłej roli Big Data w społeczeństwie.
-
Procesowa orientacja w zarządzaniu bezpieczeństwem pracy.
Publication...
-
Trendy w analityce i monitoringu środowiskowym
PublicationProcedury i techniki analityczne znajdują praktyczne zastosowanie w anali-tyce szerokiego spektrum analitów występujących w próbkach środowiskowychsą przedmiotem zainteresowania coraz większej grupy analityków. W rozdzialeprzedstawiono informacje dotyczące celów i zadań oraz kierunków rozwoju ana-lityki i monitoringu. Szczególną uwagę zwrócono na niektóre z tendencji roz-wojowych które zaliczyć można do dwóch specyficznych...
-
Wykorzystanie gazowych mieszanin wzorcowych w analityce
PublicationMateriały odniesienia są bardzo popularnym i użytecznym narzędzie stosowanym w każdym laboratorium analitycznym. Związane jest to z ciągłą potrzebą monitoringu otaczającego nas powietrza i identyfikacji występujących w nim zanieczyszczeń oraz przeprowadzaniem na coraz szerszą skalę badań reprezentatywnych próbek mediów gazowych. Materiały odniesienia, a w szczególności certyfikowane materiały odniesienia są niezastąpionym elementem...
-
Rola łożyska ludzkiego w analityce ksenobiotyków
PublicationŁożysko jest ważnym organem łączącym matkę oraz dziecko. Ułatwia transport substancji odżywczych do płodu, ale także umożliwia migrację substancji toksycznych. Stosowanie używek w trakcie trwania ciąży stanowi poważny problem społeczny, ponieważ substancje te dzięki swojej budowie mogą przenikać przez łożysko i wpływać niekorzystnie na rozwój płodu. W związku ze szkodliwością tych substancji konieczne jest prowadzenie biomonitoringu...
-
Analiza kondensatów oddechowych - wyzwanie dla analityków
PublicationOd lat 90-tych XX wieku coraz szerszym zainteresowaniem, zarówno w środowisku medycznym jak i analitycznym, cieszą się metody nieinwazyjne polegające na badaniu indukowanej plwociny, kondensatu oddechowego oraz na pomiarze składu powietrza wydychanego. Kondensaty oddechowe zawierają wszystkie substancje, jakie występują w płynie wyściełającym układ oddechowy. Ze względu na stosunkowo prosty skład matrycy są one idealnymi próbkami...
-
Pokrywa śnieżna : Źródło informacji o zanieczyszczeniu środowiska : zadania analityki.
PublicationW pracy przedstawiono informacje o:-różnych typach stałego opadu atmosferycznego,-zakresie standardowych pomiarów pokrywy śnieżnej-technikach analitycznych wykorzystywanych w badaniach chemizmu pokrywy śnieżnej.
-
Analityka środowiskowa i monitoring: problemy i wyzwania = Environmental analytics and monitoring: problems and challenges
PublicationW wystąpieniu przedstawiono informacje na temat nowych rozwiązań metodycznych i aparaturowych związanych z:- bezrozpuszczalnikowymi technikami przygotowania próbek do analizy (solventless techniques of sample pretreatment),- wytwarzaniem nowych typów materiałów odniesienia,- zastosowaniem nowych technik pobierania próbek analitów z mediów środowiskowych.W referacie zwrócono uwagę na znaczenie technik chemometrycznych i sztucznej...
-
Model działania analityka biznesowego w administracji publicznej w celu przeciwdziałania ukrytym wymaganiom
PublicationCelem referatu było zaproponowanie modelu działania analityka biznesowego po stronie podmiotów administracji publicznej, który jest ukierunkowany na zapobieganie problemom wynikającym z występowania ukrytych wymagań. Podstawą tej propozycji są ogłoszone w 2015 r. dokumenty poświęcone analizie biznesowej, tzn. A Guide to the Business Analysis Body of Knowledge International Institute of Business Analysis oraz Business Analysis...
-
Terpeny w powietrzu wewnętrznym. Cz. II. Analityka terpenów i produktów ich utleniania.
PublicationKluczowe wydaje się poznanie dokładnego składu chemicznego Wtórnego Aerozolu Organicznego (SOA) obecnego w powietrzu wewnętrznym oraz określenie konkretnych mechanizmów odpowiedzialnych za jego powstawanie.
-
Tereny polarne - interesującym obszarem do badań Cz. II - Analityka próbek abiotycznych w Arktyce
PublicationW pracy ujęto problematykę zanieczyszczeń obszarów polarnych. Zwrócono szczególną uwagę na trwałe związki organiczne obecne w rejonie Arktyki w elementach przyrody nieożywionej. TZO pochodzenia antropogenicznego mogą pojawiać się na terenach polarnych za sprawą transportu na duże odległości z obszarów Euroazji i Ameryki Północnej. Badania poziomów zanieczyszczeń obecnych w próbkach abiotycznych na obszarze Arktyki stanowią fundament...
-
Nowe rozwiązania metodyczne i aparaturowe w zakresie analityki zanieczyszczeń środowiska
PublicationDążność do opracowania coraz to nowszych metod analitycznych umożliwiających wykrywanie i oznaczanie analitów występujących w próbkach środowiskowych na niskich poziomach zawartości stanowi nie lada wyzwanie dla współczesnych chemików - analityków. Ogromne znaczenie dla jakości uzyskiwanych wyników analitycznych i ich przydatności dla podejmowania decyzji w zakresie ochrony środowiska i gospodarki ma etap przygotowania próbek....
-
Wyzwania związane z analityką surfaktantów obecnych w różnych elementach środowiska
PublicationSurfaktanty (Surface Active Agents, SAAs) stanowią grupę związków, które ze względu na swoje specyficzne właściwości fizykochemiczne (zdolność do tworzenia micelli, rozpuszczania się w cieczach polarnych i niepolarnych oraz adsorpcji na granicy faz), mogą być stosowane w różnych celach, zarówno w gospodarstwach domowych jak i w przemyśle. Szerokie spektrum zastosowania oraz specyficzne właściwości surfaktantów powodują konieczność...
-
Zastosowanie chromatografii jonowej w analityce płynów biologicznych
PublicationW pracy przedstawiono wyniki stężeń kationów i anionów w próbkach śliny pobranej od dawców prowadzących różny styl życia (m.in. różniących się pod względem płci, wieku, wykształcenia, środowiska z którego się wywodzą, ilości i częstotliwości wypalanych papierosów oraz różniących się marką i mocą preferowanych wyrobów tytoniowych). Do oznaczania wybranych zanieczyszczeń wykorzystano technikę chromatografii jonowej. Stężenie zanieczyszczeń...
-
Chemometria w analityce chemicznej. II. Kalibracja wielowymiarowa
PublicationArtykuł prezentuje zalety kalibracji wielowymiarowej i zawiera omówienie uzywanych w niej technik chemometrycznych. Celem kalibracji jest znalezienie ilościowej zależności pomiędzy wynikiem (wynikami)pomiaru pewnej cechy (cech) próbki a zawartością w niej określonego analitu. Przy tradycyjnej kalibracji jednowymiarowej wykorzystujemy tylko jedną spośród wielu zarejestrowanych wartości sygnału, podczas gdy w kalibracji wielowymiarowej...
-
Techniki biologii molekularnej w analityce produktów mięsnych
PublicationW pracy przedstawiono możliwości wykorzystania reakcji PCR (Polymerase Chain Reaction) do identyfikacji patogennych drobnoustrojów a także do badania składu surowcowego w mięsnych produktach żywnościowych.
-
Biotesty - nowe podejście w analityce zanieczyszczeń środowiska.
PublicationZmiany zachodzące w środowisku np. wskutek pojawienia się zanieczyszczenia substancjami chemicznymi mogą wywoływać różnorakie niekorzystne efekty, zarówno bezpośrednio po ekspozycji, jak i w okresie późniejszym tzw. ''odległe skutki toksyczne''. Na podstawie zmian obserwowanych w różnych okresach czasu a jednocześnie na rzónych poziomach biologicznej organizacji można wnioskować o stanie zanieczyszczeń poszczególnych elementów...
-
Zastosowanie chromatografii jonowej w analityce wód spływnych
PublicationTransport wody z atmosfery do podłoża zachodzi głównie za pośrednictwem opadów atmosferycznych takich jak deszcz, mżawka, śnieg, grad i inne. Uzupełniającym sposobem depozycji zanieczyszczeń w fazie mokrej są osady atmosferyczne. Procesy depozycji mokrej i suchej zachodzą na powierzchni bardzo różnych obiektów: drzew, roślin uprawnych, pozbawioną roślinności glebę, skały, jeziora i rzeki, po różnego typu powierzchnie sztuczne stanowiące...
-
Rola związków znaczonych izotopowo w analityce środowiskowej
PublicationEtap pobierania próbki oraz przygotowania jej do analizy często stanowią najtrudniejsze zadanie analityczne, które może być przyczyną niekontrolowanych strat analitów, a zatem i wzrostu niepewności oznaczania zawartości analitu. Dlatego wymagane jest kontrolowanie strat analitów na wszystkich etapach przygotowania próbki do analizy. Nie jest to jednak proste zadanie. Powszechnie stosowane techniki ekstrakcji analitów z próbek środowiskowych...
-
Zastosowanie chromatografii jonowej w analityce surfaktantów (zpc)
PublicationSurfaktanty (ang. surface active agent, SAA) stanowią grupę związków charakteryzujących się specyficznymi właściwościami fizykochemicznymi. Podstawową właściwością związków powierzchniowo czynnych jest ich zdolność rozpuszczania się w roztworach, których składnikami są substancje polarne i niepolarne. Różnorodność możliwości zastosowania związków powierzchniowo czynnych nie pozostaje bez wpływu na środowisko. Stosowanie surfaktantów...
-
ZASTOSOWANIE ELEKTRONICZNEGO NOSA W ANALITYCE ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA
PublicationJakość powietrza podlega ocenie według kryteriów określonych normami prawnymi. Ze względu na liczne zanieczyszczenia powietrza wewnętrznego i zewnętrznego, które mogą zagrażać zdrowiu człowieka niezbędne jest kontrolowanie ich stężeń oraz identyfikacja ich źródeł. Coraz częściej do tego celu wykorzystuje się elektroniczne nosy, czyli przyrządy analityczne umożliwiające szybkie wykrywanie i rozróżnianie mieszanin substancji zapachowych...
-
Zastosowanie elektronicznego nosa w analityce zanieczyszczeń środowiska
PublicationProblem jakości powietrza jest przedmiotem coraz większego zainteresowania ze względu na wpływ na środowisko, komfort życia i zdrowie ludzi. Wzrost stężenia niektórych zanieczyszczeń w powietrzu związany jest głównie z emisją tych składników ze źródeł antropogenicznych. Substancje złowonne, zwane odorami, wywołują najwięcej skarg i zażaleń ze strony ludzi, głównie tych którzy mieszkają i/lub pracują na terenach leżących w zasięgu...