Publications
Filters
total: 351
Catalog Publications
Year 2015
-
Analiza drgań przewodu jezdnego sieci trakcyjnej w aspekcie oceny jej stanu technicznego.
PublicationGórna sieć trakcyjna jest nadal najefektywniejszym sposobem zasilania kolejowych pojazdów elektrycznych. Sieć jezdna nie ma możliwości technicznych redundancji, co wymaga okresowej oceny stanu technicznego w celu zapewnienia prawidłowej współpracy z odbierakami prądu pojazdów. W artykule przedstawiono aspekty oceny stanu technicznego górnej sieci trakcyjnej na podstawie modelowania matematycznego i wybranych badań laboratoryjnych....
-
Analiza impedancji sieci prądu stałego w instalacjach fotowoltaicznych
PublicationW artykule przedstawiono analizę impedancji różnicowej i wspólnej, sieci DC instalacji fotowoltaicznej. Badania impedancji przeprowadzono wykorzystując model matematyczny przygotowany w oparciu o teorię linii długiej. Otrzymane wyniki porównano z pomiarami laboratoryjnymi wykonanymi za pomocą analizatora impedancji.
-
Analiza zaburzeń elektromagnetycznych generowanych przez pojazdy szynowe
PublicationW artykule scharakteryzowano specyfikę zakłóceń elektromagnetycznych w aplikacjach kolejowych. Opisano metody analizy zaburzeń elektromagnetycznych generowanych przez pojazdy szynowe. Przykładowe wyniki analiz w dziedzinie czasu i częstotliwości porównano z wynikami analizy czasowo-częstotliwościowej, umożliwiającej identyfi kację i lokalizację źródeł zaburzeń w pojazdach szynowych. Wskazano możliwe przyczyny zmian poziomów...
-
Analysis of electromagnetic disturbances in DC network of grid connected building-integrated photovoltaic system
PublicationThis paper focuses on conducted electromagnetic interference (EMI) emissions and propagation in the DC network of grid connected building integrated photovoltaic (PV) system. The investigated PV system, consists of ten solar panels, cabling and the grid-connected one phase inverter. The EMI simulation model of the real PV system has been developed with the aid of impedance analyzer measurements of solar panels and the DC network...
-
Badania eksperymentalne rezonansowego przetwornika piezoelektrycznego typu "unimorph"
PublicationW artykule opisano badania eksperymentalne piezoelektrycznego rezonansowego przetwornika zastosowanego do pomiaru właściwości mechanicznych tkanek miękkich. Po krótkim wstępie w kolejnych punktach przedstawiono opis stanowiska pomiarowego oraz metody pomiaru odkształceń prototypów, przesunięć częstotliwości rezonansowej, impedancji elektromechanicznej i parametrów schematów zastępczych. W dalszej...
-
BADANIA EWALUACYJNE TRANZYSTORA 650 V E-HEMT GAN DO ZASTOSOWAŃW WYSOKOSPRAWNYCH PRZEKSZTAŁTNIKACH DC/DC
PublicationTematem artykułu są badania wysokonapięciowegotranzystora z azotku galu typu E-HEMT w aplikacji przekształtnikaobniżającego napięcie typu buck. W pracy przedstawiono krótkącharakterystykę i zalety półprzewodników szerokoprzerwowych,a także opis tranzystora GS66508P-E03 w obudowie do montażupowierzchniowego (SMD). Następnie poruszono problemchłodzenia łącznika mocy SMD i przeprowadzono badanieporównawcze dwóch układów chłodzenia....
-
CM Voltage Compensators for Power Electronic Interfaces
PublicationThe experimental results presented in the paper have shown that the application of the PEIs might cause EMC related problems, especially in the case of the application of a group of connected converters. The most convenient way to reduce EMI currents and prevent aggregation of EMI currents introduced by a group of converters is through passive compensation of voltage interference sources inside of the single converters. In the...
-
Code development of a DSP-FPGA based control platform for power electronics applications
PublicationThis paper focuses on the implementation of power electronics algorithms in control platforms based on DSP-FPGA. Today’s power electronics technology demands high power computation with high speed interfacing at the same time. The most popular configuration is a DSP for the former and a FPGA for the latter. The main goal of this work was to develop a generic control system for power electronics application, but it is explained...
-
Compensation of Dead Time Effects for Shunt Active Power Filters
PublicationThe paper presents a comprehensive approach to the compensation of the grid current distortion for shunt active power filter systems. Four different sources of current distortion are addressed: imperfect grid synchronization caused by the distortion in the grid voltages, time delays in the estimation of compensating currents and grid voltages, fluctuations of the dc bus voltage, and the distortion of inverter output voltages due...
-
Comprehensive compensation of grid current distortion by shunt active power filters
PublicationThe paper presents a comprehensive approach to the compensation of grid current distortion in shunt active power filter systems. Four sources of current distortion are addressed: imperfect grid synchronization caused by the distortion in the grid voltages, time delays in the evaluation of grid voltages and computation of compensating currents, fluctuations of the dc bus voltage, and the distortion of inverter output voltages due...
-
Design and evaluation of a base module of active power electronic transformer
PublicationThis paper presents an active power electronic transformer (APET) based on modular structure. The proposed three phase APET consists of at least three base modules (BM). The input/output stage of the BM is based on half-bridge sub modules. The isolation stage includes a medium frequency transformer and is realized as a dual half-bridge. The paper describes construction process and explains the control strategy. The theoretical...
-
Design and modeling of the piezoelectric motor based on three resonance actuators
PublicationThis paper describes a piezoelectric motor which combines advantages from two existing piezoelectric motors topologies. The research work presents the design, simulations and measurements of the piezoelectric motor with three rotation-mode actuators. The aim of the project was to obtain the high speed piezoelectric motor. Other advantages of this conception are blocking torque, short response times, the ability to work in a hostile...
-
Dynamiczna aplikacja Internetowa ASP.NET silnika indukcyjnego jako elementu wirtualnego laboratorium maszyn elektrycznych
PublicationTematem referatu jest dynamiczna aplikacja internetowa, która umożliwia symulację obwodową silnika indukcyjnego trójfazowego Sg 100 L2 z wykorzystaniem interfejsu przeglądarki WWW. Model matematyczny silnika jest zdefiniowany w tzw. osiach naturalnych i sformułowany na podstawie metody energetycznej Lagrange’a. Do implementacji modelu maszyny w aplikacji internetowej wybrano projekt typu Web Forms, który jest składnikiem środowiska...
-
Electromagnetic interference frequencies prediction model of flyback converter for snubber design
PublicationSnubber design for flyback converters usually requires experimental prototype measurements or simulation based on accurate and complex models. In this study simplified circuit modelling of a flyback converter has been described to dimension snubbers in early stage of design process. Simulation based prediction of the transistor and diode ringing frequencies has been validated by measurements in a prototype setup. In that way obtained...
-
Low Frequency Conducted Emissions of Grid Connected Static Converters
PublicationPulse-width modulated rectifiers are nowadays commonly used for AC to DC power conversion. PWM rectification technology is very effective and allows for bidirectional power flow with the possibility of power factor improvement and low-order harmonic emission limitation. Unfortunately, employed PWM boost topology results with generation of input current harmonic distortions in a frequency range tightly correlated to modulation frequency....
-
Model dwuwirnikowej maszyny indukcyjnej w aspekcie elektromagnetycznego mechanizmu różnicowego
PublicationW referacie przedstawiono obwodowy model maszyny indukcyjnej z dwoma wirnikami, który proponowany jest w koncepcji elektromagnetycznego mechanizmu różnicowego. Koncepcja ta przewiduje zastosowanie dwuwirnikowej maszyny elektrycznej spełniającej jednocześnie funkcje mechanizmu różnicowego oraz napędu pojazdu samochodowego. W realizacji tej koncepcji niezbędna jest także przekładnia mechaniczna sprzężona z jednym z wałów silnika....
-
Modelling of Graphene Field-Effect Transistor for lectronic sensing applications
PublicationA top-gated Graphene Field-Effect Transistor (GFET) suitable for electronic sensing applications was modelled. The applied simulation method reproduces correctly the output transfer GFET characteristics and allows to investigate doping effect caused by different physical, chemical or biological factors. The appearance of additional charge in the system results in the shift of the current-voltage characteristic. This feature could...
-
Modelling of the High Speed Multi-Pole Synchronous Generator for Application in More Electric Aircraft Power Systems
PublicationIn this paper different models of the synchronous generator are presented. The simulation results compared with the measurements are shown. Certain physical phenomena are included in described models for the porpoise of adequate analysis of the more electric aircraft power system. For different modelling levels, such as functional level or behavioural level, different physical phenomena have been included. Simulation results for...
-
Modelowanie dynamiki odbieraka prądu pojazdu kolejowego do celów diagnostycznych
PublicationNiewłaściwa współpraca odbieraka prądu i sieci trakcyjnej, w trudnych warunkach lokalnych, może prowadzić do uszkodzenia sieci trakcyjnej i pantografu. W ramach rozwoju metod monitoringu i diagnostyki dla tych podsystemów, tworzone są nowe i dokładniejsze narzędzia symulacyjne, których zakres obejmuje modelowanie zarówno napowietrznej sieci trakcyjnej i pantografu, a także ich dynamicznego oddziaływania. Głównym celem jest dokładniejsza...
-
MODELOWANIE NIELINIOWOŚCI OBWODU MAGNETYCZNEGO NA PRZYKŁADZIE TRANSFORMATORA 1 FAZOWEGO. ASPEKTY DYDAKTYCZNE
PublicationW artykule opisano proces dydaktyczny związany zanalizą stanów przejściowych na przykładzie załączanianieobciążonego transformatora 1-fazowego. Eksploatacjatransformatorów z rdzeniem ferromagnetycznym wiąże się zkoniecznością przeciwdziałania skutkom dużych prądówłączeniowych, w tym odpowiedniego doboru zabezpieczeń.Zrozumienie przyczyn powstawania prądu łączeniowego jestkluczowym zagadnieniem przy doborze aparatury w obwodachzasilania...
-
Modelowanie współpracy odbieraka prądu z siecią trakcyjną
PublicationW artykule przedstawiono aspekty oceny współpracy odbieraka prądu z górną siecią trakcyjną na podstawie porównania modeli matematycznych. Zaprezentowano modele odbieraków prądu i sieci jezdnej wskazując na ich użyteczność do oceny siły stykowej i uniesienia przewodów jezdnych. Wykonano szereg symulacji stanów dynamicznych interakcji górnej sieci trakcyjnej i odbieraka prądu dla różnych parametrów. W szczególności zwrócono uwagę...
-
Performance Evaluation of a 650V E-HEMT GaN Power Switch
PublicationGaN power switches have better characteristics compared to the state-of-the-art Si power transistors. These devices offer high operating temperature and current densities, fast switching and low on-resistance. However, currently only a few producers offer technology of high voltage GaN transistors. Immaturity of this technology is the reason why experimental evaluation of GaN parameters must be performed to properly exploit their...
-
Piezoelektryczne przetworniki elektromechaniczne
PublicationKryształy piezoelektryczne w polu elektrycznym drgają. Amplituda drgań jest największa przy częstotliwości rezonansowej. Do budowy przetworników elektromechanicznych są wykorzystywane elementy piezoceramiczne, które mają wysoką sprawność przetwarzania energii elektrycznej na energię drgań.
-
Pływająca elektrownia wodna
PublicationPodano wybrane elementy teorii oraz założeń projektowych elektrowni wodnej zlokalizowanej na zakotwiczonej barce na rzece. Obliczenia podano na przykładzie konkretnej lokalizacji. Podano warianty wyposażenia elektrowni oraz sposobu przyłączenia takiej elektrowni do systemu elektroenergetycznego lub odbioru indywidualnego.
-
Power Surge Compensator based on a Four Level Diode Clamped Inverter for ship application. Average model
PublicationPaper presents continuous average value model of Power Surge Compensator based on a Four Level Diode Clamped Inverter with super capacitor as a energy storage device. This conditioner is design for power surge or fluctuation elimination, by compensating it with energy stored in ESD. Continuous average value model of multilevel S-PWM has been presented also. Summary of raised problem is a simulation model made in PowerSim Psim 8...
-
Precyzyjna kompensacja zniekształceń harmonicznych prądu przez równoległy filtr aktywny
PublicationW artykule zaprezentowano cztery źródłaniedokładnej kompensacji harmonicznych prądu przez filtraktywny. Są nimi: niedokładna synchronizacja z napięciem siecizasilającej, opóźnienia wprowadzane w układzie sterującym,fluktuacje napięcia w obwodzie pośredniczącym orazzniekształcenia napięć generowanych przez przekształtnikenergoelektroniczny spowodowane głównie czasem martwym.W artykule przedstawiono wpływ zaproponowanych udoskonaleńalgorytmu...
-
Representation of magnetic hysteresis in a circuit model of a single-phase transformer
PublicationThe paper presents a mathematical model for the hysteresis phenomenon in a multi-winding single-phase core type transformer. The set of loop differential equations was developed for K-th winding transformer model where the flux linkages of each winding includes a flux common Φ to all windings as function of magneto motive force Θ of all windings. The first purpose of this paper is to determine a hysteresis nonlinearity involved...
-
Solutions of inverter systems in Shore-to-Ship Power supply systems
PublicationThe article presents a clearly formulated need for installing S2SP (Shore to Ship Power) systems, in particular Medium Voltage (MV) systems, along with certain solutions of modern inverter systems used in those systems. Requirements and basic configurations of S2SP systems are discussed, focusing in particular on capabilities of the S2SP system with DC distribution busbar. Moreover, on the background of the executing assumptions...
-
Sterowanie wielopoziomowym filtrem aktywnym z selektywną kompensacją harmonicznych
PublicationW artykule przedstawiono metodę sterowaniawielopoziomowym równoległym filtrem aktywnym z możliwościąselektywnej kompensacji wybranych harmonicznych prąduz uwzględnieniem ograniczeń prądowych przekształtnika. Falownikwielopoziomowy umożliwia dokładniejsze generowanie napięciawyjściowego przy mniejszej częstotliwości modulacji orazumożliwia zmniejszenie wymiarów filtrów sieciowych względemklasycznego falownika dwupoziomowego. Użycie...
-
TECHNIKI CAD W INŻYNIERII ELEKTRYCZNEJ - WYBRANE ZAGADNIENIA
PublicationW pracy przedstawiono różne techniki CAD (ang. Computer Aided Design) wykorzystywane w inżynierii elektrycznej dla potrzeb komputerowego modelowania 3D przetworników elektromechanicznych. Wirtualne modele 3D różnych urządzeń są użyteczne nie tylko przy opracowywaniu dokumentacji technicznej ale są także wykorzystywane w obliczeniach inżynierskich:...
-
The Dynamic Model of Magnetic Hysteresis
PublicationThis paper presents the scalar dynamic magnetic hysteresis model based on the Preisach theory. The important role in this theory played hysteresis operator states. The changes of these operators` states are not immediate in the dynamic model but they are a function of time and parameter k representing the magnetic properties of the material. In this paper the transient state of the hysteresis operator is defined by the nonlinear...
-
Voltage and frequency regulation of a standalone induction generator by reduced-rating power electronic compensators - comparative evaluation
PublicationIn this paper are considered two fundamental topologies of power electronic compensators for voltage and frequency control of a standalone self-excited induction generator (IG) system. These are voltage and current source inverter based shunt compensators with energy storage. The aim of this study is to assess main features of both topologies in dynamic and steady-state IG operation. The whole system is modelled with the aid of...
-
WYBRANE WYNIKI BADAŃ PROTOTYPU WIELOKOMÓRKOWEGO SILNIKA PIEZOELEKTRYCZNEGO
PublicationW artykule przedstawiono wybrane wyniki badań prototypu nowego wielokomórkowego silnika piezoelektrycznego (WSP). Badany silnik jest przeznaczony do zastosowania w układzie sterowania położeniem fotela w pojazdach samochodowych. Koncepcja struktury elektromechanicznej rozważanego WSP bazuje na trzech rezonansowych aktuatorach piezoelektrycznych o modulowanym ruchu obrotowym. Struktura elektromechaniczna każdego z trzech aktuatorów...
-
Wyznaczanie parametrów modelu generatora synchronicznego zmodyfikowaną metodą SSFR w oparciu o symulacje MES z uwzględnieniem nasycenia
PublicationW artykule przedstawiono zmodyfikowaną metodę SSFR wyznaczania parametrów modelu generatora synchronicznego z uwzględnieniem nasycenia obwodu magnetycznego. Charakterystyki częstotliwościowe uzyskano na drodze symulacji z wykorzystaniem metody elementów skończonych. Założono, że stan nasycenia rdzenia generatora może zostać uwzględniony poprzez zmianę wartości względnej przenikalności magnetycznej. W pierwszym etapie symulację...
-
Zastosowanie modułu symulacji dynamicznej programu Autodesk Inventor do badań właściwości dynamicznych odbieraków prądu
PublicationW pracy przedstawiono wybrane zagadnienia komputerowego modelowania 3D podzespołów kolejowego odbieraka prądu typu 160 EC oraz jego złożenie jako integralnej konstrukcji w programie Autodesk Inventor. Omówiono sposób implementacji modelu 3D odbieraka w Module Symulacji Dynamicznej (MSD). W symulacji komputerowej badano proces unoszenia się odbieraka pod wpływem zadanego momentu obrotowego. Pokazano wybrane wyniki symulacji dynamicznej...
Year 2014
-
A predictive estimation based control strategy for a quasi-resonant dc-link inverter
PublicationIn this paper the predictive estimation based control strategy for a quasi-resonant dc link inverter (PQRDCLI) is developed. Instead of direct measurement of dc link input inverter current – its estimation with one step prediction is applied. The PQRDCLI fed induction motor, controlled with a predictive current estimation stabilized inverter output voltage slopes independently of load. Moreover, reduction of overvoltage spikes...
-
Analytical Modelling of the Multicell Piezoelectric Motor Based on Three Resonance Actuators
PublicationThis paper presents analytical model of the multicell piezoelectric motor. The results, obtained in the field of piezoelectric motors, have pointed out that these motors have potentially high possibilities in the future of special applications. The studied multicell piezoelectric motor have a stator using three rotating mode actuators. A theoretical analysis of operating principle of the rotating mode motor has been described....
-
Badania podstawowe maszyn elektrycznych
PublicationPrzedstawiono podstawowe wiadomości teoretyczne dotyczące transformatorów oraz maszyn: prądu stałego, asynchronicznych i synchronicznych. Następnie podano sposoby wyznaczania wielkości charakterystycznych oraz parametrów tych maszyn. Opisano sposoby wyznaczania charakterystyk określających właściwości elektromagnetyczne tych maszyn przy różnych rodzajach obciążeń i sterowania. Podano schematy połączeń umożliwiające przeprowadzenie...
-
Comprehensive distortion compensation of grid-connected inverter currents
PublicationThe paper presents a comprehensive approach to the compensation of phase current distortion of grid-connected power inverters. Four different sources of current distortion are addressed: imperfect grid synchronization caused by the distortion in the grid voltages, voltage fluctuations in the dc link, time delays in the estimation of grid voltages, and the distortion of inverter output voltages due to dead-time effects and related...
-
Design and simulation of a new prototype of piezoelectric cantilever sensor/actuator for analysis of the soft tissues properties
PublicationThis paper is devoted to a new prototype of piezoelectric cantilever transducer dedicated for the characterization of the mechanical properties of soft tissues. General description of the actuator’s structure is presented including the basic principles of the measurement. The chosen geometry of the prototype is discussed and compared with the existing one. Constitutive equations are presented for the active and passive layer of...
-
Dynamiczna aplikacja internetowa maszyny indukcyjnej w ujęciu obiektowym dla potrzeb symulacji obwodowej
PublicationTematem referatu jest dynamiczna aplikacja internetowa, która umożliwia symulację obwodową silnika indukcyjnego trójfazowego z wykorzystaniem interfejsu przeglądarki WWW. Model matematyczny silnika jest zdefiniowany w tzw. osiach naturalnych i sformułowany na podstawie metody energetycznej Lagrange’a. Do implementacji modelu maszyny w aplikacji internetowej wybrano projekt typu Web Forms, który jest składnikiem środowiska programistycznego...
-
DYNAMICZNA APLIKACJA INTERNETOWA SYMULACJI OBWODOWEJ MASZYNY INDUKCYJNEJ. UJĘCIE OBIEKTOWE
PublicationArtykuł dotyczy zastosowania dynamicznej aplikacji internetowa do symulacji obwodowej silnika indukcyjnego trójfazowego, wykorzystującej interfejs przeglądarki WWW. Model obwodowy silnika sformułowano w układzie osiach naturalnych i ujęciu metody energetycznej Lagrange’a. Implementację modelu maszyny w aplikacji internetowej wykonano w projekcie typu Web Forms, który jest elementem środowiska Microsoft Visual Studio. Kod programu...
-
Dynamiczny model histerezy magnetycznej
PublicationW referacie przedstawiono skalarny dynamiczny model histerezy magnetycznej oparty na teorii Preisacha. W teorii tej istotną rolę odgrywają stany tzw. operatorów histerezowych. W modelu dynamicznym zmiany stanów tych operatorów nie są natychmiastowe, ale są pewną funkcją czasu. W funkcji tej uwikłany jest także parametr k reprezentujący właściwości magnetyczne materiału. W tej pracy stan przejściowy operatora jest określony poprzez...
-
Formowanie napięć wyjściowych trójfazowego przekształtnika sieciowego
PublicationW artykule przedstawiono kompensację dwu zasadniczych zjawisk powodujących zniekształcenia prądów fazowych przekształtnika sieciowego. Pierwszym z nich są zniekształcenia napięcia sieci. W celu ich eliminacji zaproponowano uśrednianie za okres podstawowej harmonicznej uchybu regulatora napięcia obwodu pośredniczącego oraz predykcję napięcia sieci. Drugim natomiast są zniekształcenia napięć wyjściowych przekształtnika sieciowego....
-
Half-Order Modeling of Saturated Synchronous Machine
PublicationNoninteger order systems are used to model diffusion in conductive parts of electrical machines as they lead to more compact and knowledge models but also to improve their precision. In this paper a linear half-order impedance model of a ferromagnetic sheet deduced from the diffusion of magnetic field is briefly introduced. Then, from physical considerations and finite elements simulation, the nonlinear half-order impedance model...
-
Magnetic Field Generated by Short Circuit Current in the 110 kV Power System
PublicationElectric fields within tissues induced by magnetic fields including transients or short-term peaks should not be time averaged and be regarded as instantaneous values as established in the ICNIRP (International Commission on Non - Ionizing Radiation Protection) guidelines. Measurements of power lines magnetic fields with regard to human beings exposure are carried out typically with maximum current load at current balance condition...
-
Model referencyjny sieci trakcyjnej - koncepcja modelowania
PublicationGórna sieć trakcyjna jest nadal najefektywniejszym sposobem zasilania kolejowych pojazdów elektrycznych. Wzrost prędkości pojazdów zwiększa pobór mocy oraz wymaga zapewnienia prawidłowej współpracy odbieraków prądu z siecią jezdną. Podejmowane są prace związane z komputerowym wspomaganiem projektowania sieci trakcyjnych. W tej pracy omówiono autorski model matematyczny sieci trakcyjnej w kontekście tzw. modelu referencyjnego oraz...
-
Modelowanie matematyczne górnej sieci trakcyjnej dla potrzeb diagnostyki odbieraków prądu
PublicationGórna sieć trakcyjna jest obecnie najbardziej skutecznym sposobem zasilania kolejowych pojazdów elektrycznych. Wzrost prędkości pojazdów zwiększa pobór mocy i wymaga zapewnienia właściwej współpracy odbieraków prądu pojazdów z siecią jezdną. Metody modelowania i projektowania wspomaganego komputerowo dla górnej sieci trakcyjnej są obecnie na całym świecie szeroko rozwijane. W artykule przedstawiono nowy model matematyczny elementów...
-
Modelowanie nierównomiernego nasycenia nabiegunnika generatora synchronicznego
PublicationW artykule przedstawiono koncepcję modelu obwodowego generatora synchronicznego (GS) w układzie współrzędnych naturalnych. W równaniach modelu uwzględniono zarówno niesinusoidalny rozkład uzwojeń, jak i nierównomierne nasycenie nabiegunników. Do wyznaczenia indukcyjności własnych i wzajemnych uzwojeń GS zastosowano zmodyfikowaną metodę funkcji opisujących rozłożenie przestrzenne uzwojeń. Nierównomierne nasycenie nabiegunników GS...
-
Nauczanie bioinżynierii z zastosowaniem narzędzi informatycznych i metod stosowanych w elektrotechnice oraz grafach wiązań
PublicationPrzedstawiono sposoby badań zjawisk zachodzących w krwiobiegu za pomocą obwodów elektrycznych oraz grafów wiązań. Symulacje zjawisk stanowią jeden z elementów nauczania bioinżynierii dla studentów uczelni technicznych.