Wyszukiwarka
Filtry
wszystkich: 11933
wybranych: 10111
-
Katalog
- Publikacje 10111 wyników po odfiltrowaniu
- Czasopisma 206 wyników po odfiltrowaniu
- Wydawnictwa 10 wyników po odfiltrowaniu
- Osoby 524 wyników po odfiltrowaniu
- Wynalazki 28 wyników po odfiltrowaniu
- Projekty 31 wyników po odfiltrowaniu
- Laboratoria 9 wyników po odfiltrowaniu
- Zespoły Badawcze 29 wyników po odfiltrowaniu
- Aparatura Badawcza 7 wyników po odfiltrowaniu
- Kursy Online 681 wyników po odfiltrowaniu
- Wydarzenia 156 wyników po odfiltrowaniu
- Dane Badawcze 141 wyników po odfiltrowaniu
Filtry wybranego katalogu
wyświetlamy 1000 najlepszych wyników Pomoc
Wyniki wyszukiwania dla: PRACA RÓWNOLEGŁA FALOWNIKÓW NAPIECIA
-
Standard IEC 61850 w sieci rozdzielczej średniego napięcia CERN
PublikacjaArtykuł stanowi skrótowy opis wyników pracy autora w okresie od 01.10.2009 do 30.09.2010 w Engineering Department, High-Voltage Section w CERN. Przedstawiono system zasilania elektroenergetycznego obiektów CERN wraz automatyką ATS w sieci 18 kV. Zdefiniowano założenia dla automatyki w ramach planowanych modernizacji sieci średniego napięcia, wskazując na wymóg zgodności ze standardem IEC 61850. Zaproponowano trójpierścieniową topologię...
-
Udział farm wiatrowych w regulacji napięcia w sieci dystrybucyjnej
PublikacjaW referacie przedstawiono koncepcję udziału farm wiatrowych w procesie regulacji napięć w sieciach dystrybucyjnych 110kV. Wskazano, że właściwie sterowana farma wiatrowa przyczynia się do zmniejszenia wahań napięcia w sieci WN powodowanych dobową zmiennością obciążenia. Wykazano również, że stabilizacja napięcia sieci WN powodowana oddziaływaniem farmy wiatrowej przekłada się na zmniejszenie liczby przełączeń przekładni w transformatorach...
-
Ocena stanu instalacji uziemiającej w stacjach elektroenergetycznych wysokiego napięcia
PublikacjaW artykule przedstawiono wymagania stawiane instalacji uziemiającej w stacjach elektroenergetycznych przez normy i przepisy aktualne, a także przez przepisy, które obowiązywały w latach poprzednich i mogą nadal dotyczyć istniejących, niemodernizowanych stacji. Zwrócono również uwagę na dwie normy dotyczące projektowania oraz sprawdzania stanu instalacji uziemiających w urządzeniach wysokiego napięcia, które pojawiły się w zbiorze...
-
Ocena stanu instalacji uziemiającej w stacjach elektroenergetycznych wysokiego napięcia
PublikacjaPrzedstawiono wymagania stawiane instalacji uziemiającej w stacjach elektroenergetycznych przez normy i przepisy najnowsze, a także przez przepisy, które obowiązywały w latach poprzednich i mogą nadal dotyczyć istniejących, niemodernizowanych stacji. Zaprezentowano zasady oceny instalacji uziemiającej z punktu widzenia ochrony przeciwporażeniowej, odgromowej i przeciwprzepięciowej. Omówiono pomiary rezystancji uziemienia oraz pomiary...
-
Wybrane problemy kompensacji mocy biernej linii elektroenergetycznej wysokiego napięcia
PublikacjaW artykule przedstawiono rozważania dotyczące doboru dławików kompensacyjnych dla linii elektroenergetycznej dwutorowej wysokiego napięcia 400 kV, na przykładzie nowobudowanej linii Ełk Bis-Alytus . W analizach uwzględniono różne stany pracy układu. Zamieszczone wyniki dotyczą poziomów napięć w stanach ustalonych, podczas procesów łączeniowych oraz zwarć.
-
Ocena stanu ochrony przeciwporażeniowej w stacjach elektroenergetycznych wysokiego napięcia
PublikacjaW referacie przedstawiono wymagania norm w zakresie ochrony przeciwporażeniowej w stacjach elektroenergetycznych wysokiego napięcia. Omówiono ochronę podstawową (ochronę przed dotykiem bezpośrednim) oraz ochronę przy uszkodzeniu (ochronę przy dotyku pośrednim). Zaprezentowano zasady sprawdzania instalacji uziemiającej.
-
Rozpoznawanie oraz lokalizacja w obrazie przewodów linii wysokiego napięcia
PublikacjaW pracy przedstawiono opracowany algorytm rozpoznawania oraz lokalizacji przewodów linii wysokiego napięcia na podstawie obrazu horyzontalnego. Procedura detekcji przewodu została podzielona na trzy etapy. Pierwszy etap zawiera algorytm wykrywania krawędzi wykazujący największą czułość na krawędzie poziome, a jednocześnie brak czułości na krawędzie pionowe. Efektem jest znaczna redukcja liczby wykrytych krawędzi w porównaniu do...
-
Porównanie właściwości układu napędowego z falownikiem napięcia i prądu
PublikacjaW referacie porównano dwa układy napędowe zasilane z falownika napięcia i prądu. Przed-stawiono budowę obydwu układów. Wyróżniono cechy szczególne oraz dwoistość struktur (dual relationships). Przedstawiono metodę szerokości impulsów dla falownika napięcia i prądu. Pokazano multiskalarne układy regulacji. Przedstawiono badania symulacyjne ukła-dów.
-
Generator synchroniczny jako regulowane źródło napięcia i mocy biernej
PublikacjaW referacie przedstawiono problemy sterowania i regulacji generatora synchronicznego jako podstawowego elementu hierarchicznej wielopoziomowej struktury regulacji napięć i rozpływu mocy biernej w krajowym systemie elektro-energetycznym.
-
WPŁYW KSZTAŁTU NAPIĘCIA NA POMIAR PRĄDU UPŁYWOWEGO OGRANICZNIKÓW PRZEPIĘĆ
PublikacjaW referacie przedstawiono wyniki pomiarów prądu upływowego dla tlenkowych ograniczników przepięć niskiego napięcia (ZnO) badanych przy nieodkształconym napięciu sinusoidalnym o częstotliwości 50 Hz ÷ 10 kHz oraz przy napięciu odkształconym o częstotliwości podstawowej 50 Hz. Prąd upływowy, a szczególnie jego składowa rezystancyjna, jest podstawą oceny stanu technicznego ogranicznika. Zastosowane procedury pomiarowe w przypadku...
-
Wybrane problemy cyfrowego sterowania pośrednimi przekształtnikami napięcia i prądu
PublikacjaW pracy zaprezentowano główne problemy, jakie napotyka się podczas konwersji energii elektrycznej w przekształtnikach energoelektronicznych. Przedstawiono zjawiska, które mają wpływ na dokładność formowania wektorów napięcia i prądu wyjściowego w dwu i trójpoziomowych przekształtnikach napięcia oraz w przekształtnikach prądu i przedstawiono metody ich kompensacji.
-
Application of different sampling procedures in studies of composition of various types of runoff waters - a review
PublikacjaInformacje o metodyce pobierania próbek i położeniu stanowiska obserwacyjnego warunkują prawidłowy wynik analizy i możliwość porównania go z innymi danymi. W publikacji omówiono różne typy próbników stosowanych do pobierania próbek wód spływnych dostających się do środowiska w wyniku zmywania przez opady atmosferyczne zanieczyszczeń z takich powierzchni jak: arterie komunikacyjne, dachy budynków, obszary rolnicze i leśne oraz hałdy...
-
Miasto nocą: zaburzenia snu a praca zmianowa i stres zawodowy wśród policjantów
PublikacjaStreszczenie. Jedną z miar subiektywnej jakości życia jest dobry sen. Cebulowa teoria szczęścia postuluje zależność pomiędzy dobrostanami cząstkowymi. Celem studium była ocena zaburzeń snu wśród policjantów z miejskich komisariatów Policji w zależności od cech pracy (stres zawodowy) i jej organizacji (zmianowość). Rezultaty pokazały, że większe problemy ze snem mieli policjanci pracujący wyłącznie na zmianach dziennych niż pracujący...
-
Nierówna praca - wybrane aspekty aktywności zawodowej kobiet na przykładzie województwa pomorskiego
Publikacja -
Godna praca – koncepcja, pomiar i praktyka w wymiarze rynkowym i organizacyjnym
PublikacjaW opracowaniu przedstawiono koncepcję „godnej pracy”, podejmując próbę analizy definicyjnej tego złożonego pojęcia. Dokonano analizy istniejących podejść, wychodząc od prac Międzynarodowej Organizacji Pracy służących wzmacnianiu godnej pracy w wymiarze globalnym, a także działań podejmowanych na rzecz rozwoju koncepcji „jakości pracy” w wymiarze europejskim. Dokonano przeglądu metod pomiaru godnej pracy oraz pracy wysokiej jakości,...
-
Energy optimisation in resilient self-stabilizing processes
PublikacjaW pracy rozważa się rozproszony model obliczeń, w którym struktura systemu jest reprezentowana przez graf bezpośrednich połączeń komunikacyjnych. W tym modelu podajemy nowy samostabilizujący algorytm kolorowania grafów oparty na konstrukcji drzewa spinającego. Zgodnie z naszą wiedzą jest to pierwszy algorytm z gwarantowaną wielomianową liczbą ruchów, który dokładnie koloruje grafy dwudzielne.
-
ZNACZENIE CZYNNIKA PRACY W DOCHODZIE NARODOWYM
PublikacjaW większości krajów o rozwiniętej gospodarce rynkowej, udział pracy w dochodzie narodowym stale obniża się. W literaturze światowej wskazuje się różne przyczyny występowania tego zjawiska. Jedną z przy-czyn obserwowanej tendencji są nasilające się procesy globalizacji. Mają one wpływ na poziom dochodów osiąganych z tytułu świadczenia pracy, tym samym wpływają na udział pracy w dochodzie narodowym. Poza tym wśród czynników determinujących...
-
Prace geodezyjne podczas budowy tuneli komunikacyjnych
PublikacjaOpis prac geodezyjnych w trakcie realizacji tuneli metodą odkrywkową oraz metodą tarczową.
-
Czas pracy w zakładach opieki zdrowotnej
PublikacjaOpracowne w publikacji hasło ''Czas pracy w zakładach opieki zdrowotnej'' poddaje analizie czas pracy pracowników zatrudnionych w zakładach opieki zdrowotnej pod rządami uprzednio obowiązującej ustawy o zkładach opieki zdrowotnej. Ustawodawca przyjął specyficzne rozwiązanie w zakresie omawianego zagadnienia dla tych grup zawodowych. Sytuacja ta uległa jednak zmianie po uchyleniu ustawy w 2011 r.
-
OCENA KLIMATU PRACY W ZESPOLE WIELOKULTUROWYM
PublikacjaArtykuł dotyczy tematyki zespołów wielokulturowych, które ze względu na specyfikę globalnego rynku odgrywają coraz ważniejszą rolę we współczesnych organizacjach. Skoncentrowano się na kształtowaniu klimatu pracy zespołowej, który pozwala wykorzystać potencjał zespołu zróżnicowanego kulturowo, podkreślając potencjalne utrudnienia i ich źródła. Zaprezentowano wyniki badań kwestionariuszowych, których celem było sprawdzenie, na ile...
-
Analiza pracy hybrydowego adsorpcyjnego urządzenia klimatyzacyjnego
PublikacjaPrzedstawiono informacje dotyczące miejsca i roli urządzeń hybrydowych adsorpcyjnych w procesie klimatyzacji obiektów o różnym przeznaczeniu. Poddano analizie wyniki obliczeń i badań eksperymentalnych dla bazowego urządzenia hybrydowego przeprowadzonych przez zespół autorów z Shanghai Jiao Tong University. Zaprezentowano wybrane wyniki prac teoretycznych i eksperymentalnych dot. wykorzystania procesów adsorpcji, realizowanych...
-
Portale intranetowe jako elektroniczne stanowiska pracy
PublikacjaW ostatnich latach prawie wszystkie duże przedsiębiorstwa wprowadziły portale intranetowe, przeznaczone dla pracowników. Portale te maja przede wszystkim wspomagać realizację zadań roboczych opartą na obiegu dokumentów elektronicznych, zatem stanowią elektroniczne stanowiska pracy dla pracowników umysłowych współczesnych przedsiębiorstw i korporacji. Portale intranetowe na swoje otoczenie wywierają wpływ organizacyjny i behawioralny,...
-
Sytuacja cudzoziemców na lokalnym rynku pracy
PublikacjaOkres ostatnich lat na krajowym rynku pracy charakteryzuje się istotnym spadkiemwskaźników bezrobocia. W przypadku Tychów i powiatu bieruńsko-lędzińskiego oficjalnastopa rejestrowanego bezrobocia spadła poniżej 3%, co w sposób szczególnie dotkliwywpływa na zmniejszanie się podaży pracy na lokalnym rynku pracy. Pracodawcy borykającysię z problemem znalezienia pracowników na rynku krajowym coraz częściej...
-
Prace badawczo-rozwojowe prowadzone w KEiAP
PublikacjaPrzedstawiono aktualną tematykę badań naukowych prowadzonych w Katedrze Ekoinżynierii i Aparatury Procesowej, która koncentruje się wokół zagadnień wrzenia w przepływie i dużej objętości na powierzchniach rozwiniętych, wrzenia nanocieczy, segregacji materiałów ziarnistych i wyznaczaniu charakterystyk urządzeń energetycznych.
-
Efektywność zasobów pracy w gospodarce polskiej
PublikacjaBudowa gospodarki opartej na wiedzy wymaga zatrudnienia pracowników o wysokich kwalifikacjach i umiejętnościach zawodowych. Dlatego też można przyjąć, iż zasoby ludzkie stanowią jeden z głównych czynników rozwoju współczesnych przedsiębiorstw. Determinują osiągane przez nie efekty gospodarowania oraz przesądzają o wzroście ich pozycji konkurencyjnej na rynku. Celem niniejszego artykułu jest przekrojowo-dynamiczna analiza zróżnicowania...
-
Antena mikropaskowa o poszerzonym paśmie pracy
PublikacjaW pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące anteny mikropaskowej o poszerzonym paśmie pracy. Poprzez zastosowanie układu dwóch szczelin sprzęgających we wspólnej warstwie masy uzyskano 29% pasmo pracy (0.96GHz -1.25 GHz) mierzone przy poziomie WFS < 1.5. Ze względu na obserwowane w charakterystyce promieniowania minima, wykonano drugą wersję anteny ze zmodyfikowanymi wymiarami warstwy masy. Efektemtego zabiegu było uzyskanie anteny...
-
Marnotrawstwo pracy maszyn na placu budowy
PublikacjaW opracowaniu poruszono zagadnienia nieefektywnego wykorzystania maszyn w procesie budowlanym, co w kontekście koncepcji Lean jest marnotrawstwem. Celem opracowania jest zaprezentowanie wytycznych do minimalizacji marnotrawstwa pracy maszyn. Do ich opracowania wykorzystano narzędzia koncepcji Lean, a także rezultaty własnych badań empirycznych. Chociaż mają one charakter wstępny, to w połączeniu z heurystyką oraz podejściem...
-
Optymalizacja warunków pracy grubowarstwowych bolometrów LSFO
PublikacjaOpisano sposób produkcji bolometrów wykorzystujących ceramiczne, przewodzące warstwy typu perowskitu z niestechiometrycznych tlenków lantanowo-strontowo żelazowych (LSFO) wykonanych technologią LTCC (Low Temperature Co-fired Ceramics). Zaprezentowano wyniki pomiarów parametrów tych bolometrów oraz pozwalające na wybór optymalnych warunków pracy.
-
Marnotrawstwo pracy maszyn na placu budowy
Publikacjaw opracowaniu poruszono zagadnienia nieefektywnego wykorzystania maszyn w procesie budowlanym, co w kontekście koncepcji Lean jest marnotrawstwem. Celem opracowania jest zaprezentowanie wytycznych do minimalizacji marnotrawstwa pracy maszyn. Do ich opracowania wykorzystano narzędzia koncepcji Lean, a także rezultaty własnych badań empirycznych. Chociaż mają one charakter wstępny, to w połączeniu z heurystyką oraz podejściem do...
-
Sieciowy monitor obiektu wspierający pracę eksperta
PublikacjaPublikacja zawiera opis zbudowanego systemu służącego do monitorowania parametrów obiektów biurowych lub przemysłowych. System wyposażony został w inteligentne algorytmy wnioskowania i przewidywania sytuacji awaryjnych oparte na bazach wiedzy. Zaprojektowana i zbudowana aplikacja została wyposażona w bezprzewodowe moduły służące do transmisji w odpornym na zakłócenia standardzie ZigBee.
-
Wpływ form zatrudnienia na koszty pracy
PublikacjaStreszczenie rozprawy doktorskiej pt. "Wpływ form zatrudnienia na koszty pracy"Praca składa się ze: wstępu, czterech rozdziałów oraz zakończenia. Konstrukcja pracy była zdeterminowana jej celem i zakresem, a jej treść koncentruje się na ekonomicznych kosztach różnych form zatrudnienia.W rozdziale pierwszym, zatytułowanym "Formy zatrudnienia oraz warunki formalno-prawne ich stosowania", przedstawiono możliwości ekonomiczne i prawne...
-
Stałokonduktancyjny układ pracy dla czujników ISFET
PublikacjaOpracowano stałokonduktancyjny układ pracy dla czujników ISFET. Proponowany układ utrzymuje właściwy punkt pracy czujnika poprzez ustalenie konduktancji stałoprądowej dren źródło. Poprzez zastosowanie mostka rezystancyjnego oraz odjęcie połowy napięcia dren-źródło od napięcia bramka-źródło osiągnięto niewrażliwość układu na niestabilność źródeł prądowych czy napięciowych. Zbędne stało się stosowanie precyzyjnych źródeł prądowych...
-
Human Centric Lighting w miejscach pracy
PublikacjaWyniki badań wskazują na poszerzenie zakresu efektów odziaływania światła dziennego na człowieka od komfortu pracy wzrokowej po jakość snu, czujność, nastrój, wydajność i stan zdrowia [1]. Ta złożoność wiąże się z nakładami finansowymi ponoszonymi przez społeczeństwo na badania, ale również na tworzenie optymalnego środowiska oświetleniowego w miejscach pracy. HCL to termin, który wywołuje wiele dyskusji w branży oświetleniowej....
-
Oferta kształcenia a wymogi współczesnego rynku pracy
PublikacjaWspółcześnie zmianom ulegają struktury gospodarek oraz sposoby gospodarowania poszczególnymi zasobami na rynkach. Wpływ na to mają nowoczesne technologie, procesy globalizacji i integracji. Obserwowane dynamiczne zmiany wymuszają włączenie się w proces unowocześniania różnych uczestników rynku. Jednym z nich są instytucje zajmujące się szeroko rozumianym kształceniem, które przygotowują zasoby pracy do wejścia na rynek pracy. Celem...
-
Zmiany prawa budowlanego w 2015 roku
PublikacjaW 2016 r. wprowadzono 7 istotnych zmian w ustawie prawo budowlane. Przedstawiono te zmiany. Omówiono nowe procedury wynikające m.in. z ustawy deregulacyjnej. Aktualny stan prawny.
-
Prezentacja pracy wideo pt: Turkusowy pokój
Publikacja -
Zjawisko mobbingu we współczesnym środowisku pracy
PublikacjaRozdział odnosi się do zjawiska mobbingu we współczesnym środowisku pracy. Charakteryzowane jest zjawisko mobbingu, m.in. terminologia, rodzaje, fazy powstawania, skala zjawiska. Przedstawiono również kluczowe aspekty omawianego pojęcia, jak m.in.: ofiara, sprawca, przyczyny występowania i skutki. Zaprezentowano również sposoby przeciwdziałania mobbingowi w miejscu pracy.
-
Wizualizacja parametrów pracy urządzenia do mikrotunelowania
PublikacjaPrzedstawiono system pomiarowy kontrolujący pracę urządzenia do bezwykopowego wykonywania rurociągów podziemnych. Opisano sposób przedstawienia mierzonych wielkości na panelu operatora.
-
Przestrzeń publiczna w świetle prawa planistycznego
PublikacjaZasady kształtowania przestrzeni publicznej nie są w Polsce regulowane w bezpośredni sposób przepisami prawa planistycznego. Ustawa z roku 2005 wprowadza wiele zmian do przepisów, kóre nie zabezpieczają euroejskich standartów kształtowania przestrzeni miejskiej. Nie ma jednak zakazów stosowania istniejacych przepisów zgodnie z wiedzą fachową na temat wspólczesnej urabnistyki jakośc przestrzenna powstaje nie poprzez mechaniczne...
-
Warunki rozwoju telekooperacji w organizacji pracy
PublikacjaW artukule omówiono zagadnienie doskonalenia organizacji pracy z zastosowaniem telekooperacji. Przedstawiono klasyfikację form koordynacji pracy z uwzględnieniem współczesnych wymogów funkcjonowania przedsiębiorstw na rynku. Zaprezentowano uwarunkowania oraz perspektywy rozwoju telekoopracji.
-
Stosowanie prawa krajowego przed sadem gospodarczym
Publikacja...
-
Procesowa orientacja w zarządzaniu bezpieczeństwem pracy.
Publikacja...
-
Prawo pracy - w praktyce i teorii
PublikacjaKsiążka zawiera przykłady stanów faktycznych wraz z komentarzami z zakres uprawa pracy a także przykłady przeznaczone do samodzielnego rozwiązania. Publikacja została podzielona na 11 rozdziałów zgodnie z systematyką kodeksu pracy i dotyczy węzłowych zagadnień z tej dziedziny prawa, zarówno z punktu widzenia praktycznego jak i teoretycznego. Do książki dołączono tekst Kodeksu pracy, ułatwiający lekturę opracowania.
-
Warunki pracy, stres i zdrowie pracowników.
Publikacja...
-
Wymagania rynku pracy a kształcenie specjalistów marketingu
PublikacjaOmówiono istotę marketingu i jego znaczenie we współczesnej gospodarce. Scharakteryzowano wzrost wymagań rynku pracy, w tym wymagania stawiane kandydatom do pracy na stanowiskach marketingowych. Wskazano, że tendencje na rynku pracy muszą znaleźć swoje odbicie w kształceniu. Sformułowano rekomendacje do specjalistów marketingu na kierunku "Zarządzanie i marketing".
-
Komfort pracy w małych firmach budowlanych.
PublikacjaW artykule przywołuje się czynniki wpływające dodatnio na rozwój przedsiębiorstwa budowlanego i zatrudnionych w nim pracowników.
-
Opodatkownie menedżerów. Granice prawa - granice ryzyka.
PublikacjaWprowadzenie do ustawy o podatku dochodowym zmiany opodatkowujace w specjalny sposób kontrakty menedżerskie i im podobne wywołują szreg watpliwości natury prawnej.Przyjete rozwiązania naruszają konstytucyjne zasady prawa do prowadzenia działalnośći oraz równości i powierzchowności opodatkowania.Stanowią również pułapkę podatkową dla osób takie kontrakty realizujących.Zdaniem autorów obowiazujące przepisy a w szczególności ich urzędowa...
-
Inwestycje kolejowe w świetle polskiego prawa
PublikacjaPrzeprowadzona analiza aktów prawnych daje mocno zagmatwany obraz stanu, w jakim muszą się poruszać podmioty przystępujące do inwestycji na terenach kolejowych i w ich sąsiedztwie. Dotychczas nie istnieje w Polsce czysty, zhierarchizowany układ dokumentów planistycznych od najwyższego do najniższego rzędu, mający bezpośrednie przełożenie na decyzje lokalizacyjne dla inwestycji ponadlokalnych lub na ochronę rezerw komunikacyjnych...
-
Kompleksowa impedancyjna charakterystyka pracy ogniw paliwowych
PublikacjaCelem pracy było zaprezentowanie nowej metody monitoringu pracy ogniw paliwowych, opartej na technice Dynamicznej Elektrochemicznej Spektroskopii Impedancyjnej – DEIS. W pracy przedstawiono pełen monitoring pojedynczej celki oraz stosu ogniw paliwowych. Otrzymano informacje o zachowaniu składowych komponentów (anoda i katoda) oraz całego ogniwa paliwowego pod wpływem zmiany parametrów pracy, takich jak: prędkości przepływu...
-
Szara strefa na krajowym rynku pracy
PublikacjaW artykule przedstawiono zjawisko szarej strefy w Polsce, wskazując m.in. przyczyny jej tworzenia się oraz szacowane jej rozmiary. Zwrócono też uwagę na to, że mimo jej generalnie negatywnej oceny, niesie ona ze sobą także pewne pozytywne skutki dla gospodarki.