Wyszukiwarka
Filtry
wszystkich: 7213
wybranych: 6602
-
Katalog
- Publikacje 6602 wyników po odfiltrowaniu
- Czasopisma 3 wyników po odfiltrowaniu
- Konferencje 7 wyników po odfiltrowaniu
- Osoby 87 wyników po odfiltrowaniu
- Wynalazki 1 wyników po odfiltrowaniu
- Projekty 15 wyników po odfiltrowaniu
- Zespoły Badawcze 1 wyników po odfiltrowaniu
- Aparatura Badawcza 8 wyników po odfiltrowaniu
- Kursy Online 133 wyników po odfiltrowaniu
- Wydarzenia 4 wyników po odfiltrowaniu
- Dane Badawcze 352 wyników po odfiltrowaniu
Filtry wybranego katalogu
wyświetlamy 1000 najlepszych wyników Pomoc
Wyniki wyszukiwania dla: model halasu kolejowego,
-
Optimization of the efficiency of braking energy recovery in rail transport by changing arrival time
PublikacjaThe article refers to the previous work of the authors, in which the model of traffic organization of cooperating trains including the optimization of the use of energy returned to the catenary was presented. In the presented article, the model was modified by changing the main control variable, which affects the efficient use of energy. Departure time was changed for the arrival time of the train to the stop or station. The optimization...
-
Nierówności pionowe toru kolejowego
PublikacjaOcena jakości geometrycznej toru kolejowego wymaga od zarządców infrastruktury stosowania jednolitych metod pomiarów, obliczania i interpretacji wyników. W tym zakresie należy stosować się do norm europejskich i technicznych specyfikacje interoperacyjności. W artykule przedstawiono podstawowe zagadnienia związane z pomiarem i oceną nierówności pionowych toru kolejowego. Zapisano odchyłki dopuszczalne nierówności pionowych według...
-
Reduced model of gyroscopic system
PublikacjaThe paper presents the method of model reduction for the system with gyroscopic interactions. Two methods were used to obtain the approximate discrete models of the continuous structure: the modal decomposition method and the rigid finite element method. The first approach is used for this part of a system for which it is easy to formulate orthogonality conditions, meanwhile the second one is used for other part. The method enables...
-
Organizacja kolejowego ruchu regionalnego
PublikacjaW artykule zaprezentowano podstawowe elementy i parametry służące ocenie pasażerskiego transportu regionalnego w wybranych miejscowościach województwa pomorskiego. Przedstawiono metody powiązań transportu autobusowego i transportu kolejowego. Wskazano kierunki rozwoju organizacji transportu publicznego w regionach.
-
User satisfaction model
PublikacjaRaport techniczny - opis metody ''User Satisfaction Methods'' wykorzystywanej w projektowaniu komunikacji człowiek-komputer oraz doskonaleniu interfejsu użytkownika.
-
A simple model of circular hydraulic pump
PublikacjaRozpatrzono warunki powstawania osiowosymetrycznego uskoku hydraulicznego. Przedstawiono model, w którym rozpatrzono obecność dodatkowych strat w równaniu Bernoulliego. Przyczyniają się one do powstawania dodatkowego wiru w miejscu uskoku. Porównanie z wynikami badań eksperymentalnych potwierdza słuszność przyjętych tez.
-
Spirometry measurement model - the diagnostic purpose support
Publikacjathe paper presents a new model of respiratory mechanism based on the spirometry measurements. the spirometry test assesses the efficiency of the lung ventilation. the respiratory system functioning is based on the ventilation mechanism. thus the quality of the lung depends on the quality of lung ventilation. modelling of the respiratory system supports a diagnostic process. the model parameter estimates are obtained on the basis...
-
Reliability model of the crankshaft-piston assembly
PublikacjaThe laws that govern the durability of crankshaft-piston assembly friction nodes can be proved or at least derived or justified in an intuitive way. Operation of all the friction nodes is disturbed by external factors occurring with randomly changing intensity and also appearing at random. As the crankshaft-piston assembly friction nodes have a series structure and effects of those disturbances accumulate, their fitness for use...
-
A Quality Model for UML tools
PublikacjaJakość narzędzi UML wpływa na efektywność wykonywania zadań związanych z modelowaniem systemów w procesie wytwarzania oprogramowania. Celem badań prezentowanych w tym referacie jest wyodrębnienie kryteriów jakości narzędzi UML. Omówiono rolę narzędzi UML w projekcie informatycznym, a następnie zaprezentowano szereg kryteriów jakości narzędzi UML wraz z aspektami oceny oraz opisem ankiety, która służy do oceny narzędzi względem...
-
The elasto-viscoplstic Chaboche model
PublikacjaW artykule przedstawiono rozwoj i numeryczną aplikacje sprężysto-lepkoplastycznego modelu Chabocha. Przedstawione są także szczegółowe opisy kilkunastu wariantów modelu Chaboche'a wraz z parametrami materiałowymi.
-
Stan awaryjny wiaduktu kolejowego w Bydgoszczy
PublikacjaW pracy przedstawiono opis stanu awaryjnego wiaduktu kolejowego. Omówiono wyniki badań in situ oraz teoretycznych analiz statyczno-wytrzymałościowych ponad 100-letniego obiektu. Przedstawiono wnioski i zalecenia dotyczące doraźnego zabezpieczenia obiektu oraz warunki jego dalszej eksploatacji.
-
Stan awaryjny wiaduktu kolejowego w Bydgoszczy
PublikacjaW pracy przedstawiono opis stanu awaryjnego wiaduktu kolejowego. Omówiono wyniki badań in situ oraz teoretycznych analiz statyczno-wytrzymałościowych ponad 100-letniego obiektu. Przedstawiono wnioski i zalecenia dotyczące doraźnego zabezpieczenia obiektu oraz warunki jego dalszej eksploatacji.
-
Mobilny system monitorowania kolejowego transportu kontenerowego
PublikacjaOpisano bezprzewodowy, mobilny system monitoringu kolejowego transportu kontenerowego, jako rozwiązanie podnoszące bezpieczeństwo i efektywność takiego transportu. Scharakteryzowano budowę i działanie Sensorowo-Telekomunikacyjnego Modułu Kontenerowego (STMK) w samoorganizującej się sieci monitorującej stan wnętrza kontenera. Uzasadniono celowość zastosowania tego systemu w europejskim systemie zarządzania ruchem kolejowym ERTMS.
-
Ocena poziomu jakości geometrii toru kolejowego
PublikacjaW artykule przedstawiono zasady ustalania poziomów jakości geometrii toru kolejowego na przykładzie obowiązujących unormowań prawnych (technicznej specyfikacji interoperacyjności dla podsystemu infrastruktura i norm) oraz stosowanych na kolejach europejskich. Na przykładzie wybranych zarządców infrastruktury kolejowej porównano stosowane wartości odchyłek dopuszczalnych dla wybranych poziomów jakości geometrii toru.
-
Ocena poziomu jakości geometrii toru kolejowego
PublikacjaW artykule przedstawiono zasady ustalania poziomów jakości geometrii toru kolejowego na przykładzie obowiązujących unormowań prawnych (technicznej specyfikacji interoperacyjności dla podsystemu infrastruktura i norm) oraz stosowanych na kolejach europejskich. Na przykładzie wybranych zarządców infrastruktury kolejowej porównano stosowane wartości odchyłek dopuszczalnych dla wybranych poziomów jakości geometrii toru.
-
Ekspertyza przyczyn pęknięcia iglicy rozjazdu kolejowego nr 243
PublikacjaCelem badań było ustalenie przyczyny pęknięcia iglicy rozjazdu kolejowego
-
Update a simple hypoplastic constitutive model
PublikacjaW artykule omówiono uproszczona formę hipoplastycznego konstytutywnego prawa materiałowego do opisu zachowania się materiałów granulowanych. Wykonano symulacje testów elementów i porównano wyniki z doświadczeniami.
-
Modelowanie procesu regulacji osi toru kolejowego
PublikacjaNa bezpieczeństwo transportu kolejowego wpływa między innymi bieżący stan infrastruktury oraz jej niezawodność. Ważnym czynnikiem mającym wpływ na bezpieczeństwo jest odpowiednie ustabilizowanie rusztu torowego, przez co minimalizowane jest ryzyko utraty stateczności konstrukcji. Zarówno minimalizacji imperfekcji, jak też zapewnieniu stateczności konstrukcji służy proces regulacji osi toru. W artykule przedstawiono ideę komputerowego...
-
The model of photovoltaic phenomenon in thin inhomogeneously organic film
PublikacjaW pracy przedstawiono model zjawiska fotowoltaicznego w obecności gradientu pułapek nośników ładunku. Zakładając, że długość dyfuzji ekscytonów związana jest z koncentracją pułapek, wykazano, że napięcie fotowoltaiczne silnie zależy od gradientu koncentracji pułapek.
-
System Monitorowania i Nadzoru Ruchu Kolejowego
PublikacjaW pracy omówiono koncepcję oraz podstawowe założenia funkcjonalne Systemu Monitorowania i Nadzoru Ruchu Kolejowego pod nazwą InnoRAIL, który pozwoli na zniwelowanie bariery technologicznej w dostępie pasażerów do informacji o aktualnych położeniach i opóźnieniach pociągów. Kluczowym zadaniem systemu będzie dystrybucja informacji pochodzących z systemów SEPE oraz SITKol do podróżnych i załóg pociągów, za pośrednictwem różnych kanałów...
-
Projekt zastosowania automatycznej podbijarki w diagnostyce toru kolejowego
PublikacjaPrzedstawiono założenia nowego projektu badawczego pt. ''Zastosowanie automatycznej podbijarki w diagnostyce toru kolejowego'', zgłoszonego na kolejny konkurs Komitetu Badań Naukowych. Celem omawianego projektu jest m. in. kontynuowanie prac nad zagadnieniem wyznaczania sił podłużnych w szynach z wykorzystaniem podbijarki torowej. Zakłada się jednak znaczne rozszerzenie zakresu zastosowania podbijarki w diagnostyce toru kolejowego....
-
Analiza mostu kolejowego przez rzekę Martwa Wisła w Gdańsku
PublikacjaOpracowanie dotyczy konstrukcji nowoprojektowanego mostu kolejowego przez rzekę Martwa Wisła w Gdańsku budowanego w ramach zadania "Projekt poprawy dostępu kolejowego do Portu Gdańsk" (most + dwutorowa linia kolejowa). Celem opracowania jest przeprowadzenie analizy obliczeniowej mostu na podstawie jego charakterystyk dostarczonych przez Zleceniodawcę - Biuro Projektów Budownictwa Komunalnego w Gdańsku w formie projektu architektoniczno-budowlanego....
-
Teoretyczne i empiryczne aspekty metody wymuszonych przemieszczeń poprzecznych toru kolejowego.
PublikacjaPraca zawiera ogólną charakterystykę pracy szyny, wyginanej w trakcie procesu regulacji geometrycznej toru kolejowego, z punktu widzenia analizy wytrzymałościowej konstrukcji. Omówiono efekty zastosowania wybranych programów polowych oraz własne rozwiązanie, wykorzystujące model toru składający się z elementów skupionych oraz metodę energetyczną Lagrange´a. Określono również założenia dla wyznaczania krzywizny toru podczas pracy...
-
Nowa metoda projektowania układów geometrycznych toru kolejowego
PublikacjaW pracy przedstawiono metodę ewolucyjną modelowania krzywizny w układach geometrycznych toru kolejowego. Kształtowanie krzywizny układu torowego traktowane jest jako zadanie optymalizacyjne mające na celu znalezienie rozwiązania spełniającego warunki konieczne nakładane na każdy układ geometryczny oraz specyficzne wymagania projektanta. Jako jedno z podstawowych kryteriów optymalizacyjnych przyjęto minimalizację oddziaływań dynamicznych...
-
Model of distributed learning objects repository for a heterogenic internet environment
PublikacjaW artykule wprowadzono pojęcie komponentu edukacyjnego jako rozszerzenie obiektu edukacyjnego o elementy zachowania (metody). Zaproponowane podejście jest zgodne z paradygmatem obiektowym. W oparciu o komponent edukacyjny zaprojektowano model budowy repozytorium materiałów edukacyjnych. Model ten jest oparty o usługi sieciowe i rejestry UDDI. Komponent edukacyjny oraz model repozytorium mogą znaleźć zastosowanie w konstrukcji zbiorów...
-
2D Mathematical Model of the Commutator Sliding Contact of an Electrical Machine
PublikacjaW artykule przedstawiono model matematyczny 2D komutatorowego zestyku ślizgowego z wieloma stopniami swobody. W modelu uwzględniono zmienne wymuszenia działające na szczotkę. Wymuszenia te są wynikiem falistości wirującego komutatora. Szczotka została zamodelowana jako system wielu mas, elementów sprężystych i tłumików rozłożonych w kierunku stycznym i promieniowym. Zamodelowano wszystkie oddziaływania lepkosprężyste pomiędzy komutatorem...
-
Wybrane aspekty modelowania matematycznego kolejowego odbieraka prądu
PublikacjaNieprawidłowa współpraca odbieraka z siecią jezdną, w niekorzystnych warunkach lokalnych, prowadzi do uszkodzeń sieci lub odbieraka. Może być to spowodowane niewłaściwym wykonaniem lub utrzymaniem tych istotnych elementów układu zasilania. Tego typu sytuacje awaryjne powodują duże opóźnienia w ruchu pociągów i generują olbrzymie koszty. Wskazuje to na duże znaczenie odpowiednich rozwiązań konstrukcyjnych sieci i odbieraków oraz...
-
Problemy analizy procesu postępowania degradacji geometrycznej toru kolejowego
PublikacjaW artykule podjęto tematykę związaną z oceną stanu jakości toru, główną uwagę kierując jednak na aspekt związany z predykcją zmian zachodzących w układzie geometrycznym. Przedstawiono założenia do metody prognozowania, która umożliwia przewidywanie degradacji kształtu toru bazując na rozkładach prawdopodobieństwa, tj. traktując parametry modelu jako zmienne losowe. Zaprezentowana metoda może zatem znaleźć miejsce w diagnostyce...
-
General Active-RC filter model for computer-aided design
PublikacjaW pracy przedstawiono ogólną topologię filtru aktywnego RC czasu ciągłego. Proponowany model umożliwia zunifikowaną analizę wszystkich możliwych realizacji układowych filtrów aktywnych RC jako szczególnych przypadków danej struktury ogólnej. Poprawność modelu teoretycznego została zweryfikowana poprzez symulacje w programie SPICE.
-
Badanie i analiza procesu regulacji geometrycznej toru kolejowego
PublikacjaSzyny toru kolejowego, a szczególnie toru bezstykowego, są poddane działaniu sił osiowych. Powstają one głównie wskutek oddziaływań termicznych (różnice temperatur), fizycznych (niejednorodność materiałowa) i mechanicznych (uderzenia od płaskich miejsc na kołach). Naprężenia od zmian temperatury otoczenia, naprężenia powstające wskutek pełzania toków szynowych (podłużnych przemieszczeń szyn wraz z podkładami lub samych szyn), naprężenia...
-
Silo music: Experimental investigations and a mechanical model
PublikacjaW artykule opisano zagadnienie zjawisk akustycznych oraz drgań występujących w silosach podczas przepływu materiałów granulowanych.
-
Visual Traffic Noise Monitoring in Urban Areas
PublikacjaThe paper presents an advanced system for railway and road traffic noise monitoring in metropolitan areas. This system is a functional part of a more complex solution designed for environmental monitoring in cities utilizing analyses of sound, vision and air pollution, based on a ubiquitous computing approach. The system consists of many autonomous, universal measuring units and a multimedia server, which gathers, processes and...
-
Reliability model of two-shaft turbine combustion engine with heat regenerator
PublikacjaW artykule przedstawiono możliwość zastosowania teorii procesów semimarkowskich do opisu niezawodności turbinowego silnika spalinowego. Opracowano model niezawodnościowy w formie siedmiostanowego procesu semimarkowskiego, umożliwiający określenie prawdopodobieństw przebywania silnika w stanie zdatności oraz wyróżnionych stanach niezdatności.
-
Świadectwa dopuszczenia do eksploatacji budowli przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego
PublikacjaW artukule omówiono zakres przepisów regulujacych proces wydawaniia świadectw dopuszczenia do eksploatacji budowli przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego, dotyczących głównie nawierzchni kolejowej z materiałów staroużytecznych. Omówiono również zakres warunków technicznych wykonania i odbioru budowli kolejowych.
-
Zastosowanie modelowania źródła hałasu kolejowego dla polskich pociągów
PublikacjaCelem referatu jest zaprezentowanie wyników implementacji modelu prognozowania źródłowego hałasu kolejowego zawartego w projektach HARMONOISE/IMAGINE, opartego na danych referencyjnych tego modelu. Wyniki prognozowania porównano z wynikami pomiarów przeprowadzonych w warunkach rzeczywistych i na tej podstawie wyznaczono wartości błędów pomiędzy obliczeniami a wartościami pomiarowymi. W modelu przyjęto takie same warunki atmosferyczne,...
-
Wybrane zagadnienia wielokryterialnej optymalizacji ruchu kolejowego w aspekcie minimalizacji kosztów
PublikacjaW artykule opisano podział kosztów w transporcie kolejowym z uwzględnieniem kosztów zewnętrznych i wewnętrznych przedsiębiorstwa kolejowego. W zakresie kosztów zewnętrznych zwrócono uwagę na konkurencyjność transportu kolejowego w stosunku do pozostałych gałęzi transportu. Stwierdzono, że w wyniku wielokryterialnej optymalizacji ruchu pociągów na sieci kolejowej można dodatkowo znacznie ograniczyć zużycie energii i generowane przez...
-
Program komputerowy do odtwarzania kształtu osi toru kolejowego
PublikacjaW pracy przedstawiono metodę odtwarzania kształtu osi toru kolejowego w płaszczyźnie poziomej na podstawie ciągłych pomiarów satelitarnych. W metodzie tej został wykorzystany algorytm projektowania odcinków trasy kolejowej położonych w łuku, w którym zastosowano analityczną formę opisu za pomocą odpowiednich formuł matematycznych. Procedura projektowania ma charakter uniwersalny − stwarza możliwość zróżnicowania rodzaju i długości...
-
A model of occurrence of the situations endangering inland waterways passanger ships and the environment
PublikacjaZaproponowano czterostanowy semimarkowski model pojawiania się sytuacji zagrażających pasażerskim statkom śródlądowym. Model ten został opracowany w formie semimarkowskiego procesu dyskretnego w stanach i ciągłego w czasie, którego wartościami są rodzaje stanów, interpretowanych jako sytuacje: normalna, skomplikowana, niebezpieczna oraz awaryjna. Zobrazowano przykładową realizację procesu zmian sytuacji, jakie mogą pojawić się...
-
A semi-Markov model of fuel combustion process in a Diesel engine
PublikacjaW artykule przedstawiono czterostanowy model procesu spalania w przestrzeniach roboczych (cylindrach) silników o zapłonie samoczynnym w formie procesu semimarkowskiego, dyskretnego w stanach i ciągłego w czasie. Wartościami tego procesu są stany odpowiadające powszechnie akceptowanym rodzajom spalania w tego rodzaju silnikach a mianowicie takie stany procesu jak: spalanie pełne (całkowite i zupełne), spalanie niezupełne, spalanie...
-
QoS-sensitive selfish behavior in ad hoc wireless lans: a stochastic game model
PublikacjaRozważany jest prosty model stacji sieci bezprzewodowej wprowadzają-cych ruch elastyczny przy wymaganiu minimalnej przepływności. Każda stacja, okresowo przełączając się na egoistyczną konfigurację MAC, próbuje wyeliminować inne stacje z ubiegania się o pasmo sieci. Dla powstającej w ten sposób gry zastosowano model gry markowowskiej i pokazano istnienie symetrycznego punktu równowagi strategicznej.
-
Nowe metody diagnostyki technicznej taboru kolejowego
PublikacjaSystemy sterowania pojazdów trakcyjnych można podzielić na następujące dwie główne generacje:- systemy stykowo-przekaźnikowe, w których realizacja programu sterowania wynika z uzależnień elektromechanicznych i sposobu połączenia elementów między sobą,- systemy mikrokomputerowe, w których wzajemne uzależnienia urządzeń wykonawczych i realizacja funkcji sterujących są przejmowane przez program mikrokomputera.Pojazdy obu generacji...
-
A model of risk for assessment of ships in damaged conditions
PublikacjaW pracy omówiono problemy związane z modelowaniem zagrożeń, konsekwencji i ryzyka, w metodzie oceny bezpieczeństwa statków w stanie uszkodzonym. W celu dokonania oceny bezpieczeństwa statku, w metodzie zastosowano podejścia oparte na ocenie zachowania się statku i ocenie ryzyka. Podejście oparte na ocenie zachowania się statku związane jest z oceną charakterystyk hydromechanicznych statku w stanie uszkodzonych w warunkach zbliżonych...
-
Lattice type fracture model for brittle materials
PublikacjaW artykule przedstawiono wyniki obliczeń propagacji rys w elementach betonowych przy zastosowaniu modelu dyskretnego opartego na ruszcie belkowym. Obliczenia wykonano dla różnych problemów brzegowych. W modelu przyjęto inne właściwości dla kruszywa, zaczynu cementowego oraz strefy kontaktu.
-
2D lattice model for fracture in brittle materials
PublikacjaW artykule przedstawiono wyniki obliczeń propagacji rys w elementach betonowych przy zastosowaniu modelu dyskretnego opartego na ruszcie belkowym. Obliczenia wykonano dla różnych problemów brzegowych.
-
Zintegrowany system monitoringu oddziaływań transportu kolejowego na środowisko
PublikacjaW artykule przedstawiono działania podejmowane w ramach realizacji projektu badawczego Wspólnego Przedsięwzięcia NCBR i PKP PLK pn. „Badania i Rozwój w Infrastrukturze Kolejowej – BRIK2”. Projekt dotyczy monitoringu szeregu parametrów opisujących oddziaływania transportu kolejowego na środowisko naturalne oraz tereny zurbanizowane. Założono, że na podstawie pomiarów określonych wielkości fizycznych oraz na podstawie szeregu danych...
-
Program komputerowy do określania kształtu eksploatowanego toru kolejowego
PublikacjaW pracy podjęto kwestię komputerowego wspomagania obróbki danych uzyskanych z pomiarów satelitarnych, z wykorzystaniem pakietów programowych Leica GeoOffice i Mathsoft Mathcad. Następnie przedstawiono podstawowe założenia opracowywanego w Politechnice Gdańskiej programu komputerowego SATTRACK do wizualizacji, oceny i projektowania trasy kolejowej. W sposób szczegółowy skupiono się na czterech modułach programu służących do określania...
-
Modelowanie dynamiki odbieraka prądu pojazdu kolejowego do celów diagnostycznych
PublikacjaNiewłaściwa współpraca odbieraka prądu i sieci trakcyjnej, w trudnych warunkach lokalnych, może prowadzić do uszkodzenia sieci trakcyjnej i pantografu. W ramach rozwoju metod monitoringu i diagnostyki dla tych podsystemów, tworzone są nowe i dokładniejsze narzędzia symulacyjne, których zakres obejmuje modelowanie zarówno napowietrznej sieci trakcyjnej i pantografu, a także ich dynamicznego oddziaływania. Głównym celem jest dokładniejsza...
-
High quality speech codec employing sines+noise+transients model
PublikacjaA method of high quality wideband speech signal representation employing sines+transients+noise model is presented. The need for a wideband speech coding approach as well as various methods for analysis and synthesis of sines, residual and transient states of speech signal is discussed. The perceptual criterion is applied in the proposed approach during encoding of sines amplitudes in order to reduce bandwidth requirements and...
-
Ocena bezpieczeństwa wiaduktu kolejowego uszkodzonego wskutek uderzeń pojazdów ponadgabarytowych
PublikacjaEfektem prób przewozu ładunków ponadgabarytowych są częste kolizje z przęsłami wiaduktów usytuowanych nad drogami samochodowymi. Powoduje to ich degradację, a w skrajnych przypadkach prowadzić może do poważnego wypadku lub nawet katastrofy. Przegląd wiaduktu kolejowego nad drogą krajową nr 7 w Pasłęku ujawnił znaczne deformacje i uszkodzenia w dźwigarach głównych przęsła powstałe na skutek uderzeń pojazdów ponadgabarytowych. W...
-
Improved model of void fraction distribution in two-phase flow in the boundary layer
PublikacjaPraca skupiona jest na eksperymentalnej weryfikacji sił działających na pęcherzyk gazowy przepływający wzdłuż ścianki kanału, a następnie implementacji uzyskanych wyników do zaproponowanego wczesniej przez jednego z współautorów modelu rozkładu stopnia zapełnienia w warstwie przyściennej przepływu dwufazowego. Podczas badań pęcherzyk modelowany był sztywną kulą podwieszoną na strunie. Autorzy przekonują, że pokazany model dobrze...