Filtry
wszystkich: 684
wybranych: 625
-
Katalog
Filtry wybranego katalogu
Wyniki wyszukiwania dla: ORGANICZNE ZWIĄZKI KRZEMU
-
Niebiałkowe związki azotowe
PublikacjaNiebiałkowe związki azotowe (ang. non protein nitrogen, NPN) są grupą składników wchodzących w skład produktów żywnościowych ważną nie tylko z punktu widzenia producentów żywności, lecz także dla specjalistów do spraw żywienia. Do tej grupy należą przede wszystkim wolne aminokwasy i oligopeptydy, aminy, kwasy nukleinowe i nukleotydy oraz inne mało cząsteczkowe składniki zawierające azot (glikozydy cyjanogenne, alkaloidy, tiazole,...
-
Niebiałkowe związki azotowe
PublikacjaNiebiałkowe związki azotowe (NPN - non protein nitrogen) są grupą składników wchodzących w skład produktów żywnościowych ważną nie tylko z punktu widzenia producentów żywności, ale także dla specjalistów do spraw żywienia. Do grupy tej należą przede wszystkim wolne aminokwasy i krótkie peptydy, aminy, kwasy nukleinowe i nukleotydy oraz inne mało cząsteczkowe składniki zawierające azot (glikozydy cyjanogenne, alkaloidy, tiazole,...
-
Wpływ pęknięć kolistych na wytrzymałość zmęczeniową azotku krzemu.
PublikacjaAzotek krzemu posiada kombinację optymalnych własności, które są niezbędne w zastosowaniach na elementy łożysk tocznych. Podstawowym problemem związanym z wytrzymałością zmęczeniową kulek łożyskowych są pęknięcia koliste będące efektem procesu wytwarzania. Przedstawiono badania doświadczalne azotku krzemu ze sztucznie wprowadzonymi pęknięciami kolistymi oraz wpływ wybranych dodatków olejowych na propagacje tych pęknięć.
-
Niebiałkowe związki azotowe
PublikacjaNiebiałkowe związki azotowe powstają w żywności wskutek enzymatycznych prze-mian różnych substratów zawierających w swym składzie azot. Są wśród nichprzede wszystkim aminokwasy, peptydy, nukleotydy, tlenek trimetyloaminy orazaminy i ich pochodne. Wywierają one korzystny lub niepożądany wpływ na smak,zapach i barwę żywności, mogą służyć jako wskaźniki świeżości, lub mogą byćspożywane w nadmiernych ilościach, wywierać działanie...
-
Półprzewodniki organiczne
PublikacjaW artykule przedstawiono zwięzły podział półprzewodników organicznych oraz opis zasadniczych właściwości i parametrów elektrycznych istotnych dla zastosowań elektronicznych. Omówiono koncepcje przewodnictwa elektrycznego i fotoprzewodnictwa półprzewodników organicznych.
-
Tranzystory organiczne
PublikacjaW artykule przedstawiono budowę, zasady działania i niektóre podstawowe charakterystyki organicznych tranzystorów polowych w oparciu o przegląd najnowszych publikacji naukowych dotyczących tematu. Omówiono tranzystory cienkowarstwowe TFT i typu SIT wykonane uproszczoną technologią z elastycznych i częściowo uporządkowanych materiałów organicznych. Zwrócono uwagę na koncepcję tranzystora molekularnego.
-
Nowa metoda regeneracji modułów fotowoltaicznych z amorficznego krzemu
PublikacjaEfekt degradacyjny Staeblera-Wrońskiego powoduje spadek sprawności ogniw fotowoltaicznych z amorficznego krzemu do 40% wartości początkowej. Stosunkowo skuteczną metodą regeneracji modułów z amorficznego krzemu jest metoda termiczna, polegająca na podgrzewaniu czynnej substancji fotowoltaicznej modułu do określonej temperatury w ciągu określonego czasu. Oba te ostatnie parametry nie zostały jak dotąd zoptymalizowane zarówno z racji...
-
Problemy pomiarów szumów diod z węglika krzemu
PublikacjaPrzedstawiono system do pomiaru szumów m.cz. diod Schottky'ego wykonanych z węglika krzemu (SiC) spolaryzowanych w kierunku przewodzenia i zaporowym, z uwzględnieniem specyfiki pomiaru szumów wybuchowych (RTS). Badane diody charakteryzują się wysokim prądem przewodzenia (do 12A) i wysokim napięciem zaporowym (typowo 600V i 1200V). Omówiono zagadnienia związane ze sposobami polaryzacji badanych diod i ich wpływ na wyniki pomiarów....
-
Zastosowanie chromatografii jonowej w analityce opadów i osadów atmosferycznych = Application of ion chromatography in atmospheric precipitation and deposit analysis
PublikacjaNajwiększy udział w dostawie zanieczyszczeń z atmosfery do powierzchni ziemi w regionach położonych w znacznych odległościach od źródeł emisji ma depozycja mokra (opady i osady atmosferyczne). Wody opadowe i wody spływne (również powstające z osadów atmosferycznych) dostają się wraz z zawartymi w nich związkami toksycznymi do wód powierzchniowych i gruntowych, które stanowią źródło wody pitnej. Pojawiła się więc konieczność stałego...
-
Pomiary szumów m.cz. tranzystorów MESFET z węglika krzemu
PublikacjaTranzystory MESFET z węglika krzemu typu CRF24010 (CRREE) są przyrządami mocy przeznaczonymi do pracy w zakresie wysokich częstotliwości. Ze względu na możliwość oceny technologii tych przyrządów, a także ich jakości celowe jest określenie ich właściwości szumowych w zakresie małych częstotliwości. Przedstawiono wyniki badań wykonanych w celu oceny właściowści szumowych tranzystorów MESFET z SiC oraz zaproponowano schemat szumowy...
-
Organiczne ogniwa fotowoltaiczne
PublikacjaKomunikat przedstawia budowę oraz zasadę działania najpopularniejszych typów organicznych ogniw fotowoltaicznych. Omówione zostały zalety takich ogniw, możliwości wykorzystania ich w praktyce, których nie dają konwencjonalne ogniwa nieorganiczne, a także perspektywy rozwoju fotowoltaiki organicznej.
-
Organiczne ogniwa fotowoltaiczne
PublikacjaReferat przedstawia innowacyjny kierunek rozwoju fotowoltaiki - ogniwa fotowoltaiczne na bazie materiałów organicznych. Aktualnie w wielu ośrodkach badawczych prowadzone są badania podstawowe nad poprawą wydajności i trwałości organicznych ogniw fotowoltaicznych. Ze względu na ich niezwykłe właściwości, takie jak sprężystość, lekkość oraz niski koszt wytwarzania w porównaniu z ogniwami nieorganicznymi, zostały one już zastosowane...
-
Organiczne ogniwa fotowoltaiczne
PublikacjaCelem tego artykułu jest ogólne scharakteryzowanie różnych rodzajów OOF, ich struktury i parametrów.
-
Zanieczyszczenie zlewni rzeki Kłodnicy związkami z grupy kationowych surfaktantów jako przejaw antropopresji terenów przemysłowych
PublikacjaZlewnia Rzeki Kłodnicy położona jest na terenie charakteryzującym się występowaniem różnorodnych przejawów działalności człowieka (górnictwo podziemne węgla kamiennego; hutnictwo; elektrownie i elektrociepłownie; zrzuty ścieków odprowadzane bezpośrednio do rzeki). Wpływ gospodarki przemysłowej oraz komunalnej na ten ekosystem obserwowany jest jako zmiany powierzchniowej sieci hydrograficznej rzeki oraz jakości jej wód. Ponadto...
-
Analiza podatności na rozkład biologiczny odcieków składowiskowych oczyszczanych w wielostopniowym systemie hydrofitowym
PublikacjaW skład materii organicznej ścieków, i odcieków ze składowisk odpadów wchodzą z różnorodne związki organiczne, które charakteryzują się różną podatnością na rozkład biologiczny. Charakterystykę ilościową umożliwia oznaczanie tzw. frakcji ChZT. Rozróżnia się 4 frakcje: frakcję rozpuszczoną rozkładalną na drodze biologicznej (SS), frakcję zawiesinową rozkładalną na drodze biologicznej (XS), frakcję rozpuszczoną nierozkładalną biologicznie...
-
Niebiałkowe związki azotowe. Rozdział 8
PublikacjaAzot związków niebiałkowych stanowi od kilku do kilkudziesięciu procent ogólnej ilości azotu w różnych surowcach żywnościowych. Wskutek enzymatycznych i chemicznych przemian w czasie przechowywania i przetwarzania zmienia się udział i skład tych związków. Niebiałkowe związki azotowe uczestniczą w tworzeniu zapachu i smaku produktów żywnościowych, niektóre z nich, np. histamina są szkodliwe dla zdrowia, inne np N-nitrozoaminy lub...
-
Związki cynoorganiczne
PublikacjaW rozdziale przedstawiono ogólny przegląd technik oznaczania pochodnych cynoorganicznych w osadach dennych. Zamieszczono również szczegółowy opis metodyki oznaczania tych związków opracowanej na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej w Katedrze Chemii Analitycznej. Polega ona na ekstrakcji analitów za pomocą roztworu kwasu octowego i octanu sodu w metanolu z dodatkiem odczynnika kompleksującego. Ekstrakcję prowadzi się w podwyższonej...
-
Badanie właściwości elementów mocy z węglika krzemu w zastosowaniach układowych
PublikacjaW artykule prezentowane są wyniki badania właściwości elementów SiC w zastosowaniach układowych. Do celów pomiarowych zaprojektowano układ przetwornicy realizujący konfigurację buck oraz boost z elementami aktywnymi z SiC oraz z krzemu, jako elementami referencyjnymi. Układ przetwornicy był badany dla różnych zestawów elementów, konfiguracji i parametrów pracy.
-
Układy sterowania bramkowego tranzystorów z węglika krzemu SiC JFET w falownikach napięcia
PublikacjaZastosowanie technologii węglika krzemu (SiC) w falownikach napięcia pozwala na zwiększenie częstotliwości przełączeń oraz temperatury pracy przyrządów półprzewodnikowych. W celu zapewnienia minimalizacji strat oraz określonych właściwości dynamicznych tranzystorów z węglika krzemu wymagane jest stosowanie zaawansowanych układów sterowania bramkowego. W referacie przedstawiono analizę teoretyczną, wyniki badań symulacyjnych oraz...
-
Pomiary szumów m.cz. diod Schottky'ego z węglika krzemu spolaryzowanych w kierunku przewodzenia
PublikacjaPrzedstawiono wyniki pomiarów szumów małej częstotliwości diod Schottky'ego wykonanych z węglika krzemu polaryzowanych w kierunku przewodzenia. Badania przeprowadzono dla diod o nominalnym prądzie przewodzenia IF od 2 A do 12 A.
-
Ewolucja od węgla do krzemu
PublikacjaFelieton popularnonaukowy dotyczący filozofii techniki.
-
Pure silicon recovering from photovoltaic modules
PublikacjaOdzyskiwanie krzemu ze zużytych lub uszkodzonych modułów fotowoltaicznych może mieć znaczenie nie tylko ekonomiczne, ale również ekologiczne. Etap obejmujący procesy chemiczne wymaga optymalizacji z punktu widzenia wymaganej czystości odzyskiwanego krzemu. W pracy przedstawiono wyniki przeprowadzonych prób trawienia poszczególnych warstw ogniw PV: warstwy antyodblaskowej, metalizacji (kontaktów), złącza p-n. Skład roztworów trawiących...
-
Trwałe zanieczyszczenia organiczne w ekosystemach wodnych. Problemy i wyzwania
PublikacjaDążność do zaspokojenia zapotrzebowania na różne dobra konsumpcyjne sprawia, że wzrasta intensywność antropopresji w postaci emisji zanieczyszczeń do poszczególnych elementów środowiska różnorodnych związków chemicznych. Dane nt. wzrostu populacji ludności oraz produkcji chemicznej przedstawione na rysunku 1 mogą stanowić dobre uzasadnienie do tezy, że ze względu na stopień nasycenia przez związki chemiczne można używać terminu...
-
Ocena jakości elementów z węglika krzemu metodą pomiaru szumów z zakresu małych częstotliwości
PublikacjaPrzedstawiono zagadnienie powiązania parametrów szumowych elementów elektronicznych z jakością ich wykonania. Przedstawiono stan badań intensywności metod oceny jakości elementów elektronicznych przez pomiar ich parametrów szumowych oraz propozycję ich zastosowania do oceny jakości elementów z węglika krzemu.
-
Genetycznie modyfikowane mikroorganizmy narzędziem służącym do usuwania metali ciężkich ze środowiska
PublikacjaMetale ciężkie są pierwiastkami metalicznymi i półmetalicznymi o gęstości powyżej 4,5 g•cm-3. Powodują zaburzenia w strukturze DNA, mogą być przyczyną chorób nowotworowych, układu nerwowego, pokarmowego, naczyniowego i kostnego. Wykorzystywane są w przemyśle chemicznym, elektromaszynowym, szklarskim, metalurgicznym, farbiarskim, wydobywczym, energetyce jądrowej. Wiele metali, takich jak kobalt, miedź, nikiel, stanowi mikroelementy...
-
Związki endokrynne w środowisku: problemy i wyzwania
PublikacjaPoszczególne elementy środowiska od wielu lat było traktowane jako miejsce zrzutu substancji stanowiących odpady bądź też produkty uboczne procesów produkcyjnych i/lub dóbr konsumpcyjnych. Zanieczyszczenia rozpoznane przez naukowców podlegają regulacjom prawnym podającym dopuszczalne poziomy ich istnienia w środowisku. Istnieją jednak grupy związków o których istnieniu wiemy a których niebezpieczny charakter naukowcy zaczynają...
-
Akrydyny jako związki aktywne przeciwnowotworowo = Acridines as antitumor drugs
PublikacjaAkrydyny należą do grupy policyklicznych związków heteroaromatycznych. Wykazują szeroki zakres aktywności biologicznej obejmujący aktywność przeciwpierwotniakową, przeciwbakteryjną,przeciwwirusową i przeciwnowotworową. Pochodne akrydyny o działaniu przeciwnowotworowym wykazują zróżnicowany mechanizm działania na poziomie molekularnym. Z uzyskanych dotychczas danych wynika, że jednym z podstawowych etapów działania jest tworzenie...
-
Organiczne tranzystory polowe jako czujniki gazów
PublikacjaArtykuł przedstawia zasadę działania, podstawowe parametry oraz charakterystyki prądowo-napięciowe organicznych tranzystorów polowych (OFET) oraz możliwości wykorzystania tych urządzeń jako czujników gazów. Przedstawiono zasadę działania czujników gazów wykorzystujących OFET, a także potencjalne możliwości aplikacyjne tych urządzeń. Praca przedstawia ponadto przegląd najnowszych doniesień literaturowych dotyczących organicznych...
-
Heterozłącze organiczne pentacen-perylen: własności fotoelektryczne
PublikacjaPraca przedstawia analizę wyników badań doświadczalnych właściwości fotoelektrycznych heterozłącza organicznego pentacen-perylen.
-
Jedno- i dwuwarstwowe organiczne ogniwa fotowoltaiczne
PublikacjaOmówiona została zasada działania organicznych ogniw fotowoltaicznych na przykładzie ogniw jedno- i dwuwarstwowych. Przedstawione zostały procesy prowadzące do fotogeneracji swobodnych nośników ładunku w układach organicznych, ze szczególnym uwzględnieniem procesu dyfuzji oraz dysocjacji ekscytonu na złączu dwóch materiałów. Przytoczone zostały podstawowe wyrażenia na wartość napięcia fotowoltaicznego dla układów jedno- i dwuwarstwowych...
-
Związki wpływające na smak żywności
PublikacjaRozdział opisuje klasyfikację i potencjatory smaków, a także wpływ obróbki surowców na właściwości sensoryczne produktów spożywczych.
-
Zastosowanie produktów odpadowych z przemysłu spirytusowego do oczyszczania odcieków z gospodarki osadowej w komunalnych oczyszczalniach ścieków
PublikacjaZgodnie z polskimi i europejskimi standardami ochrony środowiska, duże i średnie komunalne oczyszczalnie ścieków muszą zagwarantować wysoką efektywność usuwania związków biogennych. Szczególnie istotne jest to w odniesieniu do azotu, którego usuwanie możliwe jest w praktyce tylko poprzez wykorzystanie przemian biochemicznych, realizowanych przez wyspecjalizowane grupy mikroorganizmów obecnych w osadzie czynnym. W ujęciu klasycznym...
-
Związki makrocykliczne zawierające ugrupowanie azowe. Azorezorcareny
Publikacja -
Szkodliwe związki powstające wskutek przemian sacharydów
PublikacjaW rozdziale opisano zagadnienia związane ze zdrowotnymi aspektami spożywania sacharydów, scharakteryzowano alternatywne substancje słodzące oraz przedstawiono interakcje sacharydów z innymi składnikami żywności.
-
Organotin compounds in marine sediments
PublikacjaZwiązki cynoorganiczne są szeroko wykorzystywane w różnych sektorach gospodarki. Farby zawierające czynniki przeciwporostowe (biocydy), były wykorzystywane w ochronie przeciwkorozyjnej kadłubów statków i okrętów, są głównym źródłem emisji trójbutylo- i trójfenylocyny do środowiska morskiego.Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) wprowadziła w roku 2001 powszechny zakaz stosowania tych związków jako biocydów w powłokach malarskich....
-
Procesy termiczne i chemiczne w recyklingu ogniw i modułów fotowoltaicznych z krystalicznego krzemu
PublikacjaW pracy przedstawiono opracowaną technologię kompleksowego recyklingu wyeksploatowanych, zużytych lub uszkodzonych ogniw fotowoltaicznych (PV) z krystalicznego krzemu. Opracowano szereg technik i procesów technologicznych, odmiennych dla etapu delaminacji (separacji) i oczyszczania. Przedstawiono opracowane koncepcje, metody badawcze oraz rezultaty badań nad recyklingiem krzemowych ogniw i modułów fotowoltaicznych. Zaproponowano...
-
Lotne związki chlorowcoorganiczne w strumieniach ścieków i wody procesowej zakładu przemysłowego
PublikacjaLotne związki chlorowcoorganiczne ze względu na swoje właściwości toksyczne, kancerogenne, mutagenne stanowią grupę zanieczyszczeń organicznych, której chemicy analitycy poświęcają wiele uwagi. Pomimo faktu, że dostępne dane literaturowe zapewniają możliwość dokładnego opisu losu środowiskowego ksenobiotyków należących do tej grupyzwiązków, wciąż istnieje potrzeba prac badawczych w tym zakresie, jak również w zakresie określenia...
-
Pochodne oleju makowego jako związki biologicznie czynne
PublikacjaW pracy przebadano skład kwasów tłuszczowych oleju makowego z nasion maku niskomorfinowego (Michałko, Agat, Mieszko, Zambo, Rubin i Przemko) i wysokomorfinowego (Lazur). Do dalszych badań wybrano olej makowy odmiany Michałko ze względu na wysoką zawartość kwasu linolowego (72,8%), niską zawartość kwasu oleinowego (12,6%) i kwasu linolenowego (0,8%). Kwasy nasycone głównie palmitynowy (11,3%) mogą być usunięte w odrębnym postępowaniu....
-
Związki biologicznie aktywne w żywności i napojach
PublikacjaJuż od dłuższego czasu daje się zauważyć wzrost zainteresownia związkami biologicznie aktywnymi w żywności (szczególnie pochodzenia roślinnego) oraz napojach i sokach. W wielu ośrodkach naukowych trwają badania ukierunkowane na określenie aktywności przeciwutleniającej badanych próbek oraz oznaczenie zawartości polifenoli i innych związków o właściwościach przeciwutleniających (m.in. witaminy C oraz tokoferoli). W pracy przedstawiono...
-
Organic light emitting devices
PublikacjaW pracy przedstawiono podstawowe procesy fizyczne zachodzące w organicznych emiterach elektroluminescencyjnych oraz parametry techniczne tego typu układów.
-
Znaczenie krzemu dla wybranych gatunków roślin o znanych właściwościach cytotoksycznych
Publikacja -
Vom siliciumdisulfid zu einem neuen Gebiet chemischer Verbindungen - Chemie der Orthothiokieselsäure-Derivate und ihre Molekülstrukturen
PublikacjaOtrzymany przez syntezę żelazo-krzemu z siarką techniczny dwusiarczek krzemu wykazuje wysoką reaktywność i w reakcjach z alkoholami daje produkty zawierające wiązanie Si-S. Otrzymane trialkoksysilanotiole (RO)3SiSH są stosunkowo kwaśnymi i trwałymi związkami. Sole silanotioli metali grup głównych oraz metali przejściowych mają różne struktury molekularne, np.: monomeryczne, dimeryczne czy tetrameryczne.
-
Żółte barwniki organiczne w XIX-wiecznych farbach Jana Matejki - identyfikacja substancji barwiących, nośników, oraz wypełniaczy
PublikacjaNaturalne barwniki organiczne można znaleźć w wielu obiektach dziedzictwa kulturowego. Identyfikacja substancji barwiących obecnych w farbach historycznych dostarcza istotnych informacji dla wielu specjalistów zaangażowanych w naukę o sztuce. Identyfikacja składu farb pozwala na zastosowanie odpowiednich procedur dotyczących renowacji i konserwacji historycznych dzieł sztuki. Informacje te pozwalają na ich renowację zgodnie z decyzjami...
-
Lack of magnetoacoustic emission in iron with 6.5% silicon
PublikacjaZjawisko emisji magnetoakustycznej (EMA) na ogół tłumaczy się dwoma przyczynami: ruchem nie 180-cio stopniowych granic domenowych (1) lub kreacją i anihilacją domen magnetycznych. Artykuł prezentuje silne dowody na poparcie faktu, że to właśnie ruch granic nie 180-cio stopniowych odpowiada za powstawanie efektu EMA. Wynika to z wyników pomiarów dających zerowe natężenie efektu EMA przeprowadzonych dla szerokiego zakresu naprężeń...
-
Nowe potrójne związki w układzie RE2TGe3 (RE – ziemia rzadka, T – metal przejściowy)
PublikacjaCelem niniejszej pracy była synteza nowych związków międzymetalicznych z rodziny RE2TGe3, gdzie RE to metale ziem rzadkich, a T to metal przejściowy (Pd, Pt). Dokonano tego stosując metodę topienia w łuku elektrycznym. Za pomocą proszkowej dyfrakcji rentgenowskiej ustalono, że udało się otrzymać następujące materiały: Pr2Pd1.15Ge2.85, Sm2PdGe3, Tb2Pd1.25Ge2.85, Dy2Pd1.25Ge2.85, Ho2Pd1.3Ge2.7, Ce2Pt0.9Ge3.1, Pr2Pt1.15Ge2.85, Nd2PtGe3,...
-
Genotoxic food components
PublikacjaW rozdziale omówiono szczegółowo występowanie, mechanizm powstawania, działanie oraz ryzyko chorób nowotworowych związane ze związkami rakotwórczymi występującymi w żywności.
-
Związki pomiędzy cechami demograficznymi kobiet a zmiennymi dotyczącymi personalizacji produktu
PublikacjaW artykule skupiono uwagę na temacie dotyczącym personalizacji produktu. Celem pracy jest zbadanie zależności pomiędzy cechami demograficznymi a zmiennymi dotyczącymi personalizacji. Cechy demograficzne obejmują: wiek, wykształcenie, osiągany dochód netto, miejsce zamieszkania, a zmienne dotyczące personalizacji zawierają: znajomość personalizacji, chęć dopasowywania produktów do indywidualnych potrzeb, chęć zakupu spersonalizowanych...
-
Silicon carbide application issues
PublikacjaThe main goals of Task 3 and Task 4 of the ordered project ''New technologies based on silicon carbide and their application in HF, high power and high temperature electronics'' are presented
-
Effect of temperature on dark current characteristics of silicon solar cells and diodes
PublikacjaW artykule przedstawiono analizę wpływu zmian temperatury na ciemne charakterystyki prądowo-napięciowe ogniw fotowoltaicznych i diod z monokrystalicznego krzemu. Badania eksperymentalne przeprowadzono w zakresie temperatur od 295 do 373 K. W celu wyznaczenia wartości rezystancji szeregowej wyznaczono szereg ciemnych charakterystyk I-U. Stwierdzono, że rezystancja szeregowa rośnie wraz ze wzrostem temperatury 0,65% /K i dlatego...
-
Substancje groźne, niebezpieczne i pożyteczne.Tom 1: Pierwiastki i związki nieorganiczne
PublikacjaLudzie od początku swojego istnienia byli narażeni na działanie szkodliwych substancji chemicznych. Pierwotnie były to groźne dla życia opary wulkaniczne, toksyczne minerały – takie, jak arszenik, rudy ołowiu czy rtęci, szkodliwe metabolity wtórne (toksyny) wytwarzane przez mikroorganizmy, rośliny i zwierzęta, a także produkty spalania substancji organicznych, w tym dymy z palących się lasów czy stepów, zawierające czad, dioksyny,...