Search
Filters
total: 50841
filtered: 24426
-
Catalog
- Publications 24426 available results
- Journals 699 available results
- Publishing Houses 88 available results
- People 2183 available results
- Inventions 244 available results
- Projects 555 available results
- Laboratories 39 available results
- Research Teams 107 available results
- Research Equipment 27 available results
- e-Learning Courses 7291 available results
- Events 601 available results
- Offers 1 available results
- Open Research Data 14580 available results
Chosen catalog filters
displaying 1000 best results Help
Search results for: SESJE POSIEDZEŃ: MŁODYCH GEOTECHNIKÓW I SESJE ROBOCZE
-
Zarządzanie uczelnią. Koncepcje i współczesne wyzwania
PublicationTematem książki jest analiza wybranych koncepcji zarządzania uczelnią oraz propozycje rozwiązań, które byłyby najlepsze w dynamicznym, niepewnym i nieprzewidywalnym współczesnym otoczeniu. Autor opiera się na wynikach własnych badań przeprowadzonych w polskich publicznych uczelniach technicznych oraz na wybranych statystykach dotyczących szkolnictwa wyższego. Rozważania te stanowią inspirację do zaprezentowania dwóch nowych koncepcji:...
-
Rozpoznawanie osób i zdarzeń: Charakterystyka algorytmów
PublicationRozpoznawanie osób i zdarzeń, analiza strumieni wielomadalnych, cyfrowe przetwarzanie sygnałów.
-
Konstrukcje i zastosowania współczesnych silników Stirlinga
PublicationW pracy omówione zostały przyczyny rosnącego zainteresowania komercyjnego wykorzystania silników Stirlinga. Scharakteryzowane zostały podstawowe typy silników Stirlinga ze względu na układ przestrzeni roboczej i cylindrów. W pracy przedstawione zostały przykłady współczesnych konstrukcji tych silników, dokonano również analizy aktualnych i planowanych zastosowań silników Stirlinga. Omówiono podstawowe zalety i wady wykorzystania...
-
Projekt i budowa uniwersalnego sterownika programowalnego
PublicationArtykuł opisuje projekt i realizację niskobudżetowego ale zarazem funkcjonalnego i uniwersalnego kompaktowego sterownika programowalnego PLC (ang. Programmable Logic Controller) oraz dedykowanej aplikacji narzędziowej umożliwiającej jego elastyczne oprogramowanie. Przedstawiany sterownik bazuje na jednostce centralnej w postaci 32-bitowego mikrokontrolera ARM firmy STMicroelectronics oraz wyposażony jest w standardowe peryferia...
-
I Triennale Sztuki Pomorskiej, Sopot 2013
PublicationKatalog towarzyszący wystawie, która odbyła się w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie w terminie 26.01 – 3.03. 2013 roku. Publikacja liczy 92 strony i zawiera 68 reprodukcje prac i noty biograficzne i teksty krytyczne w języku polskim i angielskim. ISBN 978-83-61270-55-3.
-
Pomiary satelitarne torów tramwajowych - cz. I
PublicationStosowanie metod pomiarowych geodezji tradycyjnej do określania przebiegu trasy kolejowej lub tramwajowej wymaga jej podziału na mniejsze części, które są rozpatrywane oddzielnie. Staje się to źródłem dodatkowych błędów, a całościowa ocena dokładności wykonania danego układu geometrycznego jest bardzo utrudniona. Alternatywą dla tego rozwiązania może być wykorzystanie precyzyjnych pomiarów satelitarnych opartych o systemy GPS i...
-
Problemy doboru i instalowania wyłączników różnicowoprądowych
PublicationPrzedstawiono klasyfikację wyłączników różnicowoprądowych oraz zasady ich doboru i instalowania w instalacjach elektrycznych. Omówiono czynniki wpływające na prawidłowe działanie wyłączników i zwrócono uwagę na błędy popełniane przy ich stosowaniu. Wymieniono obwody, w których instalowanie wyłączników różnicowoprądowych jest obowiązkowe, a w których niezalecane. Zwrócono uwagę na ich dobezpieczanie oraz koordynację z ogranicznikami...
-
Ochrona i konserwacja architektury modernistycznej Gdyni
PublicationW tekście omówiono praktyczne działania związane z zachowaniem historycznej architektury modernistycznej w Gdyni w ciągu ostatnich 10 lat.
-
Nauczanie chemii analitycznej w Polsce (I)
PublicationW publikacji, opracowanej na podstawie ankiet, przedstawiono rolę i zadania Chemii Analitycznej oraz zakres materiału, który powinien być wykładany na uniwersytetach, politechnikach i uniwersytetach medycznych. Przedstawiono również jak te założenia są realizowane na poszczególnych uniwersytetach, a także jakie kierunki dyplomowania, ściśle związane z Chemią Analityczną,są w nich prowadzone. Zestawiono także kursy, letnie szkoły...
-
TECHNOLOGIA RADIA PROGRAMOWALNEGO – SPRZĘT I OPROGRAMOWANIE
PublicationTechnologia radia programowalnego (ang. Software Defined Radio) jest nowoczesnym rozwiązaniem umożliwiającym realizację urządzeń pracujących w różnego rodzaju systemach łączności radiowej. W pracy zaprezentowano zagadnienia dotyczące koncepcji realizacji radia programowalnego. Zaprezentowano budowę dwóch przykładowych platform sprzętowych do realizacji radia programowalnego. Przedstawiono również architekturę oprogramowania stosowaną...
-
Living lab i koncept inteligentnej przestrzeni
Publication.,
-
Wiadukty łukowe Gdańska - analizy i badania
PublicationNowe powstałe obiekty mostowe muszą spełniać nie tylko wymagania konstrukcyjne, ale również harmonijnie wpisywać się w krajobraz urbanistyczny miasta. Nowe inwestycje, zrealizowane i realizowane w ostatnich latach na terenie miasta Gdańska przyczyniły się do powstania wielu nowych, spektakularnych obiektów inżynierskich tak jak most extradosed przez Martwą Wisłę, czy tunel pod Martwą Wisłą. Pośród nich nie mniej reprezentacyjną...
-
Analiza i badania systemu antyspoofingowego GPS
PublicationArtykuł dotyczy problemu spoofingu w systemie GPS, polegającego na niepowołanej transmisji sygnałów imitujących sygnały odbierane z satelitów GPS. Takie działanie prowadzi do wyznaczenia przez odbiornik nawigacyjny nieprawidłowego położenia, prędkości i czasu. Zostały opisane metody przeciwdziałania spoofingowi, w szczególności poprzez przestrzenne przetwarzanie sygnałów. Przedstawiono wyniki badań symulacyjnych efektywności tych...
-
Badania i rozwój technologii ogniw fotowoltaicznych
PublicationW tym roku mija już 60 lat od publikacji Chapina, Fullera i Pearsona dotyczącej krzemowych złącz typu p-n, które mają zdolność do konwersji energii słonecznej na energię elektryczną , ale tak naprawdę przez ostatnie 10-15 lat obserwujemy szczególnie intensywny rozwój w obszarze badań i nowych technologii fotowoltaicznych. Jest on możliwy dzięki przełomowym osiągnięciom w dziedzinie chemii, inżynierii materiałowej, nanotechnologii...
-
Cichy sonar - stan aktualny i perspektywy
PublicationW zastosowaniach militarnych często istnieje potrzeba prowadzenia obserwacji w sposób skryty za pomocą urządzeń emitujących sygnały trudne do przechwycenia przez przeciwnika. Rozwiązania stosowane w cichych radarach stanowiły punkt wyjścia do opracowania cichego sonaru. Prace nad projektem rozpoczęto na Politechnice Gdańskiej w roku 2010 w ramach Grantu NCBiR i są one dalej kontynuowane. W celu zachowania w cichym sonarze warunków...
-
Marketing i inżynieria w projektach rynkowych
PublicationOmówiono rolę marketingu w projektach rynkowych i jego związki z inżynierią w procesie tworzenia wartości dla klientów. Scharakteryzowano istotę biznesu, wykazując rosnące skomplikowanie oraz współzależność działań na współczesnym rynku. Omówiono pojęcie marketingu oraz funkcje inżynierii w procesie oferowania wartości klientom. Wskazano podstawowe obszary, w których występują powiązania inżynierii z rynkiem i marketingiem. Określono...
-
Inwestycje i metody badania ich efektywności
PublicationW czasach dynamicznego postępu technologicznego i ekonomicznego pojęcie "inwestycji" w obszarze funkcjonowania każdego z przedsiębiorstw nabrało szczególnego znaczenia. Aby firma mogła przetrwać i rozwijać się na rynku, poza sprawnością bieżącego działania powinna realizować czynności określone przedsięwzięciami inwestycyjnymi, które wykazywać powinny wysoką efektywnością. To właśnie one mogą prowadzić do zmian z nadwyżek w papiery...
-
Jedno- i dwuwarstwowe organiczne ogniwa fotowoltaiczne
PublicationOmówiona została zasada działania organicznych ogniw fotowoltaicznych na przykładzie ogniw jedno- i dwuwarstwowych. Przedstawione zostały procesy prowadzące do fotogeneracji swobodnych nośników ładunku w układach organicznych, ze szczególnym uwzględnieniem procesu dyfuzji oraz dysocjacji ekscytonu na złączu dwóch materiałów. Przytoczone zostały podstawowe wyrażenia na wartość napięcia fotowoltaicznego dla układów jedno- i dwuwarstwowych...
-
Dwukołowy pojazd balansujący – budowa i sterowanie
PublicationPojazdy elektryczne cieszą się coraz większym zainteresowaniem, jako nowa forma transportu. W artykule opisano kontynuację prac nad dwukołowym pojazdem balansującym, jako alternatywę dla rowerów elektrycznych. Jego cechy charakterystyczne to umiejscowienie napędów oraz sposób poruszania. Okazuje się, że jest to również złożony obiekt sterowania, dla którego zaprojektowano dwa układy regulacji: klasyczny z regulatorem PID i hierarchiczny...
-
Sprawiedliwe i półsprawiedliwe pokolorowania grafów kubicznych
PublicationW pracy rozpatrywane są sprawiedliwe i półsprawiedliwe pokolorowania grafów kubicznych. Pokazano, że w odróżnieniu od tego pierwszego, który jest łatwy, problem istnienia pokolorowań półsprawiedliwych jest NP-zupełny w szerokim zakresie parametrów grafów.
-
Ratownictwo i pomoc ofiarom wypadków drogowych
PublicationDiagnoza i uwarunkowania rozwoju systemu ratownictwa na drogach.Pomoc ofiarom wypadków. Koncepcja systemu pomocy ofiarom wypadków drogowych i ich rodzinom.
-
Stare i nowe, czyli - śladami przeszłości
PublicationUkazano wpływ czasu na krajobraz miejski w Krynicy.
-
Inteligentne systemy transportu - rozwój i struktura.
PublicationOgólna charakterystyka systemów transportu (ITS). Programy rozwoju systemów ITS w Europie. Architektura i struktura systemów ITS.
-
Badania laboratoryjne geotekstyliów i wyrobów pokrewnych.
PublicationGeosyntetyki wymagają prowadzenia szczegółowych badań laboratoryjnych w celu określenia ich właściwości. Procedura badań musi być ściśle związana z późniejszym przeznaczeniem i musi uwzględniać warunki w jakich materiały te będą pracować, zarówno podczas eksploatacji w projektowanym okresie użytkowania oraz w trakcie wykonywania konstrukcji z zastosowaniem geosyntetyków.Przedstawione procedury przeprowadzania poszczególnych badań...
-
Skrzynki i komory drenażowe. Cz. II
PublicationObliczenia urządzeń do infiltracji wód opadowych do gruntu na przykładzie komór. Ogólne podstawy obliczeń. Zagadnienia retencji wody w systemie. Analiza porównawcza. Standardy projektowe wg EN 752 i ATV A118 (1999).
-
Zarysowanie i niszczenie niskich wsporników belek
PublicationW artykule przedstawiono wyniki i wnioski z przeprowadzonych przez autorów badań eksperymentalnych wsporników belek o stosunku wysokości wspornika do wysokości belki równym 0,3 (wsporniki ''niskie''). Elementy zostały wykonane w skali naturalnej. Wsporniki były obciążone reakcją pionową lub ukośną za pomocą specjalnie w tym celu wykonanym stanowisku badawczym. Pozostałe parametry zmienne to: wielkość oraz typ zbrojenia wsporników,...
-
Metody i modele wyceny kapitału intelektualnego
PublicationArtykuł zawiera opis 4 metod wyceny kapitału intelektualnego. Obliczono wartość kapitału intelektualnego za pomocą dwóch wybranych metod dla 19 spółek notowanych na GPW w Warszawie.
-
Komunikatory sieciowe - nowe standardy i zastosowania
PublicationW rozdziale opisano nowe standardy i rozwiązania wykorzystywane do tworzenia komunikatorów sieciowych. Przedstawiono i dokonano porównania dwóch najbardziej "obiecujących" technologii: XMPP i SIMPLE. Oceniono krytycznie możliwości współpracy klasycznych komunikatorów (ICQ, Yahoo Messenger, MSN Messenger, AOL/AIM, Gadu-Gadu, Tlen) między sobą i z nowymi rozwią-zaniami. Przedstawiono autorską aplikację, umożliwiającą wymianę wiadomości...
-
Analiza i badania systemu antyspoofingowego GPS
PublicationW rozprawie doktorskiej podjęto problem badawczy, jakim jest przeciwdziałanie spoofingowi w systemie nawigacji satelitarnej GPS. Spoofing oznacza rodzaj ataku elektronicznego, w którym urządzenie, zwane spooferem, przesyła do odbiornika sygnały imitujące te, które są odbierane z satelitów GPS. Odbiór sygnałów imitujących powoduje wyznaczenie nieprawidłowych informacji dotyczących czasu, położenia lub prędkości. Rozprawa obejmuje...
-
Pola i fale elektromagnetyczne w zadaniach
PublicationNiniejsza książka jest owocem wieloletnich doświadczeń grupy nauczycieli akademickich, Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej, kształcących studentów w zakresie techniki mikrofalowej i antenowej oraz telekomunikacji światłowodowej i bezprzewodowej. Praca ta stanowi rozszerzenie i kontynuację podręcznika Podstawy elektromagnetyzmu w zadaniach. Zachowana jest również konwencja prezentacji treści...
-
Ekonomiczne i środowiskowe aspekty skoncentrowanej fotowoltaiki
PublicationW artykule przeanalizowano możliwość wykorzystania promieniowania słonecznego do wytwarzania energii elektrycznej, ze szczególnym uwzględnieniem roli skoncentrowanego promieniowania słonecznego. Skoncentrowana fotowoltaika (CPV), przy użyciu wielowarstwowych ogniw fotowoltaicznych, pozwala na obniżenie kosztów instalacji oraz kosztów wytwarzania energii elektrycznej. Rozwój nowych technologii wytwarzania energii elektrycznej z...
-
Architektura latarni morskich wczoraj i dziś
PublicationLatarnie morskie jako znaki nawigacyjne są niezwykle interesującymi obiektami architektonicznymi. Smukłe formy wynikające z ich funkcji oraz specyficzna lokalizacja sprawiają, że są one charakterystycznymi punktami w krajobrazie nadmorskim. Identyfikują go wizualnie i stają się magnesem przyciągającym turystów. Latarnie morskie, jak wszystkie obiekty korzystające z rozwoju budownictwa i techniki zmieniały swoją formę, nie zmieniając...
-
Prognozowanie upadłości przedsiębiorstw - fakty i mity
PublicationW rozdziale ukazano mity oraz fakty, jakie związane są z wykorzystywaniem modeli prognozowania zagrożenia przedsiębiorstw upadłością. Ponadto na tej podstawie zaprezentowano ich zalety, wady oraz ograniczenia im towarzyszące. Dywagacje na ten temat zostały poprzedzone rysem historycznym, który pełni rolę wprowadzenia do dyskusji. Natomiast końcowe wnioski dotyczą przyszłości i pożądanych kierunków zmian w tym obszarze badawczym.
-
Eksploatacja Przepustów - Aspekty Techniczne I Prawne
PublicationPrzepusty są powszechnie stosowanym elementem infrastruktury komunikacyjnej. Otwarte systemy odprowadzania wód deszczowych wymagają korzystania z przepustów przede wszystkim pod drogami i liniami kolejowymi. W pracy przedstawiono warunki stosowania przepustów które zawarto w obowiązujących przepisach prawnych oraz Polskich Normach. Wskazano również na podstawowe problemy związane z utrzymaniem przepustowości hydraulicznej takich...
-
Diagnostyka Procesów i Systemów DPS`2015
PublicationKonferencję DPS’2015 zorganizowała Katedra Systemów Decyzyjnych i Robotyki na Wydziale Elektroniki Politechniki Gdańskiej wraz z gdańskim oddziałem Towarzystwa Konsultantów Polskich. Współorganizatorami były: Politechnika Warszawska i Uniwersytet Zielonogórski. Patronat nad konferencją objęły najważniejsze obszarowo krajowe instytucje naukowe: Polska Akademia Nauk, Komitet Automatyki i Robotyki, oraz Polskie Stowarzyszenie Pomiarów...
-
Trendy rozwojowe techniki i technologii radiolokalizowania
PublicationW artykule zamieszczono zestawienie podstawowych technik lokalizowania obiektów w sieciach radiowych wraz z przykładami praktycznych realizacji systemów radiolokalizacyjnych zrealizowanych w laboratoriach Politechniki Gdańskiej. Artykuł zawiera także wskazanie kierunków rozwoju takich systemów w przyszłości.
-
Modelowanie i analiza hydrodynamicznych łożysk foliowych
Publicationstreszczenie: w artykule omówiono zagadnienia związane z modelowaniem i analizą symulacyjną łożysk foliowych. badane łożyska zostały zaprojektowane do pracy w mikroturbinach energetycznych będących kluczowym elementem mikrosiłowni kogeneracyjnych orc. w kolejnych częściach pracy omówiono warunki pracy łożysk foliowych, opracowanie modelu numerycznego oraz analizę łożysk w zakresie obciążeń statycznych i dynamicznych. przedstawiono...
-
Propagacja i synchronizacja obliczeń między węzłami
PublicationPrzedstawiono opis funkcjonalności niezależnych węzłów systemu Comcute zajmujących się przyjmowaniem zadań obliczeniowych, partycjonowaniem i rozsyłaniem zadań oraz synchronizacją wyników. Dzięki samoorganizacji grup węzłów zapewniono nie tylko wysoką wydajność obliczeń, ale również odporność na ataki ukierunkowane na poszczególne węzły, tak że system zachowuje zdolność obliczeniową nawet wówczas, gdy sprawny pozostanie tylko jeden...
-
Modelowanie i analiza hydrodynamicznych łożysk foliowych
Publicationstreszczenie: w artykule omówiono zagadnienia związane z modelowaniem i analizą symulacyjną łożysk foliowych. badane łożyska zostały zaprojektowane do pracy w mikroturbinach energetycznych będących kluczowym elementem mikrosiłowni kogeneracyjnych orc. w kolejnych częściach pracy omówiono warunki pracy łożysk foliowych, opracowanie modelu numerycznego oraz analizę łożysk w zakresie obciążeń statycznych i dynamicznych. przedstawiono...
-
Procedury odwzorowania i łączenia ontologii dziedzinowych
PublicationW trakcie prac nad rozprawą opracowano oryginalną metodę integracji ontologii na podstawie analizy leksykalnej jej elementów. Zaproponowany algorytm został zaimplementowany w postaci biblioteki w języku Java oraz włączony do systemu OCS. Opracowano również procedury i narzędzia pomocnicze wspierające proces integracji wiedzy, w tym autorską bibliotekę wizualizacji ontologii SOVA.Zaprojektowano i zaimplementowano ontologię bezpieczeństwa...
-
Metody i zastosowania modelowania tkanki ludzkiej
PublicationArtykuł opisuje możliwości, jakie daje medycynie modelowanie tkanki ludzkiej z wykorzystaniem rzeczywistości wirtualnej i rozszerzonej. Przedstawia on ponadto trzy propozycje zastosowania w praktyce lekarskiej modelowania gruczołu piersiowego. Propozycje te są wynikiem uzgodnień zespołu medyczno-informatycznego (autorów artykułu) i zostały zaplanowane jako realizowane oraz wdrażane w czasie następującym po publikacji artykułu....
-
Otrzymywanie i właściwości jonowoprzewodzących materiałów poliuretanowych
PublicationW pracy opisano warunki wytwarzania poliuretanowych materiałów jonowoprzewodzacych domieszkowanych solą LiClO4 oraz zawierających montmorylonit. Otrzymane materiały poddano badaniom spektroskopii FT-IR, mechanicznym oraz termomechanicznym. Przewodnictwo jonowe wyznaczono za pomocą spektroskopii impedancyjnej.
-
Analityka hormonów płciowych - problemy i wyzwania
PublicationW pracy przedstawiono informacje o przebiegu poszczególnych etapów procedur analitycznych oznaczania związków endokrynnych z grupy hormonów płciowych w próbkach środowiskowych wraz z opisem trudności, które mogą się pojawić przy optymalizacji warunków oznaczania.
-
System Monitorowania i Nadzoru Ruchu Kolejowego
PublicationW pracy omówiono koncepcję oraz podstawowe założenia funkcjonalne Systemu Monitorowania i Nadzoru Ruchu Kolejowego pod nazwą InnoRAIL, który pozwoli na zniwelowanie bariery technologicznej w dostępie pasażerów do informacji o aktualnych położeniach i opóźnieniach pociągów. Kluczowym zadaniem systemu będzie dystrybucja informacji pochodzących z systemów SEPE oraz SITKol do podróżnych i załóg pociągów, za pośrednictwem różnych kanałów...
-
Priorytety i procedury zwalczania systemów IED
PublicationW referacie przedstawiono założenia doktryny AJP-3.15, dotyczącej priorytetów i procedur zwalczania systemów IED. Scharakteryzowano zagrożenia związane z IED oraz szczegółowo omówiono sposoby ich likwidacji i minimalizacji skutków ich użycia. Na tym tle w skrócie zaprezentowano propozycję nowego, opracowanego na Politechnice Gdańskiej, systemu ochrony obiektów mobilnych przed tego typu atakami.
-
Obróbka sekwencyjna drewna toczeniem i nagniataniem
PublicationPrzedstawiono wyniki badań eksperymentalnych obróbki sekwencyjnej drewna jaworowego poprzez toczenie i następujące po nim nagniatanie. Wałki z drewna jaworowego w pierwszym etapie były toczone za pomocą noża, specjalnej konstrukcji, z obrotową krawędzią skrawającą, a następnie były nagniatane na tokarce z zastosowaniem nagniataka ślizgowego i rolkowego. Eksperymenty wykonano na różnych poziomach wartości posuwu i siły docisku w...
-
Zagroda. Zagadnienia planowania i projektowania ruralistycznego.
PublicationOpracowanie skierowane jest do studentów architektury i urbanistyki. Przedstawia zasady budowania i funkcjonowania zagrody dawniej i dziś, jej genezę i strukturę. Opisuje rolę zagrody w kształtowaniu wiejskiego krajobrazu oraz szanse jej współczesnego udziału w kreowaniu wizerunku wsi. Czytelnicy otrzymują przewodnik, który ułatwi im samodzielne rozpoznawanie w krajobrazie kulturowym wsi relacji przestrzennych współtworzonych przez...
-
Multimedialny system wspomagania wykładowcy i prelegenta
PublicationW referacie przedstawiono multimedialny system wspomagania wykładowcy i prelegenta, zainstalowany w wybranych salach audytoryjnych w nowym gmachu Wydziału Elektroniki Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej. System ten tworzą: wektorowe czujniki akustyczne, kamery stacjonarne oraz kamery obrotowe z możliwością regulacji ogniskowej. Opracowywany system akustyczno wizyjny stanowi część infrastruktury technicznej budowanej...
-
Inwestor i projektant w kształtowaniu przestrzeni
PublicationProblemy racjonalnego zagospodarowania przestrzeni. Plany, braki w zakresie planowania przestrzennego. Konsekwencje wieloletniej prowizorki. Wnioski wynikające z konferencji Izby Projektowania Budowlanego.
-
Aplikacje informatyczne dla fotogrametrii i teledetekcji
PublicationMonografia podsumowuje prace aplikacyjne nad programami dedykowanymi dla kształcenia geodetów i kartografów na poziomie studiów wyższych. Autorzy prezentują możliwości włączenia w tok dydaktyczny programu do obliczeń fotogrametrycznych na zdjęciach metrycznych oraz analiz matematycznych na zdjęciach wykorzystywanych w pracach teledetekcyjnych. Czytelnik otrzymuje zasadnicze informacje o możliwościach oprogramowania a dla użytkowników...