Search results for: WIELOWYJŚCIOWY ZASILACZ PRĄDU STAŁEGO
-
Wpływ układu przesyłowego prądu stałego na stabilność systemu prądu przemiennego
PublicationPrzedstawiono analizę wpływu łącza prądu stałego na zamiany warunków stabilności systemu elektroenergetycznego prądu przemiennego.
-
Wielowęzłowe, wysokonapięciowe sieci prądu stałego MT-HVDC
PublicationNiniejsza rozprawa doktorska podejmuje temat wielowęzłowych wysokonapięciowych sieci prądu stałego MT-HVDC. Zagadnienie to zyskuje na istotności z uwagi na fakt wciąż wzrastającej liczby pracujących układów prądu stałego, co stwarza możliwości wykonywania dodatkowych połączeń pomiędzy nimi od strony napięcia stałego. Rozwiązanie to jest obecnie wykorzystywane na przykład w celu integracji morskich farm wiatrowych z systemami kontynentalnymi.
-
Lekcja z e-doświadczeniem :Obwody prądu stałego
Publicationartykuł ma na celi pokazanie i zachęcenie do głębszego zapoznania się z e-doświadczeniami dot. obwodów prądu stałego
-
Analiza impedancji sieci prądu stałego w instalacjach fotowoltaicznych
PublicationDokonano analizy impedancji sieci prądu stałego w instalacji fotowoltaicznej. Analizę tę przeprowadzono pod względem predykcji charakterystyki zaburzeń elektromagnetycznych generowanych przez instalacje PV. Badania przeprowadzono zarówno dla zaburzeń różnicowych, jak i wspólnych. Zastosowano podejście analityczne - wykorzystując teorię linii długiej oraz pomiary wykonane na stanowisku laboratoryjnym.
-
Interakcje układów przesyłowych prądu stałego ze szczególnym uwzględnieniem pracy wyspowej systemu elektroenergetycznego
PublicationUkład przesyłowy prądu stałego to złożona pod względem technicznym struktura, której poprawne funkcjonowanie jest w decydującym stopniu zależne od niezawodnego i niezakłóconego działania układów sterownia. W przypadku pracy dwóch lub więcej takich układów przyłączonych blisko siebie nieuniknione jest wzajemne oddziaływanie (interakcja) tych układów. Celem rozprawy jest identyfikacja i analiza kluczowych elementów interakcji dwóch...
-
Analiza skupień jako metoda wspomagania decyzji zakupu urządzeń prądu stałego do spawania metodą TIG
PublicationW pracy podjęto zagadnienie wspomagania decyzji zakupu odpowiedniego spawalniczego źródła prądu. Zaproponowano rozwiązanie problemu z wykorzystaniem metod analizy skupień. Przedstawiono wyniki klasyfikacji 69 urządzeń prądu stałego do spawania TIG metodami Warda i k-średnich dla odpowiednio dobranego i przygotowanego zestawu cech diagnostycznych. Na podstawie wyników uznano, że analiza skupień może być skuteczną metodą wspomagania...
-
Sztywne elementy skończone w modelowaniu drgań wirującej belki napędzanej silnikiem prądu stałego zasilanym z prostownika tyrystorowego
PublicationPraca opisuje zagadninia modelowania odkształcalnego elementu mechanicznego będącego częścią układu elektromechanicznego. Analizowanym układem mechanicznym jest płaski pręt odkształcalny. Układem napędzającym jest silnik prądu stałego zasilany z prostownika tyrystorowego. Analizowany element mechaniczny zamodelowano korzystając z metody sztywnych elementów skończonych. Równania dynamiki modelu wyznaczono korzystając z zasad opracowanych...
-
Chapter 1 : Supply system influence on behaviour of an elektromechanical model - four bar/dc motor
PublicationPraca opisuje zagadnienia wspólnego modelowania układu wieloczłonowego i napędu elektrycznego. Analizowanym układem mechanicznym jest płaski czworobok przegubowy. Analizowany mechanizm zamodelowano jako układ wieloczłonowy z zamkniętymi wielobokami ciał. Do wymuszenia ruchu układu wykorzystano model silnika prądu stałego. Zaproponowano kilka alternatywnych sposobów zasilania silnika. Układem referencyjnym jest źródło prądu stałego....
-
Analiza impedancji sieci prądu stałego w instalacjach fotowoltaicznych
PublicationW artykule przedstawiono analizę impedancji różnicowej i wspólnej, sieci DC instalacji fotowoltaicznej. Badania impedancji przeprowadzono wykorzystując model matematyczny przygotowany w oparciu o teorię linii długiej. Otrzymane wyniki porównano z pomiarami laboratoryjnymi wykonanymi za pomocą analizatora impedancji.
-
Modelling of ic engine coolant system with permanent magnet brushless motor - bond graphs approach
PublicationW pierwszej części referatu przedstawiono strukturę i podstawy modelowania w ujęciu grafów wiązań nowoczesnego (nowej generacji) systemu chłodzenia silnika spalinowego. Istotną cechą rozważnego systemu chłodzenia jest zastosowanie zintegrowanego układu: pompa cieczy chłodzącej-bezszczotkowy silniki prądu stałego (BSPS, ang. BDCM). W kolejnych częściach referatu przedstawiono: podstawy modelowania całego systemu chłodzenia, model...
-
Badania statystyczne rezystancji izolacji silników szeregowych prądu stałego typu BGK pojazdów Dűwag N8C w wersji przed modernizacją, mające na celu ustalenie przyczyny występowania uszkodzeń tego typu silników – wyniki ekspertyzy
PublicationTramwaje serii N8C są największą liczebnie grupą pojazdów szynowych we flocie GAiT. Zgodnie z informacjami pozyskanymi od przewoźnika, w ostatnim czasie zaobserwowano zwiększenie częstości występowania uszkodzeń silników trakcyjnych tych pojazdów widoczne zwłaszcza dla wozów stacjonujących w zajezdni Nowy Port. Celem wyjaśnienia przyczyny tego stanu rzeczy wykonano statystyczne badania rezystancji izolacji uzwojeń wszystkich silników...
-
Układ przesyłowy prądu stałego HVDC
Research EquipmentUkład przesyłowy prądu stałego HVDC
-
Krzysztof Karwowski dr hab. inż.
People -
Obwody i Sygnały 2023/2024 Wykład
e-Learning CoursesPodstawowy obwodów prądu stałego i zmiennego.
-
Ryszard Zajczyk prof. dr hab. inż.
People -
Ryszard Strzelecki prof. dr hab. inż.
People -
Komputerowa rejestracja oraz analiza parametrów autonomicznego pojazdu elektrycznego
PublicationW referacie przedstawiono układ rejestrujący elektryczne oraz mechaniczne parametry auto-nomicznego pojazdu elektrycznego małej mocy, tj. wózka Melex 745. Pojazd wyposażony jest fabrycznie w przekształtnik energoelektroniczny realizujący płynny rozruch, jazdę oraz hamowanie odzyskowe. Układ rejestrujący oparty jest na przemysłowym komputerze PC wy-posażonym w kartę pomiarową. Zasilacz UPS daje możliwość rejestracji podczas jazdy...
-
A Comprehensive Review on DC Fast Charging Stations for Electric Vehicles: Standards, Power Conversion Technologies, Architectures, Energy Management, and Cybersecurity
PublicationThis paper aims to review the main research points regarding DC fast charging stations. At the beginning, the paper addresses an overview of DC fast charging standards, galvanic isolation, EV powertrain, and some examples of real DC fast chargers. This part highlights that DC fast chargers are usually connected to an AC network or microgrid, whereas DC microgrids would be a better choice to increase the charging efficiency and...
-
A predictive estimation based control strategy for a quasi-resonant dc-link inverter
PublicationIn this paper the predictive estimation based control strategy for a quasi-resonant dc link inverter (PQRDCLI) is developed. Instead of direct measurement of dc link input inverter current – its estimation with one step prediction is applied. The PQRDCLI fed induction motor, controlled with a predictive current estimation stabilized inverter output voltage slopes independently of load. Moreover, reduction of overvoltage spikes...
-
Napęd elektryczny [st. stacjonarne I stopnia][2020/21]
e-Learning CoursesPrzekazanie wiedzy z zakresu układów napędowych z maszynami prądu przemiennego i prądu stałego. Przekazanie podstaw wiedzy dotyczącej struktur układów regulacji prędkości maszyn elektrycznych. Prezentacja zależności występujących w układach przekształtnikowych zasilających maszyny elektryczne. WEiA, I stopnia - inżynierskie, stacjonarne
-
Stany przejściowe w układzie zasilania zagrażające funkcjonowaniu sieciowych pojazdów trakcyjnych z napędem energoelektronicznym, Przegląd Elektrotechniczny R.80 NR 10/2004 s. 1020-1024, 9 rysunków, bibliografia 13 pozycji.
PublicationSieciowe pojazdy trakcyjne są wyposażane w filtry wejściowe LO, tłumiące tętnienia prądu, przekształtniki impulsowe PWM, przetwarzające energię prądu stałego na trójfazową prądu przemiennego zasilającą silniki indukcyjne, oraz sterowniki komputerowe, realizujące algorytmy sterowania napędem. Jednym z zagrożeń w funkcjonowaniu tego typu pojazdów jest potencjalna możliwość pojawienia się oscylacji napięcia i prądu w układzie zasilania....
-
Elementy Wykonawcze Automatyki Laboratorium Lato 2022/2023
e-Learning CoursesPoznanie podstawowych parametrów i własności elementów wykonawczych tj. silników prądu stałego , silników krokowych i przekaźników elektrycznych (układów przełączających stykowych i bezstykowych).
-
Lab Lato 2023/24 Elementy Wykonawcze Automatyki
e-Learning CoursesPoznanie podstawowych parametrów i własności elementów wykonawczych tj. silników prądu stałego , silników krokowych i przekaźników elektrycznych (układów przełączających stykowych i bezstykowych).
-
Interferencje w trakcyjnym układzie napędowym z silnikami PMSM
PublicationW artykule przedstawiono główne wyniki badań widma częstotliwościowego prądu obciążenia trakcyjnego układu napędowego zsilnikami PMSM przeprowadzonych na stanowisku eksperymentalnym wyposażonym w trakcyjny silnik pojazdu szynowego. Najbardziej istotnymwynikiem pomiarów jest znajomość kluczowych harmonicznych prądu obciążenia, których częstotliwość jest równa wielokrotności prędkościobrotowej silnika. Niektóre harmoniczne przenikają...
-
Solutions of Power Electronics Converter for the Shore - to - Ship Power Systems
PublicationW artykule poruszono tematykę zasilania statków zacumowanych w porcie z lądowej sieci elektroenergetycznej poprzez wykorzystanie nowoczesnych konstrukcji przekształtników energoelektronicznych. Zaproponowano budowę sieci dystrybucyjnej prądu stałego, przewoźnej platformy zasilającej oraz zastosowanie zasobników energii
-
Multibody and electromechanical modelling in dynamic balancing of mechanisms for mechanical and electromechanical systems
PublicationPraca prezentuje zagadnienia wspólnego modelowania układu wieloczłonowego i napędu elektrycznego oraz problemy wyrównoważania mechanizmów. Analizowanym układem mechanicznym jest płaski czworobok przegubowy. Analizowany mechanizm zamodelowano jako układ wieloczłonowy z zamkniętymi wielobokami ciał. Do wymuszenia ruchu układu wykorzystano model silnika prądu stałego. Zbadano oddziaływania pomiędzy płytą mocującą czworoboku i otoczeniem....
-
Mirosław Włas dr inż.
PeopleWykształcenie : 1987-1991 – Liceum Ogólnokształcące im. Jana Bażyńskiego w Ostródzie – profil matematyczno-fizyczny 1991-1996 Politechnika Gdańska – studia na Wydziale Elektrycznym 1997-2002 Politechnika Gdańska – studia doktoranckie na Wydziale Elektrotechniki i Automatyki 1998- 1999 Politechnika Gdańska – kurs ekonomii na Wydziale Zarządzania i Ekonomii PG 1997-2000 – kurs j. angielskiego - Zespół Lektorów BEST – Gdańsk 2003...
-
Sterowanie napędów elektrycznych przy wykorzystaniu sieci internet.
PublicationW referacie przedstawiono koncepcję wirtualnego laboratorium napędu elektrycznego oraz praktyczną realizację z układem napędowym prądu stałego sterowanym z wykorzystaniem procesora DSP. Praktyczna realizacja obejmuje opracowane aplikacje w modelu klient-serwer do komunikacji w sieci internet. Praca recenzowana
-
Odtwarzanie siły elektromotorycznej bezszczotkowego silnika z magnesami trwałymi.
PublicationW artykule przedstawiono odtwarzanie siły elektromotorycznej silniku bezszczotkowym prądu stałego z trapezoidalnym rozkładem SEM o stałych wartościach na odcinkach 60 stopni. Przedstawiono strukturę obserwatora SEM opartą na teorii obserwatorów Luenbergera. Zaprezentowano badania symulacyjne oraz badania na układzie rzeczywistym z silnikiem BLDC.
-
Osprzęt i Automatyka Pojazdów / Wykłady / MiBM / sem. VI / I st. / sem. letni 2021/2022 (M:31577W0)
e-Learning CoursesObwody prądu stałego. Obwody prądu zmiennego. Ogólna koncepcja instalacji elektrycznej w pojazdach samochodowych. Przewody, kable, łączniki instalacyjne, przekaźniki, mierniki, bezpieczniki. Bilans mocy dla instalacji elektrycznej samochodu. Akumulator, jego budowa, zasada działania, obsługa. Układy rozruchowe silników spalinowych, ich budowa i diagnostyka. Układy zasilania w energię elektryczną. Prądnice prądu stałego i alternatory....
-
Osprzęt i Automatyka Pojazdów / Wykłady / MiBM / sem. VI / I st. / sem. letni 2022/2023 (M:31577W0)
e-Learning CoursesObwody prądu stałego. Obwody prądu zmiennego. Ogólna koncepcja instalacji elektrycznej w pojazdach samochodowych. Przewody, kable, łączniki instalacyjne, przekaźniki, mierniki, bezpieczniki. Bilans mocy dla instalacji elektrycznej samochodu. Akumulator, jego budowa, zasada działania, obsługa. Układy rozruchowe silników spalinowych, ich budowa i diagnostyka. Układy zasilania w energię elektryczną. Prądnice prądu stałego i alternatory....
-
Dydaktyczny zespół napędowy sterowany komputerowo
PublicationW artykule przedstawiono nowoczesny, sterowany komputerowo, laboratoryjny zespół przeznaczony do badań napędów z silnikami prądu stałego, asynchronicznymi oraz synchronicznymi z magnesami trwałymi. Opisano budowę układu oraz możliwości dedykowanego oprogramowania sterująco-rejestrującego. Pokazano wybrane wyniki rejestracji oraz wskazano na istotne cechy dydaktyczne stanowiska.
-
Podstawy teorii maszyn elektrycznych
PublicationW książce przedstawiono podstawowe prawa zjawisk elektromagnetycznych, rodzaje pól magnetycznych, powstawania momentu elektromagnetycznego oraz podstawowe pojęcia z eksploatacji maszyn elektrycznych. Następnie oddzielnie dla transformatorów, maszyn prądu stałego, maszyn asynchronicznych i synchronicznych podano zasady działania, budowy, sposoby obliczeń konstrukcyjnych oraz ich właściwości eksploatacyjne.
-
Modelowanie nieliniowej charakterystyki łącznika w obwodzie elektrycznym.
PublicationZaprezentowano model obwodowy łącznika elektroenergetycznego z łukiem elektrycznym. Łuk jest modelowany w oparciu statyczną charakterystykę prądowo- napięciową z uwzględnieniem w sposób uproszczony charakterystyki dynamicznej. Rezystancja łuku jest uzależniona nie tylko od prądu łuku ale również od czasu rozchodzenia się styków łącznika. Założono, że po obniżeniu się warto-ści prądu poniżej zadanego progu następuje całkowite...
-
Limb/Ground Impacts and Unexpected Impacts Control Strategy for a Model of a Limb of a Walking Robot
PublicationPraca prezentuje wyniki analizy numerycznej dynamiki robota kroczącego. Uwaga skoncentrowana jest na zagadnieniu kontaktu odnóża z podłożem. W kierunku normalnym kontakt opisano więzami jednostronnymi. W kierunku stycznym, założono obecność poślizgu i tarcia. Z uwagi na jednostronność kontaktu, może się on rozpocząć z niezerową prędkością względną. Z chwila rozpoczęcia kontaktu, prędkości zmieniają się gwałtownie. Towarzysza temu...
-
Badania podstawowe maszyn elektrycznych
PublicationPrzedstawiono podstawowe wiadomości teoretyczne dotyczące transformatorów oraz maszyn: prądu stałego, asynchronicznych i synchronicznych. Następnie podano sposoby wyznaczania wielkości charakterystycznych oraz parametrów tych maszyn. Opisano sposoby wyznaczania charakterystyk określających właściwości elektromagnetyczne tych maszyn przy różnych rodzajach obciążeń i sterowania. Podano schematy połączeń umożliwiające przeprowadzenie...
-
Dynamiczne wyznaczanie parametrów elektrycznego obwodu szeregowego
PublicationPo załączeniu napięcia na skutek istnienia inercji prąd w obwodzie zaczyna narastać od wartości zerowej do znamionowej. W tym czasie narastają spadki napięć na rezystancjach (impedancjach obwodu) do chwili spełnienia prawa Kirchhoffa. Można utworzyć układ ze sprzężeniem zwrotnym (układ regulacji stałowartościowej bądź nadążnej), który poszukuje parametrów obwodu spełniających prawa Kirchhoffa – elementy nie muszą być liniowe. W...
-
Diagnostyka łożysk w silnikach indukcyjnych z wykorzystaniem prądu zasilającego
PublicationDiagnostyka łożysk w oparciu o analizę widma prądu staje się łatwiejsza w przypadku, gdy silnik nie jest obciążony- w widmie jest wtedy więcej składowych diagnostycznycho większych amplitudach. Prawdopodobieństwo poprawnej klasyfikacji łożysk silnika do kategorii uszkodzonych bądź nieuszkodzonych na biegu jałowym i małych obciążeniach jest powyżej 90%, przy większych obciążeniach spada do 77%. Osiągnięty poziom trafności takich...
-
Wpływ azotowania jarzeniowego na niszczenie wodorowe stali przy stałym obciążeniu = Influence of plasma nitriding on steelhydrogen degradation under constant load
PublicationPrzedstawiono wyniki badań wpływu warstwy azotowanej jarzeniowo na podatność stali stopowej 34CrAlNi7-10 na niszczenie wodorowe, wyznaczoną w próbie stałego obciążenia w środowisku kwaśnym przy polaryzacji katodowej o gęstości prądu 1 mA/cm2.Określano odporność na pękanie w czasie 200 godz. dla obciążeń równych 0,88-0,96 siły zrywającej.
-
Low-frequency current noise in electrochromic devices
PublicationObserwowano szumy typu 1/f w elemencie wykazującym zjawisko elektrochromizmu - zmiany swoich parametrów optycznych (przezroczystości) pod wpływem przyłożonego napięcia. Element składał się z porowatej warstwy nanocząstek WO3 oraz tlenku Ni-V. Obserwowano gęstość widmową mocy prądu szumów, która zalezała liniowo od kwadratu prądu stałego I płynącego przez element. Stwierdzono, że intensywne przełączanie elementu między trybem przezroczystym...
-
Non-Linear Control of Electrical Machines Using Non-Linear Feedback
PublicationPrzedstawiono zasady nieliniowego sterowania oraz zastosowanie nielinowego sprzężenia zwrotnego do maszyn elektrycznych. Opisano nieliniowe sterowanie obcowzbudnym silnikiem prądu stałego. Zaprezentowano multiskalarne modele maszyn prądu przemiennego. Maszynę indukcyjną zamodelowano z wykorzystaniem strumienia wirnika oraz z wykorzystaniem strumienia stojana. MMultiskalarne modele maszyny indukcyjnej wykorzystano do nieliniowego...
-
Multi-Transformer Flyback Converter for Supplying Isolated IGBT and MOSFET Drivers
PublicationA multi transformer flyback converter topology for supplying transistor drivers is presented. The topology presents some advantages over typical multi output single transformer, as reduction of effective leakage inductance, equal magnetic coupling between primary and secondary circuits and better isolation between outputs. Simulation study carried out in the LTSpice IV program and preliminary experimental results indicate high...
-
Modeling and simulation of a demonstration robot fed by a modular hybrid source with the dc brushless motor drive.
PublicationPrzedstawiono model demonstracyjnego robota mobilnego wykonany w środowisku Matlab-Simulink. Robot napędzany jest przez dwa silniki bezszczotkowe prądu stałego. Hybrydowe źródło energii składa się z wodorowego ogniwa paliwowego PEMFC oraz banku superkondensatorów. Wyniki symulacji przedstawiają zapotrzebowanie na moc podczas znormalizowanego cyklu jazdy robota oraz zachowanie układu w zależności od struktury hybrydowego źródła...
-
Sprzętowa realizacja rozmytego sterownika elektrycznego wózka inwalidzkiego
PublicationW artykule przedstawiono cyfrowy system rozmyty przeznaczony do sterowania wózkiem inwalidzkim. w tym celu opracowano dedykowaną architekturę systemu, którą następnie zasymulowano w układzie reprogramowalnym FPGA. Przedstawiono wejściowe i wyjściowe zmienne lingwistyczne oraz ich funkcje przynależności, na podstawie których opracowano bazę reguł rozmytych. Proponowany rozmyty system współracuje z elektrycznymi silnikami napędowymi...
-
Wpływ układów elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej na dobór przewodów odgromowych
PublicationReferat przestawia problematykę doboru przewodów odgromowych w liniach napowietrznych ze względu na wytrzymałość cieplną. Autorzy wskazują, że w procesie doboru przewodów odgromowych istotna jest wiedza o stosowanych w linii zabezpieczeniach, a przyjmowanie jednego stałego czasu trwania zwarcia dla całej linii jest technicznie i ekonomicznie nieuzasadnione. Jednocześnie w referacie wskazano, że w procesie doboru przewodów odgromowych...
-
Thick film Lisicon sensor with gold electrodes.
PublicationW pracy przedstawiono preparatykę i badania czujnika gazowego na bazie litowego jonoprzewodzącego elektrolitu stałego. Czujnik został przygotowany w technologii grubowarstwowej. Jego zasada działania polega na pomiarze prądu elektrycznego w czasie liniowych zmian napięcia. Charakterystyki prądowo-napięciowe czujnika mają unikalny kształt, zależny od rodzaju gazu oraz jego koncentracji. Pomiary wykonano w mieszaninach dwutlenku...
-
Modelowanie i symulacja maszyn elektrycznych metodą grafów wiązań.
PublicationW artykule przedstawiono modelowanie maszyn elektrycznych metodą grafów wiązań dla potrzeb symulacji szeroko pojętych systemów energetycznych, w szczególności systemów o naturze hybrydowej. Opisano zarys podstaw modelowania metodą grafów wiązań. Omówiono ogólne założenia modelowania maszyn elektrycznych w ujęciu grafów wiązań, bazującego na modelach obwodowych wzorcowego sprzężenia transformatorowego i elektromechanicznego. Wykorzystując...
-
Napęd pojazdu elektrycznego z silnikiem asynchronicznym klatkowym
PublicationW artykule przedstawiono układ napędowy pojazdu elektrycznego wykorzystujący niezawodny i tani silnik prądu przemiennego. Zastosowany trójfazowy silnik asynchroniczny klatkowy wymaga zasilaniaz falownika napięcia przekształcającego napięcie stałe z akumulatorów na napięcie przemienne. Wykonany tranzystorowy przekształtnik sterowany jest mikroprocesorowo. Zastosowany procesor realizuje algorytm sterowania polowo zorientowanego,...
-
Sensorless induction motor drive for electric vehicle application
PublicationW artykule przedstawiono układ napędowy pojazdu elektrycznego wykorzystujący niezawodny i tani silnik prądu przemiennego. Zastosowany trójfazowy silnik asynchroniczny klatkowy wymaga zasilaniaz falownika napięcia przekształcającego napięcie stałe z akumulatorów na napięcie przemienne. Wykonany tranzystorowy przekształtnik sterowany jest mikroprocesorowo. Zastosowany procesor realizuje algorytm sterowania polowo zorientowanego,...
-
Energooszczędne sterowanie maszynami z magnesami trwałymi
PublicationPrzedstawiono klasyfikację silników z magnesami trwałymi i pokazano wybrane metody sterowania. Zaprezentowano bezczujnikowe sterowanie silnikiem bezszczotkowym prądu stałego. Podano kryteria umożliwiające energooszczędne sterowanie silnkiem przez optymalny wybór kąta przełączeń zasilanych faz. Zaprezentowano układ sterowania silnikiem z zagłębionymi magnesami wskazując zmienne modelu multiskalarnego jako zmienne stanu korzystniejsze...