Search
Filters
total: 153
filtered: 113
-
Catalog
- Publications 113 available results
- Journals 2 available results
- Conferences 1 available results
- People 5 available results
- Inventions 3 available results
- Laboratories 1 available results
- Research Teams 1 available results
- e-Learning Courses 16 available results
- Open Research Data 11 available results
Chosen catalog filters
Search results for: ciag wsteczny
-
Wody opadowe - ciąg dalszy problemów
PublicationWody opadowe. Systemy, elementy, zagospodarowanie. Podstawy prawne, niekonstytucyjność. Poszukiwanie rozwiązań ekonomicznych. Specyfika lokalna, konsekwencje ''uśredniania''. Nowe wyroby.
-
Sterowanie multiskalarne ze wstecznym całkowaniem maszyną indukcyjną klatkową zasilaną z przekształtnika napięcia
PublicationReferat dotyczy metody sterowania dwukierunkowym przekształtnikiem napięcia zasilającym maszynę indukcyjną klatkową. Przedstawiona idea bazuje na nowatorskiej metodzie sterowania sieciowym przekształtnikiem napięcia, polegająca na bezpośrednim powiązaniu modelu matematycznego maszyny z modelem matematycznym przekształtnika sieciowego. Zastosowana metoda wstecznego całkowania polepsza właściwości dynamiczne układu napędowego.
-
LE STIME ECONOMICHE DELLA CIA E L’IMPREVEDIBILE FINE DELL’URSS
PublicationIn this article, we will analyze the debate that took place around the assessments that the CIA gave of the economic situation in the Soviet Union, a clearly decisive key to understanding the overall health of the main political-military opponent of the United States. The article will include the discussions that flared up in the American political establishment starting in 1990, after the fall of the Berlin Wall and the initial...
-
Określenie stanu konstrukcji i podłoża metodą pomiarów cząstkowych i numerycznej analizy wstecznej
PublicationAnalizy stanu konstrukcji i podłoża fundamentu pod obrabiarkę o wysokich wymaganiach dotyczących maksymalnych dopuszczalnych odkształceń. Rodzaje obserwowanych odkształceń. Pomiary przemieszczeń w trakcie próbnego obciążenia fundamentu. Numeryczne analizy wsteczne zachowania się fundamentu w układzie płaskim i przetrzennym.
-
Zastosowanie analizy wstecznej do wyznaczenia parametrów gruntu niespoistego na podstawie wyników badań modelowych
PublicationPrzedstawiono wyniki obliczeń numerycznych, będących symulacjami badań modelowych nośności jednorodnego, niespoistego podłoża gruntowego, ograniczonego warstwą sztywną przeprowadzonych w płaskim stanie odkształcenia ośrodka gruntowego. Opisano zastosowaną w obliczeniach procedurę poszukiwania wartości parametrów wytrzymałościowych gruntu na podstawie analizy krzywej obciążenie-osiadanie, uzyskanej z badań modelowych. W obliczeniach...
-
Thermosensitive composite based on agarose and chitosan saturated with carbon dioxide. Preliminary study of requirements for production of new CSAG bioink.
PublicationThis study introduces a method for producing printable, thermosensitive bioink formulated from agarose (AG) and carbon dioxide-saturated chitosan (CS) hydrogels. The research identified medium molecular weight chitosan as optimal for bioink production, with a preferred chitosan hydrogel content of 40–60 %. Rheological analysis reveals the bioink's pseudoplastic behavior and a sol-gel phase transition between 27.0 and 31.5 °C. The...
-
Sex contribution to average age at onset of Huntington's disease depends on the number of (CAG)n repeats
PublicationHuntington’s disease (HD) is a hereditary neurodegenerative disorder caused by the extension of the CAG repeats in exon 1 of the HTT gene and is transmitted in a dominant manner. The present study aimed to assess whether patients’ sex, in the context of mutated and normal allele length, contributes to age on onset (AO) of HD. The study population comprised a large cohort of 3723 HD patients from the European Huntington’s Disease...
-
Application of neural networks for identification of forcedness having effect on magnitude of turbine rotor vibration using pressure distribution in blade tip clearance.
PublicationW pracy sprawdzono, czy zastosowanie sieci neuronowych umożliwia identyfikację wymuszeń powstających w wyniku funkcjonowania maszyny jak i zależnych od jej stanu mechanicznego przy zastosowaniu rozkładu ciśnienia w uszczelnieniu nadbandażowym. Przeprowadzono pomiary rozkładu ciśnienia dla różnych warunków pracy, uwzględniając zmianę mimośrodu oraz zmianę skośnego ustawienia osi wirnika względem osi korpusu. Dokonano analiz przy...
-
Application of neural networks for identification of forcedness having effect on magnitude of turbine rotor vibration using rotor trajectory.
PublicationW pracy dokonano analizy zastosowania sieci neuronowych do wyznaczenia wartości wymuszeń wpływających na wielkość drgań wirnika używając trajektorii jako parametr określający drgania. Badania przeprowadzono na powietrznej, jednostopniowej turbinie modelowej. Przemieszczenia poziome i pionowe wirnika turbiny mierzono przy pomocy systemu pomiarowego i rejestrowano na oscyloskopie cyfrowym. Przeprowadzono pomiary trajektorii ruchu...
-
Analiza stanu polaryzacji światła w układach optycznej tomografii koherentnej dla badań struktury materiałów optoelektronicznych i mikroelektronicznych
PublicationTematem rozprawy jest analiza stanu polaryzacji światła w optycznej tomografii koherentnej (OCT). Zagadnienie to dotyczy pomiaru stanu polaryzacji światła wsteczne odbitego lub wstecznie rozproszonego przez wewnętrzną strukturę badanego obiektu. Umożliwia to badanie właściwości optycznie anizotropowych materiałów, co pozwala na charakteryzację i rozróżnianie warstw tworzących wewnętrzną strukturę badanego obiektu oraz śledzenie...
-
Low Frequency Noise Measurement of Reverse Polarized Silicon Carbide Schottky Diodes
PublicationW artykule przedstawiono wyniki pomiaró szumów cz. wstecznie spolaryzowanych diod Schottky'ego.
-
Modeling of nonlinear generation in a bubble layer
PublicationPraca prezentuje numeryczne podejście do zagadnienia liniowego i nieliniowego rozpraszania w warstwie z pęcherzykami. Badania numeryczne niekoherentnego rozpraszania wykonano stosując metodę Monte Carlo. Propagację i wsteczne rozpraszanie sygnałów badano w oparciu o równanie Rayleigha-Plesseta.
-
Sequences of fixed point indices of iterations in dimension 2.
PublicationW pracy dowodzi się, że każdy ciąg liczb całkowitych spełniający relacje Dolda może zostać zrealizowany jako ciąg indeksów punktu stałego iteracji ciągłego odwzorowania dwuwymiarowego dysku w siebie.
-
Ocena wzmocnienia podłoża metodą wymiany dynamicznej na podstawie próbnych obciążeń kolumn
PublicationAnaliza wykonanego wzmocnienia słabego podłoża gruntowego pod nasyp drogowy w technologii kolumn DR na przykładzie obwodnicy Brodnicy. Omówienie warunków geotechnicznych podłoża i zastosowanych rozwiązań. Analiza wsteczna na podstawie wyników próbnych obciążeń kolumn oraz pomiarów osiadań wzmocnionego podłoża całego obszaru. Porównanie uzyskanych wyników i wnioski.
-
Przemieszczenia ścian szczelinowych stanowiących odbudowy wykopów głębokich
PublicationOpisano analizy przemieszczeń pomierzonych i obliczonych ścian szczelinowych stanowiących obudowę wykopu Stacji ''Centrum'' Metra Warszawskiego. Przedstawiono problemy interpretacji wyników pomiarów i obliczeń wykonanych. Wykonano analizę wsteczną MES programem Plaxis z aktualizacją parametrów geotechnicznycyh. Zaproponowano dwie metody interpretacji wyników: porównanie wartości względnych i wartości rzeczywistych przemieszczeń...
-
Zastosowanie algorytmu ewolucyjnego do trenowania jednokierunkowych płaskich sztucznych sieci neuronowych
PublicationW artykule przedstawiono zastosowanie algorytmu ewolucyjnego do trenowania jednokierunkowych, płaskich, sztucznych sieci neuronowych. Przy użyciu proponowanej metody wytrenowano trzy sieci neuronowe do klasyfikacji problemu parity-3, parity-4 oraz parity-5. Otrzymane wyniki porównano z wynikami uzyskanymi przy użyciu metody wstecznej propagacji błędu ze wględu na liczbę iteracji potrzebną do wytrenowania danej sieci oraz ze względu...
-
The new tool of inverse analysis applied in geotechnics.
PublicationW pracy przedstawiono przykład prostego zastosowania analizy wstecznej do tzw. Współoddziaływującego Układu Projektowania (Systeme Interactif de Conception -SIC). Zastosowanie analizy wstecznej w tym układzie oparte jest na procedurze zaproponowanej przez Gens´a i innych. W omawianej pracy ograniczono się do określenia liniowej odkształcalności wartości modułowej ośrodka ciągłego. Wykorzystano algorytm minimalizujący funkcje...
-
Zastosowanie wybranych metod sztucznej inteligencji do wspomagania projektowania wstępnego statku
PublicationW pracy przedstawiono hybrydowy system wspomagania projektowania statku oparty na metodologii CBR z wykorzystaniem wybranych narzędzi sztucznej inteligencji, takich jak: system ekspertowy Exsys Developer wraz z logiką rozmytą, relacyjna baza danych Access oraz sztuczna sieć neuronowa ze wsteczną propagacją błędów. System przewidziany jest do wspomagania projektowania wstępnego statku, w którym najczęściej wykorzystuje się projekty...
-
Comparative study of methods for artificial neural network training.
PublicationPrzedstawiono wyniki badań porównawczych następujących metod uczenia sieci neuronowych: propagacji wstecznej błędów, rekursywnej metody najmniejszych kwadratów, metody Zangwill'a i algorytmów ewolucyjnych. Badania dotyczyły projektowania adaptacyjnego regulatora neuronowego napięcia generatora synchronicznego.
-
Polarization sensitive optical coherence tomography for technical materials investigation
PublicationZaprezentowano system optycznej tomografii koherentnej z analizą stanu polaryzacji światła. System umożliwia nieniszczące i bezkontaktowe badanie wewnętrznej struktury materiałów warstwowych. Przedstawiono zastosowaną metodę analizy stanu polaryzacji promieniowana wstecznie rozproszonego od badanego obiektu.
-
Rigid Finite Element Modeling for Identification of Vibrations in Elastic in Elastic Rod Driven by a DC-motor Suplied from a Thyristor Rectifier
PublicationRozdział dotyczy analizy numerycznej układu elektromechanicznego. Układ składa się z silnika zasilanego z jednopołówkowego prostownika tysystorowego i napędzanego tym silnikiem wirującego pręta. Celem obliczeń jest określenie postaci i wielkości drgań pręta, jeśli uwzględniamy jego elastyczność. Dyskretna struktura modelu to łańcuch wielomasowy ciał - sztywnych ciał połączonych bezmasowymi węzłami. Autorzy obliczyli zachowanie...
-
Dynamically positioned ship steering making use of backstepping method and artificial neural networks
PublicationThe article discusses the issue of designing a dynamic ship positioning system making use of the adaptive vectorial backstepping method and RBF type arti cial neural networks. In the article, the backstepping controller is used to determine control laws and neural network weight adaptation laws. e arti cial neural network is applied at each time instant to approximate nonlinear functions containing parametric uncertainties....
-
Comparative study of learning methods for artificial network
PublicationW artykule przedstawiono wyniki badań porównawczych metod uczenia sieci neuronowych takich jak: metoda propagacji wstecznej błędów, rekurencyjna metoda najmniejszych kwadratów, metoda Zangwill'a, metoda algorytmów ewolucyjnych. Celem tych badań jest dobieranie najefektywniejszej metody uczenia do projektowania adaptacyjnego neuronowego regulatora napięcia generatora synchronicznego.metody uczenia, sieć neuronowa, neuronowy regulator...
-
O opóźnieniach, kompatybilności i dyliżansach, czyli jak działa Internet
PublicationW artykule podano przykłady usług internetowych o bardzo niskiej jakości. Wykazano, iż ogromny wpływ na jakość realizacji usług ma ciągłe wykorzystywanie w Internecie rozwiązań sprzed kilkudziesięciu lat. Pokazano jak budowa Internetu wpływa na opóźnienia przekazywania danych, oraz jak utrzymywanie zasady kompatybilności wstecznej uniemożliwia skokową poprawę jakości.
-
Inverse Integration of the Open Channel Flow Equations
PublicationW artykule przedstawiono metodę obliczeń umożliwiającą całkowanie równań przepływu nieustalonego w kanałach otwartych (równań de Saint Venanta) wstecz. Dyskutowano także przydatność równania retencji w zagadnieniu sterowania przepływem.
-
Zastosowanie algorytmu ewolucyjnego do uczenia neuronowego regulatora napięcia generatora synchronicznego. Evolutionary algorithm for training a neural network of synchronous generator voltage controller
PublicationNajpopularniejsza metoda uczenia wielowarstwowych sieci neuronowych -metoda wstecznej propagacji błędu - charakteryzuje się słabą efektywnością. Z tego względu podejmowane są próby stosowania innych metod do uczenia sieci. W pracy przedstawiono wyniki uczenia sieci realizującej regulator neuronowy, za pomocą algorytmu ewolucyjnego. Obliczenia symulacyjne potwierdziły dobrą zbieżność algorytmu ewolucyjnego w tym zastosowaniu.
-
Szkolnictwo wyższe w Szwecji
PublicationArtykuł zawiera opis systemu szkolnictwa wyższego, struktury zarządzania w uniwersytetach, stanowisk akademickich i rozwoju kariery zawodowej, finansowania, płac, ciał pośrednich, struktury studiów i przyznawanych kwalifikacji.
-
Szkolnictwo wyższe w Republice Federalnej Niemiec
PublicationArtykuł zawiera opis systemu szkolnictwa wyższego, struktury zarządzania w uniwersytetach, stanowisk akademickich i rozwoju kariery zawodowej, finansowania, płac, ciał pośrednich, struktury studiów i przyznawanych kwalifikacji.
-
Szkolnictwo wyższe w Norwegii
PublicationArtykuł zawiera opis systemu szkolnictwa wyższego, struktury zarządzania w uniwersytetach, stanowisk akademickich i rozwoju kariery zawodowej, finansowania, płac, ciał pośrednich, struktury studiów i przyznawanych kwalifikacji
-
Szkolnictwo wyższe w Irlandii
PublicationArtykuł zawiera opis systemu szkolnictwa wyższego, struktury zarządzania w uniwersytetach, stanowisk akademickich i rozwoju kariery zawodowej, finansowania, płac, ciał pośrednich, struktury studiów i przyznawanych kwalifikacji
-
Szkolnictwo wyższe w Wielkiej Brytanii
PublicationArtykuł zawiera opis systemu szkolnictwa wyższego, struktury zarządzania w uniwersytetach, stanowisk akademickich i rozwoju kariery zawodowej, finansowania, płac, ciał pośrednich, struktury studiów i przyznawanych kwalifikacji.
-
Szkolnictwo wyższe we Włoszech
PublicationArtykuł zawiera opis systemu szkolnictwa wyższego, struktury zarządzania w uniwersytetach, stanowisk akademickich i rozwoju kariery zawodowej, finansowania, płac, ciał pośrednich, struktury studiów i przyznawanych kwalifikacji.
-
Szkolnictwo wyższe w Portugalii
PublicationArtykuł zawiera opis systemu szkolnictwa wyższego, struktury zarządzania w uniwersytetach, stanowisk akademickich i rozwoju kariery zawodowej, finansowania, płac, ciał pośrednich, struktury studiów i przyznawanych kwalifikacji.
-
Obserwator typu M prędkości kątowej wirnika maszyny asynchronicznej z estymacją rezystancji stojana i wirnika
PublicationW referacie przedstawiono metodę kroków wstecz, znaną z ang. backstepping, którą wykorzystano do otrzymania modelu obserwatora prędkości kątowej wirnika maszyny indukcyjnej klatkowej. Podstawowy model maszyny rozszerzono o model zmiennych, które nazwano M. Synteza kroków wstecz rozszerzonego modelu maszyny doprowadziła do powstania nowego obserwatora, którego nazwano obserwatorem typu M. Zależność na estymowaną prędkość kątową...
-
Obserwator typu M prędkości kątowej wirnika maszyny asynchronicznej z estymacją rezystancji stojana i wirnika
PublicationW referacie przedstawiono metodę kroków wstecz, znaną z ang. backstepping, którą wykorzystano do otrzymania modelu obserwatora prędkości kątowej wirnika maszyny indukcyjnej klatkowej. Podstawowy model maszyny rozszerzono o model zmiennych, które nazwano M. Synteza kroków wstecz rozszerzonego modelu maszyny doprowadziła do powstania nowego obserwatora, którego nazwano obserwatorem typu M. Zależność na estymowaną prędkość kątową...
-
Przemieszczenia wywołane wykopem głębokim w Gdańsku.
PublicationNa przykładzie Centrum Handlowego w Gdańsku, zlokalizowanym przy głównym ciągu komunikacyjnym Trójmiasta, omówiono występujące przemieszczenia. obudowy wykopu oraz gruntu wokół wykopu. Pięciokondygnacyjny budynek z trzema poziomami podziemnymi posadowiono na ścianach szczelinowych, stanowiących jednocześnie obudowę wykopu. Wykop wykonywano metodą półstropową. Obliczenia statyczne programem Plaxis przeprowadzono w fazie projektowania...
-
Modelirovanie i prognozirovanie svoistv betonov s pomoŝ'û iskusstvennyh nejronovyh setej.
PublicationPrzedstawiono podstawowe informacje na temat sieci neuronowych. Pokazano wpływ własciwości kompozycji impregnacyjnych takich jak lepkość, gęstość, temperatura na głębokość wnikania w strukturę betonu a także możliwość wykorzystania sieci neuronowych do przewidywania wytrzymałości betonów impregnowanych.
-
Shift invariant operators and a saturation theorem.
PublicationPraca jest kontynuacją wcześniejszych dwóch prac wydanych w Appl. Math. w latach 2001 i 2002. Główny wynik dotyczy wygładzania specjalnego ciągu zbieżnego słabo, tak iż dostajemy ciąg zbieżny w normie supremum.
-
W klimacie zmian
PublicationArtykuł ma charakter popularnonaukowy. Dotyczy tendencji projektowania i budowania obiektów architektonicznych zgodnie z tendencjami środowiskowymi. Prezentuje ewolucje podejścia, która zaobserwować można w ciąg ostatnich 30 lat oraz zarysowuje tendencje na przyszłości.
-
zastosowanie nasady kominowej jako metoda poprawy sprawności technicznej wentylacji grawitacyjnej
PublicationWentylacja grawitacyjna jest najbardziej popularną metodą wentylowania budynków mieszkalnych. Ten rodzaj wentylacji działa pod wpływem sił natury w związku, z czym trudno jest ją kontrolować. W celu poprawy wydajności wentylacji grawitacyjnej powszechnie stosowanym rozwiązaniem jest montaż nasad kominowych. Mają one głównie za zadanie poprawić efekt kominowy określany bardzo często zamiennie, jako ciąg kominowy. Ciąg kominowy definiowany...
-
Analiza impulsów prądowych towarzyszących rozwojowi drzewienia elektrycznego.
PublicationW referacie dokonano analizy impulsów prądowych towarzyszących rozwojowi drzewienia elektrycznego przy udarach nakładanych na napięcie przemienne. Obserwowano wyładowania niezupełne (wnz) w kanale drzewka w czasie narastania udaru. Ładunek pułapkowany w izolacji powodował wyładowania w czasie stanu przejściowego oraz przy napięciu przemiennym, dla którego wnz przy braku przepięć nie występują. Wyniki badań wskazują na istotny...
-
Bezczujnikowe sterowanie maszynami elektrycznymi zasilanymi przekształtnikowo
PublicationOpracowanie teoretycznych podstaw do projektowania bezczujnikowych, nieliniowo sterowanych układów napędowych z maszynami elektrycznymi stanowiło zasadniczy cel monografii. Wiele zagadnień dotyczących bezczujnikowego sterowania zostało opracowanych dla modelu maszyny w postaci wektorowej. Autor niniejszej rozprawy zaproponował wykorzystanie modeli multiskalarnych do określenia zmiennych sterujących i nieliniowych sterowań odsprzęgających....
-
Procesy transformacji przepływu przez oczyszczalnię i ich praktyczne konsekwencje
PublicationDecydującym czynnikiem determinującym działanie oczyszczalni ścieków jest prawidłowo zaprojektowany, a następnie zrealizowany, ciąg procesów technologicznych. Obok samej technologii duże znaczenie ma też prawidłowo zaprojektowana liczba i wielkość urządzeń na oczyszczalni. Wreszcie dużą rolę odgrywa możliwość ciągłego pomiaru ilości i jakości ścieków.
-
Badanie płynności operacyjnej morskich terminali kontenerowych za pomocą modeli wielorównaniowych na przykładzie DCT
PublicationPraca prezentuje dalszy ciąg badań autorów nad problemem płynności operacyjnej morskich terminali kontenerowych na przykładzie DTC. W opracowaniu zaproponowano metodę, wykorzystującą modele wielorównaniowe do badania płynności operacyjnej terminali w relacji transshipment oraz feeder. W rozwiązaniu problemu posłużono się programem GRETL.
-
Nadmierne osiadania nawierzchni drogowej w ujęciu geotechnicznym – przyczyny, monitoring, możliwe metody naprawy
PublicationNadmierne osiadania nawierzchni stanowią „wieczny” problem użytkowników dróg. Z odkształceniami nawierzchni łączy się obniżenie komfortu i bezpieczeństwa jazdy (BRD). Jedną z podstawowych przyczyn takiego zjawiska jest zachowanie się podłoża gruntowego. Najczęściej dotyczy to zjawiska osiadania podłoża gruntowego, stanowiącego efekt ściśliwości gruntów w wyniku przyłożenia obciążenia i jest przekroczeniem stanów granicznych użytkowalności...
-
Nadmierne osiadania nawierzchni drogowej w ujęciu geotechnicznym - przyczyny, monitoring, możliwe metody naprawy
PublicationNadmierne osiadania nawierzchni stanowią „wieczny” problem użytkowników dróg. Z odkształceniami nawierzchni łączy się obniżenie komfortu i bezpieczeństwa jazdy (BRD). Jedną z podstawowych przyczyn takiego zjawiska jest zachowanie się podłoża gruntowego. Najczęściej dotyczy to zjawiska osiadania podłoża gruntowego, stanowiącego efekt ściśliwości gruntów w wyniku przyłożenia obciążenia i jest przekroczeniem stanów granicznych użytkowalności...
-
Architektura gdyńskich kamienic okresu międzywojennego
PublicationKamienice gdyńskiego Śródmieścia są świetnym dokumentem epoki dwudziestilecia międzywojennego i świadectwem przełomu, który wówczas dokonał się w architekturze. Ich kształt przestrzenny i przemiany jakim ulegały dobrze wpisują się w ciąg rozwojowy europejskiego domu miejskiego. Ich dzieje związane są też z gdyńskich architektów, budowniczych i rodzin, które domy te wznosiły.
-
Teoretyczne rozważania nad możliwościamu zastosowania rachunku kosztów działań w celu określenia kosztów informacji
PublicationPrzedstawiono możliwości zastosowania rachunku kosztów działań ABC w celu określania kosztów informacji. Na przykladzie hurtowni danych pokazano, że taki system można rozpatrywać jako ciąg dzialań mających na celu wytworzenie informacji i dostarczenie jej użytkownikowi końcowemu. Podjęto próbę połacznenia podejścia technologiczno - podmiotowego oraz podejścia holistycznego pomiaru kosztów informacji z rachnkiwm ABC.
-
Sterowanie analogowe pneumatycznym silnikiem krokowym
PublicationW pracy przedstawiono rozwiązanie sterowania analogowego pneumatycznym silnikiem krokowym, tak aby mógł pełnić rolę urządzenia wykonawczego w układach regulacji ciągłej. Wymagało to realizacji układu przetwarzającego analogowy sygnał pochodzący z regulatora na ciąg sygnałów sterujących silnikiem krokowym w taki sposób, aby zmiana położenia wału silnika była prporcjonalna do wartości sygnału z regulatora.
-
Badanie Właściwości hydrofobowych modyfikowanych proszków wapiennych
PublicationBrak właściwości hydrofobowych szerokiej gamy produktów niejednokrotnie ogranicza możliwości ich magazynowania, transportu czy stosowania. W niniejszej pracy podjęto próbę oceny możliwości stosowania standardowych metod badania charakteru powierzchni ciał stałych do określania stopnia hydrofobizacji. Prace takie mogą mieć zastosowanie np. w przemyśle budowlanym czy górniczym, ale również w dziedzinach bardziej precyzyjnych