Search
Filters
total: 218
Search results for: pozycjonowanie satelitarne
-
Geodezja Satelitarna z elementami Astronomii 2023/2024
e-Learning Courses -
Systemy nawigacji kosmicznej i satelitarnej (2023/2024 - lato)
e-Learning CoursesKurs do przedmiotu "Systemy nawigacji kosmicznej i satelitarnej" realizowanego na kierunku geodezja i kartografia (WILiŚ), studia I stopnia, semestr VI (2023/2024 - lato).
-
Przegląd budowy i funkcjonalności współczesnych bezzałogowych statków powietrznych do celów fotogrametrycznych
PublicationFotogrametria z lotniczych platform bezzałogowych rozumiana jako nowe narzędzie do wykonywania pomiarów łączy możliwości wykonywania pomiarów fotogrametrycznych naziemnych, lotniczych, a nawet suborbitalnych, stanowiąc jednocześnie niskobudżetową konkurencję dla klasycznej fotogrametrii lotniczej czy teledetekcji satelitarnej. W pracy przedstawiono podstawy budowy bezzałogowego statku powietrznego przeznaczonego do lotów fotogrametrycznych...
-
Ochrona odbiorników GNSS przed zakłóceniami celowymi
PublicationArtykuł dotyczy zastosowania algorytmów przestrzennego cyfrowego przetwarzania sygnałów dla potrzeb selektywnej eliminacji sygnałów zakłócających pracę odbiorników nawigacji satelitarnej GNSS. Omówiono podatność tych odbiorników na ataki elektroniczne typu zagłuszanie oraz spoofing. Polegają one na celowej emisji sygnałów niepożądanych w paśmie pracy systemu. Następnie przedstawiono koncepcję przeciwdziałania tego rodzaju zakłóceniom...
-
Przegląd budowy i funkcjonalności współczesnych bezzałogowych statków powietrznych
PublicationFotogrametria z lotniczych platform bezzałogowych rozumiana jako nowe narzędzie do wykonywania pomiarów łączy możliwości wykonywania pomiarów fotogrametrycznych naziemnych, lotniczych, a nawet suborbitalnych, stanowiąc jednocześnie niskobudżetową konkurencję dla klasycznej fotogrametrii lotniczej czy teledetekcji satelitarnej. W pracy przedstawiono podstawy budowy bezzałogowego statku powietrznego przeznaczonego do lotów fotogrametrycznych...
-
Wybrane problemy wyznaczania przebiegu trasy kolejowej z wykorzystaniem rozwiązań sieciowych GPS
PublicationW pracy zwrócono uwagę na niewystarczającą skuteczność stosowanych dotychczas na kolei metod kształtowania osi toru w płaszczyźnie poziomej. Sformułowano tezę, że możliwości radykalnej poprawy sytuacji stwarza metoda ciągłych pomiarów satelitarnych GPS, zastosowana przez zespół naukowy z Politechniki Gdańskiej. Przedstawiono ogólna charakterystykę pomiarów satelitarnych i opisano przebieg przeprowadzonych badań terenowych. Przeprowadzone...
-
Fotogrametria cyfrowa z elementami widzenia komputerowego 2021/2022
e-Learning CoursesCelem przedmiotu jest przygotowanie studenta do realizacji zaawansowanych prac techniczno- rozwojowych z wykorzystaniem technik fotogrametrii naziemnej, lotniczej oraz teledetekcji satelitarnej.
-
Energy deposition on the inner surface of a Hall Effect thruster for satellite
PublicationHET - Hall Effect Thruster, to silnik powszechnie wykorzystywany w kosmonautyce do pozycjonowania satelitów. Medium dostarczającym ciąg silnikowi jest zjonizowany gaz. Praca przedstawia wyniki trzech symulacji komputerowych: 1. Modelowanie sondy Langmuira zanurzonej w plazmie ksenonowej o warunkach zbliżonych do tych panujących w silniku HET. Symulacje wykonano metodą metodą Particle-in-Cell Monte Carlo. Celem była analiza oddziaływania...
-
Marka a postrzeganie nowych produktów
PublicationNiniejszy rozdział wprowadza czytelników w tematykę związaną z marką, która odgrywa istotną rolę w procesie urynkowienia nowych produktów. Omówiono w nim pojęcie marki i jej funkcje. Przybliżono też zagadnienie budowania zaufania do produktów, występujące rodzaje ryzyka oraz korzyści dla klienta związane szczególnie z jego sferą emocjonalną.W dalszej części opracowania scharakteryzowano różne podejścia związane z opracowaniem strategii...
-
Modeling of performance and safety of a multi-task unmanned autonomous maritime vehicle = Modelowanie ruchu i bezpieczeństwa wielozadaniowego bezzałogowego autonomicznego pojazdu wodnego
PublicationAt the beginning of the paper the aim of research is presented. Then the method is introduced. Next, the unmanned autonomous maritime vehicle is briefly described. The following chapter concerns a model of vehicle performance including the ballasting and motion. Some information on an integrated steering, positioning and stabilization system of the vehicle is briefly presented in the paper. Such the system enables to obtain a fully...
-
Projektowanie układów geometrycznych toru w dostosowaniu do systemu GPS
PublicationW pracy zwrócono uwagę na fakt, że zastosowanie satelitarnej techniki pomiarowej (w wariancie pomiarów ciągłych) powoduje konieczność opracowania nowej metody projektowania układów geometrycznych toru. Ponieważ kształtowanie kierunków prostych trasy na podstawie pomiarów satelitarnych nie sprawia żadnych trudności, skupiono się na kwestii projektowania odcinków położonych w łuku. Założono, że projektowanie układu geometrycznego...
-
Tworzenie poligonu kierunków głównych trasy kolejowej z wykorzystaniem pomiarów GPS
PublicationW pracy przedstawiono kolejny moduł opracowywanego w Politechnice Gdańskiej programu komputerowego SATTRACK do wizualizacji, oceny i projektowania trasy kolejowej, dostosowanego do techniki ciągłych pomiarów satelitarnych. Jest to moduł TRACK_POL, służący do tworzenia poligonu kierunków głównych trasy kolejowej. Zapisane w pliku tekstowym współrzędne prostych wykorzystuje się do wyznaczenia ich równań w państwowym układzie odniesień...
-
Geodezja i nawigacja satelitarna w transporcie 2022/2023
e-Learning Courses -
Sensory obserwacji satelitarnej (Satellite Observation Sensors) 22/23
e-Learning Courses -
Sensory obserwacji satelitarnej (Satellite Observation Sensors) 23/24
e-Learning Courses -
Geodezja i nawigacja satelitarna w transporcie 2023/2024
e-Learning CoursesPodstawowe pojęcia geodezji i nawigacji. Ziemia jako powierzchnia odniesienia dla pomiarów. Systemy odniesienia i współrzędnych stosowane w nawigacji i geodezji. Instrumenty geodezyjne przeznaczenie, funkcje i budowa. Geneza systemów geodezji i nawigacji satelitarnej. Ruch sztucznych satelitów Ziemi. Globalne Systemy Pozycyjne: GPS (Global Positioning System), GLONASS (GLObal NAvigation Satellite System), Galileo. Odbiorniki kodowe...
-
Mówiące mapy
PublicationW niniejszym referacie przedstawiony został prototyp systemu informacji przestrzennej oraz nawigacji, przeznaczony do wspomagania poruszania się osób niewidomych po terenie miejskim. Stanowi on wynik prac badawczych wykonanych w Katedrze Systemów Geoinformatycznych wydziału ETI Politechniki Gdańskiej w ramach grantu badawczo-rozwojowego "Mówiące Mapy". Jego działanie było przedmiotem wielu testów, których rezultaty zostały przedstawione...
-
Zastosowanie mobilnych pomiarów satelitarnych do określania położenia wysokościowego torów
PublicationW pracy podjęto próbę sprawdzenia, na jaką dokładność można było liczyć na kolejnych etapach rozwoju techniki mobilnych pomiarów satelitarnych w zakresie określania położenia wysokościowego torów. Do tego celu wykorzystano wyniki kampanii pomiarów satelitarnych przeprowadzonych na przestrzeni 2009-2015. W wyniku przeprowadzenia odpowiedniej procedury obliczeniowej wykazano, że w okresie tym dokładność pomiarów satelitarnych wyraźnie...
-
Selected problems of determining the course of railway routes by use of GPS network solution
PublicationW 2009 roku Politechnika Gdańska rozpoczęła prace nad wykorzystaniem ciągłych pomiarów pozycji systemów geodezji satelitarnej dla wyznaczania przebiegu trasy kolejowej z wykorzystaniem fazowych metod GPS opartych o serwis NAVGEO polskiej Aktywnej Sieci Geodezyjnej ASG-EUPOS. W celu eliminacji błędów przypadkowych wpływających na dokładność wyznaczenia trasy kolejowej w następnym roku zespół przeprowadził dwie kampanie pomiarowe...
-
Zastosowanie GPS do lokalizacji zdarzeń drogowych
PublicationW referacie przedstawiono wyniki przeprowadzonego w powiecie kartuskim oraz na terenie miasta Gdańsk projektu pilotażowego zrealizowanego w ramach projektu celowego KBN nr 10 T12 026 2000 C/5301 pt. ''Zastosowanie GPS do lokalizacji zdarzeń drogowych na sieci dróg i ulic w wybranych powiatach województwa pomorskiego''. Projekt ten przeprowadzony został przez Katedrę Inżynierii Drogowej Politechniki Gdańskiej oraz Katedrę Geodezji...
-
Marcin Żmuda
PeopleMarcin Żmuda - specjalista marketingu internetowego w Google oraz założyciel agencji Embasy. Autor Update Time - wiadomościa z obszaru SEO. Pierwsze kampanie SEO przygotowywałem już w 2007 roku. Aktualnie jestem Head of SEO w firmie Orion Media Group zajmującym się zagadnieniami związanymi z pozycjonowaniem w wyszukiwarkach internetowych oraz rozbudową grupy serwisów własnych. Moja agencja, Embasy specjalizuje się przede wszystkim...
-
Analiza i badania systemu antyspoofingowego GPS
PublicationW rozprawie doktorskiej podjęto problem badawczy, jakim jest przeciwdziałanie spoofingowi w systemie nawigacji satelitarnej GPS. Spoofing oznacza rodzaj ataku elektronicznego, w którym urządzenie, zwane spooferem, przesyła do odbiornika sygnały imitujące te, które są odbierane z satelitów GPS. Odbiór sygnałów imitujących powoduje wyznaczenie nieprawidłowych informacji dotyczących czasu, położenia lub prędkości. Rozprawa obejmuje...
-
Regulacja osi toru w warunkach pomiarów satelitarnych :(program badań) = Geometrical adjustment of the railway track in the conditions of the satellite surveying : (research program)
PublicationW pracy zwrócono uwagę na uwarunkowania związane z zastosowaniem technik pomiarów satelitarnych GPS w pomiarach inwentaryzacyjnych linii kolejowych. Wskazano na konieczność nawiązania współpracy pomiędzy specjalistami z dziedziny pomiarów satelitarnych i środowiskiem kolejowym. Może to spowodować radykalną poprawę w zakresie poziomu utrzymania kształtu geometrycznego torów, gdzie występująca obecnie sytuacja budzi poważne zastrzeżenia....
-
Badanie i analiza efektywności pracy naziemnego, samoorganizującego się systemu radiolokalizacyjnego
PublicationJak wiadomo, klasyczne systemy hiperboliczne posiadają strukturę łańcuchową, i pracują w trybie synchronicznym. Taka hierarchiczna struktura tradycyjnych systemów hiperbolicznych, zwłaszcza zaś wymóg zapewnienia synchronicznej pracy łańcucha stacji stanowi istotne utrudnienie jego pracy. Poza tym uszkodzenie stacji głównej skutkuje wyłączeniem z eksploatacji całości łańcucha i tym samym pozbawia dostępu do usługi radiolokalizacyjnej...
-
System wykrywania i przeciwdziałania spoofingowi GPS
PublicationSpoofing w systemach nawigacji satelitarnej jest atakiem elektronicznym, który polega na nieuprawnionej emisji sygnałów stanowiących imitacje rzeczywistych sygnałów odbieranych z satelitów. Powoduje on wyznaczenie nieprawidłowych informacji o czasie, położeniu i prędkości odbiornika. Z uwagi na trudność jego wykrycia, spoofing stanowi poważniejsze zagrożenie niż proste zagłuszanie sygnałów zakłóceniem o dużej mocy (ang. jamming)....
-
OBRAZOWANIE ROZKŁADU NATĘŻENIA DŹWIĘKU W OTOCZENIU URZĄDZENIA MOBILNEGO Z WYKORZYSTANIEM WEKTOROWYCH CZUJNIKÓW AKUSTYCZNYCH
PublicationW referacie przedstawiono wyniki pomiarów rozkładu natężenia dźwięku w otoczeniu urządzenia mobilnego. Rozkład energii akustycznej pozyskano w polu swobodnym z wykorzystaniem metody natężeniowej w dziedzinie widma. W tym celu zastosowano zintegrowaną sondę natężeniową składającą się z czujników pomiaru przepływu cząstek powietrza oraz ciśnienia akustycznego. Pojedynczy czujnik przepływu cząstek powietrza jest czuły w jednej płaszczyźnie....
-
Innowacyjność rozwiązań technologicznych w planowanym do wdrożenia zrobotyzowanym procesie spawania
PublicationW opinii przedstawiono ocenę innowacyjności zrobotyzowanego spawania na stanowisku wyposażonym w antropomorficzny robot typu FANUC model ArcMate 100iB o 6+3 osiach z kontrolerem programującym R-J3iC w trybie pracy PTP, w pozycjoner tokarski typu TCM 1630250 oraz w układ jezdny VDC-6000. Duża precyzja i powtarzalność pozycjonowania jak i wysoki poziom niezawodności określony indeksem (MTBF) tworzą wraz z oprogramowaniem do śledzenia...
-
Telekomunikacyjne wsparcie narzędziowe działań zapobiegawczych w zakresie akwizycji, dystrybucji i wymiany informacji w procesie koordynacji i współpracy służb
PublicationPotrzeba prowadzenia efektywnego procesu współpracy służb i organów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe wymaga wsparcia ze strony nowoczesnych systemów telekomunikacyjnych, uwarunkowanych ich specjalnym przeznaczeniem. Z uwagi na charakter działań, rozwiązania dla potrzeb koordynacji i współpracy muszą być realizowane jako systemy rozproszone umożliwiające przenoszenie i przetwarzanie informacji multimedialnych,...
-
Mirosław Kazimierz Gerigk dr hab. inż.
People -
Finding deformation of the straight rail track by GNSS measurements
PublicationW 2009 roku na Politechnice Gdańskiej i Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni zostały przeprowadzone, po raz pierwszy, ciągłe pomiary satelitarne toru kolejowego z wykorzystaniem względnej metody fazowej na bazie polskiej Aktywnej Sieci Geodezyjnej ASG-EUPOS i serwisu czasu rzeczywistego RTK (GPRS) - NAVGEO. Przeprowadzona analiza wykazała silny związek między lokalizacją odbiornika GNSS i dokładnością wyznaczania pozycji, wpływ...
-
ZRÓŻNICOWANIE RYNKÓW PRACY NA PRZYKŁADZIE WYBRANEJ GRUPY KRAJÓW UE
PublicationOpracowanie ma na celu zbadanie zróżnicowania potencjału krajowych rynków pracy państw, które w roku 2004 wstąpiły do struktur UE, z punktu widzenia popytu na pracę i jej podaży. W badaniach wykorzystano metodę indukcji, elementy statystyki opisowej i metodę taksonomiczną. Syntetyczny miernik rozwoju rynków pracy dał możliwość pozycjonowania krajowych rynków pracy. Przeprowadzone badania wskazały wysokie zróżnicowanie poszczególnych...
-
Inżynieria kosmiczna i satelitarna, W, TKiS, sem.02, zimowy 22/23
e-Learning Courses -
Inżynieria kosmiczna i satelitarna, L, TKiS, sem.02, zimowy 22/23
e-Learning Courses -
Inżynieria kosmiczna i satelitarna, P, TKiS, sem.02, zimowy 22/23
e-Learning Courses -
Evaluating the mobile robot positions using accelerometer data
PublicationThis paper analyzes the problem of determining the position of a robot using an accelerometer, which is an essential part of inertial measurement units (IMU). The information gained from such a gauge, however, requires double integration of sensor data. To assure an expected effect, a mathematical model of a low-cost accelerometer of the MEMS type is derived. Moreover, in order to improve the performance of positioning based on...
-
Podstawy systemów okrętowych, W, PiBJ, sem.3, zimowy 24/25
e-Learning CoursesPojęcie systemu okrętowego, funkcje i klasyfikacja systemów okrętowych, wymagania formalno - prawne wodniesieniu do instalacji i urządzeń okrętowych, zdolność do ruchu statku ogólne wiadomości o układzienapędowym, ogólne wiadomości o instalacjach okrętowych, instalacje przeciwpożarowe, instalacje zęzowe ibalastowe, instalacje sanitarne statku, wentylacja i klimatyzacja okrętowa, okrętowe urządzenia i instalacjechłodnicze. Systemy...
-
Podstawy systemów okrętowych, W, OiKM, sem. 3, zimowy 24/25
e-Learning CoursesPojęcie systemu okrętowego, funkcje i klasyfikacja systemów okrętowych, wymagania formalno - prawne wodniesieniu do instalacji i urządzeń okrętowych, zdolność do ruchu statku ogólne wiadomości o układzienapędowym, ogólne wiadomości o instalacjach okrętowych, instalacje przeciwpożarowe, instalacje zęzowe ibalastowe, instalacje sanitarne statku, wentylacja i klimatyzacja okrętowa, okrętowe urządzenia i instalacjechłodnicze. Systemy...
-
Pojazdy autonomiczne na przykładzie samojeżdżącego samochodu Google`a
PublicationPod pojęciem pojazdu autonomicznego rozumiemy pojazdy zdolne do poruszania się bez udziału człowieka. Nie jest to nowa koncepcja, powstanie samej idei datuje się na lata 20 XX wieku, a początki wprowadzania jej w życie na lata 80. Obecnie istnieją głównie w formie prototypów będących w trakcie testów. Do jednych z najbardziej obiecujących zaliczyć możemy pojazd firmy Google. Pojazdy te zdolne są do wykrywania przeszkód znajdujących...
-
Scenariusz rozwoju dla obszaru Bezpieczeństwo żywności
PublicationOpracowanie jest częścią foresightu technologicznego: Żywność i żywienie w XXI wieku - wizja rozwoju polskiego sektora spożywczego, wykonanego w ramach projektu, realizowanego w latach 2009-2011 przez konsorcjum: Instytut Ogrodnictwa (dawniej Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa) w Skierniewicach, Instytut Badań nad Przedsiębiorczością i Rozwojem Ekonomicznym EEDRI przy Społecznej Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Zarządzania...
-
Scenariusz rozwoju dla obszaru Innowacyjne opakowania
PublicationOpracowanie jest częścią foresightu technologicznego: Żywność i żywienie w XXI wieku - wizja rozwoju polskiego sektora spożywczego, wykonanego w ramach projektu, realizowanego w latach 2009-2011 przez konsorcjum: Instytut Ogrodnictwa (dawniej Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa) w Skierniewicach, Instytut Badań nad Przedsiębiorczością i Rozwojem Ekonomicznym EEDRI przy Społecznej Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Zarządzania...
-
Mechanika, W, MiBM, I st., sem. 02, letni 23/24, (PG_00061190)
e-Learning CoursesMechanika ogólna jest przedmiotem podstawowym, przygotowującym do studiowania innych przedmiotów teoretycznych, takich jak np.: wytrzymałość materiałów, mechanika płynów, termodynamika, podstawy konstrukcji maszyn, teoria maszyn i mechanizmów, podstawy automatyki, robotyka, technologie kosmiczne i satelitarne.Podczas zajęć studenci zapoznają się z podstawowymi prawami i zasadami mechaniki oraz uczą się rozwiązywania zadań praktycznych.
-
An Intergrated Model of Motion, Steering, Positioning and Stabilization of an Unmanned Autonomous Maritime Vehicle
PublicationIn the paper the aim of an interdisciplinary research is presented. The research method is introduced. An object the unmanned autonomous maritime vehicle is briefly described. The key research problem concerns a combined model of the vehicle motion including the loads of lift and hydrodynamic nature. The model takes into account the gravity and displacement forces, resistance and thrust forces, lift and other hydrodynamic forces....
-
Urządzenie do mobilnego monitoringu zanieczyszczeń gazowych powietrza atmosferycznego
InventionsPrzedmiotem wynalazku jest szkielet i układ do mobilnego monitoringu zanieczyszczeń powietrza w przestrzeni komunikacyjnej. Stosowany w dowolnych obiektach ruchomych takich jak samochody, tramwaje lub autobusy. Służy do automatycznego pomiaru zanieczyszczeń komunikacyjnych powietrza. Umożliwia bieżący pomiar zanieczyszczeń powietrza wzdłuż ciągów komunikacyjnych z określeniem czasu i miejsca tych zanieczyszczeń. Urządzenie...
-
Ryszard Jasiński dr hab. inż.
People -
Mechanika, W, MTR, I st., sem. 02, letni 23/24, (PG_00060473)
e-Learning CoursesMechanika ogólna jest przedmiotem podstawowym, przygotowującym do studiowania innych przedmiotów teoretycznych, takich jak np.: wytrzymałość materiałów, mechanika płynów, termodynamika, podstawy konstrukcji maszyn, teoria maszyn i mechanizmów, podstawy automatyki, robotyka, technologie kosmiczne i satelitarne. Podczas zajęć studenci zapoznają się z podstawowymi prawami i zasadami mechaniki oraz uczą się rozwiązywania zadań praktycznych.
-
Kamil Guzdek
PeopleI am Kamil Guzdek, an SEO expert with a strong academic background in search marketing. I have been involved with SEO since 2012 and have so far worked on more than 100 domains. I'm currently working at Electorlux - leading SEO works, and running pan-european campaigns. My work has been nominated to Global Search Awards and European Search Awards, which is why I'm looking forward to the future of search engine optimization. I...
-
Oprzyrządowanie technologicznych systemów wytwarzania (PG_00050175)
e-Learning CoursesWYKŁAD: Rola oprzyrządowania w systemach wytwarzania części maszyn. Błędy wpływające na dokładność wykonania w uchwytach obróbkowych. Ustalenie przedmiotu w uchwycie. Zamocowanie przedmiotu w uchwycie. Ustalenie i zamocowanie uchwytu na obrabiarce. Uchwyty tokarskie. Uchwyty wiertarskie. Uchwyty frezarskie. Uchwyty modułowe. Uchwyty narzędziowe. Oprzyrządowanie montażowe. Zasady użytkowania uchwytów uniwersalnych. Koszty stosowania...
-
Algorytm ekstrakcji cech biometrycznych twarzy
PublicationW referacie zawarto opis metody automatycznej lokalizacji oraz parametryzacji punktów charakterystycznych w obrazie twarzy. Do lokalizacji punktów charakterystycznych wykorzystano zmodyfikowany algorytm EBGM (ang. Elastic Bunch Graph Matching). Algorytm ten pozwala lokalizować punkty w obrazie przy założeniu niezmienności topologii grafu połączeń między nimi.W referacie przedstawiono podstawy teoretyczne metody oraz zaimplementowany...
-
Wstępne badania technologii spawania złączy narożnych ze stali niskoweglowej i nierdzewnej o grubości g=6mm i g=10mm
PublicationCelem pracy był dobór parametrów spawania dla spoin narożnych o grubości 6mm i 10mm próbek wykonanych ze stali niskowęglowej S355 i stali nierdzewnej - typu 304 (X6CrNI18-10). Złącza były spawane laserowo, jednostronnie z pełnym przetopem a powierzchnie lica i grani zapewniają uzyskanie szczelności przylegającego elementu uszczelniającego. Próbki zostały dostarczone przez Zleceniodawcę. Próby zostały przeprowadzone na stanowisku...
-
Zdolni z Pomorza - Równania i układy równań - Spotkanie Akademickie 22.05.2021 r.
e-Learning CoursesRównania opisują świat językiem matematyki. Stanowią podstawę do zrozumienia wielu procesów i zjawisk zachodzących w przyrodzie. Od wieków są siłą napędową naszej cywilizacji. Gdyby nie zostało sformułowane równanie – „Prawo powszechnego ciążenia Newtona” nie moglibyśmy dziś korzystać z łączności satelitarnej, telewizji cyfrowej i nawigacji GPS. Na spotkaniu akademickim przedstawimy m.in. metodę macierzy odwrotnej. Na ćwiczeniach...