Filters
total: 19700
-
Catalog
- Publications 12714 available results
- Journals 119 available results
- Conferences 1 available results
- Publishing Houses 7 available results
- People 801 available results
- Inventions 112 available results
- Projects 411 available results
- Laboratories 20 available results
- Research Teams 51 available results
- Research Equipment 11 available results
- e-Learning Courses 3182 available results
- Events 637 available results
- Open Research Data 1634 available results
displaying 1000 best results Help
Search results for: elektrochemia dna
-
Sformułowanie zagadnienia odwrotnego tomografii termicznej dla diagnostyki oparzeń.
Publication.
-
Algorytmy diagnostyki dla komputerowego systemu sterowania elektrowni wodnej.
PublicationW referacie przedstawiono możliwości wprowadzenia algorytmów diagnostyki i sterowania do komputerowego systemu sterowania turbiny wodnej z generatorem. Wdrożenie systemu pozwoliłoby na wyeliminowanie stanowisk pracy w których wzrasta prawdopodobieństwo uszkodzeń.
-
Algorytmy diagnostyki dla komputerowego systemu sterowania elektrowni wodnej.
PublicationW artykule przedstawiono system diagnostyki i sterowania którego zadaniem jest identyfikacja symptomów nieprawidłowej pracy obiektu sterowanego, a następnie modyfikacja algorytmu lub układu tak, aby wyprowadzić obiekt z obszaru nieprawidłowej pracy.
-
WAI-Web Accessibility Initiative. Sieć dostępna dla wszystkich.
PublicationZostały przedstawione podstawowe formy niepełnosprawności i ich wpływ na korzystanie z narzędzi internetowych, w tym głównie ze stron WWW. Tworzenie dostępnego serwisu zostało omówione krok po kroku, uwzględniając przedstawienie dostępnych obecnie technologii wspierających dostępność, narzędzi umożliwiających rozwijanie dostępnych serwisów oraz technik, za pomocą których możliwe jest zaimplementowanie dostępności na stronie. Zostały...
-
Sprzętowy symulator kanału radiowego dla potrzeb łączności krótkofalowej
PublicationPrzedstawiono koncepcję budowy i opis realizacji taniego symulatora kanału radiowego zaimplementowanego na procesorze sygnałowym TMS320C6711 firmy Texas Instruments , dla potrzeb łączności krótkofalowej.
-
Tester wbudowany BIST dla mieszanych sygnałowo pakietów elektronicznych
PublicationZaproponowano oszczędne i nieinwazyjne rozwiązanie testera wbudowanego BIST dla w pełni różnicowej części analogowej układu mieszanego sygnałowo. Wymienione cechy testera osiągnięto wykorzystując właściwości nowo opracowanych wzmacniaczy operacyjnych z wewnętrznym sprzężeniem zwrotnym dla sygnału wspólnego oraz modyfikując dotychczas stosowaną metodę testowania.
-
Czy oleje są szkodliwe dla ludzi i środowiska?
PublicationLudzkość od tysięcy lat szeroko stosuje oleje w życiu codziennym, jak i w przemyśle. Stanowią one składniki potraw, leków, kosmetyków, używane są jako paliwa samochodowe i źródło ciepła i energii elektrycznej. Duże ilości przeznaczone są do produkcji farb i lakierów a także stosowane są jako przenośniki ciepła. Przetwarzanie i transport milionów ton substancji oleistych stwarza ogromne zagrożenie dla środowiska. Jak to zagrożenie...
-
Aktualne aspekty nietechniczne w kształtowaniu kładek dla pieszych
PublicationW swoim rozwoju historycznym kładki dla pieszych przechodziły różne etapy - od tych tkwiących głęboko w swoim środowisku naturalnym poprzez te zintegrowane ściśle z zabudową dawnego miasta, do kłądek ''praktycznego materializmu''. Dzisiaj czyni starania o istotne zharmonizowanie kładek z otaczającym je środowiskiem, ''wpuszczające'' niekiedy przyrodę na samą konstrukcję kładki.
-
Optymalizacja pojemności systemu UMTS dla hierarchicznej struktury komórkowej
PublicationW pracy przedstawiono metodę optymalizacji pojemności interfejsu radiowego WCDMA/FDD w systemie UMTS z hierarchiczną strukturą komórek. Wprowadzono wskaźnik jakosciowy określający zysk lub stratę pojemności w przypadku alokacji stacji ruchomej do makrokomórki bądź mikrokomórki. Omówiona metoda umożliwia racjonalizację wykorzystania zasobów radiowych systemu UMTS.
-
JeromeDL, MarcOnt, FOAFRealm - technologie semantyczne dla bibliotek cyfrowych
PublicationWysokiej jakości informacje są bardzo często przechowywane w dedykowanych bibliotekach cyfrowych, które stają się rozrastajacymi wyspami wysoko zorganizowanej informacji. Pomimo to, zarzadzanie tak dużą ilością informacji nadal stwarza noiwe wyzwania. Sieć Semantyczna dostarcza technologii, które pomogą sprostać tym wyzwaniom. W tym artykule prezentujemy JeromeDL, w pełni funkcjonalną, wdrożoną w wielu lokalizacjach, pierwszą semantyczną...
-
Integracja i dezintegracja - kluczowe wyzwania dla polskich metropolii
PublicationArtykuł dotyczy zagadenienia istotności problematyki integracji i dezintegracji we współczesnych procesach rozwoju obszarów metropolitalnych. Omówiono w nim kluczowe problemy przed którymi stoją obecnie polskie metropolie oraz projektanci sporządzający plany obszarów metropolitalnych.
-
Studium kubaturowe dla Młodego Miasta - analiza rozwiązań projektowych
PublicationArtykuł dotyczy problematyki współczesnej koncepcji zabudowy obszaru Młodego Miasta, w tym analizę możliwości inwestycyjnych wynikająca z przyjętych rozwiązań planu miejscowego. Zawarto w nim m.in., sugestie dotyczące przyszłej struktury zabudowy obszaru oraz ograniczeń prawnych dla jej realizacji.
-
Symulacje algorytmów rozsyłania i plotkowania dla sieci radiowych
PublicationAnalizowane były dwa podstawowe problemy komunikacji grupowej w sieciach radiowych - rozsyłanie i plotkowanie. W ramach symulacji zaimplementowanych zostało łącznie kilkanaście algorytmów dla tych problemów. Praca opisuje wyniki symulacji - ilościowe porównanie długości transmisji generowanych przez poszczególne algorytmy dla grafów losowych oraz dla kilku podstawowych klas grafów.
-
Studium kubaturowe dla Młodego Miasta - analiza rozwiązań projektowych
PublicationArtykuł dotyczy problematyki współczesnej koncepcji zabudowy obszaru Młodego Miasta, w tym analizę możliwości inwestycyjnych wynikająca z przyjętych rozwiązań planu miejscowego. Zawarto w nim m.in., sugestie dotyczące przyszłej struktury zabudowy obszaru oraz ograniczeń prawnych dla jej realizacji..
-
Zastosowanie filtracji cząsteczkowej w systemie nawigacji dla niewidomych
PublicationW pracy opisano system nawigacji dla niewidomych wyposażony w odbiornik GPS, mapę cyfrową i czujniki nawigacji zliczeniowej. Problem estymacji położenia pieszego w oparciu o informacje z różnych źródeł rozwiązano przy użyciu podejścia zwanego filtracją cząsteczkową. Zastosowano techniki grupowania cząsteczek i odwzorowania w obszar wypukły, aby zagwarantować, że oszacowania położenia w każdej chwili spełniają ograniczenia nakładane...
-
Studium kubaturowe dla Młodego Miasta - analiza rozwiązań projektowych
PublicationStudium Kubaturowe dla Młodego Miasta jest opracowaniem projektowym uszczegóławiającym ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, mającym za zadanie ułatwić pracę właściciela terenu - firmy Synergia '99 sp. z o.o. z przyszłymi deweloperami, władzami miasta i jego mieszkańcami. Jest trójwymiarową wizją potencjalnej zabudowy nowej części śródmieścia Gdańska, zawierającą warunki brzegowe, rozmieszczenie funkcji...
-
POWŁOKOWA KOMPOZYTOWA KŁADKA DLA PIESZYCH O KONSTRUKCJI PRZEKŁADKOWEJ
PublicationPrzedstawiono koncepcję kompozytowej kładki pieszo-rowerowej w formie kon-strukcji powłokowej przekładkowej w kształcie litery U. Przęsło kładki jest swobodnie podparte, o rozpiętości 16,00 m, a szerokość użytkowa wynosi 2,60 m. Okładki prze-kładkowego dźwigara głównego są laminatami uniepalnionymi winyloestrowo – szkla-nymi. Tkaniny, wytworzone ze szkła E, są ortogonalne, zrównoważone, zszywane. Rdzeń przekładkowego dźwigara głównego...
-
Algorytmy przybliżone dla wybranych problemów równoległego przydziału zasobów
PublicationArtykuł poświęcony jest zachłannym algorytmom przybliżonym dla problemu szeregowania zadań w systemach równoległych z zadaniami dedykowanymi.
-
Znowelizowane warunki techniczne dla instalacji elektrycznych w budynkach
PublicationArtykuł przedstawia szczegółowo rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia12 kwietnia 2002 w sprawie warunków, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wskazując liczne błędne postanowienia dot. instalacji elektrycznych.
-
Obserwatory prędkości dla bezczujnikowego sterowania maszynami prądu przemiennego
PublicationPrzedstawiono model matematyczny uogólnionej maszyny elektrycznej rozszerzony przez wprowadzenie dodatkowych zmiennych. Na podstawie modelu rozszerzonego opracowano strukturę obserwatora prędkości maszyny uogólnionej. Zaprezentowano struktury obserwatorów prędkości dla poszczególnych rodzajów maszyn prądu przemiennego. Pokazano, że prędkość kątową wirnika można odtwarzać dla różnych typów maszyn stosując odpowiednie zmienne stanu...
-
Stateczność kładki dla pieszych w świetle przepisów normowych
PublicationW artykule przedstawiono analizę stateczności przykładowego obiektu mostowego – sześcioprzęsłowej kładki dla pieszych o konstrukcji płytowej podpartej na pięciu filarach i przyczółkach w mieście Zirndorf. Analizowanym elementem była część ściskanej mimośrodowo podpory pośredniej. Stateczność badano na podstawie modelu numerycznego oraz z wykorzystaniem procedur normowych. W modelu obliczeniowym wykorzystano metodę elementów skończonych....
-
Prosty komparator analogowy dla cyfrowego przetwornika obrazu CMOS
PublicationKomparator napięciowy, oprócz przetwornika światło-napięcie, jest jedynym elementem analogowym w cyfrowym pikselu CMOS. W pracy badano wpływ nieidealności komparatora analogowego na parametry cyfrowego piksela. W tym celu zaprojektowano w technologii CMOS 0,35μm dwie wersje cyfrowego piksela, różniące się typem zastosowanego komparatora analogowego. W pierwszej wersji piksela zastosowano różnicowy komparator o zwiększonej powierzchni...
-
Otoczenie drogi źródłem zagrożeń dla uczestników ruchu drogowego
PublicationDrzewa bezpośrednio przy krawędzi jezdni, a za drzewami skarpy rowów odwadniających, uniemożliwiają poruszanie się niechronionych użytkowników dróg poboczem. Brak zdefiniowanej w polskich warunkach technicznych strefy bezpieczeństwa drogi powoduje duże konflikty z organizacjami ekologicznymi przy próbie usunięcia drzew z bezpośredniego otoczenia dróg. W związku z tym należy poszukiwać kompromisu pomiędzy bezpieczeństwem uczestników...
-
Platelet RNA Sequencing Data Through the Lens of Machine Learning
PublicationLiquid biopsies offer minimally invasive diagnosis and monitoring of cancer disease. This biosource is often analyzed using sequencing, which generates highly complex data that can be used using machine learning tools. Nevertheless, validating the clinical applications of such methods is challenging. It requires: (a) using data from many patients; (b) verifying potential bias concerning sample collection; and (c) adding interpretability...
-
Analiza obudowy wykopu dla budynku z kondygnacją podziemną
PublicationW pracy poruszono tematykę analizy obudowy wykopu dla budynku z jedną kondygnacją podziemną, zlokalizowanego w gęstej zabudowie śródmiejskiej. Obliczenia przeprowadzono za pomocą dwóch programów obliczeniowych: GEO5 (moduł: Ściana analiza) i Autodesk Robot Structural Analysis Professional. Całość wyników podsumowano, a wnioski sformułowano w odniesieniu do obecnej sytuacji na rynku budowlanym, charakteryzującej się coraz to trudniejszymi...
-
Multimedialny system nadzoru dla straży granicznej – projekt STRADAR
PublicationSTRADAR jest systemem nadzoru przeznaczonym do wspierania działań operacyjnych morskiej straży granicznej, umożliwiającym zbieranie, przetwarzanie i udostępnianie informacji i danych pochodzących z takich sensorów, jak radary, kamery wideo, AIS, GPS, aparaty fotograficzne oraz z połączeń audio, wiadomości SMS, plików i notatek. Informacje te mogą być udostępniane na bieżąco oraz archiwalnie z synchronizacją zdarzeń lub bez synchronizacji....
-
On Radar DoA Estimation and Tilted Rotating Electronically Scanned Arrays
PublicationWe consider DoA estimation in a monopulse radar system employing a tilted rotating array. We investigate the case of nonzero steering angles, in which case the mapping between the target’s azimuth and elevation in the global coordinate system and their counterparts in the array local coordinate system becomes increasingly nonlinear and coupled. Since estimating the azimuth using coherently integrated signals might be difficult because...
-
ESPAR Antenna-Based WSN Node With DoA Estimation Capability
PublicationIn this paper, we present a low-cost energy-efficient electronically steerable parasitic array radiator (ESPAR) antenna-based wireless sensor network (WSN) node designed for IEEE 802.15.4 standard that is capable of performing direction of arrival (DoA) estimation in real-life outdoor environments. To this end, we propose the WSN node architecture, design and realization that utilizes NXP JN5168 radio frequency (RF) wireless transceiver...
-
Modele budowy wartości dla klienta - charakterystyka i rozwinięcie
PublicationRozwój form realizacji biznesu umożliwił zbadanie nowych obiektów związanych z generowaniem wartości dla klienta i przedsiębiorstwa. W pracy scharakteryzowano logiki tworzenia wartości będące podstawą modeli łańcucha wartości, sklepu wartości, sieci wartości oraz chmury wartości. Zaproponowano także wprowadzenie nowego składnika do struktury tych modeli w postaci węzła wartości.
-
Antropoidalny Model Inteligentnego Systemu Decyzyjnego dla Jednostek Autonomicznych
PublicationGłównym celem pracy jest opracowanie modelu procesów psychologicznych -- od momentu otrzymania bodźca do momentu podjęcia adekwatnej reakcji -- zachodzących w mózgu człowieka (psychologia poznawcza), oraz teorii motywacji (potrzeb, popędów i emocji). Model, zaprezentowany w pracy nazwany Inteligentnym Systemem Decyzyjnym (ISD), może mieć zastosowanie w systemie sterowania jednostką autonomiczną (agentem). W rozprawie rozważa się...
-
EASY ACCESS TOOL FOR SMALL INTERFERING RNA (siRNA) DATA
PublicationFor many decades it was an accepted dogma of molecular genetics that the expression of genes is a “one-way-road” leading only in one direction from DNA to RNA to proteins. Recent discoveries in modern molecular genetics have challenged this dogma showing that specific RNA molecules play a central role in controlling the activity of genes by changing the structure of DNA sequences, targeting other RNAs for degradation or blocking...
-
SiMiSnoRNA: Collection of siRNA, miRNA, and snoRNA database for RNA Interference
PublicationObjective:The discovery of sequence specific gene silencing which occurs due to the presence of double-stranded RNAs has considerable impact on biology, revealing an unknown level of regulation of gene expression. This process is known as RNA interference (RNAi) or RNA silencing in which RNA molecules inhibit gene expression, typically by causing the destruction of specific mRNA molecule. Two types of small RNA molecules - small...
-
Prosty komparator analogowy dla cyfrowego przetwornika obrazu CMOS
PublicationKomparator napięciowy, oprócz przetwornika światło-napięcie, jest jedynym elementem analogowym w cyfrowym pikselu CMOS. W pracy badano wpływ nieidealności komparatora analogowego na parametry cyfrowego piksela. W tym celu zaprojektowano w technologii CMOS 0,35 µm dwie wersje cyfrowego piksela, różniące się typem zastosowanego komparatora analogowego. W pierwszej wersji piksela zastosowano różnicowy komparator o zwiększonej powierzchni...
-
Działania dla rozwoju zrównoważonej mobilności miejskiej w Gdyni
PublicationWspółczesne planowanie mobilności, ze względu na konieczność silnego zaangażowania interesariuszy, szerokich konsultacji społecznych i przygotowania kompleksowego planu, jest procesem niezwykle złożonym i czasochłonnym. W odróżnieniu od tradycyjnego planowania transportu proces ten powinien koncentrować się nie tylko na zapewnieniu lepszych warunków ruchu, ale przede wszystkim na dążeniu do zapewnienia jak najwyższej jakości życia...
-
KOMPOZYTOWY MOST DLA PIESZYCH OD KONCEPCJI DO WDROŻENIA
PublicationW pracy przedstawiono historię powstania pierwszej zaprojektowanej i wykonanej przez polski zespół jednoelementowej kładki wytworzonej w całości z kompozytów polimerowych FRP. Konsorcjum realizujące projekt tworzyli: Politechnika Gdańska (lider), Wojskowa Akademia Techniczna i firma Roma Sp. z o.o. Przedsięwzięcie, któremu nadano akronim FOBRIDGE, zostało zrealizowane dzięki dofinansowaniu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju o numerze:...
-
EMULACJA ŚRODOWISKA DLA ZASTOSOWANIA PROTOKOŁU IN-BAND NETWORK TELEMETRY
PublicationOkreślenie jakości obsługi strumieni pakietów w sieci przełączników wymaga odpowiedniego środowiska badawczego w którym prowadzi się doświadczenia i pomiary wybranych wielkości. Protokół In-band Network Telemetry jest jednym z narzędzi, które można wykorzystać do realizacji tych zadań. W pracy zaproponowano zwirtualizowane środowisko badawcze w którym można emulować sieć przełączników programowalnych w języku P4 wraz z implementacją...
-
E-studium szansą dla MSP (małych , średnich przedsiębiorstw)
PublicationPodyplomowe studia jedno i dwusemestralne spelniają kryteria stawiane dla tego typu kształcenia menedzerów małych i średnich przedsiębiorstw (MSP).
-
Zastosowanie filtracji cząsteczkowej w systemie nawigacji dla niewidomych.
PublicationW pracy opisano system nawigacji dla niewidomych wyposażony w odbiornik GPS,mapę cyfrową i czujniki nawigacji zliczeniowej. Problem estymacji położenia pieszego w oparciu o informacje z różnych źródeł rozwiązano przy użyciu podejścia zwanego filtracją cząsteczkową. Zastosowano techniki grupowania cząsteczek i odwzorowania w obszar wypukły, aby zagwarantować, że oszacowania położenia w każdej chwili spełniają ograniczenia nakładane...
-
Metody opisu treści obrazów dla potrzeb systemów wyszukiwania.
PublicationPrzedstawiono metody opisu i wyszukiwania obrazów na podstawie ich treści. Zaproponowano schemat ekstrakcji regionów oraz generacji ich opisów z zastosowaniem kodów długości serii. W opracowanym systemie zaprojektowano i zaimplementowano możliwość definiowania zapytań do baz danych uwzględniając:właściwości i parametry regionu (deskryptory intensywności, tekstury, i kształtu) oraz relacji przestrzennych pomiędzy regionami.
-
Wykorzystanie efektów magnetosprężystych dla diagnozowania procesu degradacji stali.
PublicationOpisano efekty magnetosprężyste wykorzystywane dla diagnozowania zmian mikrostruktury podczas eksploatacji materiału w kotłach energetycznych. Podano przykłady dla stali 15HM i 10H2M. Wykazano, że najbardziej efektywnym dla detekcji stopnia degradacji jest efekt emisji magnetoakustycznej.
-
Study of the influence of the presence of Dr fimbriae on the sedimentation of recombinant Escherichia coli strains: AAEC191A and BL21(DE3)
Open Research DataCell sedimentation in the medium is a common phenomenon in most bacterial enviroments. This study specifically investigated the impact of Dr fimbriae presence on cell deposition. To explore this, recombinant Escherichia coli strains were employed, including BL21(DE3)/pCC90, BL21(DE3)/pACYCpBAD, BL21(DE3)/pCC90 Dra D-mut, BL21(DE3)/pCC90 D54-STOP, AAEC191A/pCC90,...
-
Zasięg stref zagrożenia powodziowego dla przepływów maksymalnych o prawdopodobieństwie przewyższenia 1% i 10% na odcinku rzeki Redy od jeziora Orle do wodowskazu Wejherowo oraz rzeki Bolszewki na odcinku od wodowskazu Bolszewo do ujścia do Kanału Redy.
PublicationPodstawowym celem niniejszego opracowania było wyznaczenie stref zagrożenia powodziowego dla przepływu maksymalnego o prawdopodobieństwie przewyższenia p=1% i 10% na odcinku rzeki Redy od jeziora Orle do wodowskazu Wejherowo oraz rzeki Bolszewki na odcinku od wodowskazu Bolszewo do ujścia do Kanału Redy. W tym celu wykonano niezbędne pomiary i obliczenia hydrologiczne i hydrauliczne. Wykonano aktualizację mapy zagrożenia powodziowego...
-
Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Publicznego (SIWZ) Dla przetargu nieograniczonego na opracowanie dokumentacji projektowej na roboty budowlane realizowane w ramach projektu "Poprawa dostępu kolejowego do Portu Morskiego w Gdyni" Rozdział 11.4.6 - Sieć trakcyjna i zasilanie sieci trakcyjnej.
PublicationW opracowaniu opisano wymagania SIWZ dotyczące sieci trakcyjnej i jej zasilania na obszarze stacji Gdynia Port. Prace realizowane w ramach projektu Unii Europejskiej i Narodowej Strategii Spójności
-
Opinia o innowacyjności dla innowacji w zakresie koncepcji wielkogabarytowej konstrukcji pływającej dok-wieża dla VISTAL WIND POWER sp. z o.o.
PublicationW opinii wykazano charakter innowacyjności projektu, któregoprzedmiotem jest przeprowadzenie badań przemysłowych i prac rozwojowych w celu opracowania wielkogabarytowej konstrukcji pływającej, mającej zastosowanie jako unoszący się na wodzie fundament m.in. dla pełnomorskich urządzeń telekomunikacyjnych, radiolokacyjnych, nawigacyjnych, turbin wiatrowych, urządzeń obronności morskiej oraz urządzeń monitorowania warunków meteorologicznych....
-
Magdalena Rucka prof. dr hab. inż.
People -
Gene expression, DNA damage and other stress markers in Sinapis alba L. exposed to heavy metals with special reference to sewage sludge application on contaminated sites
Publication -
The relationship between 8-oxo-7,8-dihydro-2′-deoxyguanosine level and extent of cytosine methylation in leukocytes DNA of healthy subjects and in patients with colon adenomas and carcinomas
Publication -
Cu(II) complexes with peptides from FomA protein containing -His-Xaa-Yaa-Zaa-His and -His-His-motifs. ROS generation and DNA degradation
Publication -
IKE1-IKE3 (C-1305 derivatives) inhibitory effect of the Yeast Topoisomerase II relaxation activity
Open Research DataInhibition of Yeast Topoisomerase II were analyzed according to relaxation assay kit from Inspiralis. Briefly, 250 ng of supercoiled pBR322 DNA, 1 mM ATP, 1-200 μM of analyzed compound were mixed with reaction buffer (1 mM Tris-HCl (pH 7.9), 10 mM KCl, 0.5 mM MgCl 2, 0.2 % (v/v) glycerol). The reaction was initiated by the addition of an enzyme, allowed...
-
Całkowite przekroje czynne na rozpraszanie elektronów na drobinach wieloatomowych
PublicationGłównym celem rozprawy doktorskiej było zmierzenie absolutnych całkowitych przekrojów czynnych (TCS) na rozpraszanie elektronów w szerokim zakresie energii (~1-400 eV) dla wybranych drobin: BCl3, B(CD3)3, NF3, N(CH3)3, P(CH3), SO2Cl2, SO2ClF, SF4, c-C2H4O oraz c-C3H6O (dla ośmiu drobin otrzymano całkowite przekroje czynne po raz pierwszy, natomiast dla dwóch pozostałych został znacznie rozszerzony zakres energii dostępnych danych)....