Filtry
wszystkich: 2285
-
Katalog
- Publikacje 1994 wyników po odfiltrowaniu
- Osoby 78 wyników po odfiltrowaniu
- Wynalazki 1 wyników po odfiltrowaniu
- Projekty 13 wyników po odfiltrowaniu
- Zespoły Badawcze 6 wyników po odfiltrowaniu
- Aparatura Badawcza 1 wyników po odfiltrowaniu
- Kursy Online 158 wyników po odfiltrowaniu
- Wydarzenia 8 wyników po odfiltrowaniu
- Dane Badawcze 26 wyników po odfiltrowaniu
wyświetlamy 1000 najlepszych wyników Pomoc
Wyniki wyszukiwania dla: algorytmy geometryczne
-
Sztuczna inteligencja i elementy hybrydowych systemów ekspertowych
PublikacjaTematyka monografii dotyczy problematyki wchodzacej w skład szeroko pojetej sztucznej inteligencji i obejmuje: - klasyczną sztuczną inteligencję zawierającą zagadnienia reprezentacji i przetwarzania wiedzy symbolicznej, łącznie z realizacją symbolicznych systemów ekspertowych, - zbiory rozmyte i logikę rozmytą, wraz z rozmytymi systemami przetwarzającymi wiedzę nieprecyzyjną, - sztuczne sieci neuronowe łącznie z neuronowymi systemami...
-
Ontologie w systemach informatycznych
PublikacjaZakres monografii obejmuje wybór majważniejszych zagadnień inżynierii wiedzy opartej na podejściu ontologicznym. Omawiane są ramy Minsky'ego, sieci semantyczne, standardy RDF, OWL i SPARQL. Prezentowane są też podstawy teoretyczne nowoczesnych technologii semantycznych, w szczególności rozstrzygalny fragment logiki pierwszego rzędu zwany logiką opisową (ang. Description Logics, DL). Omawia sie algorytmy wnioskowania z ontologii...
-
Distributed largest-first algorithm for graph coloring.
PublikacjaW artykule zaprezentowano rozproszony, probabilistyczny algorytm kolorowania grafów. Kolorowanie uzyskane jest optymalne lub prawie optymalne dla takich klas grafów jak koła dwudzielne, gąsienice czy korony. Udowodniono, że algorytm ten działa w czasie O(D^2 log n) rund dla dowolnego grafu n wierzchołkowegoo stopniu maksymalnym D.
-
Piotr Sypek dr inż.
OsobyPiotr Sypek otrzymał w Politechnice Gdańskiej tytuł magistra inżyniera w 2003 roku oraz stopień doktora nauk technicznych (z wyróżnieniem) w 2012 roku. Obecnie pracuje w Katedrze Inżynierii Mikrofalowej i Antenowej na Wydziale Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki w Politechnice Gdańskiej. Jego działalność badawcza zawiera projektowanie i implementację równoległych algorytmów stosowanych do budowania i wyznaczania rozwiązywania...
-
MTS pilot tone tracking for "wow" distortion determination
PublikacjaArtykuł przedstawia nowy algorytm do wyznaczania charakterystyki kołysania dźwięku na podstawie śledzenia zmian tonu pilota MTS. Śledzenie zmian częstotliwości nośnej tonu MTS pozwala określić zmienną w czasie głębokość pasożytniczych modulacji częstotliwości będących konsekwencją kołysania. Na tej podstawie tworzona jest charakterystyka zniekształcenia. Proponowany algorytm bazuje na zaproponowanej wcześniej metodzie śledzenie...
-
The computer numerical control system with permanent magnet synchronous motor servo-drives.
PublikacjaPrzedstawiono układ serwonapędów wieloosiowej maszyny sterowanej numerycznie. W układzie wykorzystano silniki synchroniczne z magnesami trwałymi oraz procesory synałowe DSP. Omówiono algorytmy sterowania nadrzędnego oraz problemy sterownia silnika PMSM.
-
Evolutionary design and optimization of combinational digital circuits with respect to transistor count.
PublikacjaW artykule przedstawiono możliwość wykorzystania algorytmu ewolucyjnego do projektowania i optymalizacji cyfrowych układów kombinacyjnych w odniesieniu do liczby tranzystorów. Zastosowano chromosomy o budowie wielowarstwowej zwiększające wydajność algorytmu. Zaprojektowano, wykorzystując zaproponowaną metodę, cztery układy kombinacyjne o tabelach logicznych wybranych z literatury. Uzyskane wyniki są w wielu przypadkach lepsze...
-
Energy optimisation in resilient self-stabilizing processes
PublikacjaW pracy rozważa się rozproszony model obliczeń, w którym struktura systemu jest reprezentowana przez graf bezpośrednich połączeń komunikacyjnych. W tym modelu podajemy nowy samostabilizujący algorytm kolorowania grafów oparty na konstrukcji drzewa spinającego. Zgodnie z naszą wiedzą jest to pierwszy algorytm z gwarantowaną wielomianową liczbą ruchów, który dokładnie koloruje grafy dwudzielne.
-
Pomiary satelitarne torów tramwajowych - cz. I
PublikacjaStosowanie metod pomiarowych geodezji tradycyjnej do określania przebiegu trasy kolejowej lub tramwajowej wymaga jej podziału na mniejsze części, które są rozpatrywane oddzielnie. Staje się to źródłem dodatkowych błędów, a całościowa ocena dokładności wykonania danego układu geometrycznego jest bardzo utrudniona. Alternatywą dla tego rozwiązania może być wykorzystanie precyzyjnych pomiarów satelitarnych opartych o systemy GPS i...
-
Wireless intelligent audio-video surveillance prototyping system
PublikacjaThe presented system is based on the Virtex6 FPGA and several supporting devices like a fast DDR3 memory, small HD camera, microphone with A/D converter, WiFi radio communication module, etc. The system is controlled by the Linux operating system. The Linux drivers for devices implemented in the system have been prepared. The system has been successfully verified in a H.264 compression accelerator prototype in which the most demanding...
-
Nowa koncepcja wyznaczania sił podłużnych i oporów poprzecznych w torze kolejowym
PublikacjaW pracy przedstawiono wyniki badań nad wykorzystaniem automatycznej podbijarki torowej w diagnostyce toru kolejowego, prowadzone od połowy lat 90. ubiegłego wieku w Katedrze Inżynierii Kolejowej Politechniki Gdańskiej. W latach 2005-2009 działania te zaowocowały skonkretyzowaniem się nowej koncepcji wyznaczania sił podłużnych i oporów poprzecznych w torze kolejowym. Otrzymane wyniki badań potwierdzają słuszność tezy o występowaniu...
-
Measurement of relative tool displacement to the workpiece for the assesment of influences of machining errors on surface profiles
PublikacjaZaprezentowano układ pomiarowy promieniowego i osiowego przemieszczenia narzędzia względem przedmiotu dla identyfikacji oddziaływań układu obróbkowego na formowanie struktury geometrycznej powierzchni toczonej. Zawiera on dwa analogowe tory pomiarowe przemieszczeń względnych z bezstykowymi przetwornikami i przetwarzaniem a/c oraz cyfrowy tor pomiaru obrotu przedmiotu, jego znacznik i interfejs z komputerem. Pomierzono sygnały przemieszczeń...
-
Uzupełnianie brakujących danych w macierzach porównań parami.
PublikacjaMetoda porównywania parami jest jednym z popularnych narzędzi stosowanych w wieloatrybutowych zagadnieniach podejmowania decyzji. W metodzie tej otrzymuje się macierze ocen jako rezultat porównywania parami skończonej, zazwyczaj niewielkiej liczby wariantów. Czasami jednak zdarza się, że ekspert nie jest w stanie wyrazić swojej opinii dotyczącej pewnej pary wariantów. W takiej sytuacji macierze ocen są niekompletne i pojawia...
-
Wybrane aspekty modelowania uderzenia pojazdem dźwigara wiaduktu
PublikacjaW pracy przedstawiono różne zagadnienia związane z uderzeniem pojazdu w dźwigar wiaduktu. Omówiono wybór modelu obliczeniowego, na podstawie porównania wyników dla modelu dźwigara zespolonego, modelu dźwigara stalowego oraz modelu wiaduktu. Następnie opisano model dźwigara zespolonego zastosowany w analizie MES oraz metodę wyznaczania współczynników tłumienia Rayleigha. Symulację numeryczną uderzenia dźwigara wiaduktu przez koparkę...
-
Porównanie powierzchni po nagniataniu wybranymi narzędziami z dociskiem hydrostatycznym
PublikacjaW artykule przedstawiono wyniki z badań eksperymentalnych dotyczących oceny wpływu czynników wejściowych i stanu powierzchni obrabianej podczas procesu nagniatania narzędziami z dociskiem hydrostatycznym. Badania dotyczyły obróbki materiału w stanie utwardzonym po hartowaniu. Skoncentrowano się na ocenie wpływu posuwu i prędkości nagniatania oraz wstępnych wartości parametrów chropowatości powierzchni (uzyskanych w wyniku toczenia)...
-
New generation artificial larynx
PublikacjaCelem badań opisanych w pracy było opracowanie urządzeń nowej generacji dla osób laryngektomowanych. Typowa sztuczna krtań ma wiele wad. Najpoważniejszym problemem jest warkot generowany przez urządzenie. Zaproponowane zostały dwa rozwiązania majace na celu wyeliminowania tego problemu. Pierwsze skupia się na zmianach w konstrukcji sztucznej krtani. Opracowane urządzenie zostało dodatkowo wyposażone w cyfrowy procesor i wzmacniacz....
-
Multicriteria optymization method for yacht design
PublikacjaArtykuł dotyczy optymalizacji wielokryterialnej projektowania innowacyjnego systemu jachtowego w taki sposób by osiągnąć polepszone zachowanie dynamiczne w dowolnych warunkach nawigacji morskiej. W artykule skoncentrowano się na komputerowej symulacji, modelowaniu i optymalizacji matematycznego modelu jachtu w różnych warunkach żeglowania w celu poprawy zdolności manewrowania i zwiększenia szybkości. Przeprowadza się symulację...
-
Podstawy kryprografii 2022
Kursy Onlinenazwa: PODSTAWY KRYPTOGRAFII kod: 37687W0 poziom kształcenia: II Stopień 2 semestr 2 Kierunek 'informatyka' specjalność 'algorytmy i technologie internetowe'
-
Podstawy kryptografii 2024
Kursy Onlinenazwa: PODSTAWY KRYPTOGRAFII kod: 37687W0 poziom kształcenia: II Stopień 2 semestr 2 Kierunek 'informatyka' specjalność 'algorytmy i technologie internetowe'
-
Podstawy kryprografii 2023
Kursy Onlinenazwa: PODSTAWY KRYPTOGRAFII kod: 37687W0 poziom kształcenia: II Stopień 2 semestr 2 Kierunek 'informatyka' specjalność 'algorytmy i technologie internetowe'
-
Algorithms for spatial analysis and interpolation of discrete sets of Critical Infrastructure hazard data
PublikacjaNowo opracowane zaawansowane narzędzia technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIK) ujawniają swoją przydatność do przewidywania różnego rodzaju zagrożeń oraz minimalizowania związanego z nimi potencjalnego ryzyka. Jednakże większość tych narzędzi operuje jedynie na niektórych typach infrastruktury i zaniedbuje ich przestrzenne interakcje z otoczeniem oraz innymi strukturami. Niniejszy artykuł zawiera propozycje kilku algorytmów...
-
Innovative optimization algorithm of variable speed pumps in district heating systems.
PublikacjaW referacie przedstawiono innowacyjny algorytm matematyczny optymalizacji pracy pomp zmienno prędkościowych w systemach ciepłowniczych. Algorytm wykorzystuje procedurę iterecyjnego wyznaczania parametrów pracy pomp, których charakterystyki są linearyzowane odcinkami w układzie dwóch współrzędnych. Do rozwiązania modelu całkowitoliczbowego zaproponowano wykorzystanie systemu GAMS. W pracy przedstawiono podstawy metodologiczne i...
-
Chromatic scheduling of 1- and 2-processor uet tasks on dedicated machines with availability constraints.
PublikacjaRozważono uogólnienie klasycznego szeregowania jednostkowych zadań jedno- i dwuprocesorowych na maszynach dedykowanych. Przyjęty model pozwala na naturalne wprowadzenie wszystkich klasycznych kryteriów optymalizacyjnych dla harmonogramów. Zaproponowano algorytmy wielomianowe dla systemów rzadkich.
-
Możliwości aplikacyjne dwufazowego termosyfonowego wymiennika ciepła
PublikacjaPrzedstawiono konstrukcję, algorytm obliczeń oraz przykłady zastosowań dwufazowego termosyfonowego wymiennika ciepła
-
Filtracja danych TDOA w filtrze UKF w systemie multilateracyjnym
PublikacjaW artykule przedstawiono implementację metody filtracji danych pomiarowych w systemie MLAT(Multilateration), która ma na celu zwiększenie dokładności estymacji położenia poruszającego się statku powietrznego poprzez kompensację błędów pomiarowych. Opisano sposób implementacji algorytmu bezśladowego filtru Kalmana dla danych pomiarowych TDOA (Time Difference of Arrival), a następnie na podstawie zarejestrowanych rzeczywistych tras...
-
Rough-neutral approach to testing the influence of visual cues on surround sound perception
PublikacjaW rozdziale przedstawiono problem wpływu obrazu na odbierany w systemie doo-kólny dźwięk. W celu określenia tego wpływu przeprowadzono testy subiektyw-ne. Do obróbki wyników testów subiektywnych użyto systemu hybrydowego zło-żonego z algorytmu genetycznego, sieci neuronowej oraz algorytmu opartego ometodę zbiorów przybliżonych. Zadaniem tego ostatniego elementu systemu byłowyznaczanie reguł opisujących wpływ postrzeganego obrazu...
-
Sterowanie temperaturą w drukarce 3D
PublikacjaArtykuł dotyczy zagadnień związanych z drukarką 3D. Opracowano dwa rodzaje modeli matematycznych, które zweryfikowano w oparciu o dane pomiarowe. Następnie zaprojektowano i symulacyjnie przetestowano dwa algorytmy sterowania temperaturą w drukarce 3D.
-
Sterowanie wielosilnikowym napędem bezpośrednim pojazdu z silnikami synchronicznymi z magnesami trwałymi
PublikacjaDla pojazdu z elektrycznym, niezależnym, bezpośrednim napędem kół, przedstawiono koncepcję struktury sprzętowej i programowej rozproszonego układu sterowania. Zaproponowano algorytmy sterowania silnikiem synchronicznym z magnesami trwałymi. Przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych pojedynczego napędu.
-
Podstawy programowania - algorytmy i struktury danych [2024/25]
Kursy Online -
Sekwencyjna estymacja zmiennych w systemach sieciowych z wykorzystaniem do systemów wodociągowych
PublikacjaEstymacja jest powszechnie stosowanym narzędziem pozyskiwania brakujących informacji o stanie w systemach sieciowych, które charakteryzują się niewielkim nasyceniem pomiarami. W systemach tych powszechnie akceptowanym modelem niepewności jest model przedziałowy. W ostatnich latach zaproponowano szereg metod rozwiązywania zagadnienia estymacji zmiennych a także zmiennych i parametrów dla systemów wodociągowych z przedziałowym opisem...
-
Optimal control of multivariable ship propulsion system.
PublikacjaCelem pracy jest analiza i synteza algorytmu oraz struktury optymalnego regulatora wielowymiarowego układu napędowego statku na podstawie teorii sterowania optymalnego. W tym celu sformułowano oryginalny nieliniowy zero-wymiarowy ciągły w czasie i oparty na chwilowej wartości zmiennej stanu (w odróżnieniu od wartości średnich modelu matematycznego całego układu napędowego statku). Ten model zweryfikowano na podstawie wyników doświadczalnych...
-
PODSTAWY ANALIZY ALGORYTMÓW 2023
Kursy Onlinenazwa: PODSTAWY ANALIZY ALGORYTMÓW kod: E:35519W0 kierunek: informatyka poziom kształcenia: I rok: 2
-
Jakub Szczepański prof. dr hab. inż. arch.
OsobyJakub Szczepański jest profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej, a od 2016 r. prodziekanem ds. nauki. Architekt, historyk architektury i konserwator zabytków. Jego badania koncentrują się na historii i architekturze Gdańska i miast Regionu Bałtyckiego, a także konserwacji dziedzictwa architektury osadzonych w problematyce współczesnych miast. Równolegle z pracą naukową na Politechnice Gdańskiej...
-
Optymalizacja procesów biologicznych w oczyszczalni ścieków typu SBR
PublikacjaObiektem zainteresowania jest biologiczna, sekwencyjna oczyszczalnia ścieków (Sequ-encing Batch Reactor – SBR). Jest to złożony system sterowania z powodu nieliniowej dyna-miki, niepewności, wielu skal czasu, wielowymiarowości i braku wystarczającej liczby pomia-rów. Warunkiem koniecznym zachodzenia większości procesów biologicznych jest dostar-czenie bakteriom oczyszczającym ścieki, odpowiedniej ilości tlenu, za pomocą instalacji...
-
Badanie i analiza dokładności estymacji położenia obiektów ruchomych w hybrydowym systemie lokalizacyjnym
PublikacjaW niniejszej rozprawie dyskusji poddano dokładność lokalizacji poruszających się osób w środowiskach wewnątrzbudynkowych. W świetle bieżących oczekiwań służb państwowych, czy też podmiotów gospodarczych znajomość położenia osób wewnątrz budynków jest niezwykle ważna, lecz jego określenie jest problematyczne np. z racji utrudnionej propagacji sygnałów radiowych. W rozprawie przedstawiono propozycję budowy hybrydowego systemu lokalizacyjnego,...
-
Approximate search strategies for weighted trees
PublikacjaW pracy podajemy 3-przybliżony algorytm dla problemu spójnego przeszukiwania drzew ważonych.
-
A polynomial algorithm for finding T-span of generalized cacti.
PublikacjaW pracy opisano wielomianowy algorytm wyznaczający optymalne T-pokolorowania dla uogólnionych kaktusów.
-
Working fluid selection for Organic Rankine Cycle applied to heat recovery systems
PublikacjaPrzedstawiono algorytm obliczeń sprawności systemu ORC na bazie dużej liczby cieczy organicznych.
-
IPMSM Control for Electric Vehicle with Separate Wheel Drives.
PublikacjaPrzedstawiono propozycję hierarchicznej struktury rozproszonej sterowania pojazdu z niezależnym elektrycznym napędem kół. Zaproponowano algorytmy sterowania silnikiem synchronicznym z magnesami trwałymi. Przedstawiono strukturę stanowiska badawczego oraz wstępne wyniki badań symulacyjnych i laboratoryjnych układu.
-
Józef Woźniak prof. dr hab. inż.
OsobyProf. dr hab. inż. Józef Woźniak prof. zw. Politechniki Gdańskiej ukończył studia na Wydziale Elektroniki Politechniki Gdańskiej w 1971 r. W 1976 r. uzyskał stopień doktora nauk technicznych, a w 1991 r. stopień doktora habilitowanego w dyscyplinie telekomunikacja i specjalności teleinformatyka. W styczniu roku 2002 otrzymał tytuł profesora nauk technicznych. W 1994 r. został mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego w Politechnice...
-
OCENA DOKŁADNOŚCI MOBILNYCH POMIARÓW SATELITARNYCH TORU W PŁASZCZYŹNIE POZIOMEJ I PIONOWEJ
PublikacjaW pracy przedstawiono kampanię mobilnych pomiarów satelitarnych, zrealizowanych na układzie linii tramwajowych w Gdańsku, której jednym z celów była ocena uzyskiwanej dokładności. Na podstawie uzyskanych wyników poddano analizie dokładność samej metody pomiarowej, zarówno w płaszczyźnie poziomej, jak też w pionowej, podejmując kwestię odchyleń osi toru od przebiegu modelowego w rejonach jednoznacznie zdefiniowanych pod względem...
-
Łukowanie rozjazdów o nietypowej konstrukcji w metrze w Sao Paulo
PublikacjaNa PKP stosowanie rozjazdów łukowych obwarowane jest wieloma zastrzeżeniami i ogranicza się do wykorzystywania rozjazdów z krzyżownicą łukową w torach głównych na szlakach i stacjach oraz kilku typów rozjazdów łukowych symetrycznych z krzyżownicą prostą stosowanych przede wszystkim w strefach podziałowych grup kierunkowychna stacjach rozrządowych. Podczas pobytu w Brazylii autor miał okazję przyjrzeć się łukowaniu rozjazdów o odmiennym...
-
System nawigacji bezkolizyjnej autonomicznego robota mobilnego SCORPION.
PublikacjaW artykule przedstawiono opracowany i wykonany system nawigacji autonomicznego robota mobilnego ERSP Scorpion umożliwiający realizację zadania unikania kolizji z przeszkodami statycznymi znajdującymi się w otoczeniu, w którym robota się porusza. Do akwizycji wiedzy o otoczeniu wykorzystano czujniki odometryczne oraz podczerwieni aktywnej. Przedstawiono również wyniki badań systemu nawigacji w różnych warunkach pracy, począwszy...
-
Designing optimal and safe control strategies for time-varying dynamical systems
PublikacjaPublikacja opisuje metodę projektowania optymalnej trajektorii punktu pracy w czasoprzestrzeni stanów przy wykorzystaniu algorytmów optymalizacji grafowej. Zakłada się deterministyczny charakter zmian dynamiki rozpatrywanego procesu. Przestrzeń robocza, będąca ograniczonym podzbiorem czasoprzestrzeni stanów, jest dzielona na zbiór segmentów, którym przypisywane są wielkości reprezentujące właściwości dynamiki własnej w obrębie...
-
Sprzętowa realizacja odbiornika sygnałów DS-CDMA w technice radia programowalnego
PublikacjaRóżnorodność standardów systemów radiokomunikacyjnych, powoduje, że niezbędne jest skonstruowanie wielosystemowego terminala ruchomego, mającego techniczne możliwości współpracy z systemami radiokomunikacyjnymi działającymi w różnych standardach. W ten sposób zrodziła się idea radia definiowanego programowego SDR (Software Defined Radio), bazująca na uniwersalnej warstwie sprzętowej, o funkcjonalności której decyduje jedynie warstwa...
-
Ocena ciągłości połączeń urządzenia piorunochronnego na podstawie pomiarów metodą udarową
PublikacjaWskutek przyłączenia wszystkich elementów uziemionych związanych z obiektem budowlanym do szyny ekwipotencjalnej powstaje rozległy i skomplikowany układ uziemień. Stosowane powszechnie systemy dociepleń często utrudniają dostęp zacisków kontrolnych urządzenia piorunochronnego obiektu. Ocena parametrów i ciągłości połączeń takiego urządzenia może być trudna do realizacji za pomocą metod klasycznych, które podczas okresowej kontroli...
-
Dobór optymalnej liczby jednostek funcjonalnych dla realizacji syntezy wysokiego poziomu układów cyfrowych
PublikacjaW pracy przedstawiono algorytm MNP (ang. minimization the number of procesing elements) wyznaczający liczbę jednostek funkcjonalnych niezbędnych do syntezy wysokiego poziomu zadania opisanego grafem przepływu danych (DFG - ang. data flow graph). Liczba jednostek funkcjonalnych wyznaczana przez prezentowany algorytm jest optymalna zarówno z punktu widzenia kosztów wykonania układu, jak i szybkości jego działania. Rozwiązanie tego...
-
Ekstrakcja oraz dopasowanie konturów melodycznych w bazach danych muzycznych.
PublikacjaW pracy przedstawiono wybrane algorytmy indeksowania i wyszukiwania danych muzycznych w multimedialnych bazach danych. Opisano różnorodne techniki wprowadzania zapytań muzycznych, podając odpowiednie dla nich metody ekstrakcji melodii. Jako mechanizm indeksowania zaproponowano kontury muzyczne.
-
Metaheurystyczne metody optymalizacji dyskretnej w problemie układania rozkładów zajęć dla szkół wyższych.
PublikacjaW pracy rozważany jest problem układania rozkładów zajęć dla szkoły wyższej. Do rozwiązania tego zagadnienia wykorzystane zostały następujące metody lokalnego i globalnego przeszukiwania przestrzeni możliwych rozwiązań: symulowane wyżarzenie, przeszukiwanie tabu oraz algorytmy genetyczne.
-
Incremental and pseudo-incremental construction of pseudo-minimal automata.
PublikacjaAutomaty pseudominimalne mają dla każdego słowa w języku automatu co najmniej jeden element własny (stan lub przejście), który nie jest współdzielony z żadnym innym słowem. Przedstawiamy przyrostowe i półprzyrostowe algorytmy tworzenia takich automatów.