Filters
total: 20995
filtered: 697
-
Catalog
- Publications 697 available results
- Journals 10 available results
- People 28 available results
- Inventions 9 available results
- Projects 14 available results
- Laboratories 5 available results
- Research Equipment 2 available results
- e-Learning Courses 37 available results
- Events 7 available results
- Open Research Data 20186 available results
Chosen catalog filters
Search results for: SKANER LASEROWY
-
AN INTELLIGENT SYSTEM TO SUPPORT THE DESIGN PROCESS OF HYBRID PHOTOVOLTAIC INSTALLATIONS
PublicationThe paper presents the final version of intelligent system to support the design process of hybrid photovoltaic systems supported by fuel cells and / or thermoelectric generators developed and constructed at the Institute of Electron Technology, as well as to conduct experiments and research. A block diagram of the system and the selection of its components is described and discussed. The paper considers the availability of the...
-
Uwarunkowania diagnostyczne sterowania procesem eksploatacji okrętowych silników głównych
PublicationZe względu na losowość czynników wymuszających podczas użytkowania urządzeń okrętowych w praktyce eksploatacyjnej okrętowych układów energetycznych wdrażanych jest coraz więcej elementów strategii eksploatacji wg stanu technicznego (ang. Condition Based Maintenance). W referacie przedstawiono wybrane problemy dotyczące diagnostyki jako niezbędnego ogniwa w ciągu czynności związanych z podejmowaniem racjonalnych, podyktowanych...
-
Modulation of the FeII spin crossover effect in the pentadecanuclear {Fe9[M(CN)8]6} (M = Re, W) clusters by facial coordination of tridentate polyamine ligands
Publication -
Performance evaluation of parallel background subtraction on GPU platforms
PublicationImplementation of the background subtraction algorithm on parallel GPUs is presented. The algorithm processes video streams and extracts foreground pixels. The work focuses on optimizing parallel algorithm implementation by taking into account specific features of the GPU architecture, such as memory access, data transfers and work group organization. The algorithm is implemented in both OpenCL and CUDA. Various optimizations of...
-
Dielectric and electro-optic studies of a bimesogenic liquid crystal composed of bent-core and calamitic units
Publication -
Kształtowanie wartości wskaźników wspomagania finan-sowego przez ponadprzeciętnie rentowne MSP w okresie dobrej i złej koniunktury gospodarczej
PublicationW artykule porównano kształtowanie wartości wskaźników z obszaru wspomagania finansowego przez ponadprzeciętnie rentowne MSP w okresie dobrej i złej koniunktury gospodarczej. Celem przeprowadzonych badań było ponadto zaproponowanie przedziałów wartości rekomendowanych dla wskaźników z obszaru wspomagania finansowego, z osobna dla okresu dobrej jak i złej koniunktury gospodarczej. W trakcie przepro-wadzonych badań uwzględniono...
-
Structure and paramagnetism in weakly correlated Y8Co5
PublicationWe report the basic physical properties of monoclinic Y8Co5 determined by means of magnetic susceptibility, electrical resistivity, and specific heat measurements. The crystal structure of Y8Co5 is monoclinic (P21/c) with lattice parameters a = 7.0582(6) Å, b = 7.2894(6) Å, c = 24.2234(19) Å, and β = 102.112(6)° as refined by using synchrotron powder x-ray diffraction data. The compound shows temperature independent paramagnetism...
-
Corrosion degradation of spacers – examination of changes in bone cement coating.
PublicationSpacer is a special implant used at the time of infection after endoprosthetic surgery. It consists of a metal core and bone cement coating with an antibiotic. In the human body spacers are exposed to degradation processes. This paper looks at the effect of corrosion on spacers. Electrochemical corrosion tests were performer on titanium pins with bone cement coating in two solutions: Ringer’s solution and artificial...
-
Strategia analizy niecelowanej w metabolomice i lipidomice. Cz. 1. Aspekty praktyczne
PublicationStrategia analizy niecelowanej jest powszechnie wykorzystywana do analizy różnego rodzaju próbek biologicznych, takich jak tkanki czy płyny ustrojowe, w celu otrzymania „odcisku palca” oraz określenia różnic w składzie jakościowym oraz ilościowym pomiędzy badanymi próbkami. Wskazanie różnic w zawartości różnych biocząsteczek (peptydy, metabolity, lipidy) pozwala na uzyskanie informacji na temat powiązania składu biochemicznego...
-
DST-Based Detection of Non-cooperative Forwarding Behavior of MANET and WSN Nodes
Publication. Selfish node behavior can diminish the reliability of a mobile ad hoc network (MANET) or a wireless sensor network (WSN). Efficient detection of such behavior is therefore essential. One approach is to construct a reputation scheme, which has network nodes determine and share reputation values associated with each node; these values can next be used as input to a routing algorithm to avoid end-to-end routes containing ill-reputed...
-
Cytocompatibility of stabilized black phosphorus nanosheets tailored by directly conjugated polymeric micelles for human breast cancer therapy
PublicationThe novel procedure of few-layer black phosphorus (FLBP) stabilization and functionalisation was here proposed. The cationic polymer PLL and non-ionic PEG have been involved into encapsulation of FLBP to allow sufficient time for further nanofabrication process and overcome environmental degradation. Two different spacer chemistry was designed to bind polymers to tumor-homing peptides. The efficiency of functionalisation was examined...
-
Bezzałogowe środki latające (BSL) w układzie czterowirnikowego helikoptera
PublicationRozwój układów sterowania, kamer pracujących w świetle widzialnym oraz w podczerwieni doprowadził do wzrostu znaczenia bezpilotowych środków latających. Bezpilotowe środki latające wykorzystywane są do realizacji celów zarówno wojskowych, jak i cywilnych. Podstawowymi zaletami bezpilotowych środków latających są: małe wymiary, duża mobilność, niskie koszty wytworzenia i eksploatacji. Użytkowanie bezpilotowych środków latających...
-
Nonlinear Model of Synchronous Generator for Autonomous Electrical Power Systems Analysis
PublicationThis paper presents the nonlinear lookup table model for synchronous generator (SG) analysis. The saturation effects of the SG magnetic circuit have been considered. The saturated characteristic of the SG magnetic circuit are based on the open circuit saturation curve for magnetizing inductances. The model has been implemented into the Synopsys/Saber software using the MAST modelling language. To implement the no-load voltage characteristic...
-
COLREGS compliance in Evolutionary Sets of Cooperating Ship Trajectories
PublicationIn general, Evolutionary Sets of Cooperating Ship Trajectories combine some of the assumptions of game theory with evolutionary programming and aim to find optimal set of cooperating trajectoriesof all ships involved in an encounter situation. In a two-ship encounter situation the method enables the operator of an on-board collision-avoidance system to predict the most probable behaviour of atarget and to plan the own manoeuvres...
-
Proekologiczny model struktury miasta
PublicationWspółczesne aglomeracje miejskie w ich gwałtownym wzroście rozsadzają wszelkie dotychczas znane człowiekowi skale. Wzrasta też stopień komplikacji systemów osadniczych. Nasza cywilizacja stałą się cywilizacją miejską i to w sposobie zarządzania systemami miejskimi należy upatrywać możliwości większego zrównoważenia przyszłego rozwoju. Artykuł przedstawia koncepcję modelu struktury miasta, pozwalającą na zoptymalizowanie jego funkcjonowania...
-
Nonlinear model of a synchronous generator for analysis of more electric aircraft power systems
PublicationA nonlinear model for studying a variable-speed synchronous generator (SG) in more electric aircraft (MEA) power system has been developed. The saturation effects of the SG magnetic circuit have been considered. The model has been implemented in the Synopys/Saber simulation environment. The modelling language MAST has been used to elaborate the SG model. The model exhibit a network with the same number of external terminals/ports...
-
On the Matano Plane Position in Multicomponent Diffusion Couples
PublicationEven though several methods of diffusion analysis avoid a necessity for the Matano plane determination, the Matano plane locations are of interest in the multicomponent couples and when tracer experiments are performed. The positions of the Matano plane calculated from the concentration profiles should be exactly the same. However, due to experimental errors, the results can differ significantly. In the paper we consider Matano...
-
On the Matano Plane Position in Multicomponent Diffusion Couples
PublicationEven though several methods of diffusion analysis avoid a necessity for the Matano plane determination, the Matano plane locations are of interest in the multicomponent couples and when tracer experiments are performed. The positions of the Matano plane calculated from the concentration profiles should be exactly the same. However, due to experimental errors, the results can differ significantly. In the paper we consider Matano...
-
Iterative Algorithms for Multilayer Optimizing Control
PublicationMonografia przedstawia struktury, koncepcje i algorytmy dla wielowarstwowego sterowania optymalizującego procesami przemysłowymi będące w przeważającym stopniu wynikiem badań prowadzonych przez jej autorów. Metodologie i algorytmy sterowania są starannie ilustrowane wynikami symulacji dla wybranych przykładowych systemów. Oprócz tego przedstawione są zastosowania do realnych obiektów przemysłowych: kolumny destylacyjnej etyliny,...
-
Uwierzytelnienie i autoryzacja w systemie STRADAR
PublicationPrzedstawiono rozwiązanie serwera uwierzytelnienia i autoryzacji (AA) w rozproszonym systemie STRADAR, udostępniającym funkcjonalności dla prowadzenia działań operacyjnych Morskiego Oddziału Straży Granicznej. System umożliwia prezentację na stanowisku wizualizacji zdarzeń (SWZ) bieżącej i archiwalnej sytuacji na mapie (AIS, radary), obrazu z kamer, zdjęć, notatek, rozmów telefonicznych oraz plików i wiadomości tekstowych (SMS)...
-
MULTIMODALNE POMIARY DRGAŃ STRUNY
PublicationW artykule zostały przedstawione badania drgań struny zrealizowane przy użyciu szybkich kamer wizyjnych, mikrofonu oraz akcelerometru. Obiektem badań były instrumenty muzyczne. Opisano zjawiska zachodzące w instrumencie podczas tworzenia się i wydobywania z niego dźwięku. Celem pracy było zbadanie różnic w wynikach otrzymanych poprzez pomiary wykonane z użyciem zróżnicowanych reprezentacji obrazowych i sygnałowych. Zaproponowano...
-
Proteins Structure Models in the Evaluation of Novel Variant (C.472_477del) in the MOCS2 Gene
Publication -
Epigenetyczne i transkryptomiczne podstawy potencjału regeneracyjnego ssaków. Badania na modelach skóry płodowej i dorosłej myszy MRL/MpJ
PublicationRegeneracja jest to zdolność do odbudowy uszkodzonych lub utraconych tkanek, kończyn oraz narządów. Efektywne procesy regeneracji obserwowane są u prymitywnych kręgowców, u których mogą przejawiać się w tak spektakularnych zjawiskach jak odtworzenie całych kończyn po ich amputacji. U wyższych kręgowców zdolności regeneracyjne są znacznie bardziej ograniczone. Rozwój metod umożliwiających badanie globalnych profili ekspresji i metylacji...
-
A strategy for GPS data processing in a precise local network during high solar activity
PublicationThis paper presents the analyses connected with reduction of errors from ionospheric refraction using GPS data from local satellite networks. This is particularly essential during rising solar activity. The Bernese GPS Software v. 4.2 was used, as an analytical tool. The test data included measurements from a geodynamic network SUDETES situated in the Sudety Mountains across the border between the Czech Republic and Poland. A local...
-
Evaluation of Body Surface Area Formulae Based on 3D Body Scans
PublicationHuman body surface area (BSA) is an established parameter for the calculation of chemotherapy drugs dosage, treatment of chronic hepatitis B, treatment of burns or for establishing a dosing regimen for antimicrobials. Although being a critical parameter, usage of modern 3D scanners, which would measure the exact BSA value, is often impossible in time-sensitive operations or for patients unable to withstand the scanning process....
-
Zastosowanie przetwarzania rozmytego w animacji komputerowej
PublicationReferat przedstawia projekt systemu ekspertowego do tworzenia animacji komputerowych. Założono, iż wykorzystanie reguł animacji tradycyjnej i przetwarzania rozmytego może przyspieszyć proces tworzenia animacji komputerowych i pozwoli uzyskiwać animacje o wysokiej jakości wizualnej, nie ustępujące anima-cjom przygotowanym w całości przez animatora. Wejściem do systemu jest prosta animacja oraz opis ruchu pożądanego przez użytkownika....
-
Ocena potencjalnego wpływu hodowli ryb łososiowatych na jakość wód powierzchniowych
PublicationW ciągu ostatnich lat, w Polsce obserwuje korzystną tendencję poprawy jakości wód powierzchniowych, wynikającą przede wszystkim z likwidacji źródeł zanieczyszczeń i coraz bardziej powszechnego zrozumienia konieczności przestrzegania prawa ochrony środowiska naturalnego. Jednak poza głównym nurtem zainteresowania znajduje się gwałtownie rozwijająca się gałąź produkcji rolnej, jaką jest hodowla rybna. Może być ona znaczącym źródłem...
-
TRADYCYJNE METODY WZMACNIANIA FUNDAMENTÓW OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH
PublicationW pracy przedstawiono tradycyjne metody wzmacniania fundamentów obiektów zabytkowych. Dokonano podziału metod zabezpieczania fundamentu na: wzmocnienie samego fundamentu, wzmocnienie podłoża gruntowego oraz przeniesienie obciążenia na niżej zalegające warstwy gruntu. W każdej z grup wyszczególniono oraz opisano stosowane metody poprawiające stan techniczny oraz pracę fundamentów. Wśród sposobów wzmacniających sam fundament znalazły...
-
Transformation of the countryside into an open-air museum as a way to rescure its spatial layout and to improve the quality of live = Przekształcenie wsi w muzeum na wolnym powietrzu jako sposób ratowania jej układu przestrzennego i poprawy jakości życia mieszkańców
PublicationSince the first open-air museums until today, the exposition subject-matter has been specialized (ethnographic, archeological, industrial and technical skansens). But idea of the existence of such objects remains unchanged. Still, the goal is to show the collection of wooden buildings in the environment as close to their origin as possible or in the home environment. These distinguish the skansens and make them different then municipal...
-
Paremetrization of sounds for recognizing hazarodus events
PublicationNowoczesne systemy monitoringu działają na zasadzie automatycznego wykrywania niebezpiecznych zdarzeń na podstawie analizy obrazu z kamer i dźwięku z mikrofonów. W niniejszej publikacji skupiono się na pierwszym etapie rozpoznawania zdarzeń dźwiękowych, jakim jest parametryzacja dźwięku. Podstawą do skutecznego działania systemu jest znalezienie parametrów, których zmienność najlepiej odzwierciedla cechy charakterystyczne dźwięku...
-
Dissolved oxygen control for activated sludge processes
PublicationRegulatory do nadążania za trajektorią referencyjną stężenia tlenu w komorze reaktora biologicznego są proponowane i badane. W artykule badany jest nieliniowy regulator predykcyjny oraz regulator adaptacyjny z modelem referencyjnym. Uwzględniono zarówno usuwanie ze ścieków pożywki oraz fosforu za pomocą technologii osadu czynnego. Podejście do projektowania regulatora wykorzystuje strukturę dynamiki rozpuszczonego tlenu i jej dwie...
-
PLANOWANIE BEZPIECZNYCH I „ZIELONYCH” SYSTEMÓW KOMUNIKACYJNYCH
PublicationIn order to achieve balanced forms of urban infrastructure, which ensure comfort, safety and spatial order, when designing new solutions it is necessary to adopt a multi-facet approach which will combine everything that the local residents need but will respond harmoniously to the existing cultural landscape. It is therefore necessary to work out complex undertakings for the sake of planning and developing urban space. Coherent...
-
Human Tracking in Multi-camera Visual Surveillance System
PublicationArtykuł prezentuje krótkie podsumowanie wykorzystywanych technologii z dziedziny śledzenia osób z wykorzystaniem inteligentnych systemów bezpieczeństwa. Opisane w niniejszym opracowaniu systemy rozpoznawania twarzy, w połączeniu ze śledzeniem osób, nie mają na celu rozpoznawania tożsamości osób. Nie powstaje żadna baza danych łącząca cechy biometryczne z konkretnymi osobami, co sprawia że przestrzegane jest prawo w zakresie ochrony...
-
Research and applications of active bearings: A state-of-the-art review
PublicationControllable/active bearings are mainly associated with active magnetic bearings (AMBs), whereas active bearing control is also found in many types of bearings, e.g. fluid, gas and hybrid bearings. The article presents a review of the literature describing the structure and results of studies of active bearings. Active control brings a number of benefits resulting in the fact that their use as a support for rotors becomes increasingly...
-
CFFT columns in road through railroad crossings
PublicationThere were 12801 road through railroad one-level crossings in Poland in 2018. 215 accidents happened at them in 2018. In order to increase safety in rail and road traffic two-level crossings should be used. They are definitely safer and make the traffic more smooth. In the design and construction of two-level intersections of railway and road or path columns of circular cross-section are often used. They can be successfully replaced...
-
AGREE—Analytical GREEnness Metric Approach and Software
PublicationGreen analytical chemistry focuses on making analytical procedures more environmentally benign and safer to humans. The amounts and toxicity of reagents, generated waste, energy requirements, the number of procedural steps, miniaturization, and automation are just a few of the multitude of criteria considered when assessing an analytical methodology’s greenness. The use of greenness assessment criteria requires dedicated tools. We...
-
The role of organic and mineral constituents on kerogen transformation ratio
PublicationThe main aim of this dissertation is to determine the role of mineral and organic matter constituents in kerogen transformation ratio. Practical aspects of the work include application of the results in the assessment of hydrocarbon production potential; to make process of hydrocarbon recovery more predictable consistent and efficient. The work used shale from the Vaca Muerta formation from the Nequen basin in Argentina. The formation...
-
Badania przesiewowe w kierunku depresji w wybranej dorosłej poulacji wiejskiej - doniesienie wstępne = Screening for depression in adult rural population-preliminary study
PublicationZe względu na częste występowanie zaburzeń depresyjnychoraz ich współistnienie z chorobami somatycznymi i niekorzystny wpływ na przebieg leczenia podkreśla się wagę badań przesiewowych których głównym celem jest zarówno dokonanie szybkiej, wstępnej diagnozy, jak i ocena częstości występowania danego zaburzenia.
-
Understanding the kinetics and atmospheric degradation mechanism of chlorotrifluoroethylene (CF2=CFCl) initiated by OH radicals
PublicationThe atmospheric degradation of chlorotrifluoroethylene (CTFE) by OH˙ was investigated using density functional theory (DFT). The potential energy surfaces were also defined in terms of single-point energies derived from the linked cluster CCSD(T) theory. With an energy barrier of −2.62 to −0.99 kcal mol−1 using the M06-2x method, the negative temperature dependence was determined. The OH˙ attack on Cα and Cβ atoms (labeled pathways...
-
Assessment of the Environmental Impact of a Car Tire throughout Its Lifecycle Using the LCA Method
PublicationThere are numerous threats to the natural environment that pose a significant risk both to the environment and to human health, including car tires. Thus, there is a need to determine the impact of the life cycle of car tires on the environment, starting with the processes of raw materials acquisition, production, and ending with end-of-life management. Therefore, the authors of this study chose to do research on passenger car...
-
Zdalne rozpoznawanie twarzy w poprawie bezpieczeństwa osobistego interweniującego funkcjonariusza Policji
PublicationStreszczenie: W 2017 r. ruszył w Polsce pilotażowy program zakładania kamer cyfrowych na mundurach policyjnych. Z perspektywy dnia dzisiejszego wiadomo, że kamery będące indywidualnym wyposażeniem policjanta, rejestrując czas, datę i przebieg interwencji, niejednokrotnie stanowią istotny dowód w sprawach spornych, zwłaszcza w sytuacjach pomawiania policjantów o przekroczenie uprawnień podczas interwencji. W dobie nieustannie...
-
Analiza dokładności formuł do wyznaczania powierzchni ciała człowieka
PublicationPowierzchnia ciała człowieka (body surface area, BSA) jest wskaźnikiem o szerokim spektrum zastosowań w lecznictwie medycznym (m.in. w chemioterapii, transplantologii oraz toksykologii). Każdy z istniejących wzorów do wyznaczania wartości BSA charakteryzuje się pewnym (lepszym bądź gorszym) współczynnikiem zgodności pomiędzy wartością obliczoną, a wartością dokładną – uzyskaną na podstawie pomiaru skanerem 3D. Współczynnik ten...
-
Strategia analizy niecelowanej w metabolomice i lipidomice – aspekty praktyczne cz.2
PublicationStrategia analizy niecelowanej jest powszechnie wykorzystywana do analizy różnego rodzaju próbek biologicznych, takich jak tkanki czy płyny ustrojowe, w celu otrzymania „odcisku palca” oraz określenia różnic w składzie jakościowym oraz ilościowym pomiędzy badanymi próbkami. Wskazanie różnic w zawartości różnych biocząsteczek (peptydów, metabolitów, lipidów) pozwala na uzyskanie informacji na temat powiązania składu biochemicznego...
-
Hierarchia czynników wpływu w diagnostyce komponentów stalowych metodą statycznego pola rozproszonego
PublicationWśród technik badań nieniszczących obiektów stalowych (NDT) szczególną rolę pełnią techniki elektromagnetyczne, jako relatywnie tanie, czyste, szybkie i adaptowalne. Mają one jednak istotne ograniczenia, o których wydają się zapominać praktycy promujący tzw. metodę magnetycznej pamięci metali (ang. magnetic metal memory, MMM). Szczególnie dyskusyjna jest postulowana przez nich możliwość ilościowej korelacji charakterystyk pola...
-
Accuracy improvement of the prestressed concrete structures precise geometry assessment by use of bubble micro-sampling algorithm
PublicationPrestressed concrete structures are well-known technology for a vast period, but nevertheless, this very technology is a leading solution, currently used in construction industry. Prestressed concrete structures have a huge advantage over conventional methods because it uses the properties of concrete in a very efficient way. The main idea behind this technology is to introduce into the cross-section of the structure, the internal...
-
The production and properties of the secondary metabolites in selected car-nivorous plants = Produkcja i właściwości metabolitów wtórnych wybranych roślin owadożernych
PublicationPięć gatunków roślin owadożernych (Drosera aliciae, D. capensis, D. ramenta-cea, D. rotundifolia oraz Sarracenia psittacina ) zostało zbadanych pod ką-tem produkcji i właściwości metabolitów wtórnych między innymi flawonoidów inaftochinonów. W tym celu rośliny poddano elicytacji in vitro przy użyciuelicytorów abiotycznych - TYTANIT, kwas jasmonowy, BION oraz biotycznych -chityna i Enterobacter sakazaki. Badane związki ekstrahowano...
-
Skuteczność klasyfikacji gatunków muzycznych za pomocą sieci neuronowej w zależności od typu danych wejściowych
PublicationRozpoznawanie gatunku muzycznego jest jednym z podstawowych elementów inteligentnych systemów tworzenia automatycznych list muzyki. Platformy strumieniowe oferujące taką usługę wymagają rozwiązań, które umożliwią jak najdokładniej określić przynależność utworu do gatunku muzycznego. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy – najskuteczniejszym klasyfikatorem są sztuczne sieci neuronowe (w tym w wersji uczenia głębokiego), dla których...
-
Non-Destructive Testing of the Longest Span Soil-Steel Bridge in Europe—Field Measurements and FEM Calculations
PublicationThe article describes interdisciplinary and comprehensive non-destructive diagnostic tests of final bridge inspection and acceptance proposed for a soil-steel bridge made of corrugated sheets, being the European span length record holder (25.74 m). As an effect of an original concept a detailed and precise information about the structure short-term response was collected. Periodic diagnostics of bridge deformations was done one...
-
Powłoki malarskie w ochronie przeciwkorozyjnej. Zasady stosowania i kontrola jakości
PublicationW książce przedstawiono podstawowe zasady wykonywania i kontroli jakości przeciwkorozyjnych wymalowań malarskich na konstrukcjach stalowych. Opracowanie powstało na bazie wykładów i zajęć praktycznych dla studentów Wydziału Chemicznego Politechniki Gdańskiej prowadzonych przez Katedrę Elektrochemii, Korozji i Inżynierii Materiałowej oraz realizowanych w ramach prac Katedry od około 12 lat kursów dla inspektorów powłok malarskich....
-
Model test and numerical simulations of earth pressure of non-cohesive soil in 3D formulation.
PublicationW pracy przedstawiono wyniki badań modelowych i obliczeń numerycznych parcia gruntu niespoistego w układzie przestrzennym działajacego na sztywną ścia- nę oporową. Podstawowe schematy wyznaczenia parcia gruntu na sztywną ścianę oporową opatre sa na obrocie ściany wokół jej wierzchołka i podstawy. Uzys- kane wyniki obliczeń przedstawiono jako rozkład składowych statycznych i normalnych wzdłuż sciany. Podano również wypadową parcia...