Wyszukiwarka
Filtry
wszystkich: 684
-
Katalog
- Publikacje 576 wyników po odfiltrowaniu
- Czasopisma 2 wyników po odfiltrowaniu
- Osoby 34 wyników po odfiltrowaniu
- Wynalazki 3 wyników po odfiltrowaniu
- Projekty 8 wyników po odfiltrowaniu
- Zespoły Badawcze 2 wyników po odfiltrowaniu
- Aparatura Badawcza 2 wyników po odfiltrowaniu
- Kursy Online 56 wyników po odfiltrowaniu
- Wydarzenia 1 wyników po odfiltrowaniu
Wyniki wyszukiwania dla: ZANIECZYSZCZENIA KOMUNIKACYJNE
-
Próbki wód spływnych - sposób pobierania z różnych powierzchni i ich skład chemiczny = Samples of runoff water - sampling procedures for different surfaces and chemical composition
PublikacjaPrzedstawiono dane dotyczące chemizmu wód spływnych dostających się do środowiska w wyniku zmywania przez opady atmosferyczne zanieczyszczeń z takich powierzchni jak: arterie komunikacyjne, dachy budynków, obszary rolnicze i leśne oraz hałdy odpadów. Wyniki uzyskane w trakcie badań własnych zestawiono z danymi literaturowymi. Informacje o metodyce pobierania próbek i położeniu stanowiska obserwacyjnego warunkują prawidłowy wynik...
-
Podstawowe mechanizmy przetwarzania współbieżnego i równoległego
PublikacjaZaprezentowano podstawową problematykę przetwarzania współbieżnego w systemach z podziałem czasu oraz przetwarzania równoległego w systemach o wielu jednostkach przetwarzających. Omówiono podsta-wowe mechanizmy synchronizacyjne i komunikacyjne dla tych typów przetwarzania. Podano klasyczne rozwiązania w zakresie synchronizacji procesów i ich wykonywania w ujęciu systemowym. Artykuł powstał na bazie zarówno badawczych prac autora...
-
Problem oznaczania pozostałości rozpuszczalników organicznych w wybranych produktach spożywczych i farmaceutycznych, cz I
PublikacjaW artykule przedstawiono ogólny wpływ, jaki na nasze życie ma wzrastająca urbanizacja i uprzemysłowienie. Przedstawiono również źródła zanieczyszczenia żywności i leków rozpuszczalnikami oraz regulacje prawne dotyczące tego rodzaju zanieczyszczeń (Farmakopea Europejska, Farmakopea Amerykańska, Dyrektywy Unii Europejskiej, Rozporządzenia Rady Ministrów).
-
Analizator przeznaczony do monitorowania wybuchowości mieszaniny wodoru i powietrza.
PublikacjaOpisano metodę pomiarów w zakresie górnej granicy wybuchowości mieszanin powietrza z wodorem. W urządzeniu zastosowano czujnik katalityczny (pelistor) do kontroli zanieczyszczenia gazów palnych, a w szczególności wodoru przez powietrze. Wykazano możliwość zastosowania w praktyce przemysłowej analizatora przeznaczonego do pomiarów ciągłych.
-
Oczyszczalnie hydrofitowe: doświadczenia i perspektywy rozwoju.
PublikacjaW latach 1995-2000 prowadzono badania dotyczące skuteczności usuwania zanieczyszczeń ze ścieków w 11 przydomowych oczyszczalniach oraz w 8 większych obiektach. Skutecznie usuwano zanieczyszczenia organiczne oraz związki azotowe, chociaż te ostatnie wymagały strefy anaerobowej aby zachodziły tam procesy denitryfikacji.
-
Wybrane aspekty sterowania wielosilnikowym napędem pojazdu trakcyjnego z silnikami IPMSM.
PublikacjaPrzedstawiono propozycję rozproszonej struktury modelowego układu sterowania pojazdu, omówiono architekturę i funkcje poszczególnych sterowników w pojeździe, strukturę łącza komunikacyjnego wraz z protokołem transmisji danych, oraz algorytmy sterowania silnikami i całym układem napędowym. Przedstawiono stacjonarne stanowisko laboratoryjne do badań układu oraz wybrane wyniki eksperymentów.
-
WSTĘPNA OCENA PRAWIDŁOWOŚCI DOBORU BARYŁKOWEGO ŁOŻYSKA PRZESIEWACZA I MOŻLIWYCH PRZYCZYN JEGO PRZYSPIESZONEGO ZUŻYCIA
PublikacjaW pracy przedstawiona analizę przyczyn awarii baryłkowych łożysk tocznych zainstalowanych w wibracyjnych sortownikach węgla. Podczas analizy poddano oględzinom uszkodzone łozysko i wykonano obbliczenia sprawdzające. Istotnym czynnikiem któy przyczynił się do powstania przedwczesnej awarii były zanieczyszczenia i stosowanie nieodpowiedniego gatunku smaru plastycznego.
-
Usefulness of the voltamperometric method for assessment of the purity of soil
PublikacjaThis paper presents a voltammetric analysis of soil. It shows that the voltammetry is a useful method for the assessment of soil contaminated with heavy metal ions. There are two major problems with voltammetry analysis: the diffusion coefficient and the measurement system. The paper contains a short literature study of mathematical equations and a study of differences between soil and water measurements. Suggestions of the solution...
-
Organizmy obecne w osadzie dennym basenów kąpielowych
PublikacjaMonitorowanie parametrów wody basenowej jest istotne z uwagi na zdrowie osób korzystających z basenu jak i pracowników obsługi. Istnieją trzy źródła materii organicznej: woda dostarczona do basenu, pasywne zanieczyszczenia wnoszone przez osoby kąpiące się oraz zanieczyszczenia organiczne w postaci moczu i kału. Jakość wody w basenach powinna być porównywalna do jakości wody pitnej. Jakość mikrobiologiczna opiera się na tradycyjnych...
-
Anonimowość w komunikacji internetowej.
PublikacjaArtykuł porusza problem anonimowości w Internecie, a szczegóolnie jej wpływ na komunikacje interpersonalną prowadzoną za pomoca sieci internetowej. Wskazane i przedyskutowane zostały zarówno pozytywne jak i negatywne konsekwencje poczucia anonimowości przez uzytkowników, zarówno w obszarze interpersonalnym jak i społecznym.
-
Unieszkodliwianie odpadów z uzdatniania wody basenowej
PublikacjaPostępowanie z odpadami będącymi wynikiem uzdatniania wody z basenów kąpielowych i innych obiektów rekreacyjnych znalazło dotychczas niewielką uwagę w dostępnej literaturze. Zanieczyszczenia wprowadzane do wody basenowej wnoszone są głównie przez użytkowników, ale są też efektem dezynfekcji i uzdatniania wody oraz rozwoju niektórych mikroorganizmów.
-
Increasing ship structure crashworthiness
PublikacjaZmniejszanie ryzyka zanieczyszczenia środowiska w przypadku transportu morskiego materiałów niebezpiecznych stanowi ważny problem badawczy. Jednym z kluczowych zagadnień w tym obszarze stanowią aspekty związane ze zwiększaniem odporności konstrukcji na kolizję. W pracy omówiono najważniejsze metody zwiększania możliwości pochłaniania energii kolizji przez konstrukcje cienkościenne.
-
Analytical techniques used in monitoring of atmospheric air pollutants
PublikacjaW artykule opisano najczęściej spotykane zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, ich interakcje i wpływ na środowisko. Przedstawiono klasyfikację technik i metodyk stosowanych w badaniach zanieczyszczeń powietrza. Przeprowadzono przegląd technik pobierania i dozowania próbek gazowych. Zaprezentowano także przykłady typowych systemów służących do analizy zanieczyszczeń powietrza.
-
ROZWIĄZANIE PRZEGRODY WIBROIZOLACYJNEJ W BUDYNKU ZABYTKOWYM NARAŻONYM NA DRGANIA WYWOŁANE RUCHEM KOŁOWYM I SZYNOWYM
PublikacjaW artykule przedstawiono opis usterek murów zabytkowego budynku użyteczności publicznej, który uległ dalszej degradacji w czasie, głównie w wyniku oddziaływania drgań komunikacyjnych. Budynek pochodzący z początku XX wieku został zrealizowany jako obarczony niedoskonałościami projektowymi i wykonawczymi, a drgania komunikacyjne spowodowały dodatkowo pogorszenie stanu technicznego obiektu. W pracy przedstawiono wyniki analizy numerycznej...
-
Modele marketingowej komunikacji relacyjnej
PublikacjaW artykule przedstawiono nowe spojrzenie na komunikację marketingową wynikające ze zmian w otoczeniu przedsiębiorstw oraz konieczności tworzenia długoterminowych relacji z klientami. Zaprezentowano dwa nowoczesne modele komunikacji relacyjnej. Podkreślono, że stosowane narzędzia komunikacyjne powinny być zależne od fazy, w której znajduje się aktualnie relacja, a także, że interpretacja nadawanych przez firmę komunikatów jest sprawą...
-
Obsługa danych radarowych w rozproszonym systemie komunikacji i nadzoru projektu STRADAR
PublikacjaJednym z zadań rozszerzenia projektu STRADAR jest zrealizowanie zaawansowanego przetwarzania (reduplikacja, multifuzja) i prezentacji danych pochodzących z urządzeń radarowych znajdujących się pod kontrolą Morskiego Oddziału Straży Granicznej. W artykule przedstawiono założenia dla realizacji oprogramowania fuzji danych radarowych w serwerach archiwizacji, ogólną strukturę podsystemu obsługi danych radarowych, moduły wejściowe...
-
Urządzenie do mobilnego monitoringu zanieczyszczeń gazowych powietrza atmosferycznego
WynalazkiPrzedmiotem wynalazku jest szkielet i układ do mobilnego monitoringu zanieczyszczeń powietrza w przestrzeni komunikacyjnej. Stosowany w dowolnych obiektach ruchomych takich jak samochody, tramwaje lub autobusy. Służy do automatycznego pomiaru zanieczyszczeń komunikacyjnych powietrza. Umożliwia bieżący pomiar zanieczyszczeń powietrza wzdłuż ciągów komunikacyjnych z określeniem czasu i miejsca tych zanieczyszczeń. Urządzenie...
-
Ochrona wód powierzchniowych przed dopływem zanieczyszczeń ze źródeł punktowych i obszarowych na przykładzie Potoku Oliwskiego
PublikacjaZatoka Gdańska stanowi akwen szczególnie narażony na dopływ zanieczyszczeń, z uwagi na lokalizację aglomeracji trójmiejskiej oraz mniejszych miejscowości, zrzuty ścieków oczyszczonych z kilkunastu oczyszczalni oraz dopływ Wisły niosącej zanieczyszczenia z głębi kraju. Jednocześnie Zatoka stanowi zbiornik niezwykle wartościowy przyrodniczo oraz ceniony przez turystów. Konieczność ochrony Zatoki Gdańskiej przed dopływem zanieczyszczeń...
-
Moduł komunikacji bezprzewodowej dla bezzałogowego statku latającego
PublikacjaW artykule przedstawiono projekt modułów komunikacji bezprzewodowej przeznaczonych do zastosowania w Bezzałogowych Statkach Latających. Przedstawiono opis i zasadę działania poszczególnych podzespołów wchodzących w skład urządzenia oraz opis zaprojektowanego protokołu komunikacyjnego wraz z jego funkcjonalnościami. Ze względu na zasilanie bateryjne modułu powietrznego zastosowane zostały techniki zmniejszenia zużycia energii.
-
Małe dworce kojejowe w warunkach restrukturyzacji transportu
PublikacjaZmiany transformacyne systemu komunikacyjnego spowodowały zamknięcie niektórych lokalnych linii kolejowych zastępując je transportem autobusowym.W artykule poruszany jest problem obiektów kubaturowych, pozostałych po dotychczasowych połączeniach kolejowych, które są niejednokrotnie niepowtarzalne pod względem architektonicznym, stanowiąc przykład dziedzictwa kulturowego i znajdując się na terenach ciekawych pod względem przyrodniczo-krajobrazowym.
-
Monitoring i Analityka Zanieczyszczeń Środowiska
Kursy Online -
Monitoring i Analityka Zanieczyszczeń Środowiska
Kursy Online -
Monitoring i Analityka Zanieczyszczeń Środowiska
Kursy Online -
Monitoring i analiza zanieczyszczeń środowiska
Kursy OnlineKurs przeznaczony jest dla studentów 2 semestru studiów II stopnia, kierunków energetyka oraz inżynieria środowiska. W ramach kursu studenci zostaną zapoznani z wiedzą merytoryczną, jak również praktyczną dot. podstaw prawnych monitoringu środowiska, metod pomiaru zanieczyszczeń środowiska oraz sposobami ograniczenia emisji zanieczyszczeń do środowiska.
-
Monitoring i Analityka Zanieczyszczeń Środowiska
Kursy Online -
Cytochromes P-450: specyfic enzymes involved in metabolism of endogenous substances and xenobiotics
PublikacjaCytochromy P-450 to grupa enzymów hemoproteinowych występujących w prawie wszystkich organizmach żywych. Substratami tych enzymów są zarówno substancje endogenne jak i ksenobiotyki, włączając w to leki, dodatki do żywności oraz zanieczyszczenia środowiska. W pracy omówiono rolę polimorfizmu oraz indukcji P-450 w metabolizmie leków przeciwnowotworowych.
-
Magdalena Podwojewska dr inż. arch.
OsobyMagdalena Podwojewska jest starszym wykładowcą w Katedrze Architektury Miasta i Przestrzeni Nadwodnych Wydziału Architektury PG. Od 2016 r. pełni funkcję prodziekana ds. studenckich. Jest członkiem Pomorskiej Okręgowej Izby Architektów. Jej badania naukowe i publikacje dotyczą adaptacji obiektów infrastruktury kolejowej i poprzemysłowej związanej z transportem kolejowym, potencjałem historycznej tkanki budowlanej i układu komunikacyjnego....
-
Modelowanie poszerzeń międzytorzy
PublikacjaZagadnieniu zwiększenia rozstawu torów równoległych na prostej, nazywanym poszerzeniem międzytorza, poświęcono wiele publikacji. Mimo to w praktyce inżynierskiej oraz w najnowszych podręcznikach akademickich preferowane są rozwiązania uznane za niewłaściwe, powodujące niekorzystne oddziaływania dynamiczne w pudle wagonu. Jako alternatywędla tej tendencji proponuje się unifikację algorytmów obliczających parametry liniowe, kątowe...
-
Wzmacnianie podtorza kolejowego metodą stabilizacji ubocznymi produktami spalania
PublikacjaUboczne produkty spalania powstają na skutek spalania w piecach bezresztowych różnych rodzajów węgla. Popioły odprowadzane spod elektrofiltrów w postaci suchego pyłu posiadają właściwości wiążące i mogą być stosowane jako samodzielne spoiwo lub jako dodatek do innych spoiw. Każdorazowo przed przystąpieniem do stabilizacji gruntu spoiwem hydraulicznym należy sporządzić receptę laboratoryjną. Najważniejszym parametrem dla wykonanego...
-
Strategie rozwoju kolei a rewitalizacja struktur miejskich
PublikacjaPodobnie jak w przypadku programu budowy autostrad i dróg ekspresowych, decyzja o ujęciu lub odrzuceniu danego regionu w programie kolei dużych prędkości wpływa na wieloletnie przyśpieszenie lub zahamowanie jego rozwoju przestrzennego, gospodarczego i społecznego. Lokalizacja węzłów przesiadkowych i przystanków w ramach sieci winna stanowić wyraz aktywnej strategii danego regionu w zakresie świadomego wzmacniania zapóźnionych obszarów....
-
Individual approach to road surfaces in design and build delivery system
Publikacja -
Modernizacja łuków koszowych z wykorzystaniem programu MUGO
PublikacjaW artykule przedstawiono opracowywane obecnie algorytmy obliczeń, które będą wykonywane w programie komputerowym MUGO służącym do wyznaczania przesunięć toru i robót ziemnych. Program jest związany z modernizacją układów geometrycznych toru kolejowego. W pracy scharakteryzowano aktualny stan zaawansowania programu.
-
Ocena trasy kolejowej położonej w łuku na podstawie pomiarów satelitarnych
PublikacjaW pracy przedstawiono kolejny moduł opracowywanego w Politechnice Gdańskiej programu komputerowego SATTRACK do wizualizacji, oceny i projektowania trasy kolejowej, dostosowanego do techniki ciągłych pomiarów satelitarnych. Jest to moduł TRACK_ARC, przeznaczony do szczegółowej oceny rejonu trasy kolejowej położonego w łuku, na podstawie współrzędnych osi toru uzyskanych z ciągłych pomiarów satelitarnych. W tym celu interesujący...
-
Ocena skuteczności stosowanej metodyki regulacji osi toru kolejowego
PublikacjaW pracy pokazano przykłady stwierdzonych nieprawidłowości w ukształtowaniu torów kolejowych w płaszczyźnie poziomej. Jako przyczynę istniejącej niekorzystnej sytuacji wskazano stosowaną przez wiele lat metodykę regulacji osi toru. W celu oceny skuteczności tego procesu przeprowadzono dwie kampanie ciągłych pomiarów satelitarnych. Pierwsza kampania pomiarowa miała na celu identyfikację stanu istniejącego, druga zaś − określenie...
-
Funkcjonowanie skrzyżowań z wyspą centralną ze zmienną wielkością wewnętrznych powierzchni akumulacji
PublikacjaW niniejszym artykule przedstawiono wybrane zagadnienia dotyczące funkcjonowania skrzyżowań z wyspą centralną przy dużych i bardzo dużych natężeniach ruchu. Ten typ skrzyżowań jest często stosowany w Polsce w centrach miast na ulicach wielopasowych i jest dość powszechny w przypadku występowania torowiska tramwajowego w pasie dzielącym jezdnie. Przy dużym udziale natężenia pojazdów skręcających w lewo lub zawracających, wy- spa...
-
Projektowanie nasypów komunikacyjnych ze zbrojeniem geosyntetycznym podstawy na słabym podłożu gruntowym
PublikacjaAnaliza procedur wymiarowania wzmocnień geosyntetycznych podstawy nasypów. Nasypy na słabym podłożu gruntowym. Norma brytyjska BS 8006 i niemieckie wytyczne EBGEO dotyczące projektowania nasypów na słabym podłożu gruntowym.
-
Analiza odcinków generujących straty czasu w transporcie tramwajowym
PublikacjaW czasie analiz i studiów przedwykonawczych dotyczących budowy nowych i modernizacji istniejących tras tramwajowych, bardzo często zakładane są nierealne czasy przejazdów, które weryfikuje się już po oddaniu linii do eksploatacji i przeprowadzeniu badań obserwacyjnych. Problematyczne wydaje się określenie, przed zakończeniem inwestycji, rzeczywistej prędkości jazdy, jak również strat czasu powstających w miejscach potencjalnych...
-
Wybrane elementy logistycznej obsługi klienta
PublikacjaMarketing relacji zakłada wynegocjowaną obietnicę obsługi, która na rynku transportu miej-skiego oznacza pewność zrealizowania usługi przewozowej dla określonego pasażera, w danej relacji, danym środkiem transportu, po określonej cenie, w oczekiwanych warunkach przewozu i w założonym przez organizatora transportu zbiorowego czasie. Uniwersalność zasad obsługi klienta powoduje, że Zarząd Komunikacji Miejskiej w Gdyni od początku...
-
Wyznaczanie optymalnej krzywizny toru zwrotnego w rozjazdach dla kolei dużych prędkości na podstawie analizy dynamicznej
PublikacjaW artykule została przedstawiona analityczna metoda wyznaczania krzywizny toru zwrotnego rozjazdu kolejowego posiadającego na swojej długości odcinki zmiennej krzywizny. Taki rozjazd jest dedykowany w głównym stopniu kolejom dużych prędkości. Rozpatrzono dwa odrębne przypadki obejmujące liniowy przebieg krzywizny oraz przebieg nieliniowy, w postaci wielomianowej. Uzyskane rozwiązania problemu pozwalają na przyjmowanie dowolnych...
-
Analog modelling in qualitative analysis of vibration propagation
PublikacjaThe theory of dynamic systems is usually used to model the real systems. The models are based on solving ordinary differential equations, partial or difference, which enable obtaining the relation between input signal and the system response (output signal). The analogy between those models and generalized dynamic systems or control systems can be practically used. Vibration propagation can be described in a similar way as the...
-
Mobile satellite measurements on the Pomeranian Metropolitan Railway
PublikacjaThis paper presents the process of organization and execution of the mobile satellite measurements conducted on the tracks of the Pomeranian Metropolitan Railway before officially entry the line into operation. These measurements allowed for the accurate identification of the actual geometric shape of the line. In the paper the issues of both design and construction phase of this railway line has been described. Moreover, the geodetic...
-
Analytical design method of reverse curves
PublikacjaThe paper deals with a new approach relating to the design of the region of railway track direction alteration adapted to Mobile Satellite Measurements technique. The method may be particularly useful in situations when both the straights of the route directions cannot be connected in an elementary way using a circular arc with transition curves; this also refers to the application of a compound curve. Thus the only solution becomes...
-
Extending transition curve in analytical design method
PublikacjaThe paper presents the problem of extending the transitional curves, using for this purpose an analytical design method. The basis for the analysis of numerical calculations were carried out for a wide set of parameters characterizing the standard geometric system. We considered an importance of the size of radius of the circular arc and return angle of route on the obtained results after the formulation of appropriate theoretical...
-
Determination of the optimal curvature of the turnout diverging track for HSR using dynamic analysis
PublikacjaThe paper presents an analytical method of identifying the curvature of the turnout diverging track consisting of sections of varying curvature. Such turnout is mainly applied on High Speed Railway. Both linear and nonlinear (polynomial) curvatures of the turnout diverging track are considered in the paper. Obtained solutions enable to assume curvature values at the beginning and end point of the geometrical layout of the turnout.The...
-
The application of nonlinear curvature sections in the turnout diverging track
PublikacjaThe paper presents the analytical method of modelling the diverging track of railway turnout with nonlinear curvature sections. These sections were used for smoothing the graph of curvature in the extreme areas of turnout. The problem of the curvature distribution was identified with the use of differential equations. The resulting solutions are of universal nature for example the ability of assuming any values of curvature at...
-
Modeling variable curvature on the turnout diverging track length
PublikacjaThe paper presents three variants of variable curvature application on the entire length of the turnout diverging track. One linear and two nonlinear curvature cases: described the function of C1 and C0 class were considered. It turned out that both linear curve and the function of C1 class requires a significant (even twice) length of diverging track extending with respect to the base turnout. The curvature described by the function...
-
Hazardous material-related propagation of the effects of train accidents in the subgrade
PublikacjaA large part of the transport of hazardous materials is carried out by rail. Therefore, the security of these transports is becoming increasingly important. Every catastrophe involving dangerous materials has a negative impact on the participants of the incident and the surrounding environment, because its range is generally not local. It follows that in the event of a catastrophe, its effects should be minimized and remediation...
-
Badanie wpływu rodzaju asfaltu na odporność mieszanek mineralno-asfaltowych na spękania odbite z wykorzystaniem urządzenia Texas Overlay Tester (TxOT)
PublikacjaSpękania są jednym z głównych rodzajów zniszczeń występujących w nawierzchniach asfaltowych, zwłaszcza w przypadku starych nawierzchni, które zostały wzmocnione nowymi warstwami asfaltowymi – nakładką. Mieszanki mineralno-asfaltowe stosowane w takich przypadkach powinny być tak zaprojektowane, aby zapewniały wysoką odporność nowych warstw na spękania odbite. Jednym z czynników minimalizujących ryzyko wystąpienia...
-
Ocena terenowa spękań niskotemperaturowych i nośności nawierzchni wybranych odcinków dróg w Polsce Północno-Wschodniej
PublikacjaArtykuł przedstawia porównanie zachowania się wybranych odcinków dróg w Polsce Północno-Wschodniej wybudowanych w typowych warunkach kontraktowych, w których w podbudowach zastosowano typowe betony asfaltowe oraz betony asfaltowe o wysokim module sztywności. Ocena terenowa skupiała się na wyznaczeniu ilości spękań poprzecznych o charakterze niskotemperaturowym, ocenie nośności nawierzchni oraz jakości transferu obciążeń w obrębie...
-
Rozprzestrzenianie się w podtorzu skutków katastrof kolejowych z udziałem materiałów niebezpiecznych
PublikacjaDuża część przewozów materiałów niebezpiecznych prowadzona jest koleją. W związku z tym bezpieczeństwo tych przewozów nabiera coraz większego znaczenia. Każda katastrofa z udziałem materiałów niebezpiecznych ma negatywny wpływ na uczestników tego zdarzenia oraz na otaczające środowisko, bowiem jej zasięg na ogół nie jest lokalny. Z tego wynika, że w przypadku zaistnienia katastrofy należy minimalizować jej skutki oraz w dalszych...