Filtry
wszystkich: 388
wybranych: 198
-
Katalog
Filtry wybranego katalogu
Wyniki wyszukiwania dla: inteligentne przetwarzanie sygnalow
-
Intelligent multimedia asplications - scanning the issue
PublikacjaCelem specjalnego wydania tego tomu czasopisma JIIS, zatytułowanego ''Inteligentne przetwarzanie multimediów'', było przedstawienie badań w tej dziedzinie, prowadzonych w różnych ośrodkach na świecie. Zawarte w tym tomie artykuły dotyczyły inteligentnego przetwarzania sygnałów fonicznych i wideo, jak również muzyki.
-
Metody wprowadzania informacji do mobilnych dokumentów interaktywnych oparte na identyfikacji podobnych treści
PublikacjaArtykuł dotyczy nowatorskiej architektury dokumentu pozwalającej na szybsze wprowadzanie informacji i wydajniejsze ich przetwarzanie. Dokumenty opracowywane zgodnie z przedstawioną architekturą charakteryzują się tym, że są wykonywalne, mobilne, interaktywne oraz inteligentne. Dokumenty te aktywnie współpracują z użytkownikiem podczas wprowadzania treści oraz są w stanie automatycznie przemieszczać się w Internecie. Ponadto dokumenty,...
-
Przetwarzanie języka naturalnego
PublikacjaRozdział opisuje przetwarzanie języka naturalnego z podziałem na warstwy przetwarzania. Omawia też zagadnienie jakości przetwarzania na przykładzie poprawiania błędów i optymalizacji reguł.
-
Inteligentne systemy agentowe w systemach zdalnego nauczania
PublikacjaW pracy omówiono inteligentne systemy agentowe w systemach zdalnego nauczania. Po krótkim przedstawieniu ewolucji systemów zdalnego nauczania i ich wybranych zastosowań, scharakteryzowano inteligentne agenty edukacyjne. Omówiono wykorzystanie programowania genetycznego oraz algorytmów neuro-ewolucyjnych do implementacji oprogramowania tej klasy. Ponadto, nawiązano do modelu Map-Reduce, który efektywnie wspiera architekturę nowoczesnego...
-
Inteligentne wspomaganie zarządzania operacyjnego ruchem drogowym
PublikacjaNajistotniejszym elementem obszarów miejskich są ich systemy transportowe, które stanowią silnik gospodarki. W świetle nowych problemów i wyzwań w zakresie miejskich systemów transportowych, coraz większą rolę zaczynają odgrywać inteligentne systemy transportowe i zarządzanie operacyjne ruchem drogowym w mieście.Niniejszy artykuł przedstawia analizę zagadnień składających się na operacyjne zarządzanie ruchem drogowym w miastach....
-
Inteligentne wspomaganie zarządzania operacyjnego ruchem drogowym
PublikacjaNajistotniejszym elementem obszarów miejskich są ich systemy transportowe, które stanowią silnik gospodarki. W świetle nowych problemów i wyzwań w zakresie miejskich systemów transportowych, coraz większą rolę zaczynają odgrywać inteligentne systemy transportowe i zarządzanie operacyjne ruchem drogowym w mieście. Niniejszy artykuł przedstawia analizę zagadnień składających się na operacyjne zarządzanie ruchem drogowym w miastach....
-
Przetwarzanie sygnałów akustycznych w pasywnym systemie hydrolokacyjnym
PublikacjaW niniejszym rozdziale omówiono ogólną budowę, zasadę działania oraz przedstawiono przetwarzanie sygnałów akustycznych w pasywnym systemie hydrolokacyjnym z holowaną anteną hydroakustyczną. W pojęciu ''przetwarzanie sygnałów akustycznych'' zawarto wszelkie operacje na sygnałach analogowych, takich jak wzmacnianie, filtracja próbkowanie, a przede wszystkim - na sygnałach cyfrowych pozyskanych w procesie próbkowania. Cyfrowe operacje...
-
Inteligentne zarządzanie usługami chmurowymi
PublikacjaRozwój chmur obliczeniowych stanowi wyzwanie dla nowych efektywnych metod zarządzania zasobami chmurowymi, zwłaszcza, że oprócz usług typu SaaS rozwija się nowe kategorie usług jak obliczenia brzegowe czy wielochmurowe. W pracy zaproponowano ogólny model zarządzania usługami oraz efektywne procedury alokacji zasobów. Podkreślono potrzebę oszacowania parametrów zasobów chmury by zapewnić wykonanie żądanych usług. Przedstawiono również...
-
Aplikacja wspomagająca przetwarzanie sekwencji dna: moduł edycji chromatogramu
PublikacjaModuł edycji chromatogramu jest częścią większej aplikacji, służącej do wspomagania przetwarzania danych pochodzących z sekwencjonowania DNA. Aplikacja skonstruowana jest z odrębnych, samodzielnych programów, które współpracują dwiema drogami - poprzez popularne formaty plików, co umożliwia wprowadzenie do modułów danych opracowanych częściowo w aplikacjach zewnętrznych, oraz poprzez przesyłanie danych pomiędzy modułami, co usprawnia...
-
Szybkie przetwarzanie częstotliwościowo-cyfrowe.
PublikacjaPrzedstawiono metodę szybkiego przetwarzania częstotliowściowo-cyfrowego opartą na beżpośrednim porównaniu równoległym. Omówiono realizację praktyczną przetwornika z wykorzystaniem układu programowalnego typu ACEX1K firmy ALTERA. Propnowana metoda może być wykorzystana do pomiaru prędkości kątowej silników elektrycznych, jak również do realizacji szybkich przetworników częstotliwości na napięcie.
-
Wprowadzenie :Inteligentne miasta po polsku
PublikacjaW rozdziale zostały opisane przedmiot, cel oraz metoda przeprowadzonych badań porównawczych między miastami. Na podstawie praktycznego zastosowania różnych form planowania w Glasgow wskazane zostały aspekty różnicujące planowanie w Polsce i Szkocji.
-
Inteligentne hybrydowe systemy wyszukiwania informacji
PublikacjaIstnieje wiele metod wyszukiwania informacji. Artykuł przedstawia możliwości połączenia tych metod i skonstruowania uniwersalnego, hybrydowego systemu wyszukiwania. W artykule zaproponowana została architektura personalnego agenta wyszukiwania (PAW). Posiada on cechy systemu ekspertowego, wyszukiwarki oraz agenta komputerowego. PAW pozwala na pozyskiwanie informacji personalnych tj. numery telefonów osób znajomych. Ponadto umożliwia...
-
Inteligentne wyszukiwanie informacji w Internecie.
PublikacjaPrzedstawiono krótką charakterystykę architektury i technologii stosowanych w wyszukiwarkach. Zaproponowano algorytm działania wyszukiwarki spełniającej oczekiwania Nowego Internetu - Semantic Web, jej wykorzystywanie do zastosowań medycznych oraz w systemach bibliotecznych.
-
Inteligentne wyszukiwanie informacji w internecie
PublikacjaW pracy przedstawiono krótką charakterystykę architektury i technologii wykorzystywanych przy wyszukiwaniu informacji w Internecie. Zaproponowano koncepcje inteligentnej wyszukiwarki spełniającej różnorodne wymagania użytkownika. Przedyskutowano jej wykorzystanie w telemedycynie, w celu wsparcia inteligentnych funkcji rekomendacji.
-
Termiczne przetwarzanie biomasy i odpadów
PublikacjaPrzedmiotem wystąpienia był proces pirolizy tworzyw sztucznych, biomasy oraz hydroliza osadów ściekowych. Przedstawiono wyniki i charakterystykę powstałych w procesie produktów ciekłych, stałych i gazowych.
-
Inteligentne systemy transportu - rozwój i struktura.
PublikacjaOgólna charakterystyka systemów transportu (ITS). Programy rozwoju systemów ITS w Europie. Architektura i struktura systemów ITS.
-
Inteligentne sterowanie oświetleniem w budynkach przemysłowych.
PublikacjaW referacie zaprezentowano jeden ze sposobów realizacji inteligentnego sterowania oświetleniem w obiektach przemysłowych za pomocą komputera PC. Przedstawiono koncepcję zastosowania do tego celu sieci LonWork oraz systemu DALI w celu sterowania poszczególnymi punktami świetlnymi. Przedstawiono realizację techniczną opisanego zagadnienia.
-
Przetwarzanie zespołowe: przykłady, algorytmy i systemy
PublikacjaScharakteryzowano pracę zespołową i dokonano klasyfkacji zespołów w zależności od osiąganych przez te zespoły wyników. Przedstawiono zasady przetwarzania zespołowego oraz zilustrowano je reprezentatywnymi przykładami. Podano w jaki sposób można wspomagać komputerowo funkcje kooperacji, koordynacji i komunikacji oraz nawiązano do kooperacyjno-iteracyjnej metody wytwarzania oprogramowania. Sformułowano trzy podstawowe algorytmy przetwarzania...
-
Biotechnologiczne przetwarzanie keratyny oraz jej wykorzystanie
PublikacjaW pracy przedstawiono metody przetwarzania pierza obejmujące procesy hydrolizy enzymatycznej. Uciążliwy produkt uboczny przemysłu drobiarskiego może być zastosowany do produkcji biokompozytów, biomateriałów, jako nawóz organiczny oraz pasza dla zwierząt.
-
Inteligentne otoczenie w aplikacjach prozdrowotnych - przykłady rozwiązań
PublikacjaW artykule przedstawiono koncepcję inteligentnego otoczenia jako wyposażenia tzw inteligentnego budynku ukieunkowanego na wspomaganie diagnostyki medycznej osób zagrożonych określonymi chorobami. Przedstawiono bliżej dwa rozwiązania – układ inteligentnej wagi i krzesła kardiologicznego.
-
Inteligentne otoczenie w aplikacjach prozdrowotnych - przykłady rozwiązań
PublikacjaW artykule przedstawiono koncepcję inteligentnego otoczenia jako wyposażenia tzw inteligentnego budynku ukieunkowanego na wspomaganie diagnostyki medycznej osób zagrożonych określonymi chorobami. Przedstawiono bliżej dwa rozwiązania – układ inteligentnej wagi i krzesła kardiologicznego.
-
Inteligentne tłoki wielofunkcyjne do diagnozowania rurociągów przesyłowych
PublikacjaOpisano wybrane techniki pomiarowe badania stanu technicznego rurociągów z wykorzystaniem tłoków inteligentnych. Przedstawiono uzyskiwane wyniki badań inspekcyjnych rurociągów prowadzone przez Centrum Diagnostyki Rurociągów i AparaturySp. z o.o. w Warszawie
-
Inteligentne superkomputery wirtualne do prognozowania trendów w finansach
PublikacjaW pracy zaproponowano wykorzystanie infrastruktury superkomputerów wirtualnych do obliczeń inteligentnych w finansach. Ponieważ zaawansowane metody wymagają dużych mocy obliczeniowych, omówiono gridy obliczeniowe rozumiane jako superkomputery wirtualne ze szczególnym uwzględnieniem środowiska obliczeniowego dla cyberwaluty Bitcoin. Ponadto zaproponowano programowanie genetyczne do opracowania strategii inwestycji giełdowych. Na...
-
Przetwarzanie strumieni multimedialnych z użyciem klastra obliczeniowego
PublikacjaZaprezentowano docelową funkcjonalność platformy KASKADA oraz sposób konstrukcji kolejnych warstw. Przedstwiono metodę opisu zadań oraz metodę implementacji zadań uzytkowych (framework), których głównym celem jest analiza strumieni multimedialnych dla identyfikacji charakterystycznych obiektów (np. twarzy) oraz niebezpiecznych zdarzeń 9np. bójka0. Zaprezentowano również strategie wykonania tych zadań na komputerze klastrowym w...
-
Przetwarzanie strumieni multimedialnych na klastrze komputerowym Galera
PublikacjaSformułowano problemy przetwarzania strumieni multimedialnych w czasie rzeczywistym. Rozpatrzono różne możliwości realizacji tego typu przetwarzania i na tej podstawie opracowano wymagania na platformę KASKADA ułatwiające wykonanie tego typu zadań na klastrze komputerowym o wysokiej wydajności przetwarzania. Podano architekturę takiej platformy oraz sposób jej implementacji. Dokonano oceny przydatności tej platformy przetwarzania...
-
Aplikacja wspomagająca przetwarzanie sekwencji dna: moduł dopasowań
PublikacjaBiologia molekularna jest obecnie bardzo dynamicznie rozwijającą się dziedziną nauki. Wzrost mocy obliczeniowej komputerów pozwala na coraz szybszą i dokładniejszą analizę wielocząsteczkowych biologicznych polimerów. Poniższy artykuł przedstawia jeden z modułów programu AlignGator - modułowego systemu przeznaczonego do analizy DNA. Omawiany moduł pozwala na tworzenie, oraz edycję wielodopasowań. W początkowej części artykułu opisane...
-
Przetwarzanie wstępne i segmentacja zniszczonych dokumentów archiwalnych.
PublikacjaW pracy przedstawiono problemy związane z pozyskiwaniem, wstępnym przetwarzaniem oraz segmentacją zniszczonych dokumentów archiwalnych. Zaproponowane zostały algorytmu lokalizacji dokumentu, ekstrakcji liter oraz dopasowywania regionów tekstu do wzorców.
-
Wstępne przetwarzanie dźwięku przeznaczonego do odsłuchu wielokanałowego.
PublikacjaW pracy opisano opracowane metody wstępnego przetwarzania plików dźwiękowych przeznaczonych do odsłuchu w systemie wielokanałowym. Umożliwiają one synchronizację i normalizację głośności. Normalizacja uwzględnia wpływ położenia głośników w panoramie odsłuchowej. Opis metod poprzedza krótka analiza głównych mechanizmów odpowiedzial-nych za lokalizację dźwięku przez człowieka.
-
Computational intelligence-aided character animation
PublikacjaW pracy przedstawiono pokrótce metody animacji komputerowej, a także podano zasady oceny jakości wyniku animacji postaci. Dodatkowo dokonano przeglądu metod inteligentnych stosowanych w animacji komputerowej i w dziedzinach pokrewnych. W badaniach skupiono się na animacji ruchu w kontekście uzyskiwanej ekspresji. Podano reguły stosowane w animacji tradycyjnej oraz wyznaczono parametry opisujące fazy ruchu w odniesieniu do poszczególnych...
-
Inteligentne rozwiązania z zakresu post-processingu dla drukowanych elementów
PublikacjaCoraz większe zainteresowanie i wykorzystywanie drukowanych elementów w różnych gałęziach przemysłu wiąże się ze stosowaniem odpowiednich metod ich obróbki wykańczającej tzw. post-processing. Tego typu metody służą zazwyczaj poprawie ogólnego wyglądu wydruków, a także ich właściwości mechanicznych i eksploatacyjnych. Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie wybranych i nowoczesnych rozwiązań z zakresu post-processingu na...
-
Intelligent information, knowledge, and technology management
PublikacjaW pracy omówiono najnowsze kierunki badań związanych z inteligentnym podejściem do zarządzania wiedzą i technologiami.
-
Inteligentne systemy transportu ITS na drogach szybkiego ruchu [Rozdział 12]
PublikacjaPrzedstawiono charakterystykę Inteligentnych Systemów Transportowych, architekturę ITS, funkcje systemów ITS na drogach szybkiego ruchu oraz efektywność wdrożenia rozwiązań z zakresu ITS.
-
Rozdział 28 : Inteligentne odtwarzanie przesyłanych danych w systemie komórkowym UMTS
PublikacjaW pracy przedstawiono zagadnienia przetwarzania sygnałów w torze nadawczo-odbiorczym systemu UMTS, w którym kanał wywołuje skrajnie trudne warunki transmisji i to zarówno w relacji od terminala do stacji bazowej jak i w przeciwnym kierunku. Szczególną uwagę zwrócono na kodowanie/dekodowanie kanałowe oraz rozpraszanie/skupianie widma sygnałów. Przedstawiono wyniki badania jakości odbioru dla kodu splotowego (3,1,9) i turbokodu ukazując...
-
Zastosowanie naziemnego skaningu laserowego i przetwarzanie danych : Elementy żelbetowe
PublikacjaMonografia prezentuje wyniki badań nad wykorzystaniem naziemnego skaningu laserowego w pomiarach belek żelbetowych poddawanych niszczeniu. Publikacja składa się z 6 rozdziałów: Rozdział I: Wstęp do zagadnienia. Rozdział II: Zginane belki żelbetowe i mechanizm ich niszczenia. Rozdział III: Technologia naziemnego skaningu laserowego. Rozdział IV: Badania nad naziemnym skaningiem laserowym przy niszczeniu belek żelbetowych. Rozdział...
-
Dystrybucja, archiwizacja i przetwarzanie strumieni multimedialnych na platformie KASKADA
PublikacjaZaprezentowano metody przetwarzania strumieni multimedialnych na platformie KASKADA. Przedstawiono koncepcję dystrybucji strumieni do zadań obliczeniowych wykonywanych na poszczególnych węzłach klastra komputerowego. Zaprezentowano w jaki sposób dane strumieni są konwertowane i dostosowywane do wykorzystywania przez algorytmy obudowane w tzw. Ramkę KASKADA. Przedstawiono projekt i implementację archiwum strumieni multimedialnych...
-
Przetwarzanie i analiza obrazów sonarowych powierzchni dna basenu portowego
PublikacjaW artykule przedstawiono problemy związane z poszukiwaniem obiektów zalegających na dnie basenu portowego.
-
Przetwarzanie wyrażeń języka naturalnego w wyrażenia logiczne - system Denise
PublikacjaPo krótkim wprowadzeniu do systemów reprezentacji wiedzy i wnioskowania omówiono eksperymentalny system przetwarzania zdań w języku polskim w wyrażenia rachunku zdań i logiki pierwszego rzędu.
-
Aktywna Termografia Dynamiczna - przetwarzanie serii obrazów w diagnostyce medycznej
PublikacjaAktywna termografia dynamiczna (ATD) jest metodą obrazowania zmian temperatury na powierzchni badanego obiektu w czasie jako odpowiedź na zastosowane pobudzenie zewnętrzne (ogrzewanie lub chłodzenie). Celem badania jest określenie właściwości obiektu w czasie trwania termicznych procesów przejściowych, takich jak grzanie lub chłodzenie. Obiekt badany jest pobudzany sygnałem cieplnym (zewnętrznie) lub farmakologicznie (wewnętrznie)....
-
Przetwarzanie wielkoskalowych danych w ochronie zdrowia - możliwości i korzyści
PublikacjaW rozdziale przedstawiona została idea, pojęcia związane z przetwarzaniem wielkoskalowych danych oraz uogólniona architektura aktualnie wykorzystywanych tego typu systemów w zastosowaniach medycznych. Opisano funkcje oferowane przez bazowe elementy architektury ze szczególnym uwzględnieniem możliwości komponentu analityki dużych zbiorów danych medycznych. Na bazie dostępnej literatury przedmiotu dokonano zestawienia kluczowych...
-
Przetwarzanie i wnioskowanie z wiedzy o różnym poziomie zaufania
PublikacjaOntologie i bazy wiedzy wykorzystuje się w wielu zastosowaniach, takŜe takich, w których wnioskowanie ma charakter krytyczny, jak np. w przypadku systemów medycznych. W rozdziale przedstawione zostały kwestie zaufania do danych przechowywanych w bazach wiedzy i pobieranych z zewnętrznych źródeł. Opisane zostały przykłady uwzględnienia aspektów zaufania wykorzystujące kartograficzną reprezentację wiedzy - nowe podejście opracowane...
-
Przetwarzanie zapytań w rozproszonej bazie wiedzyopartej na logice opisowej
PublikacjaRozdział prezentuje podstawy algorytmu Spider przetwarzania zapytań asercjonalnych (typu ABox) w rozproszonej bazie wiedzy opartej na logice opisowej. Algorytm Spider może być stosowany w celu integracji wiedzy z różnych źródeł. W rozdziale pokrótce przedstawiono zasadę kartograficznej reprezentacji wiedzy, sposób odwzorowywania terminologii różnych źródeł oraz oszacowano złożoność obliczeniową przedstawianego algorytmu.
-
Przetwarzanie zapytań do terminologii ontologiiniepewnych opartych na logice opisowej
PublikacjaSystemy informatyczne oparte na bazach wiedzy stają się coraz bardziej popularne. Znacząca ilość istniejących systemów do opisu wiedzy wykorzystuje ontologie. Budując ontologie, bardzo często zakłada się, że informacje w nich przechowywane są pewne. W niektórych jednak zastosowaniach takie założenie może nie być do końca prawdziwe. Niniejszy Rozdział wprowadza w tematykę ontologii niepewnych oraz prezentuje propozycje rozszerzenia...
-
Inteligentne przestrzenie komercyjne: Zmienność w czasie generowana poprzez interakcję z użytkownikiem.
PublikacjaW artykule zaprezentowano dualizm Miasta Nie-Miasta, który jawi się na styku przestrzeni rzeczywistej oraz wirtualnej. Przedstawiono potencjał z zakresu rozwiązań inteligentnych dla przestrzeni komercyjnych, które poprzez dyskrecję przekazu oraz aktywowanie użytkownika w interaktywną zabawę z przestrzenią prowadzić mogą do przełamywania anonimowości typowej dla przestrzeni komercyjnych.
-
Intelligent algorithms for movie sound track restoration
PublikacjaW artykule przedstawiono dwa algorytmy do rekonstruowania optycznych ścieżek dźwiękowych. Pierwszy z nich jest zastosowaniem miary nieprzewidywalności do obliczeń parametrów modelu psychoakustycznego stosowanego do redukowania szumów. Drugi stanowi precyzyjną procedurę oceny pasożytniczej modulacji częstotliwości, opartej na analizie składowych harmonicznych. Wyniki zastosowania obu wymienionych algorytmów są zawarte w artykule.
-
Inteligentne częstotliwościowo - napięciowe odciążanie w systemie elektroenergetycznym. Black-Out a Krajowy System Elektroenergetyczny.
PublikacjaW pracy podano, że automatyka samoczynnego odciążenia w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym została wprowadzona z dwóch powodów. 1. W celu obrony całego systemu przed przeciążeniem i w rezultacie - załamaniem częstotliwości przy często występujących globalnych deficytach mocy. 2. W celu obrony ''wysp'' lub podsystemów w czasie awarii systemowych, powodujących rozpadnięcie się systemu na części.
-
Przetwarzanie emocjonalne i scenariusze jego zastosowania w edukacji i e-edukacji
PublikacjaW pracy zbadano możliwości i celowość zastosowania mechanizmów i narzędzi przetwarzania emocjonalnego w e-edukacji. Wyróżniono i opisano szereg scenariuszy użycia technik afektywnych, zarówno w zastosowaniu komputerów do wspomagania tradycyjnych procesów edukacyjnych, jak i do nauczania za pośrednictwem środków elektronicznych. Jedne z najciekawszych zastosowań dotyczą poszukiwania optymalnej afektywnej przestrzeni uczenia się,...
-
Teleinformatyczna akwizycja i przetwarzanie danych dla potrzeb diagnostyki środowiska aglomeracji miejskich
PublikacjaRozdział przedstawia koncepcję aktualnie opracowywanego systemu służącego do monitorowania hałasu i ruchu drogowego w aglomeracjach miejskich, stanowiącego funkcjonalną część szerszego rozwiązania dotyczącego monitorowania środowiska w miastach. System taki składa się z rozmieszczonych w mieście autonomicznych i uniwersalnych stacji monitorujących oraz serwera gromadzącego, przetwarzającego i prezentującego wyniki z wykorzystaniem...
-
Identyfikacja i przetwarzanie cyfrowe sygnałów szumów RTS występujących w przyrządach półprzewodnikowych.
PublikacjaPrzedstawiono metody identyfikacji szumów RTS. Zaproponowano graficzną metodę identyfikacji tych szumów oraz sposób wyznaczania średnich czasów trwania inpulsów. Metodę oraz sposób wyznaczania średnich czasów trwania impulsów opisano na przykładzie oceny szumów własnych przyrządów półprzewodnikowych z zakresu małych częstotliwości.
-
Akwizycja i przetwarzanie danych w systemie telemonitoringu sieci ciepłowniczej. II Krajowa Konferencja.
Publikacja.
-
Inteligentne wspomaganie podejmowania decyzji z wykorzystaniem metod sztucznej inteligencji w środowisku obliczeniowym typu grid
PublikacjaPodejmowanie decyzji jest uważane za jedno z najbardziej krytycznych działań w organizacji. W celu wsparcia tego złożonego procesu dla osób odpowiedzialnych różne niezależne, samodzielne systemy wspomagania decyzji zostały opracowane głównie w ostatnich dwóch dekadach. Patrząc w sposób komplementarny na te systemy, wiążemy je z rolą i funkcją, którą musi spełniać z punktu widzenia użytkownika. W rozdziale opisano systemy wspomagania...