Search
Filters
total: 6054
-
Catalog
- Publications 4868 available results
- Journals 26 available results
- Publishing Houses 1 available results
- People 230 available results
- Inventions 78 available results
- Projects 19 available results
- Laboratories 18 available results
- Research Teams 17 available results
- Research Equipment 12 available results
- e-Learning Courses 508 available results
- Events 56 available results
- Open Research Data 221 available results
displaying 1000 best results Help
Search results for: POMIAR OKRESU
-
IDENTYFIKACJA POWIĄZAŃ POMIĘDZY KATEGORIAMI WIKIPEDII Z UŻYCIEM MIAR PODOBIEŃSTWA ARTYKUŁÓW
PublicationW artykule opisano podejście do identyfikacji powiązań między kategoriami w repozytorium danych tekstowych, bazując na Wikipedii. Przeprowadzając analizę podobieństwa między artykułami określono miary pozwalające zidentyfikować powiązania między kategoriami, które nie były wcześniej uwzględnione i nadawać im wagi określające stopień istotności. Przeprowadzono automatyczną ocenę uzyskanych rezultatów w odniesieniu do już istniejącej...
-
Wykorzystanie miar złożoności projektu do oceny stanu ewolucji organizacji informatycznej.
PublicationCelem artykułu jest ocena możliwości wykorzystania miar złożoności projektu do oceny stanu ewolucji organizacji informatycznej. Stan ewolucji organizacji informatycznej ma znaczenie dla powszechnego obecnie zjawiska zwinnej transformacji, tak ważnej dla obniżenia ryzyka realizacji projektów informatycznych. Autorzy pracy przedstawili na wstępie problematykę procesów ewolucji organizacji informatycznych w kontekście zmian transformacyjnych....
-
Application of fuzzy neural network for supporting measurements and control in a wastewater treatment plant
PublicationOczyszczanie ścieków jest jednym z ważniejszych aspektów ochrony środowiska. Nowoczesne systemy kontroli w oczyszczalniach ścieków pozwalają na poprawę jakości procesu oczyszczania redukując jednocześnie koszty. Systemy kontroli i optymalizacji jakie odkilku lat opracowuje się dla oczyszczalni ścieków, bazują zazwyczaj na skomplikowanych modelach matematycznych. Kluczowym problemem w zastosowaniu tych systemów jest duża liczba...
-
Application of electrical capacitance tomography (ECT) to measurement of sand concentration changes during silo flow
PublicationW artykule przedstawiono wyniki doświadczeń pomiaru zmian koncentracji materiału granulowanego podczas przepływu silosowego. Zmiany zostały pomierzone przy pomocy tomografu. Doświadczenia wykonano w silosie cylindrycznym dla 2 różnych szorstkości ścian.
-
Jakub Idczak doktor
PeopleAbsolwent Fizyki na Akademii Pomorskiej w Słupsku, Oceanografii na Uniwersytecie Gdańskim oraz Hydrografii na Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni. Obecnie pracuje jako adiunkt w Zakładzie Oceanografii Fizycznej na Wydziale Oceanografii i Geografii UG, gdzie uzyskał stopień naukowy doktora nauk o Ziemi w zakresie oceanologii. W pracy naukowej zajmuje się szeroko pojętą hydroakustyką zarówno w sferze badań teoretycznych jak i praktycznych,...
-
The function and structure of entrance examination on faculty of architecture in Poland.
PublicationArtykuł prezentuje zastosowanie aksonometrii do oceny wyobraźni przestrzennej i pośrednio do selekcji kandydatów na Wydział Architektury. Na przykładzie kilku oryginalnych zadań wskazuje się na potrzebę prowadzenia ciągłej kontroli jakości zadań testowych. Jakościowe i ilościowe procedury służące do oceny zadań bazują na teorii pomiaru dydaktycznego i koncentrują się potwierdzeniu odpowiedniego poziomu rzetelności, trafności i...
-
WYDATKI INWESTYCYJNE WOJEWÓDZTW SAMORZĄDOWYCH PO WPROWADZENIU INDYWIDUALNEGO WSKAŹNIKA ZADŁUŻENIA
PublicationOkreślenie dopuszczalnego poziomu zadłużenia jest ważną kwestią dla każdej jednostki samorządu terytorialnego w Polsce, a jej ranga jeszcze rośnie, jeśli samorząd odczuwa silną presję na dbanie o rozwój obszaru, na którym funkcjonuje, borykając się równocześnie z niedostatkiem dochodów. Taka sytuacja dotyczy większości województw samorządowych, które spośród wszystkich szczebli struktury samorządowej...
-
Accelerated impedance spectrum measurement via multisine perturbationand digital filter banks
PublicationPrzedstawiono przyspieszoną metodę pomiaru widma impedancyjnego, zorientowaną na pomiary jakości powłok przeciwkorozyjnych, modelowanych liniowymi obwodami zastępczymi. Metoda polega na pobudzeniu układu wielosinusoidalnym sygnałem popudzającym oraz analizie pobudzenia i odpowiedzi obiektu przez bank filtrów cyfrowych. Przedstawiono podstawy teoretyczne metody oraz propozycję metodologii pomiaru. Przeanalizowano wyniki symulacji...
-
Non-linear electrical properties of myocardium in computer simulation
PublicationPomiar impedancji elektrycznej jest obiecującą metodą monitorowania stanu mięśnia sercowego, szczególnie podczas niedokrwienia. Typową metodą pomiaru jest rejestrowanie odpowiedzi-napięcia na pobudzenie prądowe. Odpowiedź jest często aproksymowana jako liniowa względem pobudzenia. Artykuł jest poświęcony oszacowaniu rzędu wielkości nieliniowych komponentów w odpowiedzi.
-
Prace z zakresu nauk społecznych
Journals -
analizator do spektroskopii wysokoimpedancyjnej z wykorzystaniem cps
PublicationW artykule przedstawiono opracowany i wdrożony do produkcji seryjnej analizator do spektroskopii wysokoimpedancyjnej. Dzięki zastosowaniu obwodu wejściowego w postaci sondy pomiarowej (2 i 3 zaciskowej) analizator umożliwia pomiary w zakresie 100 ohm < |Zx| < 100 Gohm. Do wyznaczania składowych ortogonalnych sygnałów pomiarowych wykorzystano technikę cyfrowego przetwarzania sygnałów. Pozwoliła ona na pomiary w szerokim zakresie...
-
The high impedance measuring probe for gain-phase analysers.
PublicationAutorzy opracowali tanią sondę pomiarową przeznaczoną do pracy z analizatorami gain-phase jak Solartron 1260 Impedance/Gain-phase Analyser, 1255 Frequency Response Analyser (FRA) lub starszymi wersjami 1250, 1253. Przedstawiona architektura sondy wyznacza jej parametry metrologiczne. Pomiary możliwe są w 8 zakresach obejmujących wartości 100ohm<|Zx|<100Gohm w szerokim zakresie częstotliwości 10uHz-1MHz. Obwód wejściowy sondy pozwala...
-
Sprawozdanie naukowo-techniczne z badań nośności pali CFA metodą próbnego obciążenia statycznego z pomiarami rozkładu siły osiowej wzdłuż trzonu pala na terenie budowy związanej z modernizacją zakładu Saint-Gobin w Dąbrowie Górniczej
PublicationOpis badań pali CFA z oprzyrządowaniem do pomiaru rozkładu siły osiowej w trzonach pali. Opis interpretacji pomiarów. Przedstawienie wyników badań, pomiarów i interpretacji.
-
Quality Assurance and Quality Control in the Analytical Chemical Laboratory: A Practical Approach.
PublicationNowe opracowanie książkowe z zakresu QA/QC to praktyczny podręcznik zarówno dla studentów jak i pracowników laboratoriów. Opisano systemu jakości wyników pomiarów analitycznych i poszczególnych jego składników: spójności pomiarowej, niepewności pomiaru, walidacji procedury analitycznej, materiałów odniesienia i badań międzylaboratoryjnych. Opisano i przedstawiono narzędzia statystyczne służące do obliczania parametrów walidacyjnych,...
-
Measurement of pulse signal period from incremental encorder by counters of Multifunctuin DAQ devices.
PublicationW artykule omówiono parametry liczników znajdujących się na wielofunkcyjnych kartach akwizycji sygnałów pomiarowych. Przedstawiono przygotowane w środowisku programowania Lab VIEW aplikacje wykorzystujące te liczniki. Służą one do pomiaru i rejestracji długości zadanej liczby okresów mierzonego sygnału oraz liczby okresów uzależnionej od ich długości (metoda zliczania zależnego z wydłużonym czasem pomiaru). Aplikacje te zostały...
-
Aktualizacja hydraulicznych parametrów sieci deszczowych
PublicationPrzy projektowaniu kanalizacji deszczowej stosuje się bardzo uproszczone metody obliczeniowe. Pomija się w nich wiele istotnych czynników, co praktycznie uniemożliwia uwzględnianie zmian zachodzących na terenie zlewni w czasie eksploatacji sieci. W pracy zaproponowano dokładniejszą metodę obliczeniową. Jej przydatność zilustrowano danymi z okresu katastrofalnej powodzi w Gdańsku w roku 2001.
-
Measuring system for analysis of motor supplying current for diagnostic purposes
PublicationProblemy, jakie pojawiają się przy interpretacji wyników pomiarów prądu silnika dla celów diagnostycznych wynikają z różnicy częstotliwości składowych obliczonych teoretycznie i uzyskanych w badaniach eksperymentalnych. W przedstawionym systemie pomiarowym problem ten rozwiązano w ten sposób, że pomiar częstotliwości sieci zasilającej i prędkości obrotowej jest wykonywany w tym samym przedziale czasowym, co pomiar składowych widma.
-
Studia z Zakresu Prawa, Administracji i Zarządzania Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Journals -
Research of leakage magnetic field in deenergized transformer
PublicationThe article deals with the issue of the numerical analysis of the magnetic field occurring around the transformer after it has been powered down. The main goal of this analysis was to examine if it is possible to identify the residual fluxes in the transformer legs based on this fields’ measurements. It was also intended to determine the type and the location of magnetic sensors. Numerical analysis of the magnetic field was performed....
-
Extensions of ETSI performance measurements methodology for statistical results analysis =Rozszerzenia metodologii pomiarów wydajności zaproponowanej przez ETSI przy statystycznej analizy wyników
PublicationNext Generation Network (NGN) architecture was proposed by International Telecommunication Union Telecommunication Standardization Sector (ITU-T) to deliver telecommunication services satisfying the needs of modern society for an access to information. The core of NGN service stratum are IP Multimedia Subsystem (IMS) elements acting as service controls units. To assess performance of IMS components, European Telecommunications...
-
Sprawdzanie instalacji elektrycznych niskiego napięcia – przegląd postanowień normy PN-HD 60364-6:2016-07 w zakresie prób i pomiarów
PublicationW artykule omówiono zasady wykonywania prób i pomiarów w instalacjach elektrycznych niskiego napięcia. Dokonano przeglądu postanowień najnowszej normy dotyczącej sprawdzania instalacji i zwrócono uwagę na zmiany przez nią wprowadzone.
-
OSŁONA TERMOPARY CHŁODZONA WODĄ JAKO NARZĘDZIE ZAPOBIEGAJĄCE ZAKŁÓCENIOM ZEWNĘTRZNYM PODCZAS POMIARÓW TEMPERATUR SZYBKOZMIENNYCH SPALIN W KANALE WYLOTOWYM SILNIKA OKRĘTOWEGO
PublicationW artykule przedstawiono problematykę wpływu zakłóceń ze stanowiska badawczego na wyniki pomiarów temperatur szybkozmiennych gazów wylotowych maszyn tłokowych. Pokazano wykonaną przez autorów niniejszego artykułu osłonę termopary chłodzoną wodą, mającą na celu minimalizację jednego z wymienionych zakłóceń, jakim jest nagrzewanie się obudowy termopary od kanału wylotu spalin, w którym jest zamontowana. Przedstawiono wyniki pilotażowych...
-
Metody badania interferencji wywoływanych przez prądy błądzące na przykładzie pomiarów wykonanych na terenie Mazowieckiej Spółki Gazownictwa sp. z o.o.
PublicationOmówiono stosowane w praktyce metody badania interferencji wywoływanych przez prądy błądzące na rurociągach podziemnych. Zaprezentowano przykładowe wyniki pomiarów wraz z analizą zagrożenia korozją elektrolityczną, które wykonano podczas diagnostyki stalowej dystrybucyjnej sieci gazowej eksploatowanej przez Mazowiecką Spółkę Gazownictwa sp. z o.o.
-
Ocena działania iniekcji pod podstawą pala wierconego za pomocą badania statycznego nośności z pomiarem rozkładu siły w trzonie pala
PublicationOpis istoty zwiększania sztywności i nośności pali wierconych za pomocą iniekcji pod podstawą pala. Analiza zjawisk zachodzących w kontakcie pal-grunt w trakcie wykonywania iniekcji i w trakcie obciążania pala. Propozycje dotyczące badań statycznych nośności pali z iniekcją podstawy. Analiza przykładowych wyników badań pali pod posadowienie pylonu mostowego z pomiarem rozdziału obciążenia na podstawę i pobocznicę pala.
-
O wyszukiwaniu niepoprawnych pomiarów w systemach DCS obiektów energetycznych = On search for incorrect measurement results in distributed control systems (DCS) of power objects
PublicationPrzedyskutowano problem rozpoznawania degradacji mierników pomiarowych w systemach DCS dużych obiektów energetycznych, przy równoczesnym występowaniu degradacji eksploatacyjnej urządzeń składowych tych obiektów. Zastosowano sieć neuronową (SNN) o skokowych funkcjach przejścia. Zastosowana SNN wykazała wysoką jakość. Sprawdzono możliwości rozpoznawania obu typów degradacji występującej w zastosowaniu do tzw. degradacji dwukrotnych.
-
Aneta Łuczkiewicz prof. dr hab. inż.
PeopleI conduct research on the adaptive abilities of microorganisms and their potential use in supporting technological processes. I combine environmental engineering with elements of biomedical and materials engineering. I am interested in innovative methods for detecting clinically significant microorganisms in aquatic environments (so-called wastewater-based epidemiology) and advanced and practical solutions in the water management...
-
Karolina Makowska-Jarosik dr inż.
PeopleKarolina Makowska-Jarosik graduated from the High School in Nowy Dwór Gdański in 2009. She continued her education at the Faculty of Civil and Environmental Engineering at the Gdansk University of Technology (1st degree studies) and Faculty Of Mining Surveying And Environmental Engineering at the AGH University of Science and Technology (2nd degree studies). In 2015, she obtained the title of Master of Science in Geodesy and Cartography...
-
The Low-frequency Noise of SiC MESFETs
PublicationPrzedstawiono system do pomiaru szumów małoczestotliwościowych tranzystorów SiC MESFET oraz przykładowe wyniki pomiarów.
-
Piotr Bruździak dr hab. inż.
People -
Comparison of classical and modern approach of determination of highly polar compounds by High Performance Liquid Chromatography coupled with Tandem Mass Spectrometry
PublicationAbstract: Sugars and sugar alcohols are known as highly polar compounds. Four analytes were taken into consideration for comparison of classical and modern approach of separation of highly polar substances. Mannitol was chosen as an example of simple sugar alcohol, sucrose and lactulose as examples of disaccharides and structural isomers, raffinose as an example of complex trisaccharide. Raffinose was also used as internal standard...
-
In silico study on the effects of carbonyl groups on chemical equilibrium of reactions with a polar product occurring under confinement in pores of activated carbons
Publication -
Polar localization of new flavonoids from aerial parts of Scleranthus perennis and Hottonia palustris and their modulatory action on lipid membranes properties
Publication -
Influence of span length and impulse front time on earthing measurement accuracy of power line towers
PublicationThe article discusses the issue of measuring and assessing the features of power line tower earthings using fast-changing waveform. The study analyses the effect of impulse front time and the line span length on errors made during these measurements using impulse meters. It has been found that the assessment conditions similar to the static measurement results occur for the use of 4 μs current impulses and such procedure is useful...
-
A new OSS design based on parameter sensitivity tochanges in measurements
PublicationW wyniku istniejących silnych ograniczeń praktycznych i etycznych nałożonych na eksperymenty medyczne, procedura estymacji parametrów w diagnozie i terapii jest często zagadnieniem skomplikowanym. Jeśli dane pomiarowe pobierane są w postaci próbek krwi, liczba tych próbek, a także czas obserwacji powinny być zminimalizowane. Optymalizacja eksperymentu polega na optymalizacji odpowiedniego sformułowanego kryterium będącego funkcją...
-
Stability evaluation of the marine propulsion unit mechanical system bymeans of vibrations measurements and their analysis.
PublicationIn paper selected issues concerning vibration diagnosis of the mechanical system within marine propulsion units have been given. The analysis of vibration parameters was carried out on the basis of experimental examinations of a real object in which an exceedance of the allowable vibration's level had been observed. In the beginning, the vibration apparatus being on laboratory equipment of the Department of Ship Power Plants of...
-
Szacowanie miar bezpieczeństwa ruchu drogowego dla potrzeb oceny efektywności inwestycji drogowych
PublicationKoszty wypadków drogowych to jeden z elementów składowych kosztów, które stanowią podstawę do analiz efektywności ekonomicznej inwestycji drogowych. Obok kosztów eksploatacji pojazdów, czasu podróży i czasu pracy oraz kosztów emisji spalin i hałasu, koszty wypadków drogowych decydują o tym czy dana inwestycja będzie opłacalna z punktu widzenia efektywności ekonomicznej. Prawidłowe wyliczenie kosztów wypadków dla planowanych inwestycji...
-
Porównywanie zdjęć roślin na podstawie miar podobieństwa różniących się wykładnikiem potęgi
PublicationArtykuł przedstawia studium przypadku poświęcone zastosowaniu różnych miar podobieństwa do porównywania zdjęćroślin. Miary te mają zastosowanie w przypadku użycia układu kamer składającej się z pięciu kamer umieszczonych w bliskiej odległości. Badany układ kamer, nazwany EBCA (Equal Baseline Camera Array), składa się z jednej kamery centralnej oraz kamer bocznych. Opisane miary podobieństwa...
-
Emissivity of LSCO and LSFO films for bolometer applications.
PublicationPrzedstawiono sposób pomiaru oraz wyniki pomiarów emisyjności warstw LSCO i LSFO przeznaczonych na bolometry.
-
Ekspertyza stanu technicznego zbiorników wysłodzin
PublicationCelem pracy było określenie stanu technicznego czterech zbiorników wysłodzin na terenie Browaru Elbląg. Zbiorniki oddane zostały do użytku w 1984 roku i zostały wykonane ze stali niestopowej konstrukcyjnej. Ekspertyza została wykonana na podstawie badań ultradźwiękowych grubości stali zbiornika, głębokości wżerów, magnetycznym pomiarze grubości powłoki malarskiej, pomiarze potencjałów stali względem elektrody siarczano-cynkowej...
-
Czynniki sukcesu i ich wpływ na proces produkcji
PublicationProces produkcji jest jednym z elementów łańcucha dostaw. Z tego względu podstawš do okrelenia atrybutów procesu produkcji jest jego rola w osišgnięciu sukcesu przez cały łańcuch dostaw. W wyniku dokonanej analizy literatury dotyczšcej problematyki kluczowych czynników sukcesu łańcucha dostaw, do okrelenia atrybutów procesu produkcji został wykorzystany model SCOR (Supply-Chain Operations Referencemodel). W artykule scharakteryzowano...
-
INTERLABORATORY COMPARISON OF THE ELECTROMAGNETIC EMISSION MEASUREMENTS USING FAR AND GTEM TEST SITES UP TO 1 GHz
PublicationElectromagnetic emission limiting is one of the basic requirements in the European Directive 2014/30/EU (EMC Directive). Manufacturers often use alternative methods of measurements to make preliminary verification of emission. This paper presents and analyzes problem with comparison between measurements in different test sites: FAR (Fully Anechoic Room) and GTEM (Gigahertz Transverse Electromagnetic cell). FAR is assumed as the...
-
UKŁAD I PROGRAM DO WYZNACZANIA PARAMETRÓW SCHEMATU ZASTĘPCZEGO SUPERKONDENSATORA
PublicationW pracy przedstawiono prototyp urządzenia do wyznaczania parametrów schematu zastępczego superkondensatora na podstawie jego charakterystyk ładowania i rozładowania. Urządzenie składa się ze sterowanego źródła prądowego do ładowania i rozładowywania superkondensatora, przetwornika analogowo-cyfrowego do pomiaru prądu i napięcia w trakcie eksperymentu oraz mikroprocesora do sterowania pomiarem i komunikacji z komputerem na którym...
-
Experimental verification and comparison of mode shape-based damage detection methods
PublicationW pracy przedstawiono wynik badań eksperymentalnych dotyczących oceny dokładności znanych z literatury metod detekcji uszkodzeń konstrukcji wykorzystujących zmiany jej parametrów modalnych. Pomiary wykonano wykorzystując skaner laserowy firmy Polytec. Omówiono sposoby poprawy jakości uzyskiwanych wyników, oraz zaproponowano własną metodę detekcji uszkodzeń wykorzystującą pomiar postaci i częstości drgań własnych konstrukcji.
-
Układ kompensacji wpływu wzniesienia oraz przyspieszenia w przyczepie do badania oporu toczenia
PublicationW artykule przedstawiono metodę pomiaru współczynnika oporu toczenia przy wykorzystaniu przyczepy opracowanej w Zakładzie Pojazdów na Politechnice Gdańskiej. Następnie omówiono opatentowany układ bezwładnościowy do korekcji wpływu wzniesienia oraz metodę korekcji wpływu przyspieszenia wzdłużnego. W dalszej części przedstawiono przykładowe wyniki obrazujące pomiar współczynnika CRR na wzniesieniu przy zmiennej prędkości.
-
Nowe bezinwazyjne metody pomiarowe zmian porowatości w materiałach sypkich
PublicationArtykuł omawia dwie metody stosowane mechanice ośrodków sypkich do pomiaru zmian porowatości podczas przepływów silosowych: tomografie pojemnościowa oraz metodę optoelektroniczną PIV. Pomiary wykonano dla różnych silosów, początkowych zagęszczeń oraz szorstkości ścian silosów.
-
Społeczno-zawodowy wymiar tożsamości człowieka w kontekście przemian społecznych, politycznych i kulturowych (wstęp do analizy terminologicznej - punkt wyjścia do rozważań)
PublicationTreścią rozdziału w monografii jest analiza terminologiczna w ramach przeglądu literatury przedmiotu odnoszącej się do kategorii tożsamości społeczno-zawodowej w kontekście przemian społecznych, politycznych i kulturowych.
-
Kontrola stanu instalacji elektrycznych niskiego napięcia – przegląd postanowień normy PN-HD 60364-6:2016-07 w zakresie prób i pomiarów
PublicationW referacie zaprezentowano zasady wykonywania prób i pomiarów w instalacjach elektrycznych niskiego napięcia. Dokonano przeglądu postanowień normy PN-HD 60364-6:2016-07, dotyczącej sprawdzania instalacji, i ich porównania z postanowieniami zawartymi w normie PN-HD 60364-6:2008.
-
System monitoringu odbieraków prądu pojazdów kolejowych w aspekcie bezpieczeństwa i ciągłości ruchu.
PublicationOmówiono metodę monitorowania stanu technicznego odbieraków prądu w oparciu o pomiar uniesienia przewodów jezdnych sieci trakcyjnej w czasie przejazdu pociągu. Opisano konstrukcję i zasadę działania wdrożonego na linii kolejowej pilotażowego stanowiska monitoringu. Przedstawiono metodę analizy i sposób wizualizacji wyników pomiarów. Zastosowany algorytm szacowania siły statycznej odbieraka uwzględnia prędkości pociągu i działanie...
-
Inorganic pollutants deposition in Gdańsk Region in relation to the critical load cencept
PublicationBadano depozycję kwaśnych zanieczyszczeń poprzez pomiar stężenia siarczanów, azotanów, azotu amonowego w opadach atmosferycznych zbieranych na terenie stacji monitoringowej w leśnictwie Stara Piła. Wyznaczono depozycję suchą i mokrą. Wyniki uzyskane w okresie od 1994 do 2001 roku porównano z krytycznym ładunkiem dla siarki i azotu określonym dla rejonu gdańskiego.
-
Long-term changes in sewage sludge stored in a reed bed
PublicationProwadzono badania zmian następujących w osadach składowanych na obszarze porośniętym trzciną. Pomiary wykonywano w próbach osadów stratyfikowanych przechowywanych w okresie od kilku do kilkudziesięciu lat. Analizowano wilgotność, zawartość materii organicznej, azot ogólny i fosfor ogólny. Wiele osadów określono przy pomocy metody ołowiowej. M. in. wykazano, że największa dynamika zmian ma miejsce w okresie pierwszych kilkunastu...