Filtry
wszystkich: 2573
-
Katalog
- Publikacje 778 wyników po odfiltrowaniu
- Czasopisma 98 wyników po odfiltrowaniu
- Konferencje 3 wyników po odfiltrowaniu
- Wydawnictwa 2 wyników po odfiltrowaniu
- Osoby 36 wyników po odfiltrowaniu
- Wynalazki 1 wyników po odfiltrowaniu
- Projekty 11 wyników po odfiltrowaniu
- Laboratoria 2 wyników po odfiltrowaniu
- Zespoły Badawcze 2 wyników po odfiltrowaniu
- Aparatura Badawcza 3 wyników po odfiltrowaniu
- Kursy Online 251 wyników po odfiltrowaniu
- Wydarzenia 2 wyników po odfiltrowaniu
- Dane Badawcze 1384 wyników po odfiltrowaniu
wyświetlamy 1000 najlepszych wyników Pomoc
Wyniki wyszukiwania dla: LCS
-
Music Recommendation System
PublikacjaThe paper focuses on optimization vector content feature for the music recommendation system. For the purpose of experiments a database is created consisting of excerpts of music les. They are assigned to 22 classes corresponding to dierent music genres. Various feature vectors based on low-level signal descriptors are tested and then optimized using correlation analysis and Principal Component Analysis (PCA). Results of the experiments...
-
Bulletin de la Société des sciences et des lettres de Łódź, Série: Recherches sur les déformations
Czasopisma -
Miernik wyładowań niezupełnych LDS-6
Aparatura BadawczaCyfrowy, wysoko zaawansowany, wieloaplikacyjny system do ciągłego pomiaru wyładowań niezupełnych na wszystkich urządzeniach elektroenergetycznych oraz wysokonapięciowych układach elektroizolacyjnych.
-
L'Italie. Gagner à tout prix. L'industrie de l'armenent italien pendant la Grande Guerre
PublikacjaThe chapter outlines the economic and technological transformations of the Italian armament industry during the First World War
-
ACM SIGSIM Conference on Principles of Advanced Discrete Simulation (ACM/IEEE/SCS Workshop on Parallel and Distributed Simulation)
Konferencje -
Metoda kosztów narastających w ocenie ekonomicznej efektywności układów ogrzewania z pompami ciepła
PublikacjaObliczenia ekonomicznej efektywności instalacji ogrzewania z pompą ciepła sprowadza się do porównania kosztów wytwarzania w niej ciepła z kosztami wytwarzania ciepła w instalacji konwencjonalnej z kotłem olejowym, gazowym, elektrycznym, itd. W artykule opisano metodę kosztów narastających (MKN), która przypomina znaną od dawna i cieszącą się coraz większym zainteresowaniem metodę LCC (Live Cycle Costs)
-
Life cycle theories of savings and consumption
PublikacjaLife cycle theories of savings and consumption are the economics theories explaining the changes in saving and consumption in the subsequent phases of the human life cycle. There are two main approaches: (1) indicating the dependence of the level of savings and consumption on the average level of income over a long period of human life (life cycle hypothesis; LCH) or (2) on psychological factors, in particular self-control and...
-
Dokształcanie na odległość kandydatów na studia politechniczne - model DOROTKA
PublikacjaW artykule przedstawiono potrzebę dokształcania kandydatów na studia politechniczne i podjęte w tym celu działania w ramach powołanego Konsorcjum Uczelni Technicznych. Zaprezentowano model z wykorzystaniem systemu LMS (ang. Learning Management System) - DOROTKA (Doskonalenie Organizacji, ROzwoju oraz Tworzenia Kursów Akademickich przez Internet), wspierający działania związane z uruchomieniem kursów wyrównawczych z matematyki i...
-
Procesy innowacyjne st. 2021/2022
Kursy OnlineProcesy innowacyjne (wykład) Prowadzący: dr hab. inż. Anna Lis Dane do kontaktu: Anna.Lis@zie.pg.gda.pl
-
Procesy innowacyjne nst 2023/2024
Kursy OnlineProcesy innowacyjne (wykład) Prowadzący: dr hab. inż. Anna Lis Dane do kontaktu: Anna.Lis@zie.pg.gda.pl
-
Low-Level Aerial Photogrammetry as a Source of Supplementary Data for ALS Measurements
PublikacjaThe development of laser scanning technology ALS allows to make high-resolution measurements for large areas result-ing in significant reduction of costs. The main stakeholders at heights data received from the airborne laser scanning is mainly state administration. The state institutions appear among projects such as ISOK. Each point is classified in ac-cordance with the standard LAS 1.2, our research focuses on the class 6 -...
-
Self-assembly, stability and conductance of amphotericin B channels: bridging the gap between structure and function
PublikacjaAmphotericin B (AmB), one of the most powerful but also toxic drugs used to treat systemic mycoses, is believed to selectively permeabilize fungal cell membranes to ions in a sterol-dependent manner. Unfortunately, the structure of the biologically active AmB channels has long eluded researchers, obstructing the design of safer alternatives. Here, we investigate the structural and thermodynamic aspects of channel formation, stability,...
-
Application of Immunological Techniques (from Vaccination to FinalMeasurements) in Determination of Pharmaceutical Residues in Environmental Samples
PublikacjaWiele biologicznie aktywnych związków wytwarzanych przez człowieka trafia ostatecznie do środowiska. Ich los środowiskowy pozostaje nadal wyzwaniem dla analityków środowiskowych i osób odpowiedzialnych za szacowanie ryzyka. Artykuł przedstawia przegląd jednej z najszerszych i bezpośrednich metod analiz środowiskowych - immunoanalitykę - ze szczególnych uwzględnieniem jej zastosowania do oznaczania jakościowego i ilościowego pozostałości...
-
Gracjana Klein-Raina dr hab.
Osoby -
Effets de variabilite d'adhesion et de viellissement en collage structural
PublikacjaDivers essais peuvent etre employes afin d'evaluer la resistance a la fracture des joints adhesifes. Generalement, ces essais sont symetriques: les substrats sont identiques. Nous avons utilise une version asymetrique, ou un adherend flexible est colle a aderend rigide. Nous discutons ici du comportement d'un joint d'adhesion variable. Des resultats assez surprenants font le sujet prinicpal de cet article.
-
ZARZĄDZANIE EKSPLOATACJĄ OBIEKTU W UJĘCIU KOSZTÓW CYKLU ŻYCIA
PublikacjaW artykule przedstawiono wstępne informacje, niezbędne do ustalenia zakresu i kierunku opracowania koncepcji metody optymalizacji kosztów cyklu życia wybranych obiektów budowlanych. Zwrócono uwagę na ścisłe powiązanie pomiędzy decyzjami podejmowanymi na etapie projektowania a wydatkami ponoszonymi w toku utrzymania i użytkowania obiektów, zaprezentowano specyfikę kosztów cyklu życia i składowe tych kosztów oraz przykład zastosowania...
-
TIME-OF-FLIGHT DIFFERENTIAL ELECTRON SCATTERING FROM MOLECULAR TARGETS: BENCHMARK CROSS SECTIONS
PublikacjaWe report time-of-flight differential cross section (DCS) measurements for the electron impact excitation transition in H2. In this work, agreement between available theory and experiment is excellent overall, and marks a transition in electron molecule scattering where differential scattering of excitation is found to be in such precise agreement. We also prove that the newly built apparatus can be used for accurate measurement...
-
Kalendarium działalności środowiska Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego 1980-1990
PublikacjaKalendarium obejmuje fragment historii Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego z lat 1980-1990 (nie ujęto okresu do 2005 i dalej, jako wykraczającego poza zainteresowania IPN i ECS). Zostało stworzone przy współpracy kilkudziesięciu osób związanych z RSA i zredagowane przez jego uczestników na podstawie materiałów archiwalnych (m.in. z IPN), informacji w prasie oficjalnej i podziemnej (w tym własnej) oraz wspomnień uczestników wydarzeń
-
Deposition and Electrical and Structural Properties of La0.6Sr0.4CoO3 Thin Films for Application in High-Temperature Electrochemical Cells
PublikacjaLow-temperature deposition of electroceramic thin films allows the construction of new devices and their integration with existing large-scale fabrication methods. Developing a suitable low-cost deposition method is important to further advance the development of microdevices. In this work, we deposited a 1-lm-thick La0.6Sr0.4CoO3d (LSC) perovskite with high electrical conductivity on sapphire substrates at 400C and analyzed its...
-
Redukcja czasu analizy MZP przez ograniczenie rozmiaru rozwiązania
PublikacjaAnaliza drzew niezdatności jest uznaną metodą analizy bezpieczeństwa systemów. Notacja ECSDM pozwala definiować zależności czasowe między zdarzeniami drzewa oraz przeanalizować je w celu określenia zależności pomiędzy zdarzeniami z Minimalnych Zbiorów Przyczyn (MZP). Dzięki wprowadzeniu klasyfikacji zdarzeń z MZP można wyodrębnić zależności czasowe istotne dla zapobiegania wywoływania hazardu przez konkretny MZP. Pozostałe zależności...
-
Projekt wąskopasmowego, radiowego systemu alarmowego
PublikacjaW niniejszym artykule przedstawiono realizację prototypu wąskopasmowego systemu alarmowego przeznaczonego do montażu wewnątrz budynków. Opis realizacji projektu poprzedzono wstępem teoretycznym do bezprzewodowych sieci sensorowych. Następnie opisano kolejne etapy realizacji projektu, zakończone przeprowadzeniem pomiarów w środowisku wewnątrzbudynkowym dla różnych warunków propagacyjnych, tj. LOS oraz NLOS. Dokonano analizy uzyskanych...
-
Cykl życia wyrobu a ochrona środowiska
PublikacjaW nienijszym rozdziale poruszono zagadnienia zwiazane z ochrona srodowiska- przedsatwiono genezę i rozwój koncepcji zarządzania środowiskiem. Przedstawiona została rózwnież problematyka wzajemnych oddziaływań przedsiebiorstwa i jego produktów na środowisko naturalne w aspekcie zarządzania środowiskowego i metody LCA(Life Cycle Assessment). Omówiono również zagadnienie związane z Zadsadą Przedłuzonej odpowiedzialności Producenta...
-
Condition monitoring of energy installations IDESII
Kursy OnlineMeasurement errors and uncertainties. Industrial measurements in the energy industry. Measuring devices. The basics of control in industry. Measurement characteristics in complex energy systems. Distributed Control System (DCS) (KSR).
-
Molecular and structural basis of inner core lipopolysaccharide alterations in Escherichia coli: incorporation of glucuronic acid and phosphoethanolamine in the heptose region.
PublikacjaIt is well established that lipopolysaccharide (LPS) often carries nonstoichiometric substitutions in lipid A and in the inner core. In this work, the molecular basis of inner core alterations and their physiological significance are addressed. A new inner core modification of LPS is described, which arises due to the addition of glucuronic acid on the third heptose with a concomitant loss of phosphate on the second heptose. This...
-
Możliwości zastosowania urządzenia ultradźwiękowego w aspekcie zabiegów chirurgicznych.
PublikacjaPrezentujemy nowe badania w zakresie możliwości zastosowania alternatywnych urządzeń w aspekcie chirurgicznego cięcia tkanki kostnej w obrębie jamy ustnej. Dotychczasowo powszechnie stosowane urządzenia mechaniczno-obrotowe mają wiele wad: łatwość przegrzania tkanki kostnej, częste uszkodzenia tkanek miękkich okolicy operowanej oraz nierówne brzegi kostne podczas cięcia. Dynamiczny rozwój nauk technicznych pozwolił na wprowadzenie...
-
An experimental study on transducer for the dds technology demonstrator
PublikacjaPrzedmiotem artykułu jest cylindryczny wieloelementowy przetwornik ultradźwiękowy wykonany w technologii DDS - demonstratora. Opisane zostały własności szerokopasmowego promieniowania przetwornika którego elementy zostały wykonane z piezokompozytowego materiału. W artykule zamieszczono wyniki badań wycinka próbnego - wykonanego z trzech elementów piezokompozytowych.
-
Multifrequency Wideband Sonar Array
PublikacjaThis paper describes of new approach to Multifrequency Wideband Arrays (MWA),applied piezocomposite technologies of the array elements. MWA operating in transmitting(Tx) and receiving (Rx) mode on two or three bands, requires state-of-the-art technology andefficient array designing than conventional array in which separate arrays for every band oreven separate Tx and Rx transducers/arrays are used. The new piezocomposite elements...
-
Partnerstwo publiczno-prywatne jako instrument wsparcia innowacji
PublikacjaPrzedmiotem rozważań niniejszego artykułu jest koncepcja partnerstwa publiczno-prywatnego jako instrumentu wspierającego rozwój innowacji. Analizie poddano niemiecki model funkcjonowania PPP, w tym przede wszystkim inicjatywę na rzecz badań i innowacji – Forschungscampus. Zasadniczą część pracy poprzedza przegląd dorobku teoretycznego w zakresie współpracy sfery publicznej i prywatnej, w tym jej atrybutów, komponentów oraz faz...
-
Internacjonalizacja struktur klastrowych w Polsce w świetle badań benchmarkingowych
PublikacjaGłównym celem niniejszego artykułu jest prezentacja i omówienie wyników badań benchmarkingowych w zakresie internacjonalizacji klastrów, przeprowadzonych w latach 2010, 2012 i 2014. Wyniki tych badań wskazują, że umiędzynarodowienie stanowi bardzo istotny cel rozwojowy klastrów, którego realizacja pozostaje jednak na dość niskim i silnie zróżnicowanym poziomie. Biorąc pod uwagę próbę badawczą oraz analizowane wskaźniki szczegółowe,...
-
Rola parków naukowo-technologicznych w modelu triple helix na przykładzie parków Polski Wschodniej
PublikacjaCelem artykułu jest omówienie roli parków naukowo-technologicznych w modelu triple helix, zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i w oparciu o przeprowadzone badania empiryczne. Autorki zaprezentowały wyniki badańdotyczących powiązań wybranych parkówz pozostałymi grupami aktorów wyróżnionymi w modelu triple helix, ze szczególnym uwzględnieniem instytucji B+R, władz publicznych oraz innych instytucji pośredniczących. Badania przeprowadzono...
-
Evaluation of Selected Innovation Policy Instruments on the Example of Poland
PublikacjaThe main purpose of the paper is to analyze and evaluate the selected instruments of innovation policy in Poland: cooperative relations, business environment institutions and innovation centers, supported within Priority Axis V of OP IE 2007-2013. The evaluation was made on the basis of the four criteria: complementarity, adapting to the needs of businesses, the impact on the innovation and durability of the provided support. The...
-
Shaping the brand awareness of science and technology parks in Eastern Poland
PublikacjaThe main aim of the paper is the analysis of the effects of actions undertaken so far that have aimed at shaping brand awareness of the parks in Eastern Poland, supported under the OP DEP. The authors focused on the demand-side perspectiveand scrutinized two vectors of conscious branding: the surrounding environment and communication with customers. The group of potential customers underwent qualitative research (ITI interviews)....
-
Technology transfer centers as an instrument for the development of technological capabilities
PublikacjaPurpose of the article is to show how technology transfer centers (TTCs) can affect the development of technological capabilities as a result of cooperation between the science and business sectors on the example of Polish experiences in this field. Scientific aims: The first scientific aim was to present the role of TTCs in the development of technological capabilities. The second scientific aim was to discuss the research results...
-
New Type of Small Broad-Band Internal Antenna for Third Generation Mobile Phone Handsets.
PublikacjaW pracy przedstawiono nową szerokopasmową antenę łatową przeznaczoną dla telefonów komórkowych trzeciej generacji. Proponowana struktura zawiera obwód (rezonator) w kształcie litery U i zaliczana jest do klasy PIFA (planar inverted-F antenna). W trakcie procesu projektowania przeprowadzono szereg symulacji elektromagnetycznych (metoda momentów), których wyniki zweryfikowano w oparciu o pomiary charakterystyk wykonanego prototypu....
-
Perspektywy zastosowania hybrydowych układów napędowych w pojazdach wojskowych.
PublikacjaPrzedstawiono budowę, działanie oraz zalety i wady różnych rodzajów hybrydowych układów napędowych pojazdów. Opisano programy rozwojowe wojskowych pojazdów hybrydowych prowadzone obecnie w Stanach Zjednoczonych: RST- V Shadow, COMBATT, ''hybrydyzację'' układów napędowych samochodu Humvee, transportera M113 i bojowego wozu piechoty M2 Bradley oraz programy perspektywiczne -FCS,CHPS, UGV. Krótko zaprezentowano prace dotyczące...
-
Perspektywy rozwoju polskich małych i średnich przedsiębiorstw na jednolitym rynku europejskim
PublikacjaRozdział dotyczy perspektyw rozwoju polskich MSP na jednolitym rynku europejskim (JRE). Na początku przedstawiony został wpływ JRE na firmy sektora MSP. Następnie Autorka przedstawia i uzasadnia tezę, że kluczowym warunkiem determinującym los każdej firmy na JRE są kompetencje właściciela-menedżera. To kompetencje decydują bowiem o zdolności firmy do internacjonalizacji, modyfikowania strategii, zdolności do rozwoju innowacyjności...
-
Nano-structured Pt embedded in the acidic salts of heteropolymolybdate matrices: MS XAFS study
PublikacjaMultiple-scattering extended X-ray absorption fine structure (MS EXAFS) study combined with TEM and XRD analysis of a novel Pt-based catalyst operating at low temperature fuel cells (FCs) is presented. Innovation in the case of the considered catalyst resides in the use of a porous inorganic matrix of acidic heteropolymolybdate salts as a catalyst support. Obtained results show the relation between the matrix composition and the...
-
Uwarunkowania propagacyjne w ultraszerokopasmowej komunikacji typu off-body w środowisku trudnym
PublikacjaW niniejszym referacie przedstawiono analizę uwarunkowań propagacyjnych w ultraszerokopasmowej komunikacji typu off-body w środowisku trudnym pod względem propagacji fal radiowych. Badania przeprowadzono z użyciem mobilnego stanowiska pomiarowego zawierającego węzły sieci WBAN wyposażone w ultraszerokopasmowe moduły radiowe DWM1000 firmy DecaWave. Uzyskane wartości tłumienia systemowego przeanalizowano dla dwóch dynamicznych scenariuszy...
-
Anita Maria Dąbrowicz-Tlałka dr
OsobyUzyskała, z wynikiem bardzo dobrym, tytuł magistra na kierunku matematyka na Wydziale Matematyki Uniwersytetu Gdańskiego. Praca magisterska pt. „Zbiory swojskie i dzikie w R3” była z dziedziny topologia geometryczna. Równolegle ukończyła na Uniwersytecie Gdańskim „Podyplomowe Studium Podstaw Informatyki”. W 2001 roku uzyskała na Politechnice Poznańskiej tytuł doktora nauk matematycznych. Praca doktorska pt. „Iteracje monotoniczne...
-
Wyznaczanie odpływu ze zlewni niekontrolowanych Kanału Raduni podczas powodzi w 2001 r.
PublikacjaMetoda SCS (ang. Soil Conservation Service) pozwalająca wyznaczyć wysokość opadu efektywnego. Metoda geomorfologicznego hydrogramu jednostkowego do wyznaczenia hydrogramu odpływu ze zlewni niekontrolowanej. Aplikacja metody do sytuacji w zlewni Kanału Raduni na przykładzie powodzi z 2001 roku. Wyniki obliczeń dla potoków zasilających Kanał Raduni, odniesienie uzyskanych przepływów do dopływu z 2001 roku.
-
Collaborative development model and strategies of multi-energy industry clusters: Multi-indicators analysis affecting the development of coastal energy clusters
PublikacjaThe paper explores Coastal Energy-Based Industrial Clusters (EBICs) and their role in advancing energy efficiency and sustainability through collaborative innovation. Economic growth theory and energy sustainability have been introduced into industrial clusters to illustrate indicators that have a greater impact on the development of EBICs. This paper proposes an EBICs development model based on the Cobb-Douglas function, in which...
-
The role of clusters as collective actors in the energy transformation: the case of Mazovia Cluster ICT
PublikacjaPurpose – In our paper we aim to show the possibilities of implementing the idea of sustainability in the context of energy transformation using the concept of an industrial cluster. The implementation of the idea of sustainability is of particular importance from the perspective of the functioning of the meta-organisations involved in the implementation and promotion of decarbonisation processes. Industrial clusters, as collective...
-
The use of numerical methods for the analysis of phase phenomena in multi element antennas.
PublikacjaW artykule zostały zaprezentowane wyniki analizy wpływu wzajemnej i własnej impedancji promieniowania na fazę sygnału odbieranego przez antenę wieloelementową. Obliczenia dokonano dla elektrycznego modelu zastępczego Mason`a przetwornika ultradźwiękowego.
-
Czynniki sukcesu w strukturach klastrowych
PublikacjaPrzedmiotem analizy w poniższym artykule są klastry definiowane przez Portera jako "geograficzne skupisko wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji w poszczególnych dziedzinach, konkurujących między sobą, ale również współpracujących". Autorzy artykułu podejmują próbę zidentyfikowania tzw. czynników sukcesu, tj....
-
Koncepcja kapitałów Pierre'a Bourdieu w badaniach klastrów przemysłowych
PublikacjaCelem artykułu jest stworzenie podwalin pod spójną koncepcję teoretyczną struktur klastrowych, spełniającą wysokie wymagania stale zmieniającego się pola nauk społecznych. Koncepcja taka winna dawać możliwość dokonywania porównań między klastrami różnych branż oraz będących na różnym etapie rozwoju. Do skonstruowania takiej teorii wykorzystano zmodyfikowaną i uzupełnioną koncepcję kapitałów Pierre'a Bourdieu, kładącą duży nacisk...
-
Któtkoterminowe prognozowanie dopływu ścieków do oczyszczalni na podstawie ilości zużywanej wody.
PublikacjaBieżące pomiary oraz krótkoterminowe prognozy dotyczące ilości i parametrów jakościowych ścieków surowych mają podstawowe znaczenie przy ustalaniu warunków normalnej pracy oczyszczalni ścieków. W stanach zakłóceniowych znaczenie tych informacji jest jeszcze większe. Pozwalają one przygotować oczyszczalnię do bezpiecznego przyjęcia partii ścieków o znacząco zmienionych parametrach. Prognozowanie parametrów charakteryzujących ścieki...
-
Źródła finansowania innowacji w małych i średnich przedsiębiorstwach high-tech
PublikacjaCelem artykułu jest przegląd i omówienie zewnętrznych źródeł finansowania innowacji w sektorze MŚP oraz zaprezentowanie wyników badań przeprowadzonych wśród przedsiębiorstw high-tech na temat dostępności i wykorzystania powyższych źródeł w działalności innowacyjnej. Przeprowadzone badania wykazały, iż pomimo coraz szerszej oferty usług finansowych, wśród analizowanych przedsiębiorstw nadal najbardziej popularną formą finansowania...
-
Testing aggressive TCP configurations
PublikacjaNa podstawie badań symulacyjnych i analizy potwierdzono strukturalne podobieństwo gier wywiązujących się przy autonomicznym ustawianiu parametrów sterowania przeciążeniem w protokole TCP do wieloosobowego Dylematu Więźnia. Przeprowadzono badania przepływności połączeń sieciowych w obecności wielu wąskich gardeł dla kilku topologii sieciowych. W wyniku badań wskazano scenariusze ruchowe szczególnie podatne na agresywne zachowania...
-
Czynniki sukcesu w zarządzaniu inicjatywą klastrową na przykładzie inicjatywy Interizon
PublikacjaGłównym celem artykułu jest identyfikacja potencjalnych czynników sukcesu w inicjatywie klastrowej Interizon z uwzględnieniem czterech obszarów funkcjonowania inicjatywy: formalizacji i wewnętrznej organizacji, działań podejmowanych w ramach inicjatywy, strategii rozwoju oraz komunikacji i promocji. Przeanalizowane zostały również najważniejsze efekty wynikające z członkostwa w powyższej inicjatywie. Autorki przeprowadziły badania...
-
Identyfikacja regionalna i branżowa oraz poziom zaangażowania jako determinanty sukcesu inicjatywy klastrowej Interizon
PublikacjaCelem niniejszego artykułu jest analiza trzech wybranych składowych tożsamości grupowej w inicjatywie klastrowej Interizon: identyfikacji regionalnej, identyfikacji branżowej oraz zaangażowania w sprawy inicjatywy oraz ocena ich wpływu na dotychczasowe sukcesy inicjatywy. Autorki opierały się na wynikach badań zrealizowanych w 2014 roku wśród członków inicjatywy Interizon. Badania przeprowadzone były dwufazowo, w oparciu o obserwacje...