Filters
total: 919
filtered: 510
-
Catalog
Chosen catalog filters
Search results for: analityka srodowiskowa
-
Analityka środowiskowa i monitoring: problemy i wyzwania = Environmental analytics and monitoring: problems and challenges
PublicationW wystąpieniu przedstawiono informacje na temat nowych rozwiązań metodycznych i aparaturowych związanych z:- bezrozpuszczalnikowymi technikami przygotowania próbek do analizy (solventless techniques of sample pretreatment),- wytwarzaniem nowych typów materiałów odniesienia,- zastosowaniem nowych technik pobierania próbek analitów z mediów środowiskowych.W referacie zwrócono uwagę na znaczenie technik chemometrycznych i sztucznej...
-
Kompetencje analityka biznesowego
PublicationPublikacja zawiera slajdy do prezentacji stanu wiedzy dotyczącej kompetencji analityków biznesowych dla menedżerów oraz analityków z przemysłu. Prezentacja porusza następujące tematy: rodzaje kompetencji analityka i rola kompetencji behawioralnych; przegląd kompetencji analityków według IBM RUP, IIBA BABOK oraz badań ankietowych polskich analityków; wybrane wyniki z zakresu psychologii w inżynierii oprogramowania oraz wynikające...
-
Analityka specjacyjna związków metaloorganicznych
PublicationOmówiono ogólne założenia i problemy chemicznej analityki specjacyjnej zwią-zków metaloorganicznych. Przedstawiono zagadnienia związane z definicją celuanalizy, pobieraniem, konserwacją, przechowywaniem, przygotowaniem próbek,rozdzielaniem analitów oraz ich końcowym oznaczeniem. Opisano najczęściejwykorzystywane procedury analityki specjacyjnej i rodzaje stosowanych detek-torów.
-
Projektowanie środowiskowe
PublicationProjektowanie środowiskowe, nazywane też zrównoważonym projektowaniem architektonicznym (sustainable design), można najkrócej zdefiniować jako ‘projektowanie architektoniczne przyjazne środowisku i społecznie odpowiedzialne’. W Polsce zastosowanie zasad rozwoju zrównoważonego do projektowania architektonicznego jest w fazie początkowej, zarówno w sferze teoretycznej jak i praktycznej. W publikacji omówiono podstawowe zagadnienia...
-
Cyjanki - właściwości, toksyczność i analityka
PublicationMonitorowanie poziomu jonów cyjankowych jest ważnym krokiem w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracy i życia człowieka. Konieczne jest prowadzenie badań mających na celu kontrolowanie poziomu związków zawierających grupy cyjankowe w poszczególnych obszarach środowiska i życia człowieka.
-
Analityka chemiczna w oczyszczalni ścieków
PublicationAnalityka chemiczna może być zarówno narzędziem pomocniczym na etapie projektowania linii technologicznej, jak i jest niezbędnym elementem na kolejnych etapach kontroli i monitoringu poszczególnych składników środowiska, zwłaszcza że na chwilę obecną całkowite uniknięcie składowania zagospodarowywanych osadów jest niemożliwe
-
Analityka surfaktantów w próbkach środowiskowych
PublicationSurfaktanty stanowią grupę związków charakteryzujących się specyficznymi właściwościami fizykochemicznymi (m.in. amfifilowa budowa, zdolność rozpuszczania się w cieczach o różnej polarności, zdolność do tworzenia micelli) i z tego względu są one wykorzystywane w wielu sferach działalności człowieka. Związki powierzchniowo-czynne ulegają różnorodnym przemianom fizykochemicznym, co umożliwia ich migrację między różnymi elementami...
-
Analityka chemiczna - problemy i wyzwania.
PublicationW artykule przedstawiono podstawowe informacje dotyczące: klasyfikacji metod analitycznych, jednostek używanych w zakresie analityki śladów, źródeł błędów, sposobu eliminacji niekorzystnych czynników mogących mieć wpływ na wynik końcowy analizy.
-
Geotechnika środowiskowa w dydaktyce
PublicationPrzytoczono międzynarodowe i krajowe działania dotyczące udoskonalania i unowocześniania edukacji geotechnicznej. Scharakteryzowano zakres tematyczny geotechniki środowiskowej podkreślając jej interdyscyplinarny charakter i główne kierunki badań geotechników środowiskowych. Przeanalizowano cele, formy i programy kształcenia geotechniki za granicą i w Polsce z uwypukleniem geotechniki środowiska oraz nauczania interaktywnego i analizowania...
-
Środowiskowy dym tytoniowy
PublicationPalenie tytoniu stanowi istotne zanieczyszczenie powietrza wewnętrznego różnego typu pomieszczeń zamkniętych. Wiele związków chemicznych wydzielających się wraz z głównym i bocznym strumieniem dymu tytoniowego wykazuje charakter rakotwórczy, a także wywołuje odległe skutki toksyczne. Różny stopień narażenia na szkodliwe składniki środowiskowego dymu tytoniowego obserwuje się zarówno u aktywnych, jak i biernych palaczy. Badanie...
-
Analityka hormonów płciowych - problemy i wyzwania
PublicationW pracy przedstawiono informacje o przebiegu poszczególnych etapów procedur analitycznych oznaczania związków endokrynnych z grupy hormonów płciowych w próbkach środowiskowych wraz z opisem trudności, które mogą się pojawić przy optymalizacji warunków oznaczania.
-
Jakość powietrza wewnętrznego analityka i monitoring
PublicationJakość powietrza wewnętrznego jest istotnym parametrem wpływającym na dobresamopoczucie i zdrowie człowieka. Kluczowego charakteru nabiera jego nieus-tanna kontrola i oznaczanie zawartości zanieczyszczeń, występującym w nim naróżnych poziomach stężeń. Do oceny jakości powietrza wewnętrznego wykorzys-tywana jest technika dozymetrii pasywnej. Przedstawiono podsumowanie donie-sień literaturowych na temat dozymetrów pasywnych stosowanych...
-
Analityka i monitoring zanieczyszczeń środowiska. Tendencje rozwojowe.
PublicationW artykule przedstawiono informacje o najwazniejszych kierunkach rozwojowych w zakresie analityki i monitoringu środowiskowego. Coraz więcej uwagi poświęca się spełnieniu zasad zielonej chemii analitycznej. Dlatego też wzrasta znaczenie; -zielonych technik analitycznych, - bezpośrednich technik pomiaru szerokiego spektrum ksenobiotyków w poszczegolnych elementach środowiska
-
Projektowanie środowiskowe - edukacja architektoniczna
PublicationPrzedstawiono krytykę obecnej edukacji architektonicznej oraz dyskusję nad kierunkami jej zmian. Omówiono dokumenty międzynarodowych organizacji zajmujących się teoria i praktyką edukacji architektonicznej ze szczególnym uwzględnieniem edukacji w zakresie projektowania środowiskowego oraz systemów samoksztalcenia (learning to learn) i kształcenia ustawicznego.
-
Metamfetamina : analityk w dochodzeniach kryminalistycznych
PublicationW ostatnich czasach jednym z najczęściej nadużywanych narkotyków jest metamfetamina. Jest ona stymulantem ośrodkowego układu nerwowego, opartym na szkielecie β-fenyloetyloaminy, który wpływa na mechanizmy neurochemiczne odpowiedzialne za, np. regulację akcji serca, temperatury ciała i ciśnienia krwi czy emocjonalne reakcje związane z czujnością. Metamfetamina poprawia nastrój, powoduje euforię, zwiększa czujność, zmniejszenia...
-
Environmental contamination of food
PublicationOpisano źródła zanieczyszczeń środowiska oraz obecność w środowisku szeregu związków organicznych i nieorganicznych podejrzewanych o właściwości rakotwórcze. W rozdziale skupiono się na: pestycydach, PCB, WWA, PCDD/F, fenolach, azbeście oraz metalach ciężkich (AS, Be, Cd, Cr, Ni, Pb). Zestawiono typowe stężenia tych zanieczyszczeń w wodzie, deszczu i żywności, omówiono biokumulacje i biowzbogacanie w łańcuchu pokarmowym, a także...
-
Analityka próbek wód spływnych z terenu portów lotniczych
PublicationPomimo wielu pozytywnych aspektów płynących z intensywnego rozwoju sektoru transportu lotniczego trzeba zdać sobie sprawę z faktu, że wszystkie przejawy aktywności związane z eksploatacją portów lotniczych prowadzą do zanieczyszczenia środowiska. Szczególnie ważnym aspektem związanym z eksploatacją portów lotniczych jest problem zanieczyszczenia powstających wód spływnych. Wody spływne z terenu lotnisk mogą zawierać wysokie poziomy...
-
Warunki środowiskowe na statkach towarowych.
PublicationW referacie poruszono zagadnienia kształtowania warunków środowiskowych w nadbudówce statków towarowych, na wybranych przykładach. Jako istotny element statku, w którym obok centrum dowodzenia i sterowania, nadbudówka jest miejscem zamieszkania i rekreacji załogi, jest ona , ze względu na lokalizację w bezpośrednim sąsiedztwie szybu maszynowego, poddana działaniu niekorzystnych czynników natury fizykochemicznej, co nie jest obojętne...
-
Oceny środowiskowe a rozwój zrównoważony miast
PublicationArtykuł prezentuje możliwości wzmocnienia procedury oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ), jako narzędzia mogącego służyć odnowie struktur miejskich. Instrumenty wykorzystywane w Polsce do realizacji idei rozwoju zrównoważonego uznano za nieskuteczne, co stało się punktem wyjścia do poszukiwania możliwości ich poprawy. Szczególny nacisk położono na wykorzystanie potencjału procedury OOŚ, mającej wspierać planowanie przestrzenne....
-
Some advances in environmental analytics and monitoring
PublicationW pracy przedstawiono wkład Katedry Chemii Analitycznej w rozwój analityki środowiskowej i monitoringu, ze szczególnym uwzględnieniem analityki pozostałości leków w próbkach wodnych ( w układzie on-line i off-line), badań nad identyfikacją produktów degradacji organicznych zanieczyszczeń, analizy toksyn w wodach za pomocą techniki HPLC-DAD-MS, wykorzystania dozymetrii pasywnej do izolacji analitów z wody oraz jednoczesnego oznaczania...
-
Platinum group elements: a challenge for environmental analytics
PublicationW pracy opisano problemy związane z analityką platynowców (Platinum Group Elements - PGE) w próbkach środowiskowych (kurz uliczny, materia zawieszona, gleba i osady denne, wody, ścieki, próbki biologiczne). Scharakteryzowano poszczególne etapy procedury analitycznej mogące być źródłem błędów oraz powodować szereg trudności. Opisano sposoby pobierania, przechowywania i utrwalania próbek przeznaczonych do badań. Przedstawiono również...
-
Analityka śladów - wyzwania i problemy. Trace analysis- challenges and problems
PublicationPrzedstawiono główne źródła błędów w analityce składników śladowych i ultraśladowych obecnych w próbkach o złożonym składzie matrycy. Szczególną uwagę zwrócono na: klasyfikację metod i technik ze względu na stężenie analitu w próbce; jednostki służące do wyrażania stężeń w zakresie śladów i ultraśladów; etapy przygotowania próbek do oznaczeń końcowych; sposoby eliminacji lub zmniejszenia intensywności wpływu różnych czynników na...
-
Environmental failure of dental biomaterials
PublicationW pracy przedstawiono problematykę związaną z zagadnieniem trwałości biomateriałów stomatologicznych. Scharakteryzowano kryteria doboru materiałów i na przykładzie koron stomatologicznych pokazano wyniki oceny prawidłowości doboru w oparciu o metodę elementów skończonych. Przedstawiono wyniki weryfikacji doświadczalnej i wskazano na możliwości wykorzystania tej metody do konstruowania odpornych na zniszczenie koron metalowo-ceramicznych.
-
Terminologia - pięta achillesowa analityków
PublicationW artykule podjęto tematykę związaną z brakiem poprawaności językowej, w szczególności w pracach naukowych różnego typu, jak również w materiałach reklamowych etc. Publikacja zachęca do stosowania polskiego nazewnictwa i unikania, w miarę możliwości, zawodowego żargonu lub wtrącania makaronizmów.
-
Środowiskowe aspekty wdrażania koncepcji lean manufacturing
PublicationZ uwagi na rosnące zainteresowanie tematyką nowoczesnego i niskokosztowego zarządzania środowiskowego w artykule przedstawiono główne obszary wykorzystania narzędzi Lean Manufacturing w procesie doskonalenia zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwach produkcyjnym. Zdefiniowano pojęcie aspektu środowiskowego w ujęciu wymagań normy ISO14001. Opisano budowę środowiskowej wartości dodanej Lean Manufacturing. Podjęto próbę udowodnienia...
-
Środowiskowe aspekty wdrażania koncepcji lean manufacturing
PublicationZ uwagi na rosnące zainteresowanie tematyką nowoczesnego i niskokosztowego zarządzania środowiskowego w artykule przedstawiono główne obszary wykorzystania narzędzi Lean Manufacturing w procesie doskonalenia zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwach produkcyjnym. Zdefiniowano pojęcie aspektu środowiskowego w ujęciu wymagań normy ISO14001. Opisano budowę środowiskowej wartości dodanej Lean Manufacturing. Podjęto próbę udowodnienia...
-
Ekonomiczne i środowiskowe aspekty skoncentrowanej fotowoltaiki
PublicationW artykule przeanalizowano możliwość wykorzystania promieniowania słonecznego do wytwarzania energii elektrycznej, ze szczególnym uwzględnieniem roli skoncentrowanego promieniowania słonecznego. Skoncentrowana fotowoltaika (CPV), przy użyciu wielowarstwowych ogniw fotowoltaicznych, pozwala na obniżenie kosztów instalacji oraz kosztów wytwarzania energii elektrycznej. Rozwój nowych technologii wytwarzania energii elektrycznej z...
-
Oceny środowiskowe jako narządzie kształtowania krajobrazu.
PublicationArtykuł prezentuje możliwości wykorzystania procedury oceny oddziaływania na środowisko do ochrony i kształtowania krajobrazu miasta. Przedstawiono zagrożenia krajobrazów miast we współczesnym świecie, istotę ocen środowiskowych, jak i możliwości wykorzystania tej procedury z punktu widzenia uwarunkowań formalno-prawnych, czyli działań organów administracji publicznej oraz innych zainteresowanych instytucji i organizacji. Usystematyzowano...
-
Analytics of dew and fog samples - problems and challenges
PublicationBadania analityczne próbek mgły i rosy mogą dostarczyć wielu interesujących informacji o stanie powietrza atmosferycznego i procesów, które w nim zachodzą. Badania takie stanowią jednak poważne wyzwanie analityczne m.in. ze względu na: konieczność dysponowania odpowiednimi urządzeniami do pobierania próbek, małe objętości próbek jakie udaje się zebrać w określonym czasie, co w istotnym stopniu determinuje wybór techniki ich przygotowania...
-
Antybiotyki aminoglikozydowe - problemy i wyzwania współczesnej analityki
PublicationZwiększające się zużycie produktów farmaceutycznych i ich przedostawanie się do środowiska naturalnego, jest jednym z istotnych problemów współczesnego świata. Legislacja dotycząca zawartości antybiotyków w środowisku naturalnym, żywności pochodzenia zwierzęcego, jak również w przypadku kontroli składu produktów farmaceutycznych ulega ciągłym zaostrzeniom. Stawia to przed analitykami coraz to nowe wyzwania polegające na opracowaniu...
-
Analityka hormonów steroidowych w próbkach materiałów biologicznych pobranych od człowieka
PublicationPróbki materiału biologicznego pobranego od człowieka (krew, mocz, ślina, łożysko, płyn owodniowy) mogą być źródłem cennych informacji o stanie zdrowia pacjenta. Wyniki zawartości hormonów steroidowych mogą być wykorzystane do diagnostyki hormonalnej lub w kontroli dopingu u sportowców. W pracy omówiono informacje literaturowe o dwóch podejściach w zakresie analityki hormonów steroidowych: - wykorzystanie bezpośrednich...
-
Ekonomiczne i środowiskowe aspekty zagospodarowania wód opadowych
PublicationCharakterystyczne problemy zagospodarowania wód opadowych z uwzględnieniem specyfiki regionalnej na przykładzie miasta Leszna. Konieczność poszukiwań rozwiązań alternatywnych. Kontrowersje wokół finansowania zagospodarowania wód opadowych. Możliwości sterowania systemami
-
Aspekty środowiskowe kształtowania zabudowy w przestrzeniach miejskich
PublicationBudynek zgodny a ideą zrównoważonego rozwoju to system rozwiązań architektonicznych i technicznych otwarty na naturalne otoczenie i głęboko z nim związany. Otoczenie budynków miejskich składa się z elementów antropogenicznych oraz naturalnych silnie przekształconych przez człowieka. W takiej sytuacji hierarchia celów ekologicznych i drogi dochodzenia do nich są inne niż w przypadku terenów otwartych lub o małej intensywności zabudowy....
-
Oddziaływania środowiskowe wykopów głębokich w terenach zurbanizowanych
PublicationAnaliza oddziaływań wykopu głębokiego na obiekty sąsiednie. Oddziaływania związane z odprężeniem i obciążeniem podłoża oraz oddziaływania związane z technologią. Kryteria oceny oddziaływań. Rodzaje przemieszczeń związane z realizacją wykopu głębokiego. Strefy oddziaływań. Analizy współpracy konstrukcja - podłoże. Przykłady realizacji.
-
Miód pszczeli, obiekt zainteresowania analityków
PublicationW pracy przedstawiona została charakterystyka organoleptyczna miodów odmianowych i ich działanie wspomagające w leczeniu różnych schorzeń, omówione zostały skład chemiczny miodu i rodzaje przeprowadzanych analiz oraz podano główne źródła zanieczyszczenia miodu.
-
Informacje analityczne w analityce specjacyjnej
PublicationW rozdziale przedstawiono :-podstawowe informacje o wyzwaniach zwiazanych z prtocesem uzyskiwania wiarygodnych informacji o różnych formach fizycznych i postaciach chemicznych poszczególnych pierwiastków, które moga występować w próbkach badanych obiektów materialnych-klasyfikację typów analityki specjacyjnej-główne obszary nauki i techniki , w których informacje o specjacji mają szczególne znaczenie.
-
Zielone rozpuszczalniki w analityce chemicznej
PublicationW kontekście zielonej chemii analitycznej najczęściej omawianymi obszarami analityki są etapy rozdzielania analitów i przygotowywania próbek do analizy, gdzie zużywa się największe ilości rozpuszczalników i odczynników. Priorytetem jest zmniejszenie ich ilości oraz wprowadzanie alternatywnych, bardziej bezpiecznych dla zdrowia ludzi i środowiska rozpuszczalników, tzw. zielonych rozpuszczalników (m.in. ciecze jonowe, płyny w stanie...
-
Centrum Doskonałości w zakresie Monitoringu i Analityki Środowiskowej
PublicationW artykule omówiono: cele i zadania Centrum Doskonałości Monitoringu i Analityki Środowiska (CEEAM); organizację pracy; pakiety robocze; podstawowe formy działalności edukacyjnej i naukowo-badawczej.
-
Artysta i analityk. Big data w przestrzeni kultury
PublicationTekst rozważa rolę Big Data - ogromnych zbiorów danych - w badaniu kultury oraz w jej tworzeniu. Przedmiotem analiz jest również wpływ tej technologii na twórczość artystyczną, w tym na współczesną architekturę i urbanistykę. Przedstawione zostały scenariusze potencjalnej przyszłej roli Big Data w społeczeństwie.
-
Wykorzystanie gazowych mieszanin wzorcowych w analityce
PublicationMateriały odniesienia są bardzo popularnym i użytecznym narzędzie stosowanym w każdym laboratorium analitycznym. Związane jest to z ciągłą potrzebą monitoringu otaczającego nas powietrza i identyfikacji występujących w nim zanieczyszczeń oraz przeprowadzaniem na coraz szerszą skalę badań reprezentatywnych próbek mediów gazowych. Materiały odniesienia, a w szczególności certyfikowane materiały odniesienia są niezastąpionym elementem...
-
Analiza kondensatów oddechowych - wyzwanie dla analityków
PublicationOd lat 90-tych XX wieku coraz szerszym zainteresowaniem, zarówno w środowisku medycznym jak i analitycznym, cieszą się metody nieinwazyjne polegające na badaniu indukowanej plwociny, kondensatu oddechowego oraz na pomiarze składu powietrza wydychanego. Kondensaty oddechowe zawierają wszystkie substancje, jakie występują w płynie wyściełającym układ oddechowy. Ze względu na stosunkowo prosty skład matrycy są one idealnymi próbkami...
-
Rola łożyska ludzkiego w analityce ksenobiotyków
PublicationŁożysko jest ważnym organem łączącym matkę oraz dziecko. Ułatwia transport substancji odżywczych do płodu, ale także umożliwia migrację substancji toksycznych. Stosowanie używek w trakcie trwania ciąży stanowi poważny problem społeczny, ponieważ substancje te dzięki swojej budowie mogą przenikać przez łożysko i wpływać niekorzystnie na rozwój płodu. W związku ze szkodliwością tych substancji konieczne jest prowadzenie biomonitoringu...
-
Trendy w analityce i monitoringu środowiskowym
PublicationProcedury i techniki analityczne znajdują praktyczne zastosowanie w anali-tyce szerokiego spektrum analitów występujących w próbkach środowiskowychsą przedmiotem zainteresowania coraz większej grupy analityków. W rozdzialeprzedstawiono informacje dotyczące celów i zadań oraz kierunków rozwoju ana-lityki i monitoringu. Szczególną uwagę zwrócono na niektóre z tendencji roz-wojowych które zaliczyć można do dwóch specyficznych...
-
Pokrywa śnieżna : Źródło informacji o zanieczyszczeniu środowiska : zadania analityki.
PublicationW pracy przedstawiono informacje o:-różnych typach stałego opadu atmosferycznego,-zakresie standardowych pomiarów pokrywy śnieżnej-technikach analitycznych wykorzystywanych w badaniach chemizmu pokrywy śnieżnej.
-
Model działania analityka biznesowego w administracji publicznej w celu przeciwdziałania ukrytym wymaganiom
PublicationCelem referatu było zaproponowanie modelu działania analityka biznesowego po stronie podmiotów administracji publicznej, który jest ukierunkowany na zapobieganie problemom wynikającym z występowania ukrytych wymagań. Podstawą tej propozycji są ogłoszone w 2015 r. dokumenty poświęcone analizie biznesowej, tzn. A Guide to the Business Analysis Body of Knowledge International Institute of Business Analysis oraz Business Analysis...
-
Terpeny w powietrzu wewnętrznym. Cz. II. Analityka terpenów i produktów ich utleniania.
PublicationKluczowe wydaje się poznanie dokładnego składu chemicznego Wtórnego Aerozolu Organicznego (SOA) obecnego w powietrzu wewnętrznym oraz określenie konkretnych mechanizmów odpowiedzialnych za jego powstawanie.
-
Environmental degradation of titanium biomaterials: mechanisms, effects, testing and evaluation
PublicationPrzedyskutowano możliwe przyczyny oraz mechanizmy degradacji biomateriałów tytanowych, używanych jako długoterminowe implanty stawów. Dokonano przeglądu wpływu impalntów metalicznych w ludzkim ciele. Przedstawiono bieżące procedury badania oraz ich wady. Zaproponowano procedurę oszacowania biomateriałów na implanty.
-
Oceny środowiskowe w ochronie zasobów turystycznych i rekreacyjnych przestrzeni
PublicationNowe przedsięwzięcia inwestycyjne, które pojawiają sie w Polsce w dużej liczbie, co jest ułatwione dzięki łatwemu dostępowi do środków unijnych, stanowią często poważne zagrożenie dla potencjału turystycznego przestrzeni. Dowodzi tego słynny przypadek obwodnicy Augustowa przecinającej dolinę Rospudy. Pomimo wielu protestów, planowane są nowe warianty trasy i konstrukcji mostowych przecinających unikatową dolinę Rospudy. Dlatego...
-
Koszty środowiskowe różnych wariantów eksploatacji suchego zbiornika Racibórz Dolny
Publication -
Miejsca codzienne w przestrzeniach społecznych miasta : Środowiskowe aspekty kształtowania
PublicationPrzestrzeń miejska a zwłaszcza środowisko mieszkaniowe doby ponowoczesnej przeżywa kryzys. Polega on na jej dezintegracji, zaniku więzi społecznych, wyobcowaniu, utracie tożsamości i poczucia bezpieczeństwa. Przyczyny tego zjawiska leżą przede wszystkim w sferach społecznej, behawioralnej i psychologicznej, ale pewna ich część ma też wymiar przestrzenny. Miejsca codzienne, kluczowe zagadnienie tej pracy, są podstawowymi składnikami...