Filtry
wszystkich: 138
-
Katalog
- Publikacje 118 wyników po odfiltrowaniu
- Osoby 8 wyników po odfiltrowaniu
- Wynalazki 1 wyników po odfiltrowaniu
- Projekty 4 wyników po odfiltrowaniu
- Laboratoria 1 wyników po odfiltrowaniu
- Zespoły Badawcze 1 wyników po odfiltrowaniu
- Aparatura Badawcza 1 wyników po odfiltrowaniu
- Kursy Online 4 wyników po odfiltrowaniu
Wyniki wyszukiwania dla: automatyczne rozpoznawanie ksztaltow
-
Rozpoznawanie cząsteczek substancji smakowych za pomocą oscylatorów z membraną ciekłą zawierających jonowe surfaktanty.
PublikacjaBadano możliwość zastosowania oscylatorów z membraną ciekłą zawierający kationowy (chlorek benzylodimetylotetradecyloamonowy) lub anionowy (oleinian sodu) surfaktant do rozpoznawania substancji odpowiedzialnych za wrażenia smakowe. Wykazano, że charakterystyki oscylacyjne są odmienne dla układów zawierających różne substancje smakowe. Można stwierdzić, że układy badane mogą być stosowane do rozróżniania substancji smakowych.
-
Surrogate models and automated cad of passive microwave components
PublikacjaW pracy pokazane zostały techniki modelowania złożonych układów elektronicznych wysokiej częstotliwości. Modele zastępcze mają postać sparametryzowanych modeli matematycznych tworzonych za pomocą schematów interpolacyjnych lub skupionych, pasywnych układów zastępczych dedykowanych analizie w dziedzinie czasu. Do konstrukcji modeli wykorzystywane są wyniki symulacji elektromagnetycznych, co pozwala na osiągnięcie lepszej dokładności...
-
Vowel recognition based on acoustic and visual features
PublikacjaW artykule zaprezentowano metodę, która może ułatwić naukę mowy dla osób z wadami słuchu. Opracowany system rozpoznawania samogłosek wykorzystuje łączną analizę parametrów akustycznych i wizualnych sygnału mowy. Parametry akustyczne bazują na współczynnikach mel-cepstralnych. Do wyznaczenia parametrów wizualnych z kształtu i ruchu ust zastosowano Active Shape Models. Jako klasyfikator użyto sztuczną sieć neuronową. Działanie systemu...
-
Gazetteer compression technique based on substructure recognition
PublikacjaAutomaty skończone są najlepszą formą reprezentacji słowników do przetwarzania języka naturalnego. Przedstawiamy nową technikę kompresji, która jest szczególnie użyteczna w stosunku do pewnego rodzaju słowników. Zastępujemy wielokrotnie występujące podstruktury ich niepowtarzalnymi reprezentantami. Do ich znalezienia traktujemy wektor przejść jako tekst i stosujemy technikę kompresji tekstu w stylu Ziv-Lempel, która znajduje powtórzenia...
-
Józef Kotus dr hab. inż.
Osoby -
Audiovisual speech recognition for training hearing impaired patients
PublikacjaPraca przedstawia system rozpoznawania izolowanych głosek mowy wykorzystujący dane wizualne i akustyczne. Modele Active Shape Models zostały wykorzystane do wyznaczania parametrów wizualnych na podstawie analizy kształtu i ruchu ust w nagraniach wideo. Parametry akustyczne bazują na współczynnikach melcepstralnych. Sieć neuronowa została użyta do rozpoznawania wymawianych głosek na podstawie wektora cech zawierającego oba typy...
-
Recognition of hazardous acoustic events employing parallel processing on a supercomputing cluster . Rozpoznawanie niebezpiecznych zdarzeń dźwiękowych z wykorzystaniem równoległego przetwarzania na klastrze superkomputerowym
PublikacjaA method for automatic recognition of hazardous acoustic events operating on a super computing cluster is introduced. The methods employed for detecting and classifying the acoustic events are outlined. The evaluation of the recognition engine is provided: both on the training set and using real-life signals. The algorithms yield sufficient performance in practical conditions to be employed in security surveillance systems. The...
-
Piotr Szczuko dr hab. inż.
OsobyDr hab. inż. Piotr Szczuko w 2002 roku ukończył studia na Wydziale Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej zdobywając tytuł magistra inżyniera. Tematem pracy dyplomowej było badanie zjawisk jednoczesnej percepcji obrazu cyfrowego i dźwięku dookólnego. W roku 2008 obronił rozprawę doktorską zatytułowaną "Zastosowanie reguł rozmytych w komputerowej animacji postaci", za którą otrzymał nagrodę Prezesa Rady...
-
Rozpoznawanie uszkodzeń w części przepływowej okrętowego turbinowego silnika spalinowego na podstawie wyników badania endoskopowego = Failures' recognising within the passages of a marine gas turbine engine on the basis of results of endoscopic investigation
PublikacjaThe paper deals with diagnostic issues concerning endoscopic examinations of marine gas turbine engines. There will be presented selected information about failures within the passages and accessible endoscopic methods and means enabling their detection. The author focuses on the endoscopic techniques and widely presents the possibilities of this quickly developed diagnostic method. There will be also presented representative results...
-
Stanisław Szczepański prof. dr hab. inż.
Osoby -
Janusz Górski prof. dr hab. inż.
Osoby -
Rozpoznawanie drukowanej notacji muzycznej z wykorzystaniem bezkonteksto-wych gramatyk atrybutowych.**2002, 139 s. 65 rys. 9 tab. bibliogr. 170 poz. maszyn. Rozprawa doktorska /15.07.2002/ Wydz. ETI. Promotor: doc. dr hab. inż. W. Malina.
Publikacja.
-
System wizyjny sterujący zrobotyzowanym stanowiskiem spawania wymienników ciepła
PublikacjaW pracy przedstawiono system wizyjny, służący do sterowania pracą zrobotyzowanego stanowiska spawania. Zadaniem systemu jest rozpoznawanie spawanego obiektu oraz wygenerowanie odpowiedniej trajektorii palnika robota na podstawie otrzymanej informacji wizyjnej.
-
Automatic synthesis of parametric images in dynamic MRI imaging
PublikacjaArtykuł opisuje automatyczne metody czasu dojścia kontrastu (BAT) i tętniczą funkcję wejścia (AIF). Metody te porównano dla klinicznych i symulacyjnych danych.
-
Quality evaluation of computer aided information retrieval from machine typed paper documents
PublikacjaCelem międzynarodowego projektu memorial jest wspomagane komputerowo rozpoznawanie maszynopisów. Referat prezentuje zagadnienie pomiaru jakości takiego procesu. Wskazano w nim potencjalne miejsca pojawiania się błędów oraz przedstawiono i sklasyfikowano odpowiednie miary.
-
Low-order models from FD-TD time samples
PublikacjaNiniejszy artykuł zawiera opis szeregu kryteriów pozwalających na automatyczne tworzenie wysokiej jakości modeli sygnałów czasowych uzyskanych w drodze symulacji obwodów wysokiej częstotliwości metodą różnic skończonych w dziedzinie czasu. Podany jest szczegółowy opis selekcji kluczowych parametrów modeli takich jak wybór długości ciągu użytego do konstrukcji modeli, współczynnika decymacji silnie nadpróbkowanego przebiegu w dziedzinie...
-
Estimation the rhythmic salience of sound with association rules and neural networks
PublikacjaW referacie przedstawiono eksperymenty mające na celu automatyczne wyszukiwanie wartości rytmicznych we frazie muzycznej. W tym celu wykorzystano metody data mining i sztuczne sieci neuronowe.
-
Rafał Leszczyna dr hab. inż.
OsobyDr hab. inż. Rafał Leszczyna jest profesorem uczelni na Wydziale Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej. W lipcu 2020 r., na podstawie osiągnięcia naukowego w obszarze zarządzania cyberbezpieczeństwem infrastruktur krytycznych w sektorze elektroenergetycznym, uzyskał stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk inżynieryjno-technicznych, dyscyplina informatyka techniczna i telekomunikacja. W latach 2004–2008 pracował...
-
Automated design of waveguide filters with frequency-dependent couplings.
PublikacjaW artykule zaproponowano szybką technikę pozwalającą na automatyczne projektowanie filtrów falowodowych ze sprzężeniami zależnymi od częstotliwości. Procedura optymalizacyjna jest trójetapowa z różnymi funkcjami celu w każdym etapie.
-
Registration and normalization of MRI/PET images
PublikacjaW artykule przedstawiono technikę rejestracji i normalizacji obrazów MRI/PET. Zawiera on porównanie sztywnej i elastycznej transformacji gemotrycznej. Porownano w nim rowniez manualne i proponowane automatyczne podejscie do problemu rejestracji i normalizacji obrazow.
-
Komputerowy system sieciowy wspomagający ocenianie uczniów
PublikacjaW referacie przedstawiono funkcje użytkowe sieciowego systemu komputerowego umożliwiające utworzenie przez nauczycieli testów wyboru z dowolnej dziedziny, przeprowadzenie lekcji polegającej na rozwiązywaniu testów, automatyczne ocenianie rozwiązań, sporządzanie statystyk oraz powiadamianie uczniów o wynikach testów.
-
Automatic retrieval of musical rhythmic patterns.
PublikacjaObecnie stosowane technologie pozwalają na wyszukiwanie muzyki w zasobach Internetowych w oparciu o reprezentację melodyczną. W referacie przedstawiono problemy związane z wyszukiwaniem cech rytmicznych utworów muzycznych i pokazano stosowane metody umożliwiające automatyczne określanie rytmu.
-
Aleksandra Giełdoń - Paszek dr hab.
OsobyDoktor habilitowany w dziedzinie nauk o sztuce, historyk sztuki. Studiowała historię sztuki na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W roku 2002 na Wydziale Historycznym tejże uczelni uzyskała tytuł doktora nauk humanistycznych w zakresie nauk o sztuce na podstawie dysertacji: Malarstwo pejzażowe a szkolnictwo artystyczne w Polsce (do 1939 roku). W roku 2015 została doktorem habilitowanym w...
-
Nowy algorytm regulacji transformatorów zasilających sieć rozdzielczą
PublikacjaW niniejszym artykule opisano przykład nowego inteligentnegoalgorytmu regulatora transformatora. Układregulacji transformatorów 110/SN, z proponowanym algorytmemdziałania, umożliwia automatyczne dostosowaniealgorytmu działania regulatorów do aktualnych stanówsystemu elektroenergetycznego (np. lawina napięcia)i w ten sposób może wpłynąć na wzrost bezpieczeństwaelektroenergetycznego.
-
Performance Analysis of Developed Multimodal Biometric Identity Verification System
PublikacjaThe bank client identity verification system developed in the course of the IDENT project is presented. The total number of five biometric modalities including: dynamic handwritten signature proofing, voice recognition, face image verification, face contour extraction and hand blood vessels distribution comparison have been developed and studied. The experimental data were acquired employing multiple biometric sensors installed...
-
Circular saw teeth control with vision method
PublikacjaOpisano automatyczne urządzenie do automatycznego sprawdzania geometrii pił tarczowych WKOPTar. Określono błędy pozycjonowania ostrzy piły, której obrót jest sterowany w sposób automatyczny z wykorzystaniem obrazu ostrzy z kamery rejestrującej obraz powierzchni przyłożenia. Zaprezentowano szereg wyników pomiarów dokładności wykonania ostrzy piły.
-
Biometria - zastosowania, identyfikacja i kierunki dalszego rozwoju
PublikacjaBiometria - naturalna forma identyfikacji. W rozdziale zamieszczono opis różnych technik identyfikacji, takich jak rozpoznawanie dłoni, odcisków palców, twarzy, głosu i innych. Omówiono stosowane techniki ekstrakcji cech odpowiednich organów i kierunku dalszych badań nad poprawą własności systemów biometrycznych, które mają zasadnicze znaczenie w identyfikacji i weryfikacji osobniczej, oraz sposobów zwiększenia ich skuteczności.
-
Nowy algorytm regulacji transformatorów zasilających siec rozdzielczą
PublikacjaW niniejszym artykule opisano przykład nowego inteligentnego algorytmu regulatora transformatora. Układ regulacji transformatorów 110/SN, z proponowanym algorytmem działania, umożliwia automatyczne dostosowanie algorytmu działania regulatorów do aktualnych stanów systemu elektroenergetycznego (np. lawina napięcia) i w ten sposób może wpłynąć na wzrost bezpieczeństwa elektroenergetycznego.
-
Adaptacyjny algorytm regulacji transformatorów zasilających sieć rozdzielczą
PublikacjaW niniejszym artykule opisano przykład nowego inteligentnego regulatora transformatora. Układ regulacji transformatorów 110/SN, z proponowanym algorytmem działania, umożliwia automatyczne dostosowanie algorytmu działania regulatorów do aktualnych stanów systemu elektroenergetycznego (np. lawina napięcia) i w ten sposób może wpłynąć na wzrost bezpieczeństwa elektroenergetycznego.
-
Analiza przydatności wybranych współczynników kształtu do oceny podobieństwa do litery
PublikacjaPrzedstawiono analizę przydatności wybranych współczynników kształtu w celu zastosowania ich w metodzie oceny podobieństwa kształtu do litery, opartej o segmentację obrazu. Opracowane algorytmy zaimplementowano do ekstrakcji i rozpoznawanie tekstu z obrazów zarejestrowanych kamerą lub aparatem cyfrowym w naturalnym otoczeniu. Rozpoznany tekst może zostać zamieniony na postać mówioną w urządzeniach wspomagających osoby niewidome.
-
Zagroda. Zagadnienia planowania i projektowania ruralistycznego.
PublikacjaOpracowanie skierowane jest do studentów architektury i urbanistyki. Przedstawia zasady budowania i funkcjonowania zagrody dawniej i dziś, jej genezę i strukturę. Opisuje rolę zagrody w kształtowaniu wiejskiego krajobrazu oraz szanse jej współczesnego udziału w kreowaniu wizerunku wsi. Czytelnicy otrzymują przewodnik, który ułatwi im samodzielne rozpoznawanie w krajobrazie kulturowym wsi relacji przestrzennych współtworzonych przez...
-
Badania nieniszczące i monitoring elementów konstrukcji budowlanych w warunkach laboratoryjnych
PublikacjaW artykule przedstawiono wyniki przykładowych badań diagnostycznych elementów konstrukcji inżynierskich w warunkach laboratoryjnych metodą propagacji fal mechanicznych. Testom poddano płytę stalową, zakładkowe połączenie klejone oraz czołowe połączenie śrubowe. Badania ukierunkowano na pozyskiwanie i rozpoznawanie wzorców uszkodzeń dla elementów i defektów o znanej geometrii oraz kontrolowanym sposobie zniszczenia. Przeprowadzone...
-
Structural determinants of imidazoacridinones facilitating antitumor activity are crucial for substrate recognition by ABCG2
PublikacjaW pracy zidentyfikowaliśmy elementy struktury chemicznej dla 23 pochodnych imidazoakrydonu odpowiedzialne za ich rozpoznawanie przez transporter typu ABC, białko ABCG2. za transport tych związków przez pompę ABCG2 odpowiedzialne jest grupa hydroksylowa w pozycjach R1, R2 i R3 chromoforu. Stwierdziliśmy także, że zwiększanie ilości grup metylenowych łańcucha bocznego imidazoakrydonów powodowało zmniejszenie aktywnego transportu...
-
Zdzisław Kowalczuk prof. dr hab. inż.
OsobyW 1978 ukończył studia w zakresie automatyki i informatyki na Wydziale Elektroniki Politechniki Gdańskiej, następnie rozpoczął pracę na macierzystej uczelni. W 1986 obronił pracę doktorską, w 1993 habilitował się na Politechnice Śląskiej na podstawie pracy Dyskretne modele w projektowaniu układów sterowania. W 1996 mianowany profesorem nadzwyczajnym, w 2003 otrzymał tytuł profesora nauk technicznych. W 2006 założył i od tego czasu...
-
Zastosowanie koncepcji bezpieczeństwa funkcjonalnego w ocenie automatycznych synchronizatorów prądnic
PublikacjaW artykule podjęto próbę powiązania tematyki synchronizacji obiektów elektroenergetycznych z problematyką bezpieczeństwa funkcjonalnego. Synchronizacja automatyczna w systemie elektroenergetycznym jest bowiem od lat prowadzona z udziałem specjalistycznych urządzeń, jakimi są synchronizatory automatyczne o skomplikowanej strukturze sprzętowej i oprogramowaniu, a prawidłowy jej przebieg odgrywa istotną rolę z punktu widzenia bezpieczeństwa...
-
Aromagrams - aromatic profiles in the appreciation of food quality
PublikacjaW ostatnich latach obserwuje się coraz powszechniejsze stosowanie analizy instrumentalnej do oceny jakości organoleptycznej produktów spożywczych. Nowe podejście polega na tworzeniu profili zapachowych, swego rodzaju "aromagramów" charakterystycznych dla danego produktu. Do najczęściej stosowanych technik pozwalających na tworzenie i rozpoznawanie "aromagramów" należą techniki chromatograficzne, w szczególności chromatografia gazowa...
-
Uwarunkowania standardowego Zestawu Informacji Zarzadczej MIB do monitorowania systemów zasilania energią elektryczną
PublikacjaMonitorowanie systemu przesyłu energii elektrycznej, czy dystrybucji energii elektrycznej w budynkach, wymaga dokładnej, bieżącej informacji o konfiguracji i wykorzystaniu linii zasilających. Istniejące systemy czy elementy są ze sobą nieskoordynowane. Automatyczne i ręczne przełączniki, czy urządzenia zabezpieczające na liniach zasilających powodują zmiany konfiguracji systemu. Z kolei załączenia i wyłączenia odbiorów energii...
-
Low order autoregressive (AR) models for FDTD analysis of microwave filters.
PublikacjaArtykuł opisuje zastosowanie modeli AR w celu poprawy efektywności analizy struktur filtrujących metodą różnic skończonych w dziedzinie czasu (FD-TD). Opisanych jest szereg kryteriów pozwalających na automatyczne tworzenie modeli AR sygnałów czasowych, w tym wybór fragmentu odpowiedzi układu stanowiący podstawę ekstrakcji współczynników modelu, współczynnika decymacji oraz rzędu modelu. Skuteczność wprowadzonych kryteriów...
-
On thermal and Flow Expert Systems Based on Artificial Neural Network (ANN)
PublikacjaZaprezentowano możliwość realizacji jednego z zadań systemów eksperckich, polegającego na określaniu rozmiaru eksploatacyjnej degradacji parametrów geometrycznych układów łopatkowych turbin. Dyskusję przeprowadzono w oparciu o zastosowanie wybranego typu sztucznej sieci neuronowej (SSN). Badano jakość i dokładność polegającą na dobrej identyfikacji rozmiaru degradacji przez tę wybraną SSN wykrywającą rozmiar degradacji geometrycznej....
-
Implementacja wybranych struktur sztucznych sieci neuronowych w cyfrowych układach programowalnych.
PublikacjaW pracy przedstawiono zagadnienia związane z budową i implementacją sztucznych sieci neuronowych w układach programowalnych typu FPGA. Szczegółowo omówiono implementację pojedynczego neuronu z wykorzystaniem dostępnych zasobów sprzętowych układu Virtex FPGA. Poruszono również zagadnienie optymalizacji struktury sieci do konkretnych zastosowań. Zdefiniowano trzy rodzaje realizacji neuronu: równoległą, równoległo-sekwencyjną i sekwencyjną....
-
Deep neural networks for data analysis
Kursy OnlineThe aim of the course is to familiarize students with the methods of deep learning for advanced data analysis. Typical areas of application of these types of methods include: image classification, speech recognition and natural language understanding. Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z metodami głębokiego uczenia maszynowego na potrzeby zaawansowanej analizy danych. Do typowych obszarów zastosowań tego typu metod należą:...
-
Adaptacyjna kompensacja wpływu czasu martwego w falowniku napięcia z modulacją szerokości impulsów.
PublikacjaPrzedstawiono nową metodę kompensacji wpływu czasu martwego na napięcia wyjściowe trójfazowego falownika mostkowego. Proponowana metoda umożliwia automatyczne dopasowanie parametrów kompensacji do aktualnych parametrów falownika i obciążenia, np. po zmianie przewodu łączącego falownik z obciążeniem. Adaptacja do nowych warunków polega na dostrajaniu wartości parametrów zależności opisującej napięcie błędu w funkcji prądu fazowego....
-
AAM toolkit: a system for visual object appearance modeling
PublikacjaAktywne modele wyglądu (AAM) mogą być traktowane jako zaawansowana metoda analizy informacji multimedialnych, pozwalająca na lokalizowanie i rozpoznawanie obiektów w obrazach statycznych i sekwencjach wideo. Pomimo tego że ukazało się wiele publikacji dotyczących AAM, przejście od koncepcji teoretycznych do działającej implementacji stanowi nadal duże wyzwanie. W pracy przedstawiono przygotowany przez autorów pakiet oprogramowania...
-
ERAAVG Rozpoznawanie emocji do sterowania w grach wideo
ProjektyProjekt realizowany w Katedra Inteligentnych Systemów Interaktywnych zgodnie z porozumieniem Pol-Norw/210629/51/2013 z dnia 2013-09-25
-
Self-Tuning Dead-Time Compensation Method for Voltage-Source Inverters
PublikacjaPrzedstawiono nową, kompleksową metodę kompensacji zniekształceń napięcia wyjściowego falownika z modulacją szerokości impulsów. Proponowana metoda umożliwia automatyczne dopasowanie parametrów charakterystyki kompensacyjnej do aktualnej konfiguracji falownika i obciążenia, np. po zmianie przewodu łączącego falownik z obciążeniem. Adaptacja do nowych warunków polega na dostrajaniu wartości parametrów zależności opisującej napięcie...
-
Scenariusze hierarchicznej klasteryzacji wykonywane w środowisku BeesyCluster
PublikacjaPrzedstawiono szczególnego rodzaju porządkowanie zbioru danychz użyciem tzw. hierarchicznej klasteryzacji. Metoda ta, przy użyciu określonej miary podobieństwa, łączy podobne do siebie dane w grupy tworząc tzw. klastry, które wcześniej nie były dane explicite. Opisano klasteryzację typu skupiającego, typu dzielącego oraz zaproponowano typ mieszany. Przedstawiono koncepcje realizacji algorytmów klasteryzacji poprzez scenariusze...
-
Semantic memory knowledge acquisition through active dialogues
PublikacjaSzereg zagadnień językowych nie może zostać rozwiązany bez pamięci semantycznej zawierającej opisy cech obiektów, Automatyczne tworzenie tego rodzaju pamięci jest wielkim wyzwaniem nawet dla prostych obszarów dziedzinowych. Implementacja pamięci semantycznej opartej na reprezentacji wiedzy poprzez powiązania obiektu z jego cechami pokazuje ciekawe zastosowania które nie zostały dotychczas zademonstrowane poprzez bardziej wyszukane...
-
Modyfikacje modeli układów regulacji napięcia prądnic synchronicznych dla potrzeb badań synchronizatorów automatycznych
PublikacjaW artykule przedstawiono sposób modyfikacji powszechnie stosowanych w elektroenergetyce krajowej modeli matematycznych układów regulacji napięcia prądnic synchronicznych, na potrzeby badań realizacji warunku napięciowego przez synchronizatory automatyczne. Modele te, po ich zaimplementowaniu w procesorach nowoczesnych urządzeń testujących (pracujących w czasie rzeczywistym) pozwalają narzucić badanemu synchronizatorowi zbliżone...
-
Influence of Exception Handling on Distributed Applications.
PublikacjaW artykule przedstawiono metodologię oceny systemów rozproszonych w sytuacji występowania wyjątków i błędów. Analiza jest przeprowadzana przez zidentyfikowanie zmian stanów danych i wyprowadzenie ogólnych charakterystyk systemu. Rozproszone zależności są modelowane przez podstawowe zależności między metodami i złożone zależności występujące w sytemie. Analiza umożliwia odpowiedź na pytanie, jak zależności rozproszone wpływają na...
-
Automatyzacja sprawdzania poprawności wnioskowania podczas rozwiązywania zadań obliczeniowych.
PublikacjaW artykule omówiono założenia projektowe i architekturę edukacyjnego systemu informatycznego nadzorującego proces wnioskowania użytkownika podczas rozwiązywania zadań obliczeniowych. Opisywany jest system z bazą wiedzy, w których wiedza o zadaniach z elementarnej matematyki, fizyki lub chemii jest reprezentowana w postaci modeli obliczeniowych, stanowiących szczególny przypadek sieci semantycznych. Scharakteryzowano prototypowy...