Filtry
wszystkich: 2092
-
Katalog
- Publikacje 1677 wyników po odfiltrowaniu
- Czasopisma 2 wyników po odfiltrowaniu
- Wydawnictwa 1 wyników po odfiltrowaniu
- Osoby 107 wyników po odfiltrowaniu
- Wynalazki 13 wyników po odfiltrowaniu
- Projekty 30 wyników po odfiltrowaniu
- Laboratoria 3 wyników po odfiltrowaniu
- Zespoły Badawcze 17 wyników po odfiltrowaniu
- Aparatura Badawcza 8 wyników po odfiltrowaniu
- Kursy Online 216 wyników po odfiltrowaniu
- Wydarzenia 18 wyników po odfiltrowaniu
wyświetlamy 1000 najlepszych wyników Pomoc
Wyniki wyszukiwania dla: ŹRÓDŁA ENERGII ODNAWIALNEJ
-
Ochrona odgromowa fotowoltaicznych źródeł energii elektrycznej
PublikacjaPrzedstawiono specyfikę ochrony paneli fotowoltaicznych zainstalowanych na dachu obiektu budowlanego lub wykorzystanych w elektrowniach słonecznych przed skutkami wyładowań atmosferycznych. Omówiono zasady ochrony tych urządzeń przed bezpośrednim uderzeniem pioruna i sposoby ograniczenia przepięć powstających w instalacjach elektroenergetycznych oraz sterujących i pomiarowych współpracujących z panelami. Wskazano konieczność indywidualnego...
-
Charakterystyka komfortu odbiorcy energii - metodyka szacowania.
PublikacjaW artykule przedstawiono metodykę szacowania opłacalności inwestowania w układy zaopatrzenia w energię z uwzględnieniem komfortu odbiorców. Zdefiniowano pojęcie komfortu odbiorcy, podano zależności funkcyjne oraz zaprezentowano ogólny schemat szacowania tego parametru.
-
Jakość energii elektrycznej w obiekcie przemysłowym
PublikacjaW referacie przedstawiono wyniki pomiarów parametrów napięcia zasilającego w instalacji elektrycznej zakładu przemysłowego wyposażonego w dużą liczbę odbiorników nieliniowych. W czasie pracy wymienionych urządzeń rejestrowano miernikiem parametrów sieci niewielkie zmiany napięcia zasilającego w zakresie -2,3%÷+3,1%Un o zawartości harmonicznych THD nie przekraczającej 7%. Rejestrowano krótkotrwałe wzrosty THD do 12%. Wysoki poziom...
-
Technika MPPT sposobem maksymalizacji wykorzystania energii elektrycznej generowanej przez moduły fotowoltaiczne
PublikacjaWprowadzenie techniki MPPT (Maximum Power Point Tracking). w systemach fotowoltaicznych umożliwia zwiększenie efektywności przetwarzania energii słonecznej w elektryczną. Technika ta polega na wprowadzeniu do instalacji fotowoltaicznej stosownej, sterowalnej przetwornicy DC/DC, która w połączeniu z odpowiednim algorytmem bądź algorytmami wyszukiwania punktu mocy maksymalnej zapewnia odpowiednie dopasowanie energetyczne modułów...
-
Analiza zmienności generacji energii elektrycznej w 2019 r. ze szczególnym uwzględnieniem generacji energii ze źródeł wiatrowych II połowa roku i okres pandemii w 2020 jako czynnik nieprzewidywalny
PublikacjaW artykule przedstawiono zagadnienia związane z szeroko pojętym rozwojem energetyki wiatrowej. Omówiono stan rozwoju energetyki wiatrowej na świecie. Na podstawie dostępnych badań przybliżono także zagadnienia związane z czynnikami wpływającymi na rozwój odnawialnych źródeł energii oraz ich oddziaływania na środowisko naturalne. Główny nacisk położono jednakże na analizę zjawisk w pracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE)...
-
Wpływ środowiska wody na dynamiczne charakterystyki absorpcji energii udaru w wybranych warstwowych kompozytach polimerowych
PublikacjaPróbki kompozytów warstwowych winyloestroych zbrojonych włóknami aramidowymi i szklanymi w stanie suchym i po nasyceniu wodą poddano obciążeniom udarowym spadającym ciężarem. Porównano dynamiczne charakterystyki siły oddziaływania bijaka i odkształcenia próbek w funkcji czasu jak też wykresy pochłoniętej energii dla dwóch form zbrojenia: z 10 warstw tkaniny hybrydowej aramidowo-szklanej oraz z 10 warstw na przemian ułożonych tkanin...
-
Koncepcja skojarzonego układu produkcji energii elektrycznej i ciepła dla wybranej lokalizacji geotermalnej
PublikacjaW artykule przedstawiono rozważania nad koncepcją modernizacji systemu urządzeń energetycznych produkujących ciepło w ciepłowni geotermalnej Geotermii Podhalańskiej. Koncepcja ta ma na celu współprodukcję energii elektrycznej oraz ciepła przy wykorzystaniu entalpii fizycznej złoża wód geotermalnych. Tego typu rozwiązanie pozwoliłoby na częściowe pokrycie zapotrzebowania własnego na energię elektryczną, generując oszczędności w...
-
Obróbka lignocelulozy - pierwszy etap zielonej energii, chemii wraz z wodorem
PublikacjaLignoceluloza jest podstawowym budulcem ścian komórkowych roślin; jest materiałem szeroko dostępnym i bardzo złożonym. Powszechna dostępność lignocelulozy jak i wysoka zawartość węglowodanów sprawia, że jest obiecującym materiałem do wykorzystania w ciemnej fermentacji, w zielonej chemii i energii. Podstawowym problemem lignocelulozy jest jej złożoność (składa się głównie z ligniny, celulozy, hemicelulozy)....
-
Energetyczne wykorzystanie biomasy-zagadnienia wybrane.
PublikacjaW artykule przedstawiono analizę warunków rozwoju rynku drewna i odpadów drzewnych jako paliwa energetycznego. Omówiono problemy techniczne i ekonomiczne możliwe przy wdrażaniu technologii wykorzystujących biomasę.
-
Laboratorium konwersji energii II
Kursy Online -
RYNEK ENERGII [2021/22]
Kursy Online -
Przesył mediów i energii
Kursy Online -
Magazynowanie energii [2023/2024]
Kursy OnlineKurs jest przeznaczony dla studentów II stopnia kier. Energetyka (stacjonarne), specjalność Inteligentne systemy energetyczne
-
RYNEK ENERGII [2020/21]
Kursy Online -
Konwersja energii słonecznej 2023
Kursy Online -
RYNEK ENERGII [2023/24]
Kursy Online -
Alternatywne źródła zasilania w trolejbusach - przegląd rozwiązań stosowanych w miastach europejskich
PublikacjaW artykule przedstawiono obecne tendencje w zakresie autonomicznych źródeł zasilania dla trolejbusów.
-
Alternatywne źródła zasilania w trolejbusach - przegląd rozwiązań stosowanych w miastach europejskich
PublikacjaW artykule przedstawiono obecne tendencje w zakresie autonomicznych źródeł zasilania dla trolejbusów.
-
Związki organiczne, ich źródła emisji i wpływ na jakość powietrza wewnętrznego
PublikacjaCałkowite wyeliminowanie związków organicznych z powietrza wewnętrznego jest niemożliwe. Z tego powodu oprócz prognozowana poziomu stężeń analitów z grupy lotnych związków organicznych na podstawie znajomości parametrów kształtujących jakość powietrza wewnętrznego konieczna jest również kontrola poziomu stężeń tych związków w powietrzu wewnętrznym. Scharakteryzowanie składu chemicznego zanieczyszczeń powietrza wewnętrznego oraz...
-
Wpływ odkształceń napięcia źródła na dokładność pomiaru impedancji uziemień urządzeń elektroenergetycznych.
PublikacjaW pracy przedstawiono zagadnienia pomiaru impedancji rozległych uziemień urządzeń elektroenergetycznych. Przeprowadzono analizę wpływu odkształcenia napięcia sieci na błędy pomiaru przy stosowaniu metody technicznej. Badania i obliczenia błędów przeprowadzone zostały dla wybranych typów odkształceń krzywej napięcia i różnych parametrów obwodu badanego.
-
Źródła informacji producentów rolnych w kwestii skutków integracji z Unią Europejską
PublikacjaArtykuł zawiera informacje dotyczące sposobów uzyskiwania wiedzy przez producentów rolnych na temat korzyści i zagrożeń jakie niesie z sobą integracja rolnictwa w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. Treść artykułu i zawarte w nim problemy prowokują do sformułowania ostatecznej odpowiedzi na pytanie o opłacalność produkcji rolnej i stawiają, zarówno przed czytelnikiem jak i producentem rolnym, tezę o konieczności...
-
Rtęć w organizmach żywych – źródła i formy występowania, bioakumulacja, metody oznaczania
PublikacjaRtęć (Hg) jest metalem ciężkim o znanej i szeroko badanej toksyczności. Toksyczność rtęci zależy od formy chemicznej tego pierwiastka. Metylortęć (MeHg) jest uważana za najbardziej toksyczną formę rtęci, która po spożyciu jest bioakumulowana i biomagnifikowana w organizmach znajdujących się na kolejnych, następujących po sobie, ogniwach łańcucha pokarmowego. W ekosystemach wodnych, mikroorganizmy przekształcają nieorganiczne formy...
-
System do badania odporności na zakłócenia komunikacji liczników energii wykorzystujących technologię PRIME.
PublikacjaTechnologia PRIME umożliwia przesyłanie sygnału informacyjnego (np. o zużyciu energii przez poszczególnych odbiorców) za pośrednictwem linii elektroenergetycznej. Zakłócenia występujące w sieci mogą jednak utrudniać prawidłową komunikację między urządzeniami podłączonymi do tej sieci. W celu zbadania wrażliwości urządzeń wykorzystujących technologię PRIME na zakłócenia zbudowano sprzęg AMI-Z1 umożliwiający wprowadzanie do sieci...
-
Marcin Jewartowski dr inż.
Osoby -
Badania symulacyjne wpływu sterowania ruchem na wykorzystanie energii hamowania pojazdów na przykładzie metra
PublikacjaPrzedstawiono modele sieci zasilającej oraz poruszających się pociągów metra, opracowane dla potrzeb badań symulacyjnych wpływu odpowiedniego sterowania ruchem na stopień wykorzystania energii hamowania odzyskowego w komunikacji miejskiej. Porównywano energię pobraną z sieci i całkowity czas przejazdu dla wykonania zadanej pracy przewozowej przy różnych algorytmach sterowania ruchem pociągów. Zaproponowano warianty sterowania w...
-
Excitation energy migration between elongated fluorophores in uniaxially oriented polyvinyl alcohol films
PublikacjaBezpromienisty wieloetapowy transfer energii jest studiowany dla molekuł DTCI w osiowo rozciąganych i nierozciąganych foliach poliwinylowych. Wyniki pomiarów zaników anizotropii znacznie różnią się dla rozciąganych i nierozciąganych folii. Dla układów nieuporządkowanych zaobserwowano szybką depolaryzację fluorescencji wynikającą z efektywnej migracji energii. Dla częściowo uporządkowanych układów, depolaryzacja była znacznie wolniejsza...
-
Modelowanie polskiego podsystemu wytwarzania energii elektrycznej w programie MARKAL ze szczególnym uwzględnieniem Europejskiego Systemu Handlu Emisjami
PublikacjaArtykuł dotyczy problematyki emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej oraz działań mających na celu ich redukcję, w szczególności Europejskiego Systemu Handlu Emisjami (EU ETS). Model polskiego podsystemu wytwarzania energii elektrycznej, uwzględniający mechanizmy EU ETS, został opracowany za pomocą pakietu optymalizacyjnego MARKAL. Do modelu wprowadzono dane zebrane na podstawie dostępnych projektów, rozporządzeń i danych...
-
Analiza możliwości wytwarzania energii elektrycznej w instalacjach fotowoltaicznych w warunkach klimatycznych Polski Północnej na podstawie wielomiesięcznego monitoringu
PublikacjaW pracy przedstawiono wyniki analizy wielomiesięcznych danych pomiarowych ze stacji fotowoltaicznej i meteorologicznej z systemem nadążnym, zainstalowanej na dachu budynku Chemii C Politechniki Gdańskiej. Celem analizy było określenie potencjalnych możliwości generowania energii elektrycznej za pomocą modułów fotowoltaicznych w warunkach geograficznych Polski Północnej poprzez: obliczenie energii padającego promieniowania słonecznego...
-
Comprehensive modernization of local heating system using cogeneration and renewable energy sources
PublikacjaPrzedstawiono przeprowadzoną kompleksową modernizację lokalnego systemu grzewczego z wprowadzeniem gospodarki cieplno-elektrycznej opartej na paliwie gazowym LNG, oraz z zastosowaniem odnawialnych źródeł energii w posatci energii słónecznej i geotermicznej.
-
Superkondensatory elektrochemiczne jako urządzenia do magazynowania energii
PublikacjaW artykule przedstawiono zasady działania superkondensatorów ich charakterystykę pracy oraz przykłady zastosowania w praktyce.
-
Przekształtniki dwukierunkowe ze zwrotem energii do sieci
PublikacjaW artykule przedstawiono stanowisko eksperymentalne oraz badania porównawcze napędu jednokierunkowego i dwukierunkowego z silnikami indukcyjnymi o mocy 22kW. Następnie przedstawiono wyniki wdrożenia napędu dwukierunkowego w Spółdzielni Mleczarskiej "Maćkowy" w Gdańsku, gdzie napęd dwukierunkowy wykorzystano przy modernizacji wirówki do produkcji twarogu DSC1 z silnikiem o mocy 18,5kW.
-
Przekształtniki dwukierunkowe ze zwrotem energii do sieci
PublikacjaW artykule przedstawiono stanowisko eksperymentalne oraz badania porównawcze napędu jednokierunkowego i dwukierunkowego z silnikami indukcyjnymi o mocy 22kW. Następnie przedstawiono wyniki wdrożenia napędu dwukierunkowego w Spółdzielni Mleczarskiej "Maćkowy" w Gdańsku, gdzie napęd dwukierunkowy wykorzystano przy modernizacji wirówki do produkcji twarogu DSC1 z silnikiem o mocy 18,5kW.
-
Zarządzanie użytkowaniem energii poprzez kontrolę wskaźników energetycznych
PublikacjaKontrola wskaźników energetycznych jest jedną z podstawowych technik oceniania poprawności prowadzonej gospodarki energetycznej przy wdrażaniu procedur zarządzania energią. Przedstawiono podstawowe rodzaje wskaźników energetycznych, sposoby ich wyznaczania i procedury bieżącej analizy.
-
Problemy optymalizacji doboru energii defibrylacji komór serca
PublikacjaPraca dotyczy sformułowania tematyki badawczej z zakresu optymalizacji pobudzenia defibrylacyjnego serca. Dokonano przeglądu różnych sposobów defibrylacji elektrycznej, uwzględniając podstawy patofizjologiczne, ograniczenia i skutki uboczne. Przeprowadzona analiza prowadzi do zdefiniowania zakresu planowanych badań skoncentrowanych na optymalizacji zabiegu defibrylacji. Zdefiniowano kryteria optymalizacji, jakiej powinien podlegać...
-
Przesył energii elektrycznej - potrzeby,progi i bariery
PublikacjaW artykule przeanalizowano stan aktualny i kierunki rozwoju krajowego systemu przesy ł owego w kontek ś cie potrzeb gospodarki krajowej. Przedstawiono znaczenie sieci przesy ł owych oraz rol ę operatorów systemu przesy ł owego i systemów dystrybucyjnych w sektorze energetycznym. Oceniono mo ż liwo ś ci rozwoju przy uwzgl ę dnieniu aktualnych prognoz zapotrzebowania na energi ę , wytyczono potencjalne...
-
Wodór jako źródło energii - zalety i wady
PublikacjaW rozdziale przedstawiono wady i zalety zastosowania wodoru jako paliwa w transporcie, w elektroenergetyce i jako paliwa zasilającego kotły grzewcze. Omówiono metody otrzymywania wodoru, kwestie związane z jego przechowywaniem przed transportem, w jego trakcie i w miejscu użycia. Przedstawiono także możli- wość wykorzystania obecnie istniejącej infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej gazu ziemnego do przesy- łania wodoru. W...
-
Konwencjonalne i niekonwencjonalne źródła ciepła-ST_2021/2022
Kursy OnlineZapoznanie z teoretyczną i praktyczną wiedzą w zakresie konwencjonalnych i niekonwencjonalnych źródeł ciepła. Przepisy prawne i normy, urządzenia i armatura, metodyka projektowania, technologie stosowane w źródłach ciepła. Praktyczne zastosowanie obliczeń i zasad projektowania, analiza i wybór rozwiązań. Kurs jest przeznaczony dla studentów 2. semestru studiów stacjonarnych II stopnia na kierunku Inżynieria Środowiska, specjalność:...
-
Laboratorium innowacyjnych technologii elektroenergetycznych i integracji odnawialnych źródeł energii LINTE^2 - zarys idei
PublikacjaW artykule przedstawiono koncepcję nowego laboratorium badawczego o nazwie ''Laboratorium innowacyjnych technologii elektroenergetycznych i integracji odnawialnych źródeł energii LINTE^2'' budowanego przez Wydział Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej w ramach projektu finansowanego ze środków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Omówiono założenia ogólne, koncepcję systemu sterowania i komunikacji zgodnego...
-
Mechanika Wykład PG_00055374 MiBM sem.letni 2022/23
Kursy OnlineModelowanie w mechanice: układ rzeczywisty, model fizyczny, model matematyczny, algorytm, a także: ciało idealnie sztywne, punkt materialny, siła skupiona. Prawa Newtona. Pojęcia pierwotne i aksjomaty. Równoważne układy sił. Wypadkowa zbieżnego układu sił. Moment siły względem punktu i względem osi. Wypadkowa dwóch sił równoległych. Para sił i jej moment. Moment wypadkowej zbieżnego i równoległego układu sił. Siła główna i moment...
-
Mechanika Wykład PG_00055738 M sem.letni 2023/24
Kursy OnlineModelowanie w mechanice: układ rzeczywisty, model fizyczny, model matematyczny, algorytm, a także: ciało idealnie sztywne, punkt materialny, siła skupiona. Prawa Newtona. Pojęcia pierwotne i aksjomaty. Równoważne układy sił. Wypadkowa zbieżnego układu sił. Moment siły względem punktu i względem osi. Wypadkowa dwóch sił równoległych. Para sił i jej moment. Moment wypadkowej zbieżnego i równoległego układu sił. Siła główna i moment...
-
Dobór czynnika roboczego oraz korzystnych wartości podstawowych parametrów projektowych mikroturbiny do przetwarzania energii ze źródeł niskotemperaturowych
PublikacjaPraca poświęcona jest analizom termodynamicznym obiegów mikrosiłowni turbinowych, dla których, ze względu na bardzo małe wartości natężenia przepływu, szczególnie ważnym zadaniem jest dobór głównych parametrów obiegu cieplnego. Zastosowana metoda określania optymalnych parametrów obiegu łącznie z uwzględnieniem ich wpływu na geometrię mikroturbiny daje możliwość przeprowadzenia optymalizacji uwzględniającej jednocześnie rodzaj...
-
Zużycie energii na potrzeby grzewcze w budynkach mieszkalnych w wybranych krajach europejskich. Cz. 1
PublikacjaW pierwszej części artykułu przedstawiono zużycie energii w sektorze budownictwa w wybranych krajach europejskich, które jest zróżnicowane i wynosi średnio 150-230 kWh/(m2a) w Europie Zachodniej i 250-400 kWh/(m2 a) w Europie Wschodniej i Centralnej. Omówiono także regulacje prawne w kilku krajach europejskich, dotyczące efektywności energetycznej i izolacyjności cieplnej budynków.
-
Zaprojektowanie, wykonanie i sterowanie panelem słonecznym
PublikacjaOdnawialne źródła energii stają się coraz bardziej popularne. Rynek fotowoltaiki w ostatnich latach znacznie powiększył swój udział w zaspokajaniu zwiększonego zapotrzebowania na energię wszystkich gałęzi przemysłu oraz gospodarek państw. Obecny etap rozwoju technologicznego dąży do maksymalizowania sprawności przetwarzania energii słonecznej na energię elektryczną. Prężnie rozwijająca się automatyzacja pozwala na budowę układów,...
-
Sources, properties and suitability of new thermostable enzymes in food processing
PublikacjaW niniejszym artykule przedstawiono przegląd badań wskazujących na przydatność rekombinantowej alfa-amylazy z Pyrococcus woesei i alfa glukozydazy z Thermus thermohilus do jednoetapowego wytwarzania syropów skrobiowych. Rekombinantowa beta-glikozydaza z Pyrococcus woesei może być natomiast stosowana do produkcji bezlaktozowych produktów z mleka i serwatki. Zachowanie aktywności w szerokim zakre-sie pH od 4,3 do 6,6 oraz duża termostabilność...
-
Screening of volatile organic compounds as a source for indoor pollution
PublikacjaLotne związki organiczne (VOC) stanowią jedne z istotniejszychzanieczyszczeń powietrza wewnętrznego, ich stężenia w powietrzu wewnętrznym są często kilkakrotnie wyższe niż odpowiadające im stężenia w powietrzu zewnętrznym. Ten niekorzystny stosunek stężeń wskazuje na obecność endogennych źródeł emisji (usytuowanych bezpośrednio wewnątrz budynków). Lotne związki organiczne uwalniane są do powietrza wewnętrznego z wielu kontrolowanych...
-
Analiza funkcjonowania polskiego rynku energii elektrycznej w okresie wprowadzenia stopni zasilania w 2015 roku
PublikacjaPrzedstawiono opis sytuacji, która doprowadziła do wprowadzenia wysokich stopni zasilania w KSE w sierpniu 2015 r. Omówiono przyczyny i konsekwencje wprowadzenia stopni zasilania, na podstawie analizy zapotrzebowania na moc w KSE. Przedstawiono analizę cen i obrotów na Rynku Bilansującym w tym okresie. Opisano wpływ nietypowej sytuacji na Giełdę Energii oraz na ceny na rynku „spotowym” i rynkach terminowych.
-
Analiza świadectw pochodzenia energii elektrycznej z odnawialnych źródeł na przełomie lat 2005-2014
PublikacjaWraz z wprowadzeniem pakietu energetyczno-klimatycznego w 2009 roku przez Unię Europejską, Polskie władze zobligowane do stworzenia odpowiednich procedur, które z jednej strony zachęciłyby podmioty do inwestowania w sektorze OZE, z drugiej zaś wprowadziły instrumenty umożliwiające monitorowanie stanu zaawansowania prac w zakresie rozwoju krajowych instalacji odnawialnych źródeł energii w obliczu przyjętych przez siebie zobowiązań....
-
Termiczno-chemiczna piroliza do biopaliw ciekłych i gazowych, jako metoda podnoszenia sprawności konwersji energii biomasy
PublikacjaW pracy opisano i sklasyfikowano wybrane metody przetwarzania biomasy w biopaliwa ciekłe i gazowe. Skupiono się na bardziej zaawansowanych technologicznie rozwiązaniach uznając, iż bezpośrednie spalanie biomasy w celu wyprodukowania energii termicznej, w porównaniu z innymi sposobami konwersji jest ekonomicznie najmniej opłacalne.
-
Rozpoznawanie urządzeń i wykrywanie nieautoryzowanego poboru energii elektrycznej na podstawie pomiaru napięcia
PublikacjaW pracy rozpatrywany jest problem wykrywania nieautoryzowanego poboru energii z sieci elektrycznej przez identyfikację podłączonych urządzeń. Estymacja stanu sieci, rozumianej jako zbiór podpiętych układów, wraz z ustaloną listą urządzeń dopuszczonych, pozwala określić, czy w danej chwili ma miejsce pobór nieautoryzowany. W celu wykrywania urządzeń, proponuje się wykorzystać prostą metodę opartą na analizie wysokoczęstotliwościowego...
-
Między XIX a XXI wiekiem. Obecny stan filozofii i jego nieco zapomniane źródła
PublikacjaW XiX wieku rozpoczął się kryzys filozofii. Przestała ona odgrywać wiodącą rolę na uniwersytecie i impulsy płynące z jej strony nie odgrywały już większej roli. Wskutek ogromnego rozwoju nauk przyrodniczych praktyka naukowa staje się afilozoficzna i do samej filozofii zaczęła odnosić się wrogo. Filozofia swój zasadniczy przedmiot zainteresowań – byt, obszar tradycyjnej metafizyki, musiała oddać szybko rozwijającym się naukom szczegółowym...