Wyszukiwarka
Wyniki wyszukiwania dla: biomonitoring
-
The Use of Vegetables in the Biomonitoring of Cadmium and Lead Pollution in the Environment
PublikacjaLead and cadmium emitted from various anthropogenic sources have the ability to accumulate in tissues of living organisms. The phenomenon of accumulation of metals in the body is harmful and undesirable. On the other hand, the ability of plants to accumulate heavy metals from the individual elements of the environment has been used in biomonitoring of pollution. Leaf and root of vegetables have particular predisposition for accumulating...
-
Biomonitoring zanieczyszczeń atmosfery z wykorzystaniem materiału roślinnego.
PublikacjaPrzedstawiono podział metod biologicznych wykorzystywanych w ocenie stanu powietrza atmosferycznego. Opisano metody oraz materiał roślinny wykorzystywany w tego rodzaju badaniach. Przedyskutowano zalety oraz wady poszczególnych metod oraz zwrócono uwagę na aspekty niezmiernie istotne do uzyskania rzetelnej informacji analitycznej. Przedstawiono również zastosowania chemometrii w biomonitoringu.
-
Aspects of the biomonitoring studies using mosses and lichens as indicatorsof metal pollution.
PublikacjaWykazano, wbrew wszelkim ograniczeniom, że mchy i porosty są dobrymi narzędziami służącymi do monitorowania zanieczyszczenia powietrza. Najlepsze rezultaty przynoszą badania w których stosuje się zarówno mchy jak i porosty łącznie, ponieważ rośliny te różnią się retencją i przyswajalnością metali.W pracy przedstawiono pasywną oraz aktywną formę monitoringu z wykorzystaniem biowskaźników i omówiono zalety oraz ograniczenia...
-
Biomonitoring – badanie zawartości metali ciężkich w mchach i porostach
PublikacjaOmówiono emisję zanieczyszczeń, w tym metali ciężkich, do środowiska oraz rodzaje biomonitoringu z wykorzystaniem roślin. Opisano biomonitoring z wykorzystaniem mchów, przeprowadzony na terenie Województwa Pomorskiego, podano schemat postępowania przy oznaczaniu pierwiatków w wodzie opadowej i mchach oraz anionów w wodzie opadowej, Podano wyniki dla mchu żywego i mchu suchego z 13 punktów pomiarowych. Wyodrębniono składowe główne...
-
Comparison of dry and living Sphagnum palustre moss samples in determining their biocumulative capability as biomonitoring tools
PublikacjaPorównano właściwości suchych i żyjących mchów Sphagnum palustre poprzez wyznaczenie ich zdolności biokumulacyjnych jako narzędzia przy biomonitoringu. Zastosowano dwie formy mchów w celu porównania ich wad i zalet i wybraniu najlepszej. Badania przeprowadzono na terenie zurbanizowanym w celu wyznaczenia głównych źródeł zanieczyszczeń. Przeprowadzono analizę klasterową oraz analizę głównych składowych w celu zidentyfikowania profilu...
-
Biomonitoring and health risks assessment of trace elements in various age- and gender-groups exposed to road dust in habitable urban-industrial areas of Hefei, China
Publikacja -
Warzywa jako narzędzie wykorzystywane w biomonitoringu metali ciężkich
PublikacjaW ostatnich dekadach miały miejsce istotne zmiany w gospodarce i to zarówno w skali globalnej jak i regionalnej oraz lokalnej. W sposób istotny wzrosło zapotrzebowanie na energię, transport ludzi i towarów. Tym zmianom w coraz większym stopniu towarzyszy wzrost dbałości o stan środowiska. Dlatego też coraz więcej uwagi zwraca się na coraz dokładniejszy monitoring i kontrolę poziomu zanieczyszczenia poszczególnych elementów środowiska...
-
Materiały biologiczne pochodzące od ptaków jako źródło informacji o zanieczyszczeniu środowiska Cz. I. Wykorzystanie piór ptaków w celu biomonitoringu środowiska
PublikacjaPióra ptaków skutecznie mogą być wykorzystywane jako narzędzie biomonitoringu. Ze względu na specyfikę wzrostu pióro ma zapis narażenia danego osobnika na związki toksyczne w dłuższym czasie, zwykle kilku tygodni.
-
PCA and multidimensional visualization techniques united to aid bioindication of elements from transplanted Sphagnum palustre moss exposed in the Gdańsk city area
PublikacjaPrzedstawiono wyniki badań zanieczyszczenia atmosfery w Gdańsku za pomocą oznaczeń 18 metali ciężkich w martwych i żyjących mchach Spagnum palustre. Mchy były eksponowane w 12 punktach miasta, a oznaczenia metali przeprowadzono techniką analizy neutronowej. Celem pracy było zbadanie: przydatności żywych i martwych mchów do biokumulacji metali, zanieczyszczenia poszczególnych dzielnic Gdańska metalami ciężkimi oraz narażenia mieszkańców...
-
Marek Biziuk prof. dr hab. inż.
OsobyUr. 25.06.1947 w Sokółce, Województwo Podlaskie. W latach 1964-1969 studiował na Wydziale Chemicznym PG. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał w 1977 r., a stopień doktora habilitowanego nauk chemicznych w zakresie chemia uzyskał na Wydziale Chemicznym PG 24.05.1995 r. Tytuł naukowy profesora nauk chemicznych uzyskał na Wydz. Chemicznym PG 6.04.2001 r. Członek Komitetu Chemii Analitycznej PAN od 2008, członek Zespołu ds....
-
Air Pollution: Monitoring
PublikacjaThe entry presents an overview of the issues in the field of air pollution monitoring. At the beginning, the general objectives of air monitoring, ambient air quality standards for so-called criteria pollutants, and their sources are discussed. In the next part, both analytical methods and instruments for monitoring of ambient air and stack gases are briefly presented. Additionally, other approaches used in air pollution monitoring,...
-
Passive sampling
PublikacjaPrzedstawiono możliwości wykorzystania technik pasywnych (opartych na swobodnym ruchu cząsteczek analitu do medium zatrzymującego) w analityce środowiskowej. Omówiono przykłady wykorzystania zarówno organizmów żywych (biomonitoring) jak i urządzeń pasywnych do pobierania próbek analitów z badanego medium (powietrze, woda, gleba).
-
Analysis and bioanalysis: an effective tool for data collection of environmental conditions and processes
PublikacjaReliable information that allows us to estimate the state of the environment and to forecast changes in the ecosystem are constantly required. Increasing environmental consciousness and dynamic development of analytical techniques are the main reasons for determining the wide range of pollutants occurring at very low concentrations in complex matrix samples. The presence and concentration of many of those pollutants in the environment...
-
Current air quality analytics and monitoring: A review
PublikacjaThis review summarizes the different tools and concepts that are commonly applied in air quality monitoring. The monitoring of atmosphere is extremely important as the air quality is an important problem for large communities. Main requirements for analytical devices used for monitoring include a long period of autonomic operation and portability. These instruments, however, are often characterized by poor analytical performance....
-
What should we know when choosing feather, blood, egg or preen oil as biological samples for contaminants detection? A non-lethal approach to bird sampling for PCBs, OCPs, PBDEs and PFASs
PublikacjaBirds are considered as good bio-monitors and they can provide highly valuable data about the level of contamination in their habitat. During the design of biomonitoring studies one of the first issues after choosing species is the choice of biological material. Non-lethally collected samples have recently been gaining greater attention as they offer several ethical and practical advantages. However, not all sample matrices are...
-
Effects of Addictive Substances During Pregnancy and Infancy and Their Analysis in Biological Materials
PublikacjaThe use of addictive substances during pregnancy is a serious social problem, not only because of effects on the health of the woman and child, but also because drug or alcohol dependency it detracts from childcare and enhances the prospect of child neglect and family breakdown. Developing additive substance abuse treatment programs for pregnant women is socially important and can help ensure the health of babies, prevent subsequent...
-
Paweł Filipkowski dr inż.
Osobymgr inż - Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wydział Nauk o Żywności, Katedra Mikrobiologii Technicznej i Żywnosci, Prof. Maria Wojtatowicz/ Prof. Waldemar Rymowicz, adiunkt - Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wydział Inzynieryjno-Ekonomiczny, Katedra Inżynierii Bioprocesowej, Prof. Tadeusz Miśkiewicz/ Prof. Edward Cybis, dr - Politechnika Gdańska, Wydział Chemiczny, Katedra Mikrobiologii, ś.p. Prof. Józef Kur, Staże w...
-
Endocrine disrupting compounds in the baby's world - A harmful environment to the health of babies
PublikacjaGlobally, there has been a significant increase in awareness of the adverse effects of chemicals with known or suspected endocrine-acting properties on human health. Human exposure to endocrine disrupting compounds (EDCs) mainly occurs by ingestion and to some extent by inhalation and dermal uptake. Although it is difficult to assess the full impact of human exposure to EDCs, it is well known that timing of exposure is of importance...
-
Assessment of baby disposable diapers application for urine collection and determination of phthalate metabolites
PublikacjaThe baby disposable diapers were investigated as a sampling material for urine collection and validated for the evaluation of the exposure of children to xenobiotics. Phthalate metabolites detected in urine samples were chosen as proof-of-concept analytes. For the determination of phthalate metabolites in children’s urine samples, high performance liquid chromatography coupled with tandem mass spectrometry (HPLC-MS/MS) was used. Two...
-
Meconium analysis as a promising diagnostic tool for monitoring fetal exposure to toxic substances: Recent trends and perspectives
PublikacjaPrenatal exposure to toxic substances is an important public health problem. Many biological specimens obtained from the fetus or mother are used for biomonitoring. Each material reflects exposure in a specific time period and has different advantages and disadvantages in terms of accuracy, time window of detection and cost/benefit ratio. Recently, meconium has become the matrix of choice in toxicology screening for detecting exposure...
-
Analysis of MArkers of Exposure to Constituents of Environmental Tobacco Smoke (ETS)
PublikacjaTobacco smoke is a complex mixture of more than 4000 chemical compounds, many of which are harmful to human health. These compounds belong to various chemical classes, including amides, imides, lactams, carboxylic acids, aldehydes, ketones, alcohols, phenols, amines, hydrocarbons, ethers, and inorganic compounds. There are three types of tobacco smoke streams: the mainstream, the sidestream, and environmental tobacco smoke (ETS)....
-
cDNA fingerprint from the hepatopancreatic glands of pond snails (Lymnaea stagnalis) exposed to benzo[a]pyrene
PublikacjaIdentification of differentially expressed genes that could be potentially used as biomarkers of PAH exposure of common invertebrate animal (like freshwater snail) would be a valuable resource for investigators interested in toxicology and biomonitoring of aquatic environments. Therefore, the aim of this research was to investigate effects of waterborne benzo[a]pyrene (B[a]P) exposure on mRNA expression in the pond snail’s (Lymnaea...
-
Czy istnieje idealny marker zanieczyszczeń środowiska wodnego? Cz. I. Klasyczne parametry jakości wody
PublikacjaWoda jest substancją niezbędną do życia dla organizmów żywych. Ze względu na ważne role jakie odgrywa w przyrodzie i życiu człowieka, troska o jej jakość powinna być kluczowym aspektem działalności społeczeństwa. Pomimo wzrastającej świadomości prośrodowiskowej, do wody nadal wprowadzane są różnorodne zanieczyszczenia. W celu ich identyfikacji oraz określania źródła emisji wykorzystywane są tzw. markery zanieczyszczenia środowiska...
-
Exploring avian exposure to parent polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs): Using the common eider Somateria mollissima in a global context
PublikacjaCompared to other organic contaminants, birds are rarely studied for their exposure to polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), mainly due to their effective metabolization of parent PAHs. However, as some studies suggest, exposure to PAHs may result in adverse health effects including decreased survival, especially following oil spills. In the present study, we analyzed samples from a sea duck, the common eider Somateria mollissima...
-
Trace Metal Contamination of Bottom Sediments: A Review of Assessment Measures and Geochemical Background Determination Methods
PublikacjaThis paper provides an overview of different methods of assessing the trace metal (TM) contamination status of sediments affected by anthropogenic interference. The geochemical background determination methods are also described. A total of 25 papers covering rivers, lakes, and retention tanks sediments in areas subjected to anthropogenic pressure from the last three years (2019, 2020, and 2021) were analysed to support our examination...
-
Passive sampling and/or extraction techniques in environmental analysis: a review
PublikacjaThe current state-of-the-art of passive sampling and/or extraction methods for long-term monitoring of pollutants in different environmental compartments is discussed in this review. Passive dosimeters that have been successfully used to monitor organic and inorganic contaminants in air, water, sediments, and soil are presented. The application of new approaches to the determination of pollutants at the sampling stage is discussed....
-
Evaluation of occupational exposure in a slide bearings factory on the basis of urine and blood sample analyses
PublikacjaZbadano wpływ pracy w zakładach łożysk ślizgowych na zdrowie pracowników. Przeprowadzono analizę próbek moczu i krwi pobranych od 42 pracowników i 6 osób zatrudnionych w administracji przedsiębiorstwa, stanowiących grupę kontrolną. Oznaczono zawartość Al, Cu, Pb i Zn we krwi i moczu pracowników dwukrotnie, przed i po terapii za pomocą chelatowania, stosując ICP-MS oraz metodę dodatku wzorca. Istotność różnic w zawartości pierwiastków...
-
Mocz ludzki jako źródło informacji na temat narażenia człowieka na różnorodne czynniki chemiczne
PublikacjaMocz - jest to wydzielina wytwarzana przez nerki w ilości ok. 1500 ml na dobę; płyn zawierający oprócz wody (95%) szkodliwe i zbędne produkty przemiany materii. Mocz jest materiałem biologicznym niezwykle bogatym w niezbędne informacje na temat funkcjonowania organizmu człowieka i efektów narażenia na szkodliwe substancje pochodzące z otaczającego środowiska. Ze względu na swoje właściwości, prosty sposób pobierania próbki, który...
-
Human hair as a biomarker of human exposure to persistent organic pollutants (POPs)
PublikacjaThe main aim of this article is to investigate the possibility of using human hair as a biomarker with particular emphasis on persistent organic pollutants (POPs). We report previous results of studies of this topic. We critically review the available information on analytical procedures applied during analysis of human hair. Finally, we discuss future trends and possibilities arising from hair analysis.
-
Rapana venosa as a bioindicator of environmental pollution
PublikacjaPrzedmiotem badań było porównanie wartości liczbowych parametrów biochemicznych organizmów mięczaka Rapana venosa pochodzących z obszarów zanieczyszczonych i czystych w bułgarskiej strefie przybrzeżnej Morza Czarnego. Oznaczano zawartość związków bioaktywnych (polifenole, białka) oraz poziom aktywności przeciwutleniającej. Występujące różnice mogą być podstawą do stwierdzenia, że mięczaki Rapana venosa mogą być wykorzystywane...
-
Wykorzystanie wyników badań próbek materiału biologicznego do oceny ekspozycji zawodowej i endemicznej
Publikacja.
-
Biogeochemia selenu i jego monitoring w materiałach biologicznych pochodzenia ludzkiego = Selenium biochemistry and its monitoring in biological samples
PublikacjaNa przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat selen stał się przedmiotem intensywnych badań naukowych w wielu dyscyplinach nauki. Najczęściej poruszanymi zagadnieniami są aspekty związane z biochemią, geologią, toksykologią, wykorzystaniem przemysłowym selenu oraz jego wpływem na organizmy żywe. Powodem szczególnego zainteresowania tym pierwiastkiem jest niewielka różnica pomiędzy jego poziomem niezbędnym a toksycznym oraz szereg...
-
Procedure of determination of volatile trihalomethanes in human urine with perwaporation and gas chromatography
PublikacjaPraca przedstawia wyznaczanie podstawowych parametrów walidacyjnych nowej procedury oznaczania lotnych związków chlorowcoorganicznych z grupy trihalometanów w próbkach moczu ludzkiego, opartej na zastosowaniu:- techniki perwaporacji na etapie izolacji i wzbogacania analitów;- bezpośredniego dozowania próbek ekstraktów (permeatu) do kolumny chromatograficznej;- chromatograficznego rozdzielanie mieszaniny na poszczególne składniki;-wykorzystaniu...
-
Nuclear Activation Methods in the Estimation of Environmental Pollution and the Assessment of the Industrial Plant Impact on the Citizens of Gdansk (Poland)
PublikacjaNeutronowa Analiza Aktywacyjna została wykorzystana do oceny stanu jakości powietrza atmosferycznego na podstawie badań analitycznych stopnia kumulacji zanieczyszczeń nieorganicznych w mchu torfowca, a także składu wód opadowych. Ponadto przedstawiono wyniki badań dotyczących szacowania ryzyka zawodowego pracowników zakładów przemysłowych na podstawie analizy próbek materiału biologicznego pobranego od osób narażonych.
-
Self-organizing maps classification of epidemiological data and toenail selenium content monitored on cancer and healthy patients from Poland
PublikacjaW pracy przedstawiono wyniki wielowymiarowej analizy danych pomiarowych (przy wykorzystaniu techniki samoorganizującej sie mapy (SOM))nad oszacowaniem zawartości selenu w próbkach paznokci pobranych od mieszkańców Województwa Pomorskiego ((w tym od grupy osób zdrowych i ze zdiagnozowaną chorobą nowotworową) i Lubuskiego. W wyniku przeprowadzonej analizy uzyskano podział uczestników ze zdiagnozowanym nowotworem na trzy różne grupy:1...
-
Assessment of selenium levels in toenail specimens and total diets as the risk factor for the cancer inhabitant's of north Poland
PublikacjaChoroby nowotworowe stanowią poważny problem zdrowotny i społeczny w Województwie Pomorskim. Obecny stan wiedzy oraz dowody epidemiologiczne świadczą o tym, iż wśród potencjalnych czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworów jest między innymi niskie spożycie niektórych składników odżywczych, dotyczy to zwłaszcza przeciwutleniaczy, na przykład selenu. W kontekście tych danych, niezwykle istotnym jest monitorowanie...
-
Hard tissue samples as markers of occupational exposure in phosphatic fertilizer plant
PublikacjaW pracy opisano zastosowanie próbek włosów i paznokci do oceny narażenia pracowników zakładów nawozów fosforowych na zanieczyszczenie metalami ciężkimi. Jako metodę oznaczania 25 pierwiastków we włosach i paznokciach zastosowano aktywacje neutronową. Do opracowania wyników i ich oceny zastosowano szereg metod chemometrycznych.
-
Ptasie pióra jako biomonitory do uzyskiwania informacji o stanie środowiska
PublikacjaWzrost antropopresji sprawia, że do poszczególnych elementów ekosystemów emitowane są duże ilości różnych ksenobiotyków. W efekcie konieczne jest stałe monitorowanie poziomu zawartości ekotoksyn w poszczególnych elementach środowiska wykorzystując procedury analityczne charakteryzujące się odpowiednimi parametrami metrologicznymi, takimi jak: duża precyzja i dokładność, mała wartość liczbowa granicy oznaczalności i wykrywalności...
-
Insights into baby disposable diapers sustainable application
PublikacjaThe sustainable use of baby disposable diapers is one of the issues currently being discussed to reduce the undesirable impact on the environment and improve the public's understanding of the proper use of diapers. This issue is a step toward promoting a cleaner, greener, and waste-less environment. In this article, the authors discuss options for a viable future for both people and the planet. We believe that it inspire others...
-
Application of deep eutectic solvents in bioanalysis
PublikacjaThe application of deep eutectic solvents (DESs) is sharply surging as a green alternative to conventional solvents due to their unique properties in terms of simplicity of preparation, designability and low cost. A great deal of attention has been paid to the application of these green solvents in analytical chemistry in recent years, and a lot of interesting work has been reported. This review summarizes the most relevant applications...
-
Determination of thiocyanate as a biomarker of tobacco smoke constituents in selected biological materials of human origin
Publikacjan order to protect human health, it is necessary to biomonitor toxic substances originating from tobacco smoke in biological materials sampled from persons with different exposures to tobacco smoke constituents. Thiocyanate anion is a biomarker of exposure to tobacco smoke components which is characterized by a relatively long half‐life in the human body, i.e. 6 days. In this work, we present the results of thiocyanate determinations...
-
Badania poziomów zanieczyszczeń w płynach ustrojowych człowieka. Study of the level of pollution in human body fluids
PublikacjaŹródłem informacji o stanie środowiska mogą być zarówno wyniki badań próbek części nieożywionej (woda, gleba, powietrze) jak i próbki części biotycznej, w tym także tkanek i płynów ustrojowych człowieka, który jest nieustannie narażony na działanie szerokiego spektrum ksenobiotyków. W niniejszej pracy przedstawiono przegląd metod izolacji, wzbogacania i technik oznaczeń końcowych analitów z próbek moczu ludzkiego i krwi. Zawarto...
-
Analytical procedures used in examining human urine samples.
PublikacjaŹródłem informacji o stanie środowiska mogą być zarówno wyniki badań próbek części nieożywionej (woda, gleba, powietrze) jak i części biotycznej, w tym także tkanek i płynów ustrojowych człowieka, który jest nieustannie narażony na działanie szerokiego spektrum ksenobiotyków. Badanie płynów ustrojowych człowieka (głównie krwi i moczu) może być bardzo użyteczną i interesującą drogą do uzyskania informacji o stanie środowiska....
-
Trendy w analityce i monitoringu środowiskowym
PublikacjaProcedury i techniki analityczne znajdują praktyczne zastosowanie w anali-tyce szerokiego spektrum analitów występujących w próbkach środowiskowychsą przedmiotem zainteresowania coraz większej grupy analityków. W rozdzialeprzedstawiono informacje dotyczące celów i zadań oraz kierunków rozwoju ana-lityki i monitoringu. Szczególną uwagę zwrócono na niektóre z tendencji roz-wojowych które zaliczyć można do dwóch specyficznych...
-
Zastosowanie biotestów w badaniach środowiskowych
PublikacjaPrzedstawiono możliwości wykorzystania testów z materiału biologicznego. Do-konano klasyfikacji znanych typów biotestów wykorzystywanych do sumarycznejoceny stopnia skażenia poszczególnych elementów środowiska. Przedstawionoinformacje na temat wrażliwości niektórych gatunków i zwierząt na substancjetoksyczne obecne w środowisku.
-
Abnormal features of Macoma balthica (Bivalvia) in the Baltic Sea: alerting symptoms of environmental adversity?
PublikacjaOpisano badania zmian morfologicznych i histopatologicznych populacji mięczaków z Morza Bałtyckiego. Objawy te są związane z niekorzystnymi zmianami w środowisku (obniżenie poziomu stężenia rozpuszczalnego tlenu, występowanie siarkowodoru, podwyższona biodostępność zanieczyszczeń).
-
Biological fluids as a source of information on the exposure of man to envinonmental chemical agents.
PublikacjaWiele związków (min. lotne związki chlorowcoorganiczne, metale) ma szkodliwy wpływ na tkanki i narządy organizmu ludzkiego, wywołując nieodwracalne zmiany chorobowe. W celu określenia zagrożenia zawodowego coraz częściej wykonuje się pomiar stężeń substancji chemicznych i ich metabolitów w płynach biologicznych - moczu, krwi, rzadziej w mleku matki, żółci, ślinie, czy też spermie. Aby oznaczyć poziomy tych stężeń, pobrane próbki...
-
Materiały biologiczne pochodzenia ludzkiego jako źródło informacji o narażeniu człowieka na środowiskowe czynniki chemiczne.
PublikacjaW celu określenia poziomów stężeń składników śladowych w materiale biologicznym (mocz, krew, żółć, włosy, paznokcie, zęby) należy odpowiednio przygotować pobrane próbki, ponieważ posiadają one bardzo skomplikowaną matrycę, która uniemożliwia bezpośrednie oznaczenie analitów za pomocą którejkolwiek z dostępnych metod analitycznych.W rozdziale przedstawiono dane literaturowe odnośnie: a) technik izolacji i wzbogacania analitów z...
-
Ogólna charakterystyka metod biologicznych wykorzystywanych w ocenie zanieczyszczeń środowiska.
PublikacjaPrzedstawiono podział metod biologicznych wykorzystywanych w ocenie zanieczyszczeń środowiska. Zdefiniowano pojęcie biowskaźnika, biomonitora i bioczujnika. Scharakteryzowano metody stosowane w biomonitoringu podając wybrane przykłady.
-
Passive sampling and/or extraction techniquesin environmental analysis: a review
PublikacjaPrzedstawiono przegląd literaturowy dotyczący pasywnych technik izolacji i wzbogacania analitów z matryc środowiskowych, takich jak powietrze, woda czy gleba. Zwrócono uwagę na rosnącą rolę technik pasywnych w monitoringu środowiskowym oraz zaprezentowano krótki rys historyczny rozwoju tych technik.