Search
Filters
total: 1101
filtered: 886
-
Catalog
Chosen catalog filters
Search results for: DOPED CERIA
-
W stronę spersonalizowanego miasta?
PublicationOd czasów Platona i Witruwiusza nie ustają wysiłki na rzecz dążenia do prawdy, dobra i piękna skupione wokół miasta jako idei politycznej i przestrzeni fundamentalnie egzystencjalnej. Towarzyszy im od wieków myślenie o idealnej organizacji i kompozycji miasta, o poczuciu podmiotowości mieszkańców i użytkowników, doświadczaniu przez nich czasu i przestrzeni. Szczególnie w ostatnich dekadach, gdy już nie przestrzeń, a czas i jego...
-
Parametry mechaniczne platformy roboczej na podstawie badań DMT
PublicationNośność platformy roboczej określana jest w sposób analogiczny do nośności podłoża uwarstwionego, w którym warstwa wierzchnia zbudowana z gruntu niespoistego spoczywa na słabonośnym podłożu z gruntu spoistego. Badanie DMT wykorzystano do wyznaczenia parametrów wytrzymałościowych podłoża (kąta tarcia wewnętrznego warstwy górnej i wytrzymałości na ścinanie bez odpływu podłoża słabonośnego) oraz do wyznaczenia modułu odkształcenia...
-
Fundamenty palowe, obliczenia z zastosowaniem zasad Eurokodu 7 i doświadczeń krajowych
PublicationPrzedstawiono zagadnienia obliczania fundamentów palowych w nawiązaniu do zaleceń Eurokodu 7. Zwrócono uwagę, że zgodnie z założeniami Eurokodu 7, projektant i inżynier ma swobodę w wyborze metod obliczeniowych.Przytoczono i zarekomendowano metody i propozycje miedzy innymi obliczania statycznego układów palowych, określania nośności pali, prognozowania osiadań fundamentów palowych oraz charakterystyk obciążenie-osiadanie pali...
-
ZARZĄDZANIE EKSPLOATACJĄ OBIEKTU W UJĘCIU KOSZTÓW CYKLU ŻYCIA
PublicationW artykule przedstawiono wstępne informacje, niezbędne do ustalenia zakresu i kierunku opracowania koncepcji metody optymalizacji kosztów cyklu życia wybranych obiektów budowlanych. Zwrócono uwagę na ścisłe powiązanie pomiędzy decyzjami podejmowanymi na etapie projektowania a wydatkami ponoszonymi w toku utrzymania i użytkowania obiektów, zaprezentowano specyfikę kosztów cyklu życia i składowe tych kosztów oraz przykład zastosowania...
-
APPLICATION OF THE KOSECKI’S METHOD IN DESIGNING OF OFFSHORE WIND POWER PLANTS FOUNDATION
PublicationThe concept of offshore wind power plants has been well developed in many European countries. There is no such thing as design of offshore wind power plants according to national tradition. The main problem is the lack of standards and guidelines. Ones being applied are Scandinavian or American methods which are not fully adapted to the conditions of the Baltic Sea. The article focuses on the monopile design, as it is currently the...
-
Zmienność modułu sprężystości betonu w trzonie pala przemieszczeniowego w świetle badań laboratoryjnych
PublicationW pracy przedstawiono problematykę dotyczącą określania właściwości materiałowych betonu w celu interpretacji wyników próbnych obciążeń pali oprzyrządowanych pomiarowo. Wykonano badania laboratoryjne modułu sprężystości betonu (Eb) na poszczególnych sekcjach wydobytego z gruntu pala przemieszczeniowego. Określona została charakterystyka zmienności modułu wraz z odkształceniem i głębokością. Przetestowano 29 próbek z 5 różnych głębokości....
-
Forecasting of railway track tamping based on settlement of sleepers using fuzzy logic
PublicationThe sleepers in a railway track transfer vertical, transverse and longitudinal loads to the track ballast and subgrade. The sleepers allow for keeping the distance between the rails constant. The thickness of ballast should be between 16 and 35 cm depending on the design standard of the track, and it should be densified where the ballast supports the sleeper. The exploitation causes contamination of the ballast, crushing the material...
-
Prognozowanie krzywej osiadania pala wierconego z iniekcją ciśnieniową pod podstawą
PublicationArtykuł jest kontynuacją tematyki autora dotyczącą mechanizmu działania iniekcji ciśnieniowej pod podstawą pala wierconego. W poprzednich publikacjach, autor wykazał, że iniekcja ta w głównej mierze uaktywnia zwiększone opory gruntu wzdłuż pobocznicy pala. Na tej podstawie w niniejszym artykule zaprezentowano procedurę obliczeniową prognozowania krzywą osiadania pala wierconego z iniekcją ciśnieniową pod podstawą. Przedstawiono...
-
Grand Challenges on the Theory of Modeling and Simulation
PublicationModeling & Simulation (M&S) is used in many different fields and has made many significant contributions. As a field in its own right, there have been many advances in methodologies and technologies. In 2002 a workshop was held in Dagstuhl, Germany, to reflect on the grand challenges facing M&S. Ten years on, a series of M& S Grand Challenge activities are marking a decade of progress and are providing an opportunity to reflect...
-
Tailoring diamondised nanocarbon-loaded poly(lactic acid) composites for highly electroactive surfaces: extrusion and characterisation of filaments for improved 3D-printed surfaces
PublicationA new 3D-printable composite has been developed dedicated to electroanalytical applications. Two types of diamondised nanocarbons - detonation nanodiamonds (DNDs) and boron-doped carbon nanowalls (BCNWs) - were added as fillers in poly(lactic acid) (PLA)-based composites to extrude 3D filaments. Carbon black served as a primary filler to reach high composite conductivity at low diamondised nanocarbon concentrations (0.01 to 0.2...
-
Influence of the boron doping level on the electrochemical oxidation of raw landfill leachates: advanced pre-treatment prior to the biological nitrogen removal
PublicationThe electrochemical oxidative treatment of landfill leachates (LLs) containing high amounts of ammonia nitrogen and organic matter was used as a promising method, prior to biological processes, to achieve the final effluent quality that would be acceptable by current regulations. The deposited boron-doped diamond electrodes (BDDs) with different boron doping concentrations (10000, 5000 and 500 ppm of B) were applied as anodes....
-
An Aqueous Exfoliation of WO3 as a Route for Counterions Fabrication—Improved Photocatalytic and Capacitive Properties of Polyaniline/WO3Composite
PublicationIn this paper, we demonstrate a novel, electrochemical route of polyaniline/tungsten oxide (PANI)/WO3) film preparation. Polyaniline composite film was electrodeposited on the FTO (fluorine-doped tin oxide) substrate from the aqueous electrolyte that contained aniline (monomer) and exfoliated WO3 as a source of counter ions. The chemical nature of WO3 incorporated in the polyaniline matrix was investigated using X-ray photoelectron...
-
On the mechanism of photocatalytic reactions on CuxO@TiO2 core–shell photocatalysts
PublicationTitania (titanium(IV) oxide) is a highly active, stable, cheap and abundant photocatalyst, and is thus commonly applied in various environmental applications. However, two main shortcomings of titania, i.e., charge carrier recombination and inactivity under visible-light (vis) irradiation, should be overcome for widespread commercialization. Accordingly, titania has been doped, surface modified and coupled with various ions/compounds,...
-
Pulsed Laser Deposition of Bismuth Vanadate Thin Films—The Effect of Oxygen Pressure on the Morphology, Composition, and Photoelectrochemical Performance
PublicationThin layers of bismuth vanadate were deposited using the pulsed laser deposition technique on commercially available FTO (fluorine-doped tin oxide) substrates. Films were sputtered from a sintered, monoclinic BiVO4 pellet, acting as the target, under various oxygen pressures (from 0.1 to 2 mbar), while the laser beam was perpendicular to the target surface and parallel to the FTO substrate. The oxygen pressure strongly affects...
-
Regulacje prawne odnoszące się do testowania samochodów autonomicznych na drogach publicznych w Polsce i w Kalifornii
PublicationThe current level of technological advancement allows for predicting that in the near future autonomous technology may be successfully used for the production of self-driving cars. Many companies (not necessarily related to the automotive sector) have spotted the chance of future profits and thus started working on testing and development of autonomous vehicles. The initiation of work has indicated the lack of possibility to test...
-
Regulacje prawne odnoszące się do testowania samochodów autonomicznych na drogach publicznych w Polsce i Kalifornii
Publication -
Wyznaczanie położenia trójwymiarowego sita w przestrzeni roboczej robota
PublicationSystemy wizyjne są coraz częściej stosowane w różnego rodzaju zrobotyzowanych stanowiskach produkcyjnych do sterowania, nadzorowania oraz kontroli pracy robotów spawających. Niniejsza praca opisuje dalszy rozwój systemu wizyjnego powstałego w firmie AIC w Gdyni, którego zadaniem jest integracja danych otrzymywanych z obrazu uzyskanego z kamery oraz pochodzących z laserowego czujnika odległości. Przedstawiono sposób dopasowania...
-
Specialized genetic operators in drinking water distribution systems control
Publication..
-
Road safety strategy on national roads
PublicationMimo podejmowanych wielu działań w zakresie brd na sieci dróg krajowych w Polsce, rezultaty są dalekie od oczekiwań i zadań postawionych przez Krajowy Program BRD GAMBIT 2005. Można by to tłumaczyć dużym przyrostem liczby pojazdów i wzrostem pracy przewozowej szczególnie na drogach krajowych. Ale porównanie ryzyka występującego na sieci dróg krajowych w Polsce do ryzyka występującego na drogach krajowych najbliższych krajów europejskich...
-
Analiza ryzyka i ocena bezpieczeństwa statku w stanie uszkodzonym
PublicationW pracy opisano metodę oceny bezpieczeństwa statków (w stanie uszkodzonym) w oparciu o ocenę ryzyka. Zaproponowano zastosowanie podejścia całościowego, polegającego na zastosowaniu analizy ryzyka wypadku w odniesieniu do różnych scenariuszy wypadku. Proponowaną metodę można zastosować na etapie projektowania statku lub w czasie eksploatacji.
-
Usuwanie odblasków linii laserowej
PublicationW nowoczesnych zrobotyzowanych systemach produkcyjnych coraz częściej stosuje się różnego rodzaju czujniki montowane na ramieniu robota, umożliwiające automatyczne rozpoznawanie położenia i kształtu obiektów znajdujących się w polu roboczym. Pozwala to na adaptacyjne dostosowywanie procesu technologicznego do zaistniałej sytuacji. Wyposażając robota w kamerę oraz linijkę laserową możliwe jest stworzenie zrobotyzowanego skanera...
-
Pomiar zjawisk dynamicznych wystęujących podczas opróznianai silosów przy zastosowaniu tomografii ECT
PublicationW artykule przedstawiono wyniki pomiarów efektów dynamicznych wystepujacych podczas opróznianai silsoów uzyskane przy zastosowaniu Elektrycznej Tomografii Pojemnościowej. Analizę zmian koncentracji przepływu materiału sypkiego wykonano dla przepływu grawitacyjnego oraz przepływu kontrolowanego.
-
Measurement of dynamic pulsations in bulk solid during silo discharging using ECT method
PublicationW pracy przedstawiono wyniki pomiarów pulsacji materiału sypkiego pomieroznych z zastosowaniem metody pomiarowej ECT. Analizę dynamicznych zmian koncetracji przperowadzono dla podstawowych(surowych) danych pomiarowych oraz danych zrekonstruowanych
-
Silo emptying in aspect of the non-destructive detection methods application
PublicationW pracy przedstawiono wyniki pomiarów zmian koncentracji w modelach silosów z zastosowaniem metod bezinwazyjnch: promieniowania rentgenowskiego, metody ECT oraz metody PIV.
-
Monitoring of solid behaviour during gravitational flow in rectangular silo
PublicationW pracy przedstawiono wyniki pomiarów zmian koncentracji w protokątnym modelu silosu. Omówiono przyczyny błędów pomiarowych w modelu protkątnym, zarówno dla danych surowych, jak rózniez danych zrekonstruowanych.
-
Wsporniki sprężone prętami bez przyczepności
PublicationW pracy przedstawiono wyniki własnych eksperymentalnych badań krótkich sprężonych wsporników o zmiennej smukłości ścinania, dotyczące zarysowania, wytężenia i niszczenia. Wsporniki sprężone były prętami typu Macalloy 1030 o średnicy 25 mm bez przyczepności. Wyniki badań porównano z zarysowaniem i nośnością wsporników zbrojonych stalą pasywną. W artykule poddano również ocenie przydatność wybranych schematów obliczeniowych opartych...
-
Wymiarowanie strefy przypodporowej belek żelbetowych z otworami
PublicationW pracy przedstawiono cechy modelu kratownicowego do wymiarowania zbrojenia poprzecznego w ujeciu normy polskiej i europejskiej. Na tym tle dokonano analizy wpływu otworów w strefie przypodporowej na zachowanie się belek żelbetowych i podano przykładowe obliczenia tego typu elementów.
-
ANALYSIS OF INTERNAL SOURCES OF HAZARDS IN CIVIL AIR OPERATIONS
Publication -
Teoretyczna analiza wpływu kierunku fali detonacyjne na krzywiznę bimetalowego pasma Al-Cu w asymetrycznym procesie walcowania.
PublicationPrzedstawiono wpływ kierunku rozchodzenia się fali detonacji na wartość naprężeń uplastyczniających materiałów tworzących blachę bimetalową Al-Cu. Przy użyciu programu FORGE-2D analizowano wpływ walcowania asymetrycznego na krzywiznę walcowanego pasma.
-
Koncepcja określania charakterystyk mechanicznych toru bezstykowego podczas procesu regulacji geometrycznej
PublicationW referacie zaprezentowano koncepcję wyznaczania sił osiowych występujących w szynach toru bezstykowego oraz możliwości oceny oporów podsypki. Omówiono możliwości wykorzystania oprzyrządowania podbijarki torowej dla pomiarów charakterystyk toru. Przedstawiono wyniki badań toru z użyciem maszyn torowych wykorzystywanych w bieżącym utrzymaniu toru.
-
Wpływ typów skrzyżowań w sieci ulic na sprawność funkcjonowania transportu indywidualnego w miastach średniej wielkości
PublicationReferat dotyczy określenia wpływu rozwoju motoryzacji na funkcjonowanie transportu indywidualnego miast średnich. Analizy przeprowadzone zostały na przykładzie miasta teoretycznego o promienisto-obwodnicowym układzie geometrycznym sieci ulicznej. Autor podjął próbę uzasadnienia tezy, iż prawidłowa lokalizacja poszczególnych typów skrzyżowań w zależności od odległości do obszarów centralnych powoduje poprawę sprawności układu ulicznego...
-
Wpływ smukłości i mimośrodu na nośność żelbetowych elementów mimośrodowo ściskanych
PublicationOmówiono obliczenia numeryczne elementów żelbetowych poddanych ściskaniu mimośrodowemu w płaskim stanie odkształcenia. Obliczenia wykonano za pomocą metody elementów skończonych przy zastosowaniu sprężysto-plastycznego prawa konstytutywnego według Druckera-Pragera. Zbadano wpływ mimośrodu i smukłości na nośność elementów. Wyniki porównano z doświadczeniami i wynikami normowymi.
-
Traffic risk modelling using time-series
PublicationW referacie przedstawiono metodę prognozowania ryzyka w ruchu drogowym powstałą na bazie analizy szeregów czasowych. W jej oparciu dla danych o liczbie śmiertelnych ofiar wypadków drogowych w Polsce w latach 1989-2000 zbudowano model i wykonano prognozę rozwoju trendu w przyszłości.
-
Zastosowanie modelu nielokalnego do opisu zachowania się elementów betonowych
PublicationOmówiono obliczenia numeryczne elementów betonowych poddanych ściskaniu jednoosiowemu w płaskim stanie odkształcenia. Obliczenia wykonano za pomocą metody elementów skończonych przy zastosowaniu dwóch różnych praw konstytutywnych. Otrzymane wyniki są zależne od siatki MES. W celu otrzymania rozwiązania niezależnego od siatki elementów skończonych przyjęto model nielokalny.
-
Analiza procesu asymetrycznego walcowania blachy bimetalowej Al-Cu
PublicationW pracy określono wpływ asymetrii prędkości obwodowej walców na wygięcie blachy bimetalowej Al-Cu. Wprowadzenie asymetrycznego procesu walcowania do wytwarzania blach bimetalowych ma na celu zwiększenie prędkości płynięcia warstwy o większym oporze odkształcenia oraz zwiększenie równomierności rozkładu odkształcenia całkowitego na warstwy pasma. Ponadto w pracy określono optymalne wartości współczynnika asymetrii av, dla których...
-
Badania oporu geosyntetyków na wyciąganie z gruntu w wielkowymiarowym stanowisku pullout
PublicationW artykule opisano budowę wielkowymiarowego aparatu do badań oporu geosyntetyków na wyciąganie skonstruowanego w Laboratorium Geotechniki Politechniki Gdańskiej. Omówiono badania wykonane dla różnych rodzajów geosyntetyków: georusztów, geokompozytu i materiału geotekstylnego. Stwierdzono, że głównymi czynnikami wpływającymi na na wartość oporu geosyntetyku na wyciąganie są parametry gruntu i właściwości geomateriału.
-
Stochastyczna analiza nośności granicznej
PublicationPraca dotyczy modelowania stochastycznego ośrodka gruntowego metodami nośności granicznej. Zaproponowano probabilistyczne modyfikacje metod oszacowań i charakterystyk, które zastosowano do oceny nośności granicznej ławy fundamentowej posadowionej na idealnie spoistym podłożu. W pierwszym przypadku, wyznaczono dystrybuanty nośności granicznej stanowiące probabilistyczne, górne i dolne oszacowania. Metodę charakterystyk powiązano...
-
Zastosowanie analizy wstecznej do wyznaczenia parametrów gruntu niespoistego na podstawie wyników badań modelowych
PublicationPrzedstawiono wyniki obliczeń numerycznych, będących symulacjami badań modelowych nośności jednorodnego, niespoistego podłoża gruntowego, ograniczonego warstwą sztywną przeprowadzonych w płaskim stanie odkształcenia ośrodka gruntowego. Opisano zastosowaną w obliczeniach procedurę poszukiwania wartości parametrów wytrzymałościowych gruntu na podstawie analizy krzywej obciążenie-osiadanie, uzyskanej z badań modelowych. W obliczeniach...
-
Zagadnienia diagnostyki toru kolejowego z wykorzystaniem metody wymuszonych przemieszczeń poprzecznych.
PublicationW pracy przedstawiono krótki przegląd podejmowanych prób nad znalezieniem efektywnej metody określania wielkości sił podłużnych w szynach toru bezstykowego. W szczególnym stopniu skupiono się nad metodą wymuszonych przemieszczeń poprzecznych. Omówiono wyniki weryfikacji tejże metody przeprowadzonej w Politechnice Gdańskiej. Podstawowe stwierdzenie, jakim było wykazanie celowości skoncentrowania się na przemieszczeniach poziomych,...
-
Narzędzia zapobiegania kongestii w miastach na przykładzie Kurytyby i Singapuru.
PublicationArtykuł opisuje dwa studia przypadków. Pierwszy przedstawia zrównoważony rozwój Kurytyby będący wynikiem konsekwentnie realizowanej polityki transportowej oraz racjonalnego planowania przestrzennego. Drugi dotyczy Singapuru, w którym do walki z kongestią wykorzystano narzędzia administracyjno-finansowe oraz nową technologię. Oba przykłady obrazują wpływ efektywności transportu zbiorowego na kształtowanie społecznych postaw transportowych.
-
Koncepcja zarządzania ruchem TRISTAR - Gdynia. I Konferencja Naukowo-Techniczna Systemy Transportowe. Teoria i Praktyka. Gliwice, 10 września 2003.
PublicationZastosowanie Inteligentnych Systemów Transportu jest jednym ze sposobów udoskonalenia układów transportowych. Systemy te dostarczają szeroki wachlarz narzędzi począwszy od zaawansowanych systemów sterowania ruchem za pomocą sygnalizacji świetlnej do systemów ostrzegania o możliwości wystąpienia wypadku. Zgodnie z ustaleniami podjętymi w Sopocie w 2002 roku, miasta Aglomeracji Trójmiejskiej przystąpiły do opracowania koncepcji...
-
Wpływ czynników drogowo-ruchowych na bezpieczeństwo ruchu drogowego w powiatach. IV Konferencja Naukowa Doktorantów Wydziałów Budownictwa.
PublicationPrzedstawiono uzasadnienie wyboru powiatów ziemskich do analiz brd. Podano główne miary brd i czynniki wpływające na brd. Wskazano na główne problemy: prędkość, alkohol i infrastruktura drogowa oraz grupy ryzyka: piesi, dzieci i młodzi kierowcy.
-
Some theoretical models of technical woven fabric and their use in FEM.
PublicationCelem pracy było przedstawienie niektórych typów równań konstytutywnych opisujących zachowanie powłok membranowych używanych do konstrukcji przekryć wiszących. Ocena zastosowanego modelu izotropowego i sieci gęstej w analizie tkanin technicznych. Dokonano porównania wyników uzyskanych własnymi algorytmami metody elementów skończonych z powszechnie dostępnym na rynku programem komercyjnym MARC firmy MSC. Uzyskano dobrą zgodność...
-
Modelowanie rozkładu ruchu w sieciach transportowych z uwzględnieniem zmienności popytu na transport.IV Konferencja Naukowa Doktorantów Wydziałów Budownictwa. Gliwice - Wisła, 20-21 listopada 2003].
PublicationStosowane powszechnie w planowaniu rozwoju systemów transportowych modele rozkładu ruchu w sieci najczęściej nie uwzględniają wpływu zjawiska zatłoczenia na zmiany zachowań transportowych mieszkańców. Zmiany te przejawiają się w rezygnacji z podróży w godzinach szczytowych, ograniczeniu długości podróży lub wyborze alternatywnego środka transportu. W referacie przedstawiono charakterystykę metod rozkładu ruchu, które pozwalają...
-
Diagnostyka techniczna trakcyjnych odbieraków prądu.
PublicationPrzedstawiono nową metodę diagnostyki technicznej trakcyjnych odbieraków prądu. Ocena dokonywana jest na podstawie pomiarów nacisku odbieraka na sieć, podczas przejazdu pojazdu trakcyjnego przez odcinek toru ze specjalnie wyprofilowanym przęsłem sieci jezdnej, wyposażonym w czujniki pomiarowe. Zamieszczono wyniki badań laboratoryjnych i terenowych.
-
Badanie geosyntetyków na przebicie. XIII Krajowa Konferencja Mechaniki Gruntów i Fundamentowania.
PublicationW niniejszym artykule przedstawiono procedurę badawczą oraz analizę wyników badań odporności na przebicie materiałów geosyntetycznych, które przeprowadzono zgodnie z PREN 00189066.
-
Likwidacja zakłóceń spływu wód gruntowych spowodowanych zabudową terenu.
PublicationW wyniku prac inwestycyjnych nastąpiło zakłócenie warunków naturalnego spływu wód gruntowych. W pracy przedstawiono rozwiązanie zabezpieczające oraz sposób usunięcia stanów awaryjnych dla poszczególnych obiektów. Jednocześnie wskazano na nieprawidłowości występujące w zakresie odwodnień nowych osiedli.
-
Badania eksperymentalne słupów CSFT pod kątem wytężenia i nośności.IV Konferencja Naukowa Doktorantów Wydziałów Budownictwa.
PublicationPrzedstawiono wyniki badań niszczących słupów CFST wykonanych jako pierwszy etap pracy doktorskiej. Omówiono zgodność nośności słupów otrzymanych eksperymentalnie z nośnością obliczoną teoretycznie. Zamieszczono wykresy obrazujące wytężenie słupów w poszczególnych fazach obciążenia aż do zniszczenia.
-
Napięcia zakłóceń w obwodach łączników półprzewodnikowych. III Krajowe Sympozjum Kompatybilność Elektromagnetyczna w Elektrotechnice i Elektronice, EMC´03.
PublicationW artykule została przedstawiona metoda określania napięć zakłóceń powstających w wyniku zaburzeń powodowanych pracą łączników półprzewodnikowych. Podstawą opracowanej metody jest założenie, że napięcia określone są przy użyciu układu pomiarowego o znormalizowanych parametrach.
-
Nowa technologia pomiarów deformacji materiału T-S. XII Krajowa Konferencja Mechaniki Gruntów i Fundamentowania.
PublicationW artykule przedstawiono treściwy opis wybranych elementów nowego stanowiska badawczego dla materiału Taylor-Schneebeli (T-S) w warunkach płaskiego stanu odkształcenia. Omówiono wykorzystywane systemy pomiarowe, w tym nowy oparty na rejestracji zdjęć cyfrowych. Analiza pomiarów związana jest z metodami cyfrowej interpretacji obrazów, co umożliwia śledzenie pola przemieszczania i obrotów cząstek materiału modelowego.