Filters
total: 34816
filtered: 20621
-
Catalog
- Publications 20621 available results
- Journals 76 available results
- Conferences 3 available results
- Publishing Houses 23 available results
- People 682 available results
- Inventions 159 available results
- Projects 310 available results
- Laboratories 27 available results
- Research Teams 59 available results
- Research Equipment 44 available results
- e-Learning Courses 3315 available results
- Events 548 available results
- Open Research Data 8949 available results
Chosen catalog filters
displaying 1000 best results Help
Search results for: chromatografia cienkowarstwowa z detekcja plomieniowo-jonizacyjna - tlc-fid
-
Badania emisji lotnych związków organicznych podczas nalewu asfaltu do autocystern oraz budowy dróg asfaltowych = Emission of volatile organic compounds from road bitumen during tank filling and road paving
PublicationOstatnio ma miejsce dyskusja poświęcona emisji lotnych związków organicznych towarzyszącej "niehermetycznemu" nalewowi asfaltów oraz budowie dróg asfaltowych. Asfalt naftowy wytwarzany jest poprzezutlenianie pozostałości z destylacji próżniowej. Zarówno na etapie destylacji próżniowej ropy naftowej, jak również w reaktorach utleniania asfaltu może dochodzić do przegrzewania wsadu na elementach grzejnych instalacji, a w wyniku zachodzi...
-
Detection methods of dynamic spammer's behavior
PublicationPoczta elektroniczna ze względu na swoją naturę jest bardzo podatna na zjawisko spamu. Oddzielanie spamu od dobrych wiadomości jest zadaniem żmudnym i pracochłonnym. Dlatego jest rzeczą istotną opracowanie skutecznej metody walki ze spamem uwzględniającej nie tylko aktualne metody działania spamerów, ale również wzięcie pod uwagę dynamicznych aspektów zmieniających się stale ich zachowań.Artykuł opisuje metodę klasyfikacji wiadomości...
-
Wkład Polaków do dorobku światowego słownikarstwa (z językiem rosyjskim w tle) [Contribution of Poles to the world lexicography (with the Russian language in the background)]
Publication -
Rekrutacja i selekcja artystów w kontekście twórczości organizacyjnej
Publication -
Procedure of determination of volatile trihalomethanes in human urine with perwaporation and gas chromatography
PublicationPraca przedstawia wyznaczanie podstawowych parametrów walidacyjnych nowej procedury oznaczania lotnych związków chlorowcoorganicznych z grupy trihalometanów w próbkach moczu ludzkiego, opartej na zastosowaniu:- techniki perwaporacji na etapie izolacji i wzbogacania analitów;- bezpośredniego dozowania próbek ekstraktów (permeatu) do kolumny chromatograficznej;- chromatograficznego rozdzielanie mieszaniny na poszczególne składniki;-wykorzystaniu...
-
The production and properties of the secondary metabolites in selected car-nivorous plants = Produkcja i właściwości metabolitów wtórnych wybranych roślin owadożernych
PublicationPięć gatunków roślin owadożernych (Drosera aliciae, D. capensis, D. ramenta-cea, D. rotundifolia oraz Sarracenia psittacina ) zostało zbadanych pod ką-tem produkcji i właściwości metabolitów wtórnych między innymi flawonoidów inaftochinonów. W tym celu rośliny poddano elicytacji in vitro przy użyciuelicytorów abiotycznych - TYTANIT, kwas jasmonowy, BION oraz biotycznych -chityna i Enterobacter sakazaki. Badane związki ekstrahowano...
-
Wyłączniki różnicowoprądowe i urządzenia do detekcji zwarć łukowych w ochronie przed pożarem
PublicationW referacie przedstawiono zasady stosowania wyłączników różnicowoprądowych w ochronie przed pożarem. Podano ich największy dopuszczalny znamionowy prąd różnicowy zadziałania w tej ochronie oraz zwrócono uwagę na przypadki, w których mogą one nie działać, mimo występującego zagrożenia pożarowego. Omówiono również urządzenia do detekcji zwarć łukowych, które są nowym rodzajem zabezpieczeń, zalecanym do instalacji elektrycznych obiektów...
-
Obrazowanie wpływu warunków hydrologicznych na przestrzenny rozkład wartości progu detekcji systemów hydroakustycznych
PublicationArtykuł zawiera we wstępie przegląd pośrednich i bezpośrednich metod pomiarowych wgłębnych profili rozkładów dźwięku w różnych akwenach i w różnych zastosowaniach. W dalszych rozdziałach dyskutowana jest uniwersalna, odpowiednia dla wszystkich rodzajów systemów hydroakustycznych postać systemowego równania zasięgu, traktowanego jako podstawa do komputerowego obliczania i prezentacji warunków detekcji użytecznych informacji w zależności...
-
Wejściowo-wyjściowa metoda detekcji uszkodzeń w elektronicznych układach analogowych uwzględniająca tolerancje elementów.
PublicationPrzedstawiono nowe podejście detekcji i lokalizacji uszkodzeń w elektronicznych układach analogowych z uwzględnieniem tolerancji elementów. Składa się ono z dwóch etapów. W pierwszym etapie tworzony jest słownik uszkodzeń składający się z opisu elipsy aproksymującej obszar nominalny reprezentujący brak uszkodzeń i współczynników określających szerokość pasów lokalizacyjnych. Zaprezentowano nowy algorytm tworzenia takiej elipsy...
-
Czy wiemy co łykamy? – Zanieczyszczenia w produktach farmaceutycznych i sposoby ich detekcji
PublicationW skład produktów farmaceutycznych, obok substancji farmakologicznie czynnych wchodzą również różnego typu substancje pomocnicze. Istnieje niebezpieczeństwo, że w preparatach farmaceutycznych obecne są także zanieczyszczenia i produkty degradacji, które mogą negatywnie wpływać na skuteczność stosowanych leków, a jednocześnie stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Z tego względu niezbędny jest monitoring składu produktów...
-
Opracowanie i walidacja procedury oznaczania jonów nieorganicznych (w tym jonów rodankowych - biomarkera narażenia na składniki dymu tytoniowego) z wykorzystaniem techniki chromatografii jonowej w próbkach mleka kobiecego
PublicationNarażenie człowieka na toksyczne związki obecne w dymie tytoniowym może skutkować występowaniem wielu chorób odtytoniowych. Szczególny problem stanowią kobiety w ciąży oraz położnice, ponieważ związki chemiczne obecne w dymie tytoniowym mogą przenikać od matki do dziecka, co może powodować znane skutki narażenia na te substancje zarówno w organizmie matki jak i dziecka. W związku ze szkodliwością dymu tytoniowego konieczne jest monitorowanie...
-
Wykorzystanie chromatografii gazowej do destylacji symulowanej (SIMDIS). Aktualny stan wiedzy i nowe perspektywy
PublicationChromatografia gazowa (GC) zajmuje szczególne miejsce w analityce przemysłu rafineryjnego i petrochemicznego. Początki chromatografii gazowej i jej dalszy rozwój wielokrotnie podyktowane były potrzebami w zakresie analityki naftowej. Jednym z ważnych zastosowań GC jest możliwość wykonywania destylacji symulowanej (SIMDIS, ang. Simulated Distillation). Na podstawie wartości czasu retencji mieszaniny wzorcowych n-parafin o znanej...
-
Raport z badań olejów do smarowania łańcuchów układów tnących pilarek
PublicationPrzedmiotem opracowania jest sprawozdanie z badań przeprowadzonych na zlecenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku, w ramach projektu Rzetelne Przedsiębiorstwo Leśne. Badania dotyczyły określenia metodyki kontroli olejów stosowanych do smarowania układów tnących urządzeń stosowanych do prac leśnych w związku z wymogiem stosowania środków biodegradowalnych. Sprawozdanie zawiera przegląd aktualnych doniesień literaturowych....
-
Wpływ braku sczepności międzywarstwowej na wartość modułów sztywności warstw asfaltowych obliczonych na podstawie wyników ugięć z aparatu fwd
PublicationW konstrukcji nawierzchni na odcinku doświadczalnym zasymulowano różne poziomy sczepności międzywarstwowej pomiędzy warstwami asfaltowymi, od pełnej do całkowitego braku. Różną sczepność międzywarstwową uzyskiwano poprzez zmiany ilościowe skropienia międzywarstwowego, zaś brak sczepności poprzez aplikację pomiędzy warstwy asfaltowe pyłów z odpylania lub zaczynu gliny. Po oddaniu odcinka drogi do eksploatacji wykonano badania terenowe...
-
Usefulness of separation techniques for identification and determination of Oxygenated Volatile Organic Compounds used in process analytics of water and wastewater
PublicationW pracy przedstawiono przegląd i porównanie metodyk identyfikacji i oznaczania Lotnych Związków Tlenoorganicznych (LZT). Porównano metodyki klasyczne umożliwiające oznaczanie wybranej grupy związków chemicznych należących do LZT lub dokonywanie oznaczeń sumarycznej zawartości z metodykiami wykorzystującymi techniki rozdzielania. Lotne związki tlenoorganicze, do których zaliczane są aldehydy, alkohole, ketony, estry, etery oraz...
-
Badania nad doborem najkorzystniejszego składu eluentu do rozdzielenia metabolitów wtórnych z grupy naftochinonów i flawonoidów z zastosowaniem chromatografii planarnej w normalnym i odwróconym układzie faz = A research on the composition of the eluent for separation of plant metabolities by reversed phase planar chromatography
PublicationIn the paper the results of separation of plant extracts by RP-TLC with different composition of the eluents are presented. Analysis of retention data allowed to select components of the eluent with favorable retention parameters, which can be used in the future for separation of this type of plant extracts by column liquid chromatography techniques.
-
Current Source Inverter Fed Drive
PublicationThis book covers three-phase and multiphase (more than three-phase) motor drives including their control and practical problems faced in the field (e.g., adding LC filters in the output of a feeding converter), are considered. The new edition contains links to Matlab®/Simulink models and PowerPoint slides ideal for teaching and understanding the material contained within the book. Readers will also benefit from the inclusion of: A...
-
Special hearing aid for stuttering people
PublicationDzięku postępowi w dziedzienie cyfrowego przetwarzania sygnałów możliwe stało zbudowanie subminiaturowego urządzenia łączącego funkcje aparatu słuchowego i korektora mowy. Takie urządzenie, mimo niewielkich rozmiarów, jest w stanie wykonywać skomplikowane alggorytmy a jego oprogramowanie może być łatwo zmieniane. W pracy skupiono się na zagadnieniach związanych z opracowniem prototypu i implementacją algorytmów korekcji słuchu...
-
Contactless hearing aid designed for infants
PublicationIt is a well known fact that language development through home intervention for a hearing-impaired infant should start in the early months of a newborn baby's life. The aim of this paper is to present a concept of a contactless digital hearing aid designed especially for infants. In contrast to all typical wearable hearing aid solutions (ITC, ITE, BTE), the proposed device is mounted in the infant's bed with any parts of its set-up...
-
Double Fed Induction Machine Drives
PublicationContents of the Chapter 22:Machine model.Properties of the DFM.Steady state machine operation.Control rules and decoupled control.Decoupling based on MM machine model.Decoupling based on vector model.Decoupling based on rotor current equation.Overall control system.Control system based on MM model.Control system based on vector model.Estimation of variables.Calculation of the angle between stator and rotor.Remarks about digital...
-
Polish FDI in Central Asian Countries
PublicationSince gaining independence, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan and Uzbekistan gradually opened their markets to foreign investors. Before Poland’s accession to the European Union, the activities of Polish investors in Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan and Uzbekistan were based on bilateral treaties concluded by Poland with those countries. Later, except Turkmenistan, they were governed by the partnership...
-
Fingerprint comparison of low-volatile petroleum products by means of Thin Layer Chromatography (TLC) for identification of process leakages and environmental pollution
PublicationW pracy zbadano możliwość zastosowania stosunkowo prostej i szybkiej procedury przygotowania próbki, rozdzielania grup składników techniką cienkowarstwowej chromatografii cieczowej (TLC), wizualizacji w świetle UV 254 oraz 360 nm i analizy porównawczej cech plamek na płytkach TLC do określenia rodzaju niskolotnego materiału ropopochodnego stanowiącego zanieczyszczenie wód procesowych, lub wyciek z instalacji w rafinerii ropy naftowej....
-
Nowoczesne techniki przygotowania próbki do oznaczania analitów organicznych z zastosowaniem chromatografii gazowej. Część II. Aparatura. Modern techniques of preparation of samples for determining organic analytes by gas chromatography. Part II. Instrumentation.
PublicationW pracy dokonano przeglądu szerokiego spektrum technik przygotowania próbki ze szczególnym uwzględnieniem technik o charakterze prośrodowiskowym. Opisu technik dokonano pod kątem wykorzystywanych mechanizmów izolacji analitów oraz stosowanych rozwiązań aparaturowych.
-
APPLICATION OF RESPONSE SURFACE MODELING FOR OPTIMIZATION AND DETERMINATION OF MALONDIALDIALDEHYDE BY VORTEX-ASSISTED DISPERSIVE LIQUID-LIQUID MICROEXTRACTION AND GC-FID
Publication -
Experimental evaluation of the PLC-controlled drives properties.
PublicationPrzedstawiono strukturę stanowiska laboratoryjnego do testów oprogramowania PLC do sterowania napędami oraz do prowadzenia eksperymentalnych prób takich napędów. Omówiono zasady prowadzenia testów oprogramowania przed i w trakcie uruchamiania napędu. Przedstawiono przykładowe rezultaty doświadczeń.
-
A method of measuring RLC components for microcontroller systems
PublicationA new method of measuring RLC components for microcontroller systems dedicated to compact smart impedance sensors based on a direct sensor-microcontroller interface is presented. In the method this direct interface composed of a reference resistor connected in series with the tested sensor impedance is stimulated by a square wave generated by the microcontroller, and then its voltage response is sampled by an internal ADC of the...
-
Potentiometric detection of organic ionics in separation methods: a critical evaluation
PublicationCzujniki potencjometryczne są w tej chwili stosowane głównie w połączeniu ze wstrzykową analizą przepływową. Badano membranowe czujniki potencjometryczne pod względem zastosowania w połączeniu z wysokosprawną chromatografią cieczową i elektroforezą kapilarną. Stosowano anality takie jak środki powierzchniowo czynne i proste leki. Zauważono, że czujniki potencjometryczne dają dobre odpowiedzi na małe i duże jony z ładunkiem wielokrotnym...
-
Detection and time/frequency analysis of electric fields in the ground
PublicationThis paper sets out to detect and characterize electric fields in the ground (such as stray current fields) using a tandem time/frequency method of signal analysis. Results were obtained from investigations performed in the presence of a generated electric field with controlled variable characteristics, and in the presence of an electric field generated by a tramline. The analysis of measurement registers was performed using Short‐Time...
-
The method of detection of electromagnetic fields in ground
PublicationW prezentowanej metodzie, detekcja pola polega na pomiarach i analizie zmian rozkładu potencjału. Różnice potencjałów są mierzone jako napięcie pomiędzy elektrodami umieszczonymi w różnych pozycjach na powierzchni ziemi. Analiza tych napięć przy pomocy krótkoczasowej transformaty Fouriera STFT umożliwia wyznaczenie zmian spektralnej gęstości mocy sygnału w funkcji czasu. Ten rodzaj łącznej analizy czasowo-częstotliwościowej daje...
-
Optimal Sensor Placement for Damage Detection
PublicationW pracy przedstawiono dwie konfiguracje czujników PZT do detekcji uszkodzeń w płytach. Omówion zalety i wady obu konfiguracji.
-
Transcendentalna dedukcja eteru : Opus postumum Kanta a problem filozofii przyrody
PublicationArtykuł przedstawia rozwój kantowskiej filozofii przyrody w kontekście transcendentalnej dedukcji eteru zwartej w pismach Kanta wydanych posmiertnie. Szczególnie omawiany jest temat przejścia od metafizycznych podstaw przyrodnictwa do fizyki i pojawia sie w związku z tym sprzeczności w sosunku do ''Krytyki czystego rozumu''
-
Retencja i usuwanie związków azotu w hybrydowych systemach hydrofitowych
PublicationHybrydowe systemy hydrofitowe (ze zmiennym poziomym i pionowym przepływem ścieków) łączą zalety i eliminują wady układów bez zmiennego przepływu ścieków, co w rezultacie prowadzi do skutecznego i stabilnego w czasie usuwania substancji organicznej i związków azotu. Na podstawie analizy przeprowadzonych badań w pracy przedstawiono ilościowe i jakościowe przemiany substancji organicznej i związków azotu. Podano skuteczność usuwania...
-
Transcendentalna dedukcja eteru. Opus postumum Kanta a problem filozofii przyrody.
PublicationW artykule przedstawiono, w horyzoncie rozwoju całej krytycznej kantowskiej filozofii przyrody, hipotezę eteru i transcendentalną dedukcję eteru, zawarte w opus postumum I. Kanta. Szczególną uwagę zwrócono na problem przejścia od apriorycznych, metafizycznych podstaw przyrodoznawstwa do fizyki, a także na wyłaniające się w związku z tym zasadnicze sprzeczności tez ''późnego'' Kanta w stosunku do krytyki czystego rozumu.
-
A simple gas chromatograph for educational purposes = Prosty chromatograf gazowy do celów dydaktycznych
PublicationOpisano prosty chromatograf gazowy zaprojektowany specjalny do celów dydaktycznych, oraz serię doświadczeń laboratoryjnych z wykorzystaniem tego instrumentu w celu nauczania podstaw chromatografii studentów chemii analitycznej.
-
Algorytm detekcji obiektów ruchomych metodą odejmowania tła dla sprzętowej relizcji w sieci sensorowej.
PublicationW artykule opisano algorytm detekcji obiektów ruchomych, nadający się do implementcji sprzętowej i przeznaczony do monitorownia pojazdów uczestniczących w ruchu ulicznym, obserwowanych przez stacjonarną kamerę niskiej rozdzielczości. Algorytm przewidziany jest do zastosownia w sieciach sensorowych.
-
Wybrane problemy detekcji zakłóceń w dławiku uziemiającym przyłączonym do punktu gwiazdowego dławika kompensacyjnego
PublicationW referacie przedstawiono problematykę zabezpieczania dławików uziemiających przyłączanych do punktu gwiazdowego dławików kompensacyjnych stosowanych w liniach wysokiego napięcia, ze szczególnym uwzględnieniem detekcji zwarć wewnętrznych. Przedstawiono analizy modelowe dla rzeczywistego układu oddanego do pracy w 2015, który docelowo ma zostać doposażony w dławiki uziemiające.
-
Czy wiemy, co łykamy? Zanieczyszczenia obecne w produktach farmaceutycznych i sposoby ich detekcji
PublicationWykrycie oraz identyfikacja i ilościowe oznaczanie zanieczyszczeń obecnych w produktach farmacetycznych jest bezwzglednie konieczne, aby uchronić pacjenta przed nieprawidlowym dzialaniem i skutkami ubocznymi, które mogą wystąpić po spozyciu zanieczyszczonego leku. Z tego względu monitoring skladu produktów farmaceutycznych jest niezbędny.
-
Zastosowanie chromatografii gazowej do oceny stopnia degradacji LZO w ściekach przemysłowych po procesach oczyszczania
PublicationW pracy przedstawiono przykład zastosowania metodyki DLLME-GC-MS w trybie SCAN, w połączeniu z modelem MCR-ALS, do identyfikacji lotnych związków organicznych (LZO) obecnych w próbkach surowych ścieków z produkcji asfaltów naftowych, a także oceny stopnia ich degradacji po zastosowaniu różnych metod oczyszczania chemicznego. Wykorzystanie modelu chemometrycznego do dekonwolucji sygnałów chromatograficznych umożliwiło identyfikację...
-
Techniki chromatografii cieczowej, stosowane w analityce technicznej procesów hydrolizy biomasy ligno-celulozowej - BMLC. Przegląd
PublicationObróbka wstępna biomasy ligno-celulozowej (BMLC) realizowana z zastosowaniem kwasów, zasad oraz enzymów jest ważnym etapem przetwarzania surowca przed procesem fermentacji. Podczas hydrolizy złożone struktury biopolimerów: celulozy, hemicelulozy i ligniny rozpadają się do związków o małej masie cząsteczkowej (cukry, oligosacharydy, związki fenolowe). Jednak nie jest to proces łatwy i wymaga doboru odpowiednich warunków procesu,...
-
Accelerated solvent extraction-gas chromatographic determination of acidic herbicides in soil
PublicationPrzyspieszona ekstrakcja rozpuszczalnikiem z wykorzystaniem wody jako ekstraktanta okazała się skutecznym sposobem izolacji herbicydów kwasowych (MCPP, MCPA, 2,4-D, 2,4,5-T, PCP, dinoseb, dinoterb) z próbek gleby. Wysoka zawartość substancji iłowych powodowała problemy techniczne, które udało się pokonać poprzez zwiększenie stosunku piasku do gleby w celce ekstrakcyjnej. Anality przenoszono z ekstraktu wodnego do rozpuszczalnika...
-
Utilization of standards generated in the process of thermal decomposition chemically modified silica gel for a single point calibration of a GC/FID system
Publication -
The efficiency comparison of ramentaceone isolation from Drosera aliciae plants using normal and reversed phase preparative liquid chromatography technique
PublicationW pracy zaprezentowano optymalne warunki otrzymywania ramentaceonu z chloroformowego ekstraktu z rośliny D. muscipula. Opracowano i przedstawiono dwie procedury otrzymywania ramantaceonu z wykorzystaniem NP-PLC i RP-PLC. Dla produktu o określonej czystości, porównano maksymalny stopień przeładowania kolumny, efektywność procesu wyrażoną jako ilość substancji otrzymanej w jednostce czasu oraz produktywność kolumny, wyrażoną jako...
-
Verification of the fit to user profiles for UML tools
PublicationDopasowanie do profilu użytkownika ma wpływ na efektywność pracy użytkownika. W referacie postawiono pytanie, czy narzędzia UML rzeczywiście wspomagają pracę konkretnych ról w procesie wytwarzania oprogramowania. W ramach prac wykonano następujace zadania: opisano profile użytkowników narzędzi UML; wyodrębniono cechy narzędzi UML, które mają wpływ na dopasowanie do profili użytkowników; zaprojektowano model pokazujący związek pomiędzy...
-
New generation speech aid for stuttering people
PublicationWspółczesne Cyfrowe Procesory Sygnałowe (ang. DSP) mają niewielkie wymiary, ale są w stanie re-alizować złożone algorytmy. Ich dodatkową zaletą jest łatwość wymiany oprogramowania, a co za tym idzie łatwość zmiany dziedziny zastosowań. Wykorzystując możliwości procesów stało się możliwe budowanie miniaturowych protez słuchu i mowy. W referacie skupiono się na zagadnieniach związanych z projekto-wanie i implementacją algorytmów...
-
New generation speech aid for stuttering people
PublicationWspółczesne Cyfrowe Procesory Sygnałowe (ang. DSP) mają niewielkie wymiary, ale są w stanie re-alizować złożone algorytmy. Ich dodatkową zaletą jest łatwość wymiany oprogramowania, a co za tym idzie łatwość zmiany dziedziny zastosowań. Wykorzystując możliwości procesów stało się możliwe budowanie miniaturowych protez słuchu i mowy. W referacie skupiono się na zagadnieniach związanych z projekto-wanie i implementacją algorytmów...
-
Modeling of acoustics of hearing aid earmold systems
Publication -
Waveguide modeling as a tool for fitting a hearing aid
Publication -
FPGA realization of fir filter in residue arithmetic
Publicationw pracy zaprezentowano realizację fpga przepływowego filtru fir o stałych współczynnikach w arytmetyce resztowej z użyciem 8 5-bitowych modułów o łącznym zakresie liczbowym 37.07 bita. zastosowano formębezpośrednią fir. mnożenia wykonywane są przy użyciu odczytu z pamięci. sumowania w każdym z kanałów są realizowane przy zastosowaniu wielopoziomowej struktury sumatora opartego o 4-operandowe sumatory csa. w stopniu końcowym wykonywane...
-
Clinical complexity – where to find it and how to use it
Publication -
Digital hearing aid with time and spectral transposition.
PublicationNastępstwem uruchomienia w Polsce, prowadzonych na szeroką skalę, badań przesiewowych słuchu jest konieczność zaoferowania pomocy osobom cierpiącym na niedosłuch poprzez leczenie i protetykę słuchu. Tymczasem, aktualnie oferowane rozwiązania aparatów słuchowych nie są w stanie sprostać niektórym specjalistycznym potrzebom aparatowania, m. in.: najmłodszych dzieci, osób pracujących w hałasie, pilotów wojskowych oraz osób korzystających...