Wyniki wyszukiwania dla: ARCHITEKTURA CYFROWEGO SYSTEMU ROZMYTEGO
-
Cyfrowa architektura systemu rozmytego
PublikacjaW artykule przedstawiono architekturę cyfrowego systemu rozmytego. Poszczególne zbiory rozmyte posiadają swój kod, który wykorzystywany jest do adresowania pamięci przechowującej reguły. Wykorzystana technika adresowania znacznie przyspiesza proces obliczeń w porównaniu do szeregowego przetwarzania reguł. Dodatkowo mozliwe jest wykorzystanie w systemie zbiorów rozmytych o różnej szerokości podstaw, a także różnych kształtach funkcji...
-
Implementacja cyfrowego systemu rozmytego w układzie FPGA
PublikacjaW artykule przedstawiono praktyczną implementację cyfrowego systemu rozmytego w układzie FPGA. Poszczególne zbiory rozmyte posiadają swój kod, który wykorzystywany jest do adresowania pamięci przechowujacej reguły. Wykorzystana technika adresowania znacznie przyspiesza proces obliczeń w porównaniu do szeregowego przetwarzania reguł.
-
Implementacja cyfrowego równoległego systemu rozmytego w układzie FPGA
PublikacjaW artykule przedstawiono praktyczną implementację cyfrowego równoległego systemu rozmytego w układzie FPGA. Poszczególne zbiory rozmyte posiadają swój kod, który wykorzystywany jest do adresowania pamięci przechowującej reguły. W proponowanym systemie proces wnioskowania przebiega równolegle dla aktywowanych reguł.
-
Implementacja cyfrowego systemu rozmytego z dwukanałowym blokiem wnioskowania w układzie FPGA
PublikacjaW artykule przedstawiono praktyczną implementację cyfrowego systemu rozmytego z dwukanałowym blokiem wnioskowania w układzie FPGA. Poszczególne zbiory rozmyte posiadają swój kod, który wykorzystywany jest do adresowania pamięci przechowującej reguły. Wykorzystanie techniki adresowania, a także równoległego wnioskowania znacznie przyspiesza proces obliczeń.
-
Klasyfikacja aktywności kory wzrokowej za pomocą elektroencefalografu
PublikacjaW niniejszej pracy została przedstawiona metodologia konstrukcji i oceny systemu cyfrowego automatycznie klasyfikującego dane pochodzące z elektroencefalografu. Opracowana procedura badawcza pozwoliła na przetestowanie rozwiązania na różnych osobach, w różnym wieku, o różnych porach dnia, z wykorzystaniem różnych konfiguracji urządzeń i modeli zjawiska. Uzyskano stuprocentową skuteczność automatycznego rozpoznania stanu spoczynkowego...
-
Architektura bezpieczeństwa systemu netBaltic
PublikacjaW artykule zaprezentowano założenia dotyczące zabezpieczania węzłów sieci realizowanej w ramach systemu netBaltic. Ze względu na dużą różnorodność rozważanych mechanizmów komunikacyjnych architektura bezpieczeństwa została podzielona na kilka elementów – infrastrukturę klucza publicznego (PKI), bezpieczeństwo systemowe węzłów, zabezpieczanie komunikacji w modelu samoorganizującej wieloskokowej sieci kratowej, a także sieci niewrażliwej...
-
Integracyjna architektura systemu monitorowania terenu Politechniki Gdańskiej
PublikacjaW rozdziale przedstawiono zastosowanie integracyjnej metodywytwarzania aplikacji w systemie monitorowania bezpieczeństwa przestrzeni publicznej. Została opisana architektura i proces wytwórczy systemu Monitoring PG, który umożliwia automatyczne rozpoznawanie niebezpieczeństw oraz przesyłanie informacji do odpowiednich służb. Podczas realizacji systemu zaproponowano systematyczny opis interfejsów integrowanych usług obejmującyspecyfikacje...
-
Architektura systemu Comcute
PublikacjaPrzedstawiono architekturę systemu Comcute realizującego masywne przetwarzanie rozproszone wykorzystujące powszechny wolontariat użytkowników komputerów w sieciach rozległych.
-
Komputerowe Projektowanie Cyfrowego Systemu Radiokomunikacyjnego 2022/2023
Kursy OnlineZajęcia mają na celu poznanie praktycznych metod implementacji pewnych wybranych elementów sieci telefonii komórkowej w symulacjach komputerowych, wykonywanych przy użyciu uniwersalnych pakietów oprogramowania typu Matlab lub Scilab. Od studentów oczekuje się podstawowej znajomości obsługi któregoś z tych programów oraz biegłości w posługiwaniu się komputerem.
-
Komputerowe projektowanie cyfrowego systemu radiokomunikacyjnego 2024/2025
Kursy Online -
Komputerowe Projektowanie Cyfrowego Systemu Radiokomunikacyjnego 2023/2024
Kursy OnlineZajęcia mają na celu poznanie praktycznych metod implementacji pewnych wybranych elementów sieci telefonii komórkowej w symulacjach komputerowych, wykonywanych przy użyciu uniwersalnych pakietów oprogramowania typu Matlab
-
Architektura stosu technologicznego warstwy aplikacji systemu RSMAD
PublikacjaW pracy omówiono architekturę systemową oraz strukturę stosu technologicznego warstwy aplikacji Radiowego Systemu Monitorowania i Akwizycji Danych z Urządzeń Fotoradaro-wych (w skrócie RSMAD). Przedstawiono również kluczowe komponenty programowe tworzące ten system, wskazując m.in. na podstawowe funkcje realizowane przez nie w systemie RSMAD. W pracy przedstawiono także dekompozycję warstwową oprogramowania systemu RSMAD.
-
Architektura bezpieczeństwa Systemu IIP na poziomie wirtualizacji zasobów
PublikacjaArtykuł przedstawia koncepcje architektury bezpieczeństwa na poziomie wirtualizacji zasobów Systemu IIP. Omawiane sa trzy linie mechanizmów obronnych, w tym ochrona integralnosci informacji,wykrywanie anomalii i zasady pracy systemu budowania metryk zaufania wezłów wirtualnych.
-
Przegląd technologii baz danych - architektura systemu baz danych
PublikacjaRozdział jest zwięzłym przeglądem rozwoju architektury systemów z bazą danych. Opisano w nim relacyjne, obiektowe i obiektowo-relacyjne bazy danych. Ponadto przedstawiono zarys architektury dwu i trojwarstwowej. Wybór architektury systemu bazy danych i architektury współpracujących z nią aplikacji niejednokrotnie jest wypadkową możliwości realizacyjnych i zasobów (personel, oprogramowanie narzędziowe, sprzęt) jakie ma do dyspozycji...
-
Architektura bezpieczeństwa Systemu IIP na poziomie wirtualizacji zasobów
PublikacjaArtykuł przedstawia koncepcje architektury bezpieczeństwa na poziomie wirtualizacji zasobów Systemu IIP. Omawiane są trzy linie mechanizmów obronnych, w tym ochrona integralnosci informacji, wykrywanie anomalii i zasady pracy systemu budowania metryk zaufania wezłów wirtualnych.
-
Architektura rozproszonego systemu udostępniającego wyniki numerycznych prognoz pogody
PublikacjaW artykule przedstawiono architekturę systemu udostępniania wyników numerycznych prognoz pogody do którego należą m.in. serwer, portal internetowy oraz mobilne aplikacje klienckie, które wizualizują na różne sposoby dane pogodowe pobrane z serwera. Oprogramowanie mobilne przeznaczone jest na najpopularniejsze platformy mobilne, czyli iOS (min. iPhone, iPad, iPod) oraz Android. Prototyp systemu funkcjonuje operacyjnie w ramach...
-
BeesyCluster: Architektura systemu dostepu do sieci klastrów przez WWW/Web Services.
PublikacjaNiniejsza praca prezentuje system BeesyCluster, który integruje rozproszone klastry poprzez łatwy w użyciu interfejs WWW oraz Web Services. W wersji pilotowej system uruchomiony zostanie w charakterze portalu dostępowego do klastrów gdańskiej sieci TASK wykorzystując 128-procesorowy klaster galera oraz 256-procesorowy 64-bitowy klaster holk jak również laboratoria badawcze Wydziału ETI Politechniki Gdańskiej. System, oparty o technologię...
-
Maximum contact stress estimation on acetabular surface in total hip replacement using fuzzy reasoning system
PublikacjaArtykuł przedstawia rozmyty system wnioskowania dla oszacowania maksymalnego naprężenia kontaktowego na powierzchni panewki endoprotezy stawu biodrowego. Maksymalne naprężenie kontaktowe zostało określone na podstawie kąta Wiberga oraz masy ciała pacjenta.
-
Radiowy system monitorowania i akwizycji danych z urządzeń fotoradarowych - architektura i założenia funkcjonalne systemu
PublikacjaW pracy przedstawiono architekturę oraz podstawowe założenia funkcjonalne Radiowego Systemu Monitorowania i Akwizycji Danych z Urządzeń Fotoradarowych (w skrócie: RSMAD). Omówiono także najważniejsze aspekty bezpieczeństwa systemu RSMAD.
-
DIGITALIS Rozwój cyfrowego systemu monitorującego działania ochronne
ProjektyProjekt realizowany w Katedra Metrologii i Optoelektroniki zgodnie z porozumieniem 000001620 z dnia 2022-05-05
-
Cooperative editing approach for building Wordnet database
PublikacjaArtykuł przedstawia podejście do kooperacyjnej pracy nad baza danych systemu Wordnet. Opisana została architektura systemu oraz wizualizacja sieci powiązań konceptualnych z użyciem komponentu touchgraph.
-
Rozmyty system wnioskowania do oszacowania maksymalnego naprężenia kontaktowego na powierzchni panewki endoprotezy stawu biodrowego w zależności od kąta Wiberga i masy ciała pacjenta = Fuzzy reasoning system for maximal contact stress estimation on acetabular surface in hip endoprosthesis based on Wiberg angle and weight of patient
PublikacjaPrzedstawiono możliwość wykorzystania systemu rozmytego, który wykorzystując rozumowanie przybliżone określa maksymalne naprężenie kontaktowe na powierzchni przenoszenia obciążeń panewki endoprotezy stawu biodrowego, biorąc pod uwagę kąt Wiberga oraz masę ciała pacjenta.
-
TRISTAR - Trójmiejski Inteligentny System Transportu Aglomeracyjnego
PublikacjaUwarunkowania zastosowania ITS w Aglomeracji Trójmiejskiej. Zintegrowany system zarządzania ruchem i transportem. Koncepcja i architektura systemu TRISTAR.
-
Rafał Hein dr hab. inż.
Osoby -
Marek Galewski dr hab. inż.
OsobyMgr inż. - 2002r. - Politechnika Gdańska; Wydział Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki; Automatyka i RobotykaDr inż. - 2007r. - Politechnika Gdańska; Wydział Mechaniczny; Budowa i eksploatacja maszynDr hab. inż. - 2016r. - Politechnika Gdańska; Wydział Mechaniczny; Budowa i eksploatacja maszyn Dotychczasowe i planowane obszary badań: Redukcja drgań podczas obróbki frezowaniem i toczeniem Zastosowanie zmiennej prędkości...
-
Technika radia impulsowego
PublikacjaPrzedstawiono zasadę działąnia analogowego oraz cyfrowego systemu radia impulsowego. Omówiono strukturę stosowanych sygnałów oraz budowę i działanie układów odbiorczych w tym systemie.
-
Komputerowa weryfikacja układów cyfrowych CMOS utworzonych z podukładów zasilanych ze źródeł o różnych wartościach napięcia
PublikacjaW pracy zaprezentowano wyniki komputerowej weryfikacji cyfrowego układu CMOS utworzonego z klastrów, z których każdy jest zasilany odpowiednio malejącymi wartościami napięć. Zbiór klastrów został utworzony przy pomocy algorytmu ECA (Evolutionary Clustering Algorithm) dla potrzeb redukcji mocy pobieranej ze źródła zasilającego. Otrzymane rozwiązanie, charakteryzujące się zmniejszeniem zapotrzebowania na moc, nie powoduje pogorszenia...
-
Cyfrowy system do pomiarów przebiegów niepożądanych w odbiornikach radiokomunikacyjnych.
PublikacjaZaprezentowano sposób rozwiązywania funkcjonalnego cyfrowego systemu do pomiarów przebiegów niepożądanych na wyjściu odbiornika radiokomunikacyjnego. Omówiono zalety prezentowanego systemu pomiarowego w porównaniu z zalecanymi w odnośnych normach układami pomiarowymi. Podano wybrane wyniki pomiarów parametrów określających intensywność szumów i zakłóceń na wyjściu odbiornika.
-
Realizacja elementu LMS wspomagającego proces oceny wiedzy uczestników kursu
PublikacjaW rozdziale monografii omówiono mechanizmy realizacji testowania wiedzy studentów w systemach LMS. Przedstawiono opracowany na Wydziale Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej element systemu LMS oceny wiedzy uczestników zajęć laboratoryjnych. Wyróżniającą cechą tego systemu jest jego modułowa, rozproszona i hierarchiczna architektura oraz niezależność od jakości pracy sieci komputerowej.
-
System sterowania sesją RTP
PublikacjaW artykule przedstawiono koncepcję systemu sterowania sesją protokołu RTP oraz praktyczną realizację tego systemu w oparciu o dostępne aplikacje należące do kategorii wolnego oprogramowania. Zaproponowana architektura umożliwia Operatorowi realizowanie następujących funkcji systemu: nagrywanie, podsłuch oraz generowanie zapowiedzi. System przeszedł pozytywnie testy laboratoryjne i możliwe jest jego praktyczne wykorzystanie. W artykule...
-
Monitorowanie stanu systemów informatycznych na przykładzie aplikacji opracowanej w firmie Lufthansa Systems
PublikacjaArtykuł ten omawia wewnętrzny system firmy Lufthansa Systems, służący monitorowaniu stanu systemów informatycznych jej klientów. Pokazana w nim została architektura opracowanego systemu oraz omówiono krótko zasadę jego działania. Omówiono również skrótowo jego funkcje oraz zaprezentowano wybrane fragmenty jego interfejsu.
-
Wieloatrybutowy model decyzyjny do celów oceny elementów sieci elektroenergetycznej
PublikacjaW referacie przedstawiono propozycję systemu do oceny elementów linii elektroenergetycznej niskiego napięcia pod katem ich kwalifikacji do remontu lub modernizacji. Otrzymany wieloatrybutowy model decyzyjny charakteryzuje się bardzo dużą liczbą wariantów decyzyj-nych a zawarte w nim dane mają charakter jakościowy i ilościowy. Zaproponowano metodę wyboru rozmytego do wstępnej selekcji wariantów decyzyjnych. Zamieszczono uwago doty-czące...
-
RSN reverse converter based on core function
Publikacjazaprezentowano nową architekturę konwertera z systemu resztowego do systemu binarnego opartego na funkcji jądra dla modułów 5-bitowego. Zastosowano niekrytyczną funkcję jądra.Obliczanie funkcji jądra jest realizowane przy użyciu chińskiego twierdzenia dla funkcji jądra (CRTCF). Założono także, że jeden z modułów jest potegą 2. Architektura ta umożliwia zmniejszenie złożoności sprzętowej o ok. 12.5% w porównaniu z innymi architekturami...
-
System przetwarzania sygnałów do celu odbioru dźwięku wielokanałowego za pomocą słuchawek stereofonicznych
PublikacjaW referacie przedstawiono komputerowy system przetwarzania sygnałów. W systemie wykorzystywany jest standardowy zestaw odpowiedzi impulsowych HRIR zarejestrowanych w warunkach bezdechowych. Rozwiązanie wykorzystuje techniki splotu cyfrowego. Zadaniem systemu jest prawidłowe umieszczenie wirtualnego źródła dźwięku w panoramie dookólnej. Odsłuch dźwięku następuje za pomocą słuchawek stereofonicznych.
-
Badanie i analiza algorytmów cyfrowego przetwarzania sygnałów w systemie nawigacji inercyjnej
PublikacjaW artykule przedstawiono badania i analizę cyfrowego przetwarzania sygnałów w opracowanym systemie nawigacji inercyjnej. Zadaniem systemu jest lokalizowanie poruszających się osób w środowisku wewnątrzbudynkowym. Podczas prowadzonych prac badawczych została wykonana jednostka pomiarowa do rejestrowania parametrów ruchu osoby oraz opracowano własne algorytmy nawigacji inercyjnej.
-
Stanowisko do analizy sygnałów współczesnych systemów adiokomunikacyjnych
PublikacjaW referacie zaprezentowano budowę stanowiska służącego do analizy sygnałów współczesnych systemów radiokomunikacyjnych. Stanowisko to pozwala na badanie szerokiego zakresu systemów łączności radiowej pracujących w paśmie od 20 MHz do 3,6 GHz. Poprzez zastosowanie programowego modułu cyfrowego przetwarzania sygnału, możliwe jest łatwe przystosowanie stanowiska do badania wybranego systemu radiokomunikacyjnego.
-
Badanie stanu nawierzchni drogowej z wykorzystaniem uczenia maszynowego
PublikacjaW artykule opisano budowę systemu informowania o stanie nawierzchni drogowej z wykorzystaniem metod cyfrowego przetwarzania obrazów oraz uczenia maszynowego. Efektem wykonanych prac badawczych jest eksperymentalna platforma, pozwalająca na rejestrację uszkodzeń na drogach, system do analizy, przetwarzania i klasyfikacji danych oraz webowa aplikacja użytkownika do przeglądu stanu nawierzchni w wybranej lokalizacji.
-
A Virtualization-Level Future Internet Defense-in-Depth Architecture
PublikacjaProjekt Inżynieria Internetu Przyszłości obecnie realizowany w Polsce definiuje trzy równoległw Internety w ramach Systemu IIP. System ma architekturę 4-poziomową,, której częścią składową jest architektura bezpieczeństwa na poziomie 2. Pokazano, w jaki sposób kombinacja mechanizmów ''twardego'' i ''miękkiego'' bezpieczeństwa pozwala wytworzyć metryki zaufania poszczególnych węzłów, co prowadzi do eliminacji węzłów zachowujących...
-
Interaktywne wyszukiwanie informacji w repozytoriach danych tekstowych
PublikacjaW artykule przedstawione zostały architektura oraz projekt systemu, którego celem jest umożliwienie zbudowania platformy pozwalającej na indeksowanie dużych kolekcji tekstowych oraz wyszukiwania w nich, za pomocą autorskich algorytmów, opartych o zysk informacjny oraz interaktywną komunikację z użytkownikiem. Przeprowadzono ocenę skuteczności zastosowanych algorytmów pod względem zarówno klasteryzacji jak i zbieżności algorytmu...
-
Zastosowanie przetwarzania rozmytego w animacji komputerowej
PublikacjaReferat przedstawia projekt systemu ekspertowego do tworzenia animacji komputerowych. Założono, iż wykorzystanie reguł animacji tradycyjnej i przetwarzania rozmytego może przyspieszyć proces tworzenia animacji komputerowych i pozwoli uzyskiwać animacje o wysokiej jakości wizualnej, nie ustępujące anima-cjom przygotowanym w całości przez animatora. Wejściem do systemu jest prosta animacja oraz opis ruchu pożądanego przez użytkownika....
-
Implementacja i testy architektury bezpieczeństwa na poziomie 2 Systemu IIP
PublikacjaProjekt Inżynieria Internetu Przyszłości (IIP) rozwija koncepcję infrastruktury transmisyjnej, stanowiącej jednolity system komunikacyjny (System IIP) do obsługi strumieni danych pochodzących od trzech rodzajów sieci nazywanych Równoległymi Internetami. Architektura tego systemu obejmuje cztery poziomy, przy czym poziom 2 odpowiada za tworzenie i utrzymywanie łączy i węzłów wirtualnych. Niniejsze opracowanie przedstawia rozszerzony...
-
A Framework for Training and Testing of Complex Pattern Recognition Systems
PublikacjaW pracy przedstawiono szkielet aplikacji stworzony po to, by uprościć konstruowanie systemów rozpoznawania obrazów oraz zapewnić środowisko testowe umożliwiające ocenę algorytmów przy użyciu dużych zestawów danych. Jasno zdefiniowana architektura wraz z wieloma gotowymi do użycia modułami pozwala skoncentrować się na implementacji najważniejszych algorytmów. Szkielet wspiera tworzenie modułów, który mogą być wielokrotnie używane,...
-
Mechanizmy bezpieczeństwa transmisji w systemie netBaltic
Publikacjaartykule zaprezentowano założenia dotyczące zabezpieczania węzłów sieci realizowanej w ramach systemu netBaltic. Ze względu na dużą różnorodność rozważanych mechanizmów komunikacyjnych architektura bezpieczeństwa została podzielona na kilka elementów – infrastrukturę klucza publicznego (PKI), bezpieczeństwo systemowe węzłów, zabezpieczanie komunikacji w modelu samoorganizującej wieloskokowej sieci kratowej, a także sieci niewrażliwej...
-
Bogdan Wiszniewski prof. dr hab. inż.
OsobyBogdan Wiszniewski ukończył studia na Politechnice Gdańskiej w 1977 r. uzyskując tytuł zawodowy magistra inżyniera elektroniki, specjalności automatyka i informatyka. W 1984 r. uzyskał stopień naukowy doktora nauk technicznych, w 1998 r. doktora habilitowanego, a w 2006 r. tytuł profesora. Wykładał na uniwersytetach w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Był głównym wykonawcą lub koordynatorem kilkunastu krajowych...
-
Inteligentne hybrydowe systemy wyszukiwania informacji
PublikacjaIstnieje wiele metod wyszukiwania informacji. Artykuł przedstawia możliwości połączenia tych metod i skonstruowania uniwersalnego, hybrydowego systemu wyszukiwania. W artykule zaproponowana została architektura personalnego agenta wyszukiwania (PAW). Posiada on cechy systemu ekspertowego, wyszukiwarki oraz agenta komputerowego. PAW pozwala na pozyskiwanie informacji personalnych tj. numery telefonów osób znajomych. Ponadto umożliwia...
-
Ocena niepewności pomiaru wartości skutecznej losowych przebiegów elektrycznych.
PublikacjaPrzedstawiono metodę szacowania niepewności pomiaru wartości skutecznej losowych przebiegów elektrycznych z wykorzystaniem komputerowego systemu pomiarowego. Określono składową systematyczną niepewności, zależną od konfiguracji sprzętowej, wnoszoną przez źródła niepewności głównie związane z konwersją analogowo-cyfrową. Przeanalizowano wpływ na niepewność pomiaru ograniczonego zakresu liniowości systemu pomiarowego. Oszacowano...
-
Querying the digital database of musical documents
PublikacjaW rozdziale zaprezentowano program Melody Explorer służący do formułowania zapytań dla bazy danych dokumentów muzycznych. Przedstawiono problemy związane z konwersją informacji wprowadzanych przez użytkownika na zapis nutowy. Zaproponowano ulepszenia istniejących rozwiązań mające na celu poprawę dokładności i stabilności systemu. Oprócz cyfrowego zapisu dźwięku również podany przez użytkownika rytm melodii wykorzystywany jest do...
-
Mechanizmy bezpieczeństwa w strefie C systemu netBaltic
PublikacjaW artykule zaprezentowano rozwiązania zaimplementowane do zabezpieczania komunikacji w warunkach sporadycznej i nieciągłej łączności (Delay Tolerant Networking – DTN) w systemie netBaltic - charakterystycznej dla strefy C tego systemu. Ze względu na dużą różnorodność rozważanych mechanizmów komunikacyjnych, architektura bezpieczeństwa całego systemu została podzielona na kilka elementów – infrastrukturę klucza publicznego (PKI),...
-
Wykorzystanie ontologii przy ocenie złożoności projektu informatycznego
PublikacjaRozdział dotyczy systemu do oceny technologii informatycznych. System ten ma korzystać z narzędzi sztucznej inteligencji, takich jak systemy ekspertowe oraz sztuczne sieci neuronowe, a także z ontologii. Elementy te spinać ma architektura agentowa. Celem działania proponowanego systemu ma być z jednej strony gromadzenie wiedzy o technologiach informatycznych, zdobywanej głównie od ekspertów, a z drugiej - udostępnianie tej wiedzy...
-
Supply current spectrum estimation of digital cores at early design
PublikacjaPrzedstawiono nową aproksymacyjną metodę obliczania widma prądu zasilania układów cyfrowych. Metoda oparta jest na charakterystyce impulsów prądowych w kategoriach ich czasu narastania, opadania i długości impulsu. Górną granicę widma (obwiednię) można obliczyć posługując się gęstością prawdopodobieństwa zmian stanu sygnałów w węzłach układu cyfrowego. W odróżnieniu od znanych metod, metoda proponowana wykorzystuje ograniczoną...